МАЗМҰНЫ
Кіріспе ........................................................................................................ 4-5
І Бөлім. Азаматтардың меншігін мұралаудың түсінігі және мәні
1.1.Азаматтардың меншігін мұрагерлаудың түсінігі,
мәні және негіздері ....................................................................... 6-7
1.2.Мұраның ашылу тәртібі ....................................................... 8-9
ІІ Бөлім. Азматтардың меншігін мұралаудың нысандары
2.1. Заң бойынша азаматтардың меншігін мұралаудың
түсінігі және мәні ..................................................................... 10-14
2.2. Өсиет бойынша азаматтардың меншігін
мұралаудың тәртібі .................................................................. 15-23
ІІІ Бөлім. Мұраны қабылдаудың заңды негіздері
Қорытынды ......................................................................................... 29-30
Қолданылған әдебиет тізімі ................................................................ 31-33
Кіріспе
Біздің өмірімізде болып жатқан жағдайлардың барлығы азаматтық құқықтық
Әрбір адам жеке тұлға ретінде азаматтық құқықтық қатынастардың
Бұл құқықтық институт азаматтық заңнаманың ерекше бөлімінде көрсетілген.
Жұмыстың міндеті – мұралау құқығын, азаматтардың меншігін мұралау
Жұмыстың мақсаты – жұмыстың міндетін орындау арқылы азаматтардың
Бұл жұмыстың бірінші тарауында азаматтардың меншігін мұралаудың жалпы
І-тарау. Азаматтардың меншігін мұралаудың түсінігі және мәні
1.1.Азаматтардың меншігін мұрагерлаудың түсінігі, мәні және негіздері
Адам қайтыс болғаннан кейін оның артында белгілі бір
ҚР Азаматтық кодексіне сәйкес азаматтардың меншігін мұралау -
Қайтыс болған азаматтың мұрасы басқа адамдарға әмбебап құқық
Азаматтардың меншігін мұралау Азаматтық кодекспен, ал тiкелей өзi
Азматтардың меншігін мұралау өсиет және (немесе) заң бойынша
Өсиет қалдырылмаған не бүкiл мұраның тағдыры айқындалмаған кезде,
Мұраның құрамына мұра қалдырушыға тиесiлi мүлiк, сондай-ақ оның
Мұра қалдырушының жеке басына тығыз байланысты мына құқықтар
1) егер заң актiлерiнде немесе шартта өзгеше белгiленбесе,
2) өмiрiне немесе денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу құқығы;
3) алименттiк мiндеттемелерден туындайтын құқықтар мен мiндеттер;
4) зейнетақы төлеу, жәрдемақы және еңбек пен әлеуметтiк
5) мүлiктiк құқықтармен байланысы жоқ жеке мүлiктiк емес
Мұра қалдырушыға тиесілі болған жеке мүліктік емес құқықтар
Ортақ бiрлескен меншiкке қатысушының қайтыс болуы оның меншiктегi
Мұра азаматтың қайтыс болуы немесе оны қайтыс болды
Егер бiрiнен кейiн бiрi мұрагер болуға құқылы адамдар
2.1.Мұраның ашылу тәртібі
Мұра қалдырушының соңғы тұрған жерi, ал егер ол
Мұра ашылған кезде тiрi жүрген, сондай-ақ мұра қалдырушының
Мұра ашылғанға дейiн құрылған және мұраның ашылу уақытында
Мұра қалдырушыны азамат немесе мүмкiн болатын мұрагерлердiң бiреуiн
Мұра қалдырушының соңғы еркiн жүзеге асыруға қасақана кедергi
Балаларына ата-аналық құқықтарынан айырылған және мұра ашылған кезде
Лайықсыз мұрагерлердi мұрагерлiктен шеттетуге негiз болатын мән-жайларды сот
Бұл ереже өсиет қалдырудан бас тартуға да қолданылады.
Бұл ережелер барлық мұрагерлерге, соның iшiнде міндеттi үлеске
ІІ-тарау. Азаматтардың меншігін мұралаудың нысандары
2.1. Заң бойынша азаматтардың меншігін мұралаудың түсінігі және
Заң бойынша мұрагерлер заңнамада көзделген кезек тәртiбiмен мұрагерлiкке
Заң бойынша мұрагерлiк кезiнде, бiр жағынан, асырап алынған
Асырап алынғандар мен олардың ұрпақтары асырап алынушының туған
Асырап алынушылардың ата-анасы мен оның басқа да қандас
Заң бойынша мұрагерлердiң әрбiр келесi кезегi алдыңғы кезектегi
Заң бойынша мұрагерлердi мұрагерлiкке шақырудың кезектiлiгi туралы және
1-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын бiрiншi кезекте
2-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын екiншi кезекте
3-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын үшiншi кезекте
4-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын төртiншi кезекте
5-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын бесiншi кезекте,
6-кезек. Заң бойынша мұрагер болу құқығын алтыншы кезекте
Егер заң бойынша мұрагер мұра ашылғанға дейiн қайтыс
Тiкелей өзiнен тарайтын туыстық бойынша мұрагерлiк жағдайында ұсыну
Мұра қалдырушы азамат қайтыс болғанға дейiн кемiнде бiр
Егер мұра қалдырушымен бiрге тұрған-тұрмағандығына қарамастан, мұра қалдырушы
Осы баптың негiзiнде мұрагерлiкке шақырылатын адамдар, басқа да
Мұра қалдырушының кәмелетке толмаған немесе еңбекке жарамсыз балалары,
Мұндай үлеске құқығы бар мұрагер өсиет бойынша және
Мұрадағы мiндеттi үлеске құқығы бар мұрагер үшiн өсиетте
Ерлi-зайыптыларға өсиетке немесе заңға орай тиесiлi мұрагерлiк құқықтың
Егер мұра қалдырушымен неке мұра ашылғанға дейiн iс
Мүлiктiң бiр бөлiгi өсиет бойынша мұраға қалдырылған жағдайда
Егер заң бойынша мұрагерлер мұраның заң бойынша мұрагерлiк
Мұраны сенiмгерлiкпен басқарушыны заң бойынша бiр немесе бiрнеше
Егер заң бойынша мұрагерлер болмаса не белгiсiз болса,
Мұраны сенімгерлiкпен басқарушы заңды мұрагерліктiң ерекшелiктерiнен өзгеше туындамағандықтан,
Мұраны сенiмгерлiкпен басқарушының мұра есебiнен мұраны қорғау және
2.2. Өсиет бойынша азаматтардың меншігін мұралаудың тәртібі
Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзiне тиесiлi мүлiкке
Азамат өзінің барлық мүлкiн немесе оның бiр бөлігін
Өсиеттi өзi жасауға тиiс. Өкiл арқылы өсиет жасауға
Өсиет қалдырушы себебiн түсiндiрместен заң бойынша мұрагерлердiң бiреуiн,
Мұра қалдырушы кез келген мүлiк туралы өкiмдi қамтитын
Мұра қалдырушы жасалған өсиеттiң оны жасағаннан кейiн кез
Мұра қалдырушының өсиетте өзi мұрагер етiп тағайындаған адамдарға,
Өсиет қалдырушы мұрагер мiнез-құлқының сипатына қатысты мұра алуды
Мұрагер тағайындау немесе мұра алу құқығынан айыру туралы
Өсиетке енгiзiлген мұрагердiң денсаулық жағдайы бойынша немесе өзге
Өсиет қалдырушы өсиетте көрсетiлген мұрагер мұра ашылғанға дейiн
Азаматтық Кодекстiң 1044-бабына сәйкес мұрагер бола алатын
Өсиет бойынша мұрагердiң қосымша тағайындалған мұрагерге пайдасы тимейтiн
Мүлiктiң өсиет етiлмей қалған бөлiгi Азаматтық Кодекстiң 1061-1066-баптарындағы
Бұл мұрагерлердiң қатарына заң бойынша мүлiктiң басқа бөлiгi
Өсиет оның жасалған жерi мен уақыты көрсетiле отырып,
Мыналар:
1) нотариатта куәландырылған өсиеттер;
2) нотариатта куәландырылғандарға теңестірiлетін өсиеттер тиiсiнше ресiмделген болып
Өсиетке өсиет қалдырушының өзi қол қоюы қажет.
Егер өсиет қалдырушы дене кемiстiктерiне, науқастығына немесе сауатсыздығына
Азаматтық заңнамаға сәйкес өсиеттi жазу, оған қол қою
1) нотариус немесе өсиеттi куәландыратын өзге адам;
2) пайдасына өсиет жазылған немесе өсиет қалдырудан бас
3) толық әрекетке қабiлеттiлiгiн иеленбейтiн азаматтар;
4) сауатсыз және өсиеттi оқуға қабiлетсiз басқа да
5) жалған жауап бергенi үшiн соттылығы бар адамдар
Нотариатта куәландырылған өсиеттi өсиет қалдырушы жазуы керек не
Өсиет қалдырушының айтуы бойынша нотариус жазған өсиеттi өсиетке
Егер өсиет қалдырушы дене кемiстiктерiне, науқастығына немесе сауатсыздығына
Егер нотариат куәландырған өсиет куәның қатысуымен жасалса, өсиетте
Өсиет қалдырушының тiлегi бойынша нотариус өсиеттiң мазмұнымен таныспай-ақ
Құпия өсиет, оның жарамсыз болып қалу қаупiмен, өсиет
Нотариус жоқ елдi мекендерде тұратын адамдардың өсиетiн заң
Нотариатта куәландырылған өсиеттерге:
1) ауруханаларда, санаторийлерде, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнде
2) госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнде
3) жүзу кезiнде Қазақстан Республикасының жалауымен теңiз кемелерiнде
4) барлау және басқа да экспедицияда жүрген азаматтардың
5) нотариустары және нотариат әрекеттерiн жасауға уәкiлдiк берiлген
6) бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдардың бас бостандығынан
Өсиет қалдырушы, осы баптың 1-тармағында көзделген өсиеттерге, өсиетке
Осы баптың 1-тармағында келтiрiлген лауазымды адамдар куәландырылған өсиеттiң
Өсиеттiң нотариатта куәландырылуы туралы талаптарды қоспағанда, мұндай өсиеттердiң
Өсиет қалдырушы өзi жасаған өсиеттiң кез келген уақытта
Өсиеттiң күшi:
1) нотариат кеңсесiне бұрын өзi жасаған өсиеттiң толық
2) жаңа өсиет жасау жолымен жойылуы мүмкiн.
Өсиет:
1) нотариат кеңсесiне бұрын өзi жасаған өсиеттiң белгiлi
2) бұрын жасалған өсиетті бөлiктерi бойынша өзгертетiн жаңа
Бұрын жасалып, кейiнгi өсиет арқылы толық немесе iшiнара
Нотариустың, өсиеттi куәландыратын басқа адамның, куәлардың, сондай-ақ өсиет
Нотариус, өсиеттi орындаушы немесе сот өсиетке түсiнiк берген
Тиiстi нысанда жасалмаған өсиет жарамсыз болады. Өсиеттiң жарамсыздығы
Өсиеттi жасаудың, оған қол қоюдың және оны куәландырудың
Өсиеттегi жекелеген өкiмдердiң жарамсыздығы өсиеттiң қалған бөлiгiнiң жарамдылығын
Өсиет жарамсыз деп танылған жағдайда, осы өсиет бойынша
Өсиет қалдырушы өсиет бойынша мұрагерге мұра есебiнен өсиеттiк
Заң бойынша мұрагерлер қатарына кiретiн адамдар да, кiрмейтiн
Өсиеттiк бас тартудың нысанасы мұраның, иеленудiң құрамына кiретiн
Өсиет қалдырушы өсиеттiк бас тартуды жүктеген мұрагер, оны
Егер өсиеттiк бас тарту жүктелген мұрагердiң мұрадағы мiндеттi
Егер өсиеттiк бас тарту барлық немесе бiрнеше мұрагерге
Тұрғын үй немесе өзге де тұрғын үй-жай ауысатын
Өмiр бойы пайдалану құқығы иелiктен айырылмайды, берiлмейдi және
Бас тартылушыға берiлген өмiр бойы пайдалану құқығы, егер
Өсиеттiк бас тарту жүктелген мұрагер қайтыс болған жағдайда
Өсиеттiк бас тарту мұра ашылғанға дейiн немесе ашылғаннан
Бас тартылушы мұра қалдырушының борыштары үшiн жауап бермейдi.
Өсиет қалдырушы өсиет бойынша мұрагерге қандай да болсын
Мүлiктiк сипаты бар әрекеттер мәнi болып табылатын жүктеуге,
Егер осы Кодексте көзделген мән-жайлар бойынша мұраның жүктеудi
Өсиет қалдырушы өсиеттi орындауды мұрагер болып табылмайтын, өсиетте
Егер өсиетте оның орындаушысы көрсетiлмесе, мұрагерлер өзара келiсiм
Өсиеттi орындаушы өсиет бойынша мұрагерлердi бұл жөнiнде күнi
Өсиеттi орындаушы:
1) мұраны қорғауды және оны басқаруды жүзеге асыруға;
2) мұраның өз пайдасына ашылуы туралы барлық мұрагерлер
3) мұра қалдырушыға тиесiлi ақша сомасын алуға;
4) мұра қалдырушының еркi мен заң актiлерiне сәйкес
5) мұрагерлердiң оларға жүктелген өсиеттiк бас тартуды орындауын
6) өсиеттiк жүктеудi атқаруға не өсиет бойынша мұрагерлерден
7) мұраны борыштардан тазартуға тиiс.
Өсиеттi орындаушы өз атынан сот iстерiне және мұраны
Өсиеттi орындаушы мұраны борыштардан тазарту, мұра қалдырушыға тиесiлi
Өсиеттi орындаушының мұраны басқару мен өсиеттi орындау жөнiндегi
Өсиет орындалғаннан кейiн өсиеттi орындаушы мұрагерлерге олардың талап
ІІІ-тарау. Мұраны қабылдаудың заңды негіздері
Егер мұрагер кейiн мұрадан бас тартпаса, мұрагерлiк құқығынан
Мұра ашылған жер бойынша нотариус мұрагердiң өтiнiшiмен оған
Мұрагерлiкке құқық туралы куәлiк мұра ашылған күннен бастап
Өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлiк кезiнде,
Мұрагер өзiнiң мұрагерлiкке шақырылғандығы туралы бiлген немесе бiлуге
Мұрадан бас тарту мұрагердiң мұраның ашылған жерi бойынша
Егер сенiмхатты бас тартуға өкілеттік арнайы көзделсе, мұрадан
Мұрадан бас тартуды кейiннен күшiн жоюға немесе қайтарып
Мұрагер өзiне сол үшiн берiлген мерзiм өткеннен кейiн
Мұрагер мұрадан бас тартқан кезде өзiнiң өсиет бойынша
Өсиет қалдырушы мұрадан айырған мұрагерлердiң пайдасына мұрадан бас
Егер мұрагер өсиет бойынша да, заң бойынша да
Мұрагер мұраның басқа бөлiгi мұраға қалдырылуына қарамастан, үстелу
Осы бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, мұраның бiр бөлігінен
Бас тартылушы өсиеттiк бас тартудан бас тартуға құқылы.
Заңнамада көзделген құқық бiр мезгiлде мұрагер болып табылатын
Егер бас тартылушы осы бапта көзделген құқықты пайдаланса,
Мұраны қабылдаған кез келген заң бойынша мұрагер мұраны
Мұраны бөлу мұрагерлердiң келiсiмi бойынша оларға тиесiлi үлестерге
Осы баптың ережелерi барлық мұра немесе оның бiр
Егер мұрагерлердiң арасында тұратын жерi белгiсiз адамдар болса,
Егер тұратын жерi анықталған, мұрагерлiкке шақырылып, болмай қалған
Егер осының алдындағы бөлiкте көзделген хабардар ету кезiнен
Егер мұра ашылған күннен бастап бiр жылдың iшiнде
Iште қалған, бiрақ әлi тумаған мұрагер болған кезде
Егер iште қалған мұрагер тiрi туса, қалған мұрагерлер
Мұра ашылғанға дейiнгi бiр жыл iшiнде мұра қалдырушымен
Мұра қалдырушымен бiрге мүлiкке ортақ меншiк құқығы бар
Мұрагер мұрадан бас тартқан не ол осы Кодексте
Егер мұра қалдырушы барлық мүлiктi өзi тағайындаған мұрагерлерге
Бұл ережелер:
1) егер бас тартқан немесе шығып қалған мұрагердің
2) мұрагер белгiлi бiр тұлғаның пайдасына мұрадан бас
3) заң бойынша мұрагерлiк кезiнде мұрагердiң бас тартуы
Мұра қалдырушының қайтыс болар алдындағы науқасы туғызған қажеттi
қанағаттандырылуға тиiс. Бұл талаптар барлық басқа, оның iшiнде
Мұра қалдырушының кредит берушiлерi өздерiнiң мұра қалдырушының мiндеттемелерiнен
Шаруа (фермер) қожалығының мүшесi қайтыс болған жағдайда мұра
Егер өсиет бойынша да заң бойынша да мұрагерлер
Иесiз қалған мұра мұраның ашылған жерi бойынша коммуналдық
Коммуналдық меншiкке түскен иесiз қалған мүлiктi есепке алу,
Коммуналдық меншiкке түскен иесiз қалған мүлiктi есепке алу,
Қорытынды
Сонымен, осы жұмысты қорытындуылап келесі тұжырымға келдім: қайтыс
Осы жұмысты жасау кезінде заңнаманы және арнайы әдебиетті
Сонымен қатар азааматтық заңнама бойынша зейнет-ақы қорларына төленген
Бұл жұмыста азаматтардың меншігін мұралаудың түсінігі, яғни ұғымы,
Тәжірибеде мұралау қатынастары көп кездеседі, бұл мәселе азаматтық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Заңдар және нормативік құқықтық актілер
ҚР Конституциясы, 1995 ж. 30 тамыз, 07.10.98 г.
енгізілген өзгертулермен қоса
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (жалпы бөлім), 1994 ж.
Қазақстан Республикасының Азмататтық кодексі (ерекше бөлім), 01 шілде
Арнайы әдебиеттер
1.Комментарий к Гражданскому кодексу РК, Алматы, “Жеті жарғы”,
2.Ғ.Төлеуғалиев. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы. Алматы, “Жеті жарғы”,
3.Ғ.Төлеуғалиев. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы: Оқу құралы. Алматы,
Гражданское право. Том 2. Учебник для ВУЗов. Отв.ред.
Гражданское право. Отв.ред. Е.А.Суханов. Москва, изд. “БЕК”, 2000
Гражданское право: учебник. Ч.3. Под.ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Москва,
Актуальные проблемы гражданского права: Сборник статей. Выпуск 8.
Актуальные проблемы гражданского права: Сборник статей. Выпуск 9.
Актуальные проблемы гражданского права: Сборник статей. Выпуск 10.
Гражданское право. Под ред. Калпина А.Г., Маслеева А.И.
Гражданское право России. Под ред. Садикова О.Н. (курс
Гражданское право Российской Федерации. Корнеева И.Л. М., ИНФРА-М,
Гражданское право в вопросах и ответах. Алексеев С.С.
Гражданское право. Сергеев С.С. М., “Проспект”, 2001
Гражданское право. Гомола А.И. М., “Академия”, 2005
Гражданское право. Гришаев С.П. М., “Юристъ”, 2004
Гражданское право. Протос Е.В. М., “Высшая школа”, 2005
Қосымша әдебиеттер
“Заң және заман” журналы, 2005 ж. жиынтығы
“Тура би” журналы, 2005 ж. жиынтығы
Ғ.Төлеуғалиев. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы. Алматы, “Жеті жарғы”,
Гражданское право: учебник. Ч.3. Под.ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Москва,
Гражданское право в вопросах и ответах. Алексеев С.С.
Гражданское право: учебник. Ч.3. Под.ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Москва,
Гражданское право. Том 2. Учебник для ВУЗов. Отв.ред.
Гражданское право. Отв.ред. Е.А.Суханов. Москва, изд. “БЕК”, 2000
Ғ.Төлеуғалиев. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы. Алматы, “Жеті жарғы”,
Гражданское право. Том 2. Отв.ред. Е.А.Суханов. Москва, изд.
Гражданское право России. Под ред. Садикова О.Н. (курс
Гражданское право России. Под ред. Садикова О.Н. (курс
2