ЖОСПАР
КІРІСПЕ
Кедендік төлемдерді алудың теориялық тұрғылары
Кедендік төлемдер ұғымы және түрлері
Кедендік төлемдерді алуды ұйымдастыру
Қазақстан Республикасында кедендік төлемдерді алудың қазіргі кездегі
2002-2004 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық байланыстарын
Кедендік төлемдерді төлеу ерекшеліктері мен көлемінің қазіргі кездегі
Қортынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының халықаралық қатынастар жүйесінде толық жарамды субъект
Сонымен, сыртқы экономикалық қатынастарын ары қарай дамыту, халықаралық
Мемлекеттің жан-жақты қарым-қатынасын реттеудің қажеттілігі өседі, өйткені мемлекеттердің
Қазақстан Республикасының экономикасы қазір өте тұрақсыз, қиын кезеңнен
1 Кедендік төлемдерді алудың теориялық тұрғылары
1.1. Кедендік төлемдер ұғымы мен түрлері
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы
тауарлар мен көлік қүралдарын өткізу кезінде және
Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасында кеден ісі туралы" Заңмен
кеден бажы;
Қазақстан Республикасының
лицензияны беру үшін алым;
- кедендік рәсімдеу бойынша маманның
күәлігін беру үшін алым;
-кедендік рөсімдеу үшін кедендік алым;
-алдын ала шешім қабылдау үшін төлем.
Кеден бажынан басқалары Қосымша 1-де көрсетілген).
Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасында кедендік тарифті қолдану мақсаттары:
Қазақстан Республикасына тауарлар
құралдарын әкелудің құрылымын оңтайлату;
тауарларды әкелу
Республикасының аумағындағы валюталық кірістер
мен шығындардың тиімді қатынастарын ұстап тұру;
Қазақстан Республикасының экономикасын шетел
бәсекенің тиімсіз әсерінен қорғау;
әлемдік экономикаға Қазақстан Республикасының
тиімді интеграциясы үшін жағдай жасау.
Экономикалық мазмұны бойынша
- мемлекеттік бюджеттің
- ұлттық өнеркәсіптің кейбір
ағымынан қорғау мақсатында қолданылатын протекционистік
баждар;
- белгіленген мемлекеттерден әкелінетін кейбір тауарларға
преференциалдық әкелу
- белгіленген мемлекеттерден әкелінетін
олардың импортын көтермелеу мақсатымен енгізілетін
жеңілдетілген (ынталандыратын) баждар;
теңестіретін, яғни импортталатын тауарлардың бағаларын
ұлттық өндірістің тауарлар бағаларымен теңестіру мақсатымен
негізгі әкелу баждарын толықтыратын баждар.
Республикамызда кеден баждар мелшерлемелерінің келесі түрлері қолданылады:
адвалорлық;
ерекшеленген;
аралас.
Адвалорлық (лат. аd lavorет - құн бойынша) мөлшерлемелері
ТС * АС = ТП,
мұндағы:ТС - қолданылып жүрген кеден заңдарына сәйкес
Ерекшеленген мөлшерлемелері баж салынатын тауардың бірлігі үшін белгіленген
к * сп = тп,
мұндағы: К - баж салынатын тауар бірліктерінің саны,
Аралас мөлшерлемелер — бұл адвалорлық және ерекшеленген мөлшерлемелерді
адвалорлық және ерекшеленген мөлшерлемелерді бірге
есеп сомасының үлкенін таңдау
2 евродан аз емес), бұл кезде төленуге тиісті
анықтау үшін кеден баж сомасы адвалорлық
ерекшеленген мөлшерлемелері бойынша есептелінеді,бірақ
олардың үлкені төленеді.
Тауарларды әкелу мен әкетуді оперативті реттеу үшін Қазақстан
Мемлекеттің экономикалық
- Арнайы баждар келесі шаралар ретінде
- Антидемпингтік баждар тауарлар Қазақстан Республикасының аумағына әкелетін
- Өтемдік баждар Қазақстан Республикасының кедендік аумағына
Әдетте тауардың шығу еліне байланысты кедендік тарифтердің бірнеше
минималды (негізгі);
максималды (басты);
преференциалдық .
Өзара ең қолайлы режимін (ЕҚР) ұсынуды қарастыратын сауда
Кеден баждарының
Қазақстан Республикасының кедендік аумағына тауарлар мен көлік құралдарын
Ұлыбританияның Салықтық Әкімшілік ету жағынан Кеңесшісі Брайн Джонс
Акциздік алым немесе акциздік салық ол фискаддық баж
ҚҚС сатуға салынатын салық болып табылады, бірақ
бұл салық сатуға салынатын салықтың басқа түрлерінде
бар проблемаларды жою үшін еңгізілген. ҚҚС-тың
жалғыз мақсаты — кірісті көбейту, және барлық тауарлар
мен қызметтерге қатысты (айрықшалықтарды аз
мөлшерде ғана ескеріп) салықты пайдалану арқылы оған
жету.Айрықшалықтар неғүрлым көп болса, салықта
шатасулар соғұрлым көп болады. ҚҚС-тың нормадағы
(әдетте "орналасу жері, принципі" ретінде қолданылады)
ҚҚС импорттық тауарлардан алынады, бірақ экспорттық
тауарларға салынбайды. Тауарлар қай мемлекетте
тұтынылса, сол мемлекетте ғана салық салынады. "Шығу
жері принципі" бойынша ҚҚС кері бағытта істейді, яғни
импорттайтын тауарлардан емес, шығарылатындарынан салық алынады.ТМД елдерімен
Импорттайтын тауарлар мен көлік құралдарына ҚҚС пен акциздер
ҚР аумағына әкелінетін тауарлар бойынша ҚҚС-ты салу объектісі
Импорттайтын тауарлар мен сәйкес көлік құралдарына
ҚР кеден заңдарына сәйкес анықталатын тауардың кедендік құны,
Кеден заңдарына сәйксс анықталатын кедендік құн немесе тауардың
Төленетін акцизбен ҚҚС тауардың мәлімдеген кедендік құнымен бірдей
Тауар бірлігінің евродағы салық салу мөлшерінде тауарларға байланысты
А1=В1*А1
мұндағы: А1 — акциз мөлшері, Вt — тауар
ҚҚС сомасы мынадай формулалармен есептелінеді
1)кеден бажымен акциз салынатын тауарлар бойынша ҚҚС- (Қ
2) кедендік бажы салынатын, бірақ акциз
ҚҚС= (Қ + Қа+Б)*М/100
3) кеден бажда акцизлс салынбайтын тауарлар бойынша:
ҚҚС (Қ + Қа+Б)*М/100
мұндағы Қ - кедендік құн;
Қа — кедендік алым саласы;
Б — кеден баж сомасы;
Ас — акциз сомасы;
М - қосымша құн салығы мөлшерлемесі
Кедендік жеңілдік пен тарифтік жеңілдікті ажырата білу керек
Кедендік жеңілдік — кеден заңдарының ережелерінде көрсетілген
Тарифтік жеңілдік дегеніміз кедендік тарифте көрсетілгендей тек қана
Сондықтан кеден жеңілдігі түсінігі тариф жеңілдігі түсінігінен кеңірек.
Кез келген кеден жсңілдігінің мақсаты салық міндеттемесінің көлемін
Тарифтік жеңілдіктің мәнін түсіндіру, салық жеңілдіктерінің анықтамасына қарау
- заңды актілермен анықталатын халықтар
- салық объектісінің
- жеке адамдар әлде төлеуші
- салық мөлшерлемелерін төмендету;
- салымдық
басқадай салықтық жсңілдіктер.
Кедендік ісі заңында қелесі кедендік жеңілдіктер қаралған.
Кедендік төлемдерді салудан босату тарифтік преференциялар, кедендік төлемдер
Жабдық, шикізат және материалдардың (спирт, алкоголь және темекі
ҚР Агентствосының инвестициялар мен инвесторлар бойынша келісілген контрактысына
ҚР кедендік тариф бойынша преференциялар ҚР халықаралық келісімі
ҚР кедендік аумағына әкелінетін және ҚР преференциялардың ұлттық
ҚР кедендік аумағына әкелінетін және ҚР преференциялардың ұлттық
ҚР преференциялардың ұлттық жүйесін қолданушы дамушы және ең
тауардың дамушы
мемлекеттен шыққанын
преференттік режим дамушы
мемлекеттерден шыққан тауарларға тауардың шығу
сертификатының түппұсқасын кеден органына табыс
ету;
ҚР мемлекетінде
сертификаттарын уәкілдікс ендіру біліктік
органдарының мөрінің бедерлемесі,
атаулары берілмесе тікелей
орындау, бұл кезде
қаралады, егерде ҚР
кәсіпкерлік қызметінің субъектісі ретінде қойылған
тәртіп бойынша тіркелген
преференциалдық режим таратылса;
тікелей жеткізу тарифтарын орындау бұл кезде
ҚР префренциалдық тарифтік режимі таратылатын
мемлекеттен тасымалдайтын
жеткізілген болып
жеткізу ережесіне сәйкес,
мемлекеттердің
географиялық, экономикалық, транспорттық жағдайларға байланысты, тауарлар уақытша сол
Тікелей жеткізу ережесіне, кедендік бақылауда жәрмеңкелерде импортердың сатып
ТМД елдерінде шыққан және ҚР кедендік аумағына әкелінетін
Кедендік одақтың қатысушы мемлекеттерінің нақты келісімі бойынша, тауарды
Талап, шарт, шектеулер бұзылған кезде олардың сақталынуы кеден
Кеден ісі заңыньң 137 бабына сәйкес импорттайтын шикізат
Кедендік баж бен салымдарды төлеу ақшалай және де
Сол күнгі Ұлттық
кедендік декларация қабылдауға;
- төлем жайындағы төлемдер, кедендік органдарға кедендік декларация
Теңге курсы бір дана шет-елдік валютаға алынған кезде,
Тнг—Ев кв
мұндағы Тнг тенге сомасы, Ев - шетел валютасының
кв - ҚРҰБ валюта курсы.
Теңге курсы шетелдің валютасының стандарттық бірлігі мен алынса
Тнг=Ев/Ес кв,
мүндағы Тнг — тенге сомасы, Ев -
Ес — шет ел валютасының стандарт бірлігі, Кв
1.2. Кедендік төлемдерді алуды ұйымдастыру
Кедендік салымдардың мақсаты үшін
Жоғарыда көрсетілгендей тауарлық бажды есептеу негізгі болып тауарлардың
- сыртқы экономикалық және кедендік статистика;
- сауда-экономикалық қатынасты
өлшем бірлігін қолданғанда, тауар құндылығына байланысты оның
ішінде ҚР кеден заңдарына сәйкес
мәмлелерімен олар бойынша банктердің есептеулерінің
валюталық бақылауын жүзеге асыру.
Кедендік ісі
1) әкелінетін тауарлардың мәміле бағасы бойынша;
ұқсас тауарлардың мәміле бағасы бойынша;
біртектес тауарлардың мәмілее бағасы бойынша;
бағасын алу;
бағасын қосу;
резервтік әдіс.
Кедендік бағалауды анықтаған кезде негізгі әдіс болып әкелінетін
Егер негізгі әдісті қолдана алмаса, басқа әдістердің бірі
Әкелінетін тауарлардың мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолданғанда
Мәміле бағасы - әкелінетін тауарлардың нақты төленген немесе
1) ҚР кедендік аумағына тауарды әуежайға, портқа, немесе
тасымалдау құны;
тауарды түсіру,
шығындар;
сақтандыру сомасы.
Көрсетілген шығындар күнге кірмеуі мүмкін егерде олар ҚР
2) сатып алушының шығарған шығындары:
тауар сатып
комиссиялық және делдалдық сыйақы;
контейнерлер немесе көп айналатын ыдыс құны,
егерде олар сыртқы
• орайтын құралдармен
жұмыстардың құны кіргізілген, ораудың құны;
3) келесі тауарлар мен қызметтің сәйкестік бөлшек құны,
• шикізат, детальдар
бағаланатын тауардың құрама бөлшегі болып
келетін;
• құрал-саймандар, мөртабан т.б. сондай заттар
бағаланатын тауарларды өндіргенде қолданылған;
• құралдар, бағаланатын
ұсталған (жанар-жағар май т.б.);
инженерлік жұмыстар, тәжірибие-конструкторлық
жұмыстар, дизайн,
эскиздармен сызулар
өндірілуіне өте
орындалған;
4) бағаланатын тауарды сататын шарт ретінде сатып
алушы тікелей немесе жанама парасатты меншікті
объектісін пайдаланғанда
басқа төлемдер;
5) бағаланатын тауардың пайдаланғанда
келесі сатқандағы табатын
пайда бөлімінің мөлшері.
1. бағаланатын тауарды сатып алушы пайдаланғанда
үкім құқығына байланысты шектеу
ҚР заң актілерімен қойылған шектеулер;
тауарлардың қайта
географиялық региондарды шектеуі;
тауар құнына аса әсер етпейтін шектеу;
2. әсер етуін есептен шығару
немесе мөлшерлеме бағасы тәуелді шарттарды
сақтау;
3. қүжаттан дәлелденбеген мәліметтер,
құнын ресми
пайдаланған;
импортер мен экспортер
мынадан
дәлелденгендей,
мөлшерлеме бағасына әсер етпесе.
Осы кезде бір біріне тәуелді деп саналады, егер:
мәмлеге қатысушының
қатысушының қызметкері бір
мәмілеге қатысушылар қызметкері болса;
мәмлеге қатысушылар
мүшесі болса;
мәмлеге қатысушылар
байланысты болса;
мәмлеге қатысушының бірінде
құқылы пакет
қатысушылық жарғы капиталынан 5 % төмен (аз)
болмауы керек.
мәмлеге қатысушылардың екеуі
адамның тікелей немесе жанама
болса;
мәмлеге қатысушылар немесе
Ұқсас тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолдану
мақсаты мен мінездемесі;
сапасы, тауар белгісі және нарықтағы беделі;
шыққан елі;
өндіруші.
Кедендік қүнды осы әдіспен анықтағанда Кеден ісі туралы
1) егер тауарлар бағаланатын
2) бағаланатын тауарлардың
3) тауарлар ұқсас деп есептелмейді, егер тауарлардың жобалауы,
Қазақстан Республикасына экспортқа өндіру мен
сатуға байланысты қолдану үшін сатушымен сатып
алушыға ақысыз берілсе
сатылса;
Қазақстанда дайындалып,
олардың құны
еңгізілмеген болса.
Кедендік құнды анықтаудың негізі ретінде ұқсас тауарлардың мәміле
ҚР аумағына енгізу үшін сатылса;
бағаланатын тауарды алып кеткенге
аралығында немесе алып кеткен соң 90 күн өткенге
дейін алып келінсе;
шамамен тура сондай
деңгейде (бөлшек немесе көтерме сауда үшін) алып
келінсе.
Ұқсас тауарлардың саны өзгеше болса не басқа коммерциялық
Біртектес тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолдану
сапасы, тауар белгісінің болуы
беделі;
шығу елі.
Кұнды алу әдісі бойынша кедендік құнды анықтау үшін
Тауар бірлігінің бағасынан ашып көрсетілуі мүмкін болатын келесі
1) әдетте төленетін
сол түрлі (классты) тауарларды сатуға байланысты жалпы шығындарды
тауарларды Қазақстан Республикасына әкелу мен
сатуға байланысты
баждарының, салықтарының, алымдарының
т.б. төлемдерінің сомалары;
Қазақстан
сақтандыруға, тиеу
кететін әдеттегі шығындар.
Бағаланатын біртектес немесе үқсас таурларды әкелінген сәттен өзгермеген
Құнды қосу әдісін қолдану барысында кедендік , құнды
материалдардың құны және бағаланатын тауардың
өндірісіне байланысты шығарушының
шығындары;
сондай тауарды
Қазақстан Республикасына
шығындар, олардың ішінде тасымалдау, тиеу мен
түсіру жұмыстарының
□ сондай тауарларды Қазақстан Республикасына жеткізу нәтижесінде экспорттаушының
Осы әдістің көмегімен кедендік құнды анықтау барысында тауардың
Егер көрсетілген әдістерді кезектесіп қолданудың нәтижесінде мәлімдеушінің кедендік
Бүкіл әлемдік Сауда Ұйымының шеңберінде 1981 жылы күшіне
Резервтік әдіс бойынша тауарлардың кедендік құнын анықтау үшін
экспорттаушы елінің ішкі нарығындағы тауардың
бағасы;
экспорттаушы мемлекеттен
сатылатын тауарлар бағасы;
Қазақстан Республикасының ішкі
ұлттық өндірістің тауарлар бағалары;
тауардың сенімді дәлелденбеген құны;
ҚР Кеден ісі
қарастырылмаған шығындарды есептеудің негізінде
анықталынатын ұқсас немесе біртекті тауарлардың
бағалары;
ең төменгі құн.
Кеден мақсаттары үшіп екі альтернативтік бағаларының жоғарғысын қолдануды
Теория бойынша кедендік төлемдерді алу кезіндегі тәртібі мен
Кедендік баждарды төлеудің мерзімін ұзартуды (бөлшектеуді) беру кезінде
Бірінші кезеңде КЖМ қабылданған күні қолданылатын Қазақстан Реслубликасының
П = Скб1 • К • Мққ1 /
мұндағы П — пайыз, Скб1 - мерзімі ұзартылып
берілетін кедендік баж сомасы, К- мерзімін ұзарту
(бөлшектеу) берілген күндер саны, Мққ1 - КЖМ
қабылданған күні қолданылатын қайта
қаржыландырудың мөлшерлемесі, 365 — жылына күндер саны.
Екінші кезеңде кедендік баждар төленген күні қолданылатын қайта
П = Скб • К • Мққ /
мұндағы П — пайыз, Скб1 - мерзімін ұзартып
Кеден төлемдерін төлеудің мерзімін ұзартып(бөлшектеп) беру кезінде кеден
тауарлар мен көлік құралдары түрінде кепілдік;
өкілетті банкінің кепілдемесі.
Кедендік баждар мен салықтар төлеуін қамтамасыз ету мақсатында
Кеден органдары кепіл ретінде мыналарды қабылдамайды:
электр, жылу жіне тағы басқа да энергияның түрлері;
кәсіпорындар, ғимараттар, құрылыстар, жер участкелері, ғарыш
азаматтық айналымынан алынып тасталынған мүлік;
Кедендік құнды осы әдіспен анықтағанда Кеден ісі туралы
егер тауарлар бағаланатын
шықпаса, онда сол тауарлар бағаланатын тауарлармен
ұқсас деп есептелмейді;
бағаланатын тауарлардың
тұлғамен өндірілген тауарлар бағаланатын тауарларды
өндірген тұлға ұқсас тауарларды шығармаған жағдайда
ғана ескеріледі;
тауарлар ұқсас деп есептелмейді, егер
жобалауы, тәжірибе-құрастырушылық
көркемдік рәсімдеуі,
сызбалары:
Қазақстан Республикасына экспортқа өндіру
сатуға байланысты қолдану үшін сатушымен сатып
алушыға ақысыз берілсе
сатылса;
Қазақстанда дайындалып,
олардың құны
еңгізілмеген болса.
Кедендік құнды анықтаудың негізі
ҚР аумағына енгізу үшін сатылса;
бағаланатын тауарды алып кеткенше
аралығында немесе алып кеткен соң 90 күн өткенге
дейін алып келінсе;
3. шамамен тура сондай көлемі мен коммерциялық деңгейде
Ұқсас тауарлардың саны өзгеше болса не басқа коммерциялық
Бір тектес тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін
сапасы, тауар белгісінің болуы және
беделі;
шығу елі.
Қүнды алу әдісі бойынша кедендік құнды анықтау үшін
Тауар бірлігінің бағасынан ашып көрсетілуі мүмкін болатын келесі
1) әдетте төленетін немесе төленуге келісілген комиссиондық сыйақылар,
тауарларды Қазақстан Республикасына әкелу мен
сатуға байланысты
баждарының, салықтарының, алымдарының және
т.б. төлемдерінің сомалары;
Қазақстан
сақтандыруға, тиеу
кететін әдеттегі шығындар.
Бағаланатын біртектес немесе ұқсас таурларды әкелінген сәттен өзгермеген
Егер көрсетілген әдістерді кезектесіп қолданудың нәтижесінде мәлімдеушінің кедендік
Бүкіл әлемдік Сауда Ұйымының шеңберінде 1981 жылы күшіне
Резервтік әдіс бойынша тауарлардың кедендік құнын анықтау үшін
экспорттаушы елінің ішкі нарығындағы тауардың
бағасы;
экспорттаушы мемлекеттен
сатылатын тауарлар бағасы;
Қазақстан Республикасының ішкі
ұлттық өндірістің тауарлар бағалары;
тауардың сенімді дәлелденбеген құны;
ҚР Кеден ісі
қарастырылмаған шығындарды есептеудің негізінде
анықталынатын ұқсас немесе біртекті тауарлардың
бағалары;
ең төменгі құн.
Кеден мақсаттары үшін екі альтернативтік бағаларының
Теория бойынша кедендік төлемдерді алу кезіндегі тәртібі мен
Мерзімін ұзартып(бөлшектеуді) беру немесе оларды беруден бас тарту
- акциздік топқа жататындар;
- төленуге тиісті кедендік баж сомасы 10 000
Кепілдікке берілген тауарлар мен көлік құралдары кепілдік берушіде
Өкілетті банктің кепілдемесін қолдану тәртібі Қазақстан Республикасының Қаржы
Кеден төлемдері төлеудің мерзімін ұзартуды немесе бөлшектеуді алған
Кедендік заң тағайындаған мерзімде төлеуші кедендік бажды төлемесе
Егер кедендік төлемдер түрлеріне бөленбей төлем авансының сомасы
КЕДЕН БАЖДАРЫНЫҢ СТАВКАЛАРЫ
Төлемнің аталуы Корсетілген қызмет үшін кедендік қүнның пайызы
Занды және жеке тұлғалармен кеден шекарасы арқылы өткізілетін
Рөсімдеуге арналган жерлерден тыс жерде және кеден органдарының
Көрмелерде, жәрменкелерде, конкурстарда, съездерде, симпозиумдарда, семинарларда,
Кеден органдарымен қүрылатын уақытша
Тауар ретінде өткізілетін квлік қүралдарын сақгау үшін 3
Кеден органдарымен қүрылатын кеден қоймаларьшда таурларды сақгау үшін
0,03 евро төулігіне 1 кг бругто үшін
3 евро тәулігіне бір данасы үшін
Тауарды кедендік жөнелту үшін кедендік алым 0 км-ге
00-600 км. кдшықгыққа 20
сеп көрсеткіші
00-800км кашықгыққа 25 есеп
өрсеткіші
00-1000км қашықгықкд 30
сеп көрсеткіші
000 —1500км.қашықгыққа 35
сеп көрсеткіші
ОООкм. көп қашықтыққа 45
сеп көрсеткіші
Келесі көлемді кеден қоймасын қүруға лицензияны беру үшін
1000 м2 -ге дейін 9 000 евро
1000 м2 - 2000 м2 14 000 евро
2000 м2 -ден асгам 19 000 евро
Бажсыз сауда дүкенін қүруға лицензияны беру үшін алымдар*
Келесі көлемді еркін қойманы қүруға лицензияны беру үшін
1000 м2 -ге дейін 19 000 евро
1000 м2 - ден астам 28 000 евро
Уақытша сақгау қоймасын қүруға лицензияны беру үшін алымдар
Кедендік делдал болып қызметгі жүзеге асыруға лицензияны беру
алымдар*
Кедендік тасымалдаушы больш қызметгі жүзеге асыруға лицензияны 5
беру үшін алымдар*
Кедендік рөсімдеу бойынша маманның білікгілік күөлігін беру үшін
алымдар*
Алдын ала шешім кабылдау үшін төлем 50 евро
Кедендік аукциондарга қатысу үшін төлем 500 евро
Хабар жеткізу жөне кеңес беру үшін төлем 5
Алымдар мөлшерлемелері тиісті құқықты үш жылға беру есебімен
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КЕДЕНДІК ТӨЛЕМДЕРДІ АЛУДЫҢ
2.1 2002-2004 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының
Бүгінгі Қазақстан қажетті әріптестерін таңдауға максималды түрде нақтылықты
ҚР әлемдік шаруашылықтың
ҚР ең бай жер қорларына, пайдалы қазбаларына толы.
Қазақстанда жылына мұнайдың 25 млн. тоннасы өндіріледі, ол
Осының барлығы мен тағы басқалары Қазақстанға өзіндік сыртқы
XX ғасырдың аяғына таман сауда мен экономика үлкен
2001-2002 жылдары дәнді дақылдар экспортының тұрақты өсуі байқалса
Соңғы үш жыл аралығында қара металлдардың экспорты Оңтүстік
2003 жылы Қазақстан резиденттерінің сыртқы экономикалық қызметтеріне сыртқы
2002 жылы Қазақстан Республикасы үшін сауда жағдайлары елеулі
Осы жылы Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 12%-ке төмендеді.
2002 жылдың басында басталған экспорттың төмендеу бағыты (2000
ТМД елдеріне экспорттың төмендеуінің күрт қарқыны үшінші тоқсанда
Импорттық түсімдерде де ұқсас жағдайлар болды: ТМД елдерінен
1 Кесте ҚР-ның негізгі әріптестері бойынша
Экспорт (млн.$) Импорт (млн.$)
2001ж 2002ж 2003ж 2004ж
Барлығы: 6.497,0 5.339,0 4.301,0 4.242,0
ТМД елдері 2.982 2100 2332 2002
Оның ішінде РФ 2288 1543 1969,0 1671
Еуропа елдері 2174 2258 1202 1313
Азия елдері 1135 715 489 531
Басқа мемлекеттер 206 266 278 396
* Вестник Народного Банка РК, 2001г. 29 марта-11
Әлемдік нарықтағы мұнай бағаларының 32%-ке төмендеуі мұнай экспортының
1998ж. қаржылық дағдарыстан кейін кері бағытталу жойылып, 1999
Тауар (әсіресе, мұнай) бағаларының өсуінің себебінен болған экспорт
Сыртқы сауданың барлық бағыттағы сауда айналымы 1999 жылы
ТМД елдерімен сауда айналымы 2003 жыл бойы жүргізілген
Алыс шетел мемлекеттермен сауда айналымы 2003ж. 4,5% өсті,
Еуропалық одақтың елдерімен сауда операцияларының көлемі 19%
төмендеді (экспорт - 24%, импорт - 11%- ке
Оффшорлық аймақтарға мүнайды экспорттаудың көлемі өсті. Қазақстанның бүл
Әлемдік экономиканың оң бағыттарының дамуы (жиынтық сыртқы сұраныстың
Қазақстан экспортының негізгі тауарларына деген
жалпы сыртқы сұранысының өсуіне ТМД бойынша
Қазақстанның сауда серіктес-мемлекеттердегі
өнеркәсіптік өндірістің белсенділігі әсер етті.
Қазақстан резиденттерінің сыртқы сауда операциялар көлемі 2001 жылда
ТМД елдерімен саудаласқанда импорттың орындалуы 142,7%, экспорт бойынша
ТМД-дан тыс мемлекеттерден импорттық ресми көлемінің төмендеуі, көршілес
ТМД-дан тыс мемлекеттерге экспорттың өсуінің себебі — шикізат
Ал импорттағы минералдық заттардың үлесі 10,8%-тен 13,4%- ке,
Жалпы ТМД елдерінің экспорт пен импорттағы үлесі сәйкес
2.2 Кедендік төлемдерді төлеу ерекшеліктері мен қазіргі кездегі
Дамыған мемлекеттерде түсетін кедендік кірістер бюджет кірісінің 30-40%-
Сонымен Алматы қаласы бойынша БКБ-ң жоспарды 1998ж
2. Кесте Алматы қаласы бойынша Бас Кеден
2003ж 2004ж 2005ж
Кедендік процедуралар Импорттық баждар* Қорғайтын баждар Акциз Қосымша
Барлығы 17.858,657 15.374.671,48 19.055.400,6
Кеден төлемдерінен босатылу жағдайларына байланысты бюджеттің шығындары 22.898,065
Сонымен бірге алыс шетел мемлекеттерден алып келінетін тауарлардың
Тауарларды әкелуінің төмендеуімен байланысты Алматы қаласы бойынша БҚБ-ң
Одан басқа, кедендік рәсімдеу барысында заң актілерінің қолдануын
2004ж. кедендік процедураларды есептеу бойынша болжамдалған көрсеткіштер орындалған
Қорытынды
ҚР ұлттық өндірушілердің, тұтынушылардың және мемлекеттің мүддесін барынша
Қазақстан үшін кеден саясатын жақсарту, оның
құралдарын жетілдіру, бұл
нормативті актілерді қалыптастыруды жалғастыру болып
табылады. ҚР кеден саясатының құралдарын жетілдірудің
бірнеше жолдары бар: баждардың көп түрлілігі, оларды
әрбір салада дұрыс қолдану, халықаралық ережелерімен
сөйкесінше сыртқы
бейтарифтік реттеуді
өзгертуде асығыс жасамау, өз еліміздің өндірушілерінің
жағдайларын ескере отырып, жеңілдік жағдайлар жасау
керек.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Кеден ісі туралы заңы,
16 шілде 1999 ж.
Таможенное дело в РК. Алматы, 2000 г. Алибеков
Шалтыков А.И. История таможенного дело, Алматы, 1999г.
Сарсембаев М.А. Таможенное право. Учебник.
Алматы, 2002г
Петров Ю. Практика таможенного регулирования. М, 2001г.
Нуреева З.Л. Таможенное регулирование импорта//ВЭД в Казахстане №76
Данильцев А.В. Междунаодная торговля: инструменты регулирования м, 2004г.
Шишаев А.И. Регулирование международной торговли товарами М, 2001г
Кден ісін ұйымдастыру және оны басқару. Мадиярова
Нургалиева Д.М. Совершенствование таможенного оформления товаров и транспортных
Козырин А.Н. Таможенные пошлины. М, 2002г.
Мадиярова Д.М., Текенов У.А. Транспортное обеспечение
29
33