КІРІСПЕ
Ι-ТАРАУ.КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ ЛИЗИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Лизингтік операциялар түсінігі, мәні және маңызы
1.2 Лизингтің түрлері мен жіктемелік белгілері
1.3 Лизингтік операциялардың артықшылықтары мен
кемшіліктері
ΙΙ-ТАРАУ. «АЛЕКС» ЖШС-Ң ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ЖӘНЕ ЛИЗИНГ ПАЙДАЛАНУ
2.1 Қазақстандағы лизингтің дамуының қазіргі жағдайын
талдау
2.2 «Алекс» ЖШС-ң экономикалық – шаруашылық
жағдайын талдау
2.3 «Алекс» ЖШС-ң лизингтік операцияларды өткізу
тәртібі
ΙΙΙ-ТАРАУ. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДЫ ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ
3.1 Лизингтік операцияларды жетілдіру бойынша
ұсыныстар
3.2 Қазақстандағы лизингтік қатынастар механизмін жетілдіру
жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ КӨЗДЕРІ
Кіріспе
Қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытудың негізгі проблемасы
Қазақстандағы құрал- жабдықтардың 80%- ға жуығы тозған және
Елімізде лизингтік қызметпен айналысушыларға мемлекет көптеп қолдау
Сонымен қатар, лизинг инвестициялық қызмет болғандықтан, лизинг алушы
Лизинг негізінде кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік қолдауды ЖАО «Казагрофинанс»
ЖАО «Казагрофинанс» келесідей шарттарда агроөнеркәсіптік кешендегі лизингтің мемлекеттік
АҚ «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорында» лизинг мерзімі 5
Лизингтік келісімдерді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін келесідей банктербар:
Қазіргі уақытта лизингтің үлесі жалпы инвестиция көлемінде ҚР
Дамыған елдерде лизинг үлесінің жалпы инвестиция көлемінде негізгі
Жалпы айтқанда лизингтік саланың дамуы бірнеше бағыттағы экономикалық
Лизинг шағын және орта бизнес субьектісінің дамуына әсер
Лизинг капитал салымдарының көлемін көбейтеді, себебі ол ұзақ
Лизинг қосымша қаржылық ресурстарды тарту көзі болғандықтан, негізгі
Лизинг қаржылық қызмет нарығында қосымша бәсекелестікті тудырады. Лизингтің
Лизинг өнімдерді өткізудің бір жолы болып табылады. Лизинг
Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі өндірістік кәсіпорындар алдына бірқатар
Осының ішінде ең басты проблемалардың бірі, негізгі құралдардың
Осы айтылған мәселелерді тиімді шешу жолы – лизинг.
Ι-ТАРАУ.КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ ЛИЗИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Лизингтік операциялар түсінігі, мәні және маңызы
«Лизинг» термині ағылшынның «to lease» деген сөзінен шыққан.
Лизингтік операция біздің елде инвестициялық қызметтің бір түрі
Әлемнің көптеген елдерінде лизингтік операция инвестициялық бағытталғандығымен түсіндіріледі.
Жалға беруші
1- сурет. Жалға алу келісім – шартының сызбасы
Жабдықтаушы сатып алу келісімі
Лизинг алушы
2- сурет. Лизинг келісімінің сызбасы
Австралиялық бизнесмен Вольфганг Хойлер өзінің «Еуропадағы бизнесті қалай
Экономикалық қарым –қатынаста лизингті көп жағдайда қаржылық операция
Е. Кабатов, Е. Чермаков, В. Перов сияқты «Лизинг»
Е. Чермаковтың тұжырымы бойынша: мүлікті жалға беру –
Өз қаржылық ресурстарын пайдалану мен банктік несиенің баламасы
Лизингтің түрлері мен жіктемелік белгілері
Лизинг түрлерінің жіктелуі қазіргі уақытта өте кең қарастырылып
келісімге қатысушылар құрамы
лизингке берілетін мүлік түрі
оның өтімділік деңгейі
амортизация жағдайы
қызмет көрсету көлемі
операция өтетін нарық секторы
салықтық және амортизациялық жеңілдік қатынасы
лизингтік төлемдер сипаты
Қазақстанның заңдық актілеріне сәйкес лизингтің ішкі және халықаралық
Ішкі лизингті жүзеге асырғанда лизинг беруші және алушы,
Халықаралық лизингті жүзеге асырғанда лизинг беруші немесе алушы
Қазіргі уақытта дамыған елдердің шаруашылық тәжірибесінде лизингтің көптеген
оперативті (қызметтік) лизинг
қаржылық (капиталды) лизинг
қайтарымды лизинг
іскерлік лизинг
тікелей лизинг
сублизинг
Аталған келісімдердің барлығы лизингтің негізгі екі формасының түрлері
Оперативті лизинг– бұл ағымдағы жал келісімі, әдетте мұндай
Кемшіліктері : басқа лизинг түрлеріне қарағанда айтарлықтай жоғары
Қаржылық лизинг – ұзақ мерзімді келісім, мұнда жалдау
Оперативті лизингке қарағанда қаржылық лизинг мүлік иесінің тәуекелін
Қайтарымды лизинг – екі келісімді білдіретін жүйеден тұрады.
Іскерлік лизинг – лизингтік келісімде үшінші жақтың (инвестордың)
Тікелей лизинг – мұнда жалгер, лизингтік фирма мен
Сублизинг – бұл лизингтің түрі алынған құрал –
Халықаралық сублизинг, халықаралық лизингтің бір түрі болып табылады.
Мазмұны мен әдіс түрлеріне байланысты халықаралық лизинг операциялары
Қаржы лизингі. Келісім шарт мерзімінде лизинг алушының лизингтік
Ағымдағы немесе оперативті лизинг. Қаржыға берілетін жабдықты сатып
Оперативті лизингтің түрлері:
Толық көлемді лизинг. Келісім шартының барлық мерзімінде
Жартылай төлемдер лизингі. Келісім шарттың мерзімінде лизингтік компания
Қайта қалпына келтірілетін лизинг. Лизинг алушының талабы бойынша
Топтық лизинг. Үлестік қатысу негізінде лизинг беруші рөлінде
Жеткізіп берушіге берілетін лизинг. Лизинг алушының қолданылуы үшін
Қаржының қатысуымен жасалатын лизинг. Лизинг алушының қарызға беретін
Лизингтік операциялардың ұйымдастыру түрлері:
Арнайы лизингтік фирмалар.
Өнеркәсіптік трансұлттық компаниялардың лизингтік компаниялардан олардың құқықтық міндеттері
Трансұлттық банктер жүйесіндегі лизингтік фирмалар құрылуымен қаржыландыруды банктердің
Тікелей өнеркәсіптік және құрылыс фирмаларын, әуе және кеме
Делдалдық лизингтік фирмалар.
Лизингтік келісімнің маңызды шарттары:
Лизинг затын таңдау. Лизинг алушы лизингтік компанияға оның
Лизинг затын сипаттау. Тауардың аты, типтік мақсаты, т.б.
Лизинг объектісінің мекен – жайы ол келісім шартта
Лизинг мерзімі мүлікті пайдалану бағыттарына сәйкес пайдалану мерзімінің
Қаржылық және мүліктік міндеттемелерін орындамауы. Міндеттемелерді орындамау жауапкершілігі
Лизинг алушының меншік құқығын сақтау. Лизинг алушы лизинг
Келтірілмеген талаптарды реттеу, Лизинг алушы тауар сапасы бойынша
Кепілдік мерзімінен кейінгі жауапкершілік кепілдемелік мерзім аяқталғаннан кейін
Жалданған мүлікті пайдалану техникалық қызмет көрсетумен оның
Лизингтік бөлікті сақтандыру. Лизинг алушының қаржысы есебінен сақтандырудың
Лизинг төлемдерін анықтау. Ол екі жақтың келісім шарт
Лизинг алушылар тарапынан төлемдердің мерзімін өткізіп алу. Мұндай
1.3 Лизингтік операциялардың артықшылықтары мен кемшіліктері
Лизинг негізінде қазақстандық бизнестің дамуы шет ел бизнесмендеріне
Лизингтік операциялардың негізгі артықшылықтары:
Ұзақ мерзімді қаржыландыру;
Негізгі құралдарға бір мезгілде үлкен қаржы жұмысамау (Сіздің
Залогқа қажеттіліктің болмауы;
Кәсіпкерлік тәуекелдің төмендігі;
Бизнес – жоспарды ұсыну қажеттілігінің болмауы;
Лизингтік төлемдердің иілгіштік графигі;
Белгілі бір құрал – жабдықтарды импорт арқылы алған
Айналымнан құралдардың үлкен көлемі алынбайды;
Халықаралық келісім шартты орындау шарттарымен байланысты тәуекелге лизинг
Лизинг алушының бухгалтерлік есебі жеңілдетіледі. Өйткені негізгі
Қаржылық лизинг ( 3 жылдан кем емес) арқылы
Лизинг беруші кеден баждарынан босатылады, ҚР територриясына алып
Сонымен қатар, лизингтік операциялардың кемшіліктері де бар. Олар:
Лизинг тек қана істеп тұрған бизнеске қаржыландыруды көздейді
Несиелікке қарағанда, лизинг бойынша ставкалар жоғары болады. Әлемдік
Лизингтік келісім шарт аяқталғанға дейінгі меншік құқығы лизинг
Қаржылық лизинг алғанда ҒТП нәтижесінде моральді тозуы мүмкін,
Лизинг берушіге құрал – жабдықтың моральді тозуы тәуекелі
Инфляцияның елеулі өзгерісі жағдайында лизинг алушыға құрал –
Лизингтік келісімге қатысушылардың санының көп болуы лизингтік операцияны
Егер, лизингке алынған құрал – жабдық жұмыстан шығып
Үлкен бір проблема – ол лизингтік компанияларға инвестиция
Келесі бір проблема – ауыл шаруашылықтарындағы сублизингтің дамымауы.
Лизингтік операциялардың артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастыра отырып, лизингтің
Лизинг құралдарды тез және арзан ауыстыруға мүмкіндік береді,
Лизингтік қызмет орта және шағын кәсіпорындарды жаңа құрал
ΙΙ-ТАРАУ. «АЛЕКС» ЖШС-Ң ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ЖӘНЕ ЛИЗИНГ ПАЙДАЛАНУ
2.1 Қазақстандағы лизингтің дамуының қазіргі жағдайын
талдау
Қазақстанда лизингтің қалыптасуы мен дамуының 15 жылдық тарихы
Бірінші этап (1989 – 1992). Ішкі нарықтағы лизингтің
1992 жылдың орта кезінде Қазақстанда коммерциялық банк құрамында
Екінші этап (1992 -1994). Қазақстан экономикасындағы қолайсыз жағдайдың
Үшінші этап (1995-2000) – қазақстандағы лизингтік бизнесті мемлекеттік
1995 жылы лизинг бойынша өндіруші және өңдеуші өнеркәсіптерге
Сондай – ақ ҚР Ауыл шаруашылық министірлігі жанынан
Төртінші кезең. 2005 жылы 5 шілдеде қабылданған «Қаржылық
Коммерциялық банктер лизингімен өздерінің арнайы құрылған еншілес компаниялары
2004 жылы Қазақстандағы жалпы инвестициялар көлеміндегі лизинг үлесі
1- кесте.Негізгі капиталға жалпы инвестиция көлеміндегі лизингтің үлесі.
Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл
Негізгі капиталға инвестиция,
Лизинг көлемі,
Лизинг үлесі, % 0,26 1,00
Өткен жылға нарықтағы бақылауларды қарастырғанда лизингтік келісім шарттардың
Лизингілер мемлекеттің қолдауымен, негізінен ауыл шаруашылығы ұүрылымдарына тракторлар
Соңғы жылдары кәсіпкерлер лизингтің пайдасы мен артықшылықтарын
2004
1-сурет
«Казагрофинанс» филиалының директоры Тимур Сапарғалиевтің айтуынша 2006 жылы
Лизингтік келісім шарттардың мерзімі негізінен төрт жарым жылға
2004 – 2005 жылдары лизингтік нарықта пайыздық ставкалардың
«БанкЦентрКредит» акционерлік қоғамының 2002 жылдың қаңтарынан бері өз
«ЦентЛизинг» ЖШС өзінің тауар жеткізушілерінің аясын барған сайын
Қазіргі уақытта Қазақстан территориясында 15 әр түрлі салаларға
Алматыда орналасқан лизингтік компаниялардың негізгі ерекшеліктеріне толық өтейік.
Центрлизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Келісімнің минималды сомасы: 3500 $;
Лизинг мерзімі: 37 айдан 7 жылға дейін;
Лизингтік ставка: 17 ден 23 %-ға дейін;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 30 %;
Лизинг затын сақтандыру: міндетті, лизинг беруші белгілеген
Альфа – Лизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Қаржыландыру мерзімі: 36 айдан 60 айға дейін;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 30 %;
Лизингтік қаржыландыру сомасына сыйақы төлеу: 12 ден 18
Жобаны қарастыру мерзімі: Толық документтерді ұсынғаннан кейін 3
ААҚ ДБ «Альфа – Банкта» есеп айырысу шотын
Нур – Инвест
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Сыйақы ставкасы қаржыландыру әдісіне тәуелді;
Өз жабдық есебінен 18 ден 23 %-ға дейін
Қаржыландыру мерзімі: 1 жылдан 7 жылға дейін;
Лизинг объектісінің құны : min 5000$, max шектеусіз;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 30 %;
Халық лизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Лизинг мерзімі: 36 айдан 6 жылға дейін;
Орта есеппен сыйақы ставкалары 15 - 18%-
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 5%;
Лизингтік төлемдер келесідей ретпен төленуі керек: ай сайын,
Документтерді қарастыру тегін және 2 аптадан 4 аптаға
50000 доллардан төмен жобалар қарастырылмайды.
Темірлизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Лизинг мерзімі: 1 жылдан 5 жылға дейін;
Лизинг затының құны: 10000 доллар және одан жоғары;
Лизинг бойынша сыйақы: 16 дан 23 %-ға дейін;
Жобаны қаржыландырудың күтілетін көлемі: 50 – 300 мың
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 15 %.
Альянс Лизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Лизинг мерзімі: 12 ай және одан жоғары;
Лизинг ставкасы 18 ден 23 %-ға дейін;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 20 %;
Келісімнің минималды сомасы: 5000$ ( максималды 2000000$);
Жобаны қарастыру мерзімі: 2 апта;
Лизинг затын міндетті түрде сақтандыру;
Экспертиза жүргізген үшін коммисиға лизинг объектісінің бағасынан 0,3%
БТА Лизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Лизинг мерзімі 12 айдан 5 жылға дейін;
Лизинг ставкасы: 18-25%- номиналды ставка, 13%-жылдық;
Лизингтік төлемдер: ай сайын;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 20 -
Келісімнің минималды сомасы: 50000$;
Лизинг затын сақтандыру міндетті.
АТФ Лизинг
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
3 жылдан 5 жылға дейінгі мерзімді құрайды;
Сыйақы ставкасы: 18-22$;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 10 -
Экспертиза жүргізген үшін коммисиға лизинг объектісінің бағасынан 0,2%
Медикал Лизинг Групп
Лизингтік қаржыландырудың басты шарттары:
Лизинг мерзімі: 5 жылға дейін;
Лизингтің номиналды ставкасы: жылына 23 %-ға дейін;
Лизингтік төлемдер : ай сайын;
Қаржыландырудың минималды ставкасы: 5000 доллардан жоғары;
Аванстық төлем: лизинг затының құнына байланысты 20 %;
Жобаны қарстыру мерзімі: 1 – 2 апта;
Экспертиза жүргізген үшін коммисиға лизинг объектісінің бағасынан 0,3%
2-сурет
Қазіргі уақытта Қазақстында лизингтік нарық потенциалы инвестициядан негізгі
Бұл әрине Қазақстан нарығы үшін өте тиімді, сондықтан
«Алекс» ЖШС-ң экономикалық шаруашылық қызметін талдау
«Алекс» ЖШС негізінен табиғи минералды таза су шығарумен
2– кесте «Алекс» ЖШС-ң 2004 – 2005 жж.
№ Көрсеткіштер ӨлшемБірл. 2004 2005 Ауытқу
( + ; - ) %
1 Өнімді сатудан түскен табыс мың тг. 60206
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг. 51140
3 Жалпы табыс мың тг. 9066 11208 2142
4 Кезең шығындары мың тг. 4439 4213 -226
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың тг. 4627
6 Салық салынғанғаннан кейінгі табыс мың тг. 3238,9
7 Таза табыс мың тг. 3238,9 4896,5 1657,6
8 Өткізілген өнімнің 1-ге шаққандағы шығыны тг.
9 Өнім рентабельдігі % 5,8275608 9,0602102 3,232649 -
10 Сату рентабельдігі % 5,3796964 8,0219204 2,642224 -
11 жұмысшылар саны адам 85 93 8 109,4
12 Еңбек ақы қоры мың тг. 16230 18300
13 1 жұмысшының орташа айлық еңбек ақысы тг.
14 Негізгі қорлардың орташа жылдық құны мың тг.
15 Қор қайтарымдылығы тг. 7,5902673 3,3036913 -4,28658
16 Қор сиымдылығы тг. 0,1317477 0,3026917 0,170944
17 Қормен қарулану мың тг. 93,317647 198,66667 105,349
Кестені қарастыратын болсақ 2 жыл бойынша мәліметтер арасында
Сол өзгерістердің себептерін талдайық.
1- ші көрсеткіш - өткізілген өнімнен түскен табыс
2- ші көрсеткіш - өткізілген өнімнің өзіндік құны.
3- ші көрсеткіш- бұл жалпы табыс. 2004 жыл
4- ші көрсеткіш – кезең шығындары. Мұнда есепті
5- ші көрсеткіш-негізгі қызметтен түскен пайда. Бұл көрсеткіш
7- ші көрсеткіш - таза пайда. Базалық жылмен
9- ші көрсеткіш - өнімнің рентабельділігі. Базалық жылы
10- ші көрсеткіш сату рентабельділігі. 2004 жылы бұл
11-шы көрсеткіш – қызметкерлердің тізімдік саны. 2004 жылы
12- ші көрсеткіш- ебек ақы қоры. Еңбек ақы
13- ші көрсеткіш- орташа айлық еңбекақы мөлшері. 2004
14- ші көрсеткіш – негізгі қорлардың орташа құны.
15- ші көрсеткіш – қор қайтарымдылығы. Базалық жылы
16-шы көрсеткіш – қор сыйымдылығы деп аталады. Мұнда
17-шы көрсеткіш- қор қорлануы деп аталады.2004 жыл бұл
Осы талдаулардан кейін біз «Алекс» ЖШС- ң қаржылық
Төлем қабілеттілік коэфиценттері:
Қарызды абсолютті жою коэфиценттері = ақша қаражаттары /
2004 жылы = 61352 / 2809671 = 0,02;
2005 жылы = 58644 / 1020754 = 0,08;
Оңтайлы мәні : 0,2 – 0,25
Жабудың аралық коэфф-ті = (ақша қаражаттары + қар.мін.салық
Оңтайлы мәні: 0,7-0,8
2004 жылы = (64325 + 808536) / 2809671
2005 жылы = (58644 + 784483) / 1020754
Төлем коэфф-рі = ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттемелер;
2004 жылы = 4728152 / 2809671 = 1,6;
2005 жылы = 1859157 / 1020754 = 1,8;
3- кесте. «Алекс» ЖШС міндеттемелері бойынша көрсеткіштер
Көрсеткіштер Оңтайлы мәндер 2004 жыл 2005 жыл Ауытқу
+ / - %
Қарызды абсолютті жою коэффиценті 0,2-0,25 0,02 0,8 7,1
Жабдықтаудың аралық коэффиценті 0,7-0,8 0,3 0,8 0,5 20,0
Төлем коэффиценті 2-2,5 1,6 0,8 0,2 25,0
1-ші көрсеткіш бойынша көрсеткіш мәні оңтайлы емес. Себебі
2-ші жабдық аралық коэффиценті бойынша көрсеткіш мәні 2005
3- ші көрсеткіш бойынша 2004 жылы да, 2005
Қаржылық тұрақтылық коэффиценттері:
Қарыз капиталымен меншіктік қатынасы = міндеттемелер жиынтығы /
Оңтайлы мәні : 1-ден жоғары болмауы керек.
2004 жылы = 2905927 / 1822225 = 1,5;
2005 жылы = 1020754 / 1760175 = 0,5;
Міндеттемелер коэффиценті = меншіктік капитал / кәсіпорын мүлкі;
Оңтайлы мәні: 0,7-ден жоғары.
2004 жылы = 1822225 / 4728152 = 0,3;
2005 жылы = 1760175 / 2780929 = 0,6;
Қарыз капиталының үлесі = қарыз капиталының жиынтығы /
Оңтайлы мәні: 0,3-тен төмен.
2004 жылы = 2905927 / 4728152 = 0,6;
2005 жылы = 1020754 / 2780929 = 0,3.
4-кесте. «Алекс» ЖШС-ң негізгі экономикалық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштер Оңтайлы мәні 2004 жыл 2005 жыл
1 Қарыз капиталымен меншік капитал қатынасы 1-ден жоғары
2 Меншік коэффицент 0,7-ден жоғары 0,3 0,6 0,3
3 Қарыз капиталының үлесі 0,3-тен төмен 0,6 0,3
Іскерлік белсенділік көрсеткіштері.
Капитал айналымының жалпы коэффиценті = өнімді өткізгеннен түскен
2004 жылы = 6020639 / 4828152 =
2005 жылы = 6103870 / 2780929 =
Меншік капиталының айналымдық коэффиценті = өнімді өткізгеннен түскен
2004 жылы = 6020639 / 1822225 = 3,3;
2005 жылы = 6103870 / 1760175 = 3,4;
Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық коэффиценті = өнімді өткізгеннен түскен
2004 жылы = 6020639 / 1915212,5 = 3,1
2005 жылы = 6103870 / 741375,5 = 8,2;
Дебиторлық мәндердің айналымдық орташа мерзімі = 365 күн
2004 жылы = 365 күн / 3,1 =
2005 жылы = 365 күн / 8,2 =
5 -кесте. «Алекс» ЖШС-ң қаржылық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл
1 Капитал айналымының жалпы коэффиценті 1,2 2,1 0,9
2 Меншіктік капиталдың айналымдық коэффиценті 3,3 3,4 0,1
3 Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық коэффиценті 3,1 8,2 5,1
4 Дебиторлық міндеттемелердің айналымдық орташа мерзімі 117,0 44,0
1-ші көрсеткіш капитал айналымының жалпы коэффиценті. Көрсеткіштер бойынша
2-ші көрсеткіш капиталдың айналым коэффиценті. 2004 жылы менщік
3-ші көрсеткіш дебиторлық міндеттемелердің айналым коэффиценті. Мұнда біз
4-ші көрсеткіш дебиторлық міндеттемелерлің айналымының орташа мерзімі. Ол
Кәсіпорынның рентабельділігін бағалау көрсеткіштері.
Кәсіпорын мүлкінің рентабельділігі = таза пайда / кәсіпорын
2004 жылы = 291787 / 793210 * 100
2005 жылы = 296563 / 1847632,5 * 100
Меншіктік капиталдың рентабельділігі = таза пайда / меншіктік
2004 жылы = 291781 / 1607343,5 * 100
2005 жылы =296563 / 1791200 * 100 =16.
6-кесте. «Алекс» ЖШС-ң рентабельділік көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл Ауытқуы
1 Кәсіпорын мүлкінің рентабельділігі 36,0 16,0 -20,0
2 Меншікті капиталдың рентабельділігі 18,0 16,0 -2,0
1-ші көрсеткіш – кәсіпорын мүлкінің рентабельділігі. 2004 жыл
2-ші көрсеткіш – меншікті капиталдың рентабельділігі. Ол 2004
«Алекс» ЖШС-ң лизингтік операцияларды өткізу тәртібі.
«Алекс» ЖШС-ң құрал – жабдықтары моралдық және физикалық
«Алекс» ЖШСлизинг затын қаржылық лизингтік операция негізінде алды.
Оперативті лизингке қарағанда қаржылық лизинг мүлік иесінің тәуекелін
«Алекс» ЖШС-сі Халық Лизинг компаниясынан лизингке құрал –
«Алекс» ЖШС 3,5 жылға 16 млн. теңгеге( 100000
16000000 * 30% = 4800000 теңге
Ол 4800 мың теңге болды. Яғни қалған жабдықтың
Сыйақы мөлшері тұрақты валюталық эквивалентте 16%-ды құрайды,
16000000 – 4800000 = 11200000 теңге
яғни есептеулер бойынша ол 11200 мың теңгеден ай
11200000 * 16 / 100 = 700 мың
Сонымен жоғарыда «Алекс» ЖШС-ң экономикалық шаруашылық қызметін талдай
Жаңа техника кәсіпорынның тауар сапасын көтеруге мүмкіндік бере
ΙΙΙ-ТАРАУ. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДЫ ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ
3.1 Лизингтік операцияларды жетілдіру бойынша
ұсыныстар
Жалпы алғанда республикадағы өндіріс орындарының орта есеппен алғанда
Елімізде лизингтік қызметпен айналысушыларға мемлекет көптеп қолдау жасауда.
Лизинг қатынасы дамыған және дамушы елдерде қолдану аясы
Лизингтің ең басты артықшылығы : лизинг ұсынатын компания
Соңғы жылдары кәсіпкерлік лизингтің пайдасы мен артықшылықтарын түсіне
Бұдан бес жыл бұрын ауыл шаруашылығында лизинг агробизнестің
2006 жылы республика бюджетінен лизинг бағдарламасы бойынша мал
Соңғы жылдары осы бағдарламаны жүзеге асыру жолында бірқатар
ҚР Үкіметі « Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдейтін кәсіпорындар
Лизингтің артықшылықтарын шығыс қазақстандық фермерлер бағалай білді. Үкіметтің
Қазақстандағы лизингтік қатынастар механизмін жетілдіру жолдары.
Кәсіпкер өзіне қажетті құрылғыларды лизингке алу ұшін келесідей
Еліміздегі лизингтік қызметтер нарығында бүгінгі күні қалыптасып отырған
I-белгі
Лизингтік келісімдер:
Сегмент№1-шағын
Сегмент№2-орта
Сегмент№3-ірі
Лизингтік қызметтер
Нарығының сегменттері II-белгі
Лизингке алушылар:
Сегмент№1-шағын
Сегмент№2-орта
Сегмент№3-ірі
3-Сурет Лизингтік қызметтер нарығының сегменттері
Лизингтік қызметтер нарығы сегменттерінің бір белгісі ретінде лизингтік
Енді, осы суретте көрсетілген лизингке алушы тұлғалардың әрбір
Қаржыгерлердің III Конгресінде ҚР-ң Елбасы Н.Ә. Назарбаев ҚР-ң
Міне осы шағын кәсіпкерліктің дамуына әсер ететін факторлардың
Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне коммерциялық банктерден
бөлінген несиелер
12.99 12.00 12.01 12.02 11.03
Банктік несиелер
Оның ішінде:
Шағын кәсіпкерлікке
қысқа мерзімді
ұзақ мерзімді 148830
39857
20423
19434 276218
74222
40115
34107 489417
121954
60153
61801 672407
146515
63048
83467 924283
210623
80943
120718
7-кесте ҚРҰБ-ң статистикалық бюллетені 2003, 12
Осы кестеден көріп отырғанымыздай, соңғы бес жылда коммерциялық
Осы сегментке тән сипаттық белгілердің бірі-шағын кәсіпорындарды қаржыландыру
Шағын кәсіпорындардың көбісінің кепілге қоятын өтімділігі жоғары мүліктері
Шағын кәсіпорындарда біліктілігі жоғары мамандардың аздылығы немесе жоқтығы;
Қарызға алынған қаражаттардың өз мақсатына пайдалануына бақылау жүргізудің
Осы себептерге сәйкес шағын бизнеспен жұмыс істеуге шешім
Көптеген экономикалық және қаржылық ақпараттарды талдаудағы және шағын
Шағын кәсіпорындардың пайдаланатын құрылғыларының көр түрлілігі.
Осындай қаржылық инвестициялардың тәуекелділігінің жоғарлығы шағын кәсіпорындар үшін
Ал, лизингтік қатыстар осындай тығырықтан шығудың бір жолы
Біздің ойымызша, бүгінгі күні лизингтік компаниялар шағын
Міне осы стратегия осы сегментте белгілі бір жетістікке
Сонымен біздің ойымызша, шағын кәсіпкерлер сегментімен лизингтік қатынастар
Осындай тығырақтан шығудың бір жолы ойымызша, лизингтік қатынастарға
Сонымен бірге, лизингтік компаниялар құрылғыларды тиімді басқаруды ұйымдастыру
Осындай жұмыстар атқарылғаннан кейін лизингтік компания белгілі бір
І – кезең дайындық жұмыстарын жүргізу, яғни шағын
Егер осындай бағалау білікті түрде жүргізілсе, онда нарықтан
Әрине, бұндай қызмет лизингтік компанияның міндетіне жатпайтындығы белгілі.
Сондықтан олар лизингтік компаниялар үшін мейлінше толық ақпараттар
құрылғының стандарттылығы;
құрылғыны өндіріс процесінде бірнеше рет қайталап пайдалану мүмкіндігі,
құрылғының өтімділігі.
Осындай сипаттамалардың барлығы мүліктік тәуекелділіктерді төмендетуге және құрылғының
Сонымен, осы кезеңге жүргізілетін жұмыстарды жүйелеу үшін лизингтік
ІІ – кезеңді лизингке деп те атауға болады.
Содан кейін лизингке алушылардан өтініштер жинақталынады. Өтініштер жинақталынып
ұсынылатын лизингтік төлемдер саны;
кәсіпорынныңағымдық экономикалық жағдайы;
кепіл немесе кепілдемелердің т.б. түрлерінің пайдалануы;
персоналдың тәжірибесі мен біліктілігі және т.б.
Перспективті клиенттер анықталғаннан кейін лизингтік құны бекітіледі және
Сонымен, осындай схема белгілі бір құрылғылар үшін жетістікпен
Қорыта айтқанда, лизингтік компаниялардың қосымша қызметтер атқарунын дамыту
Әсіресе, шағын кәсіпорындар біліктіліктерінің жеткіліксіздіктерінен жобаның инвистициялық мүмкіндіктерін
Бұл схема белгілі бір түрдегі шағын кәсіпорындарды қаржыландырудың
Лизингке алушылардың келесі бір типі орта және ірі
Сонымен, лизингтік қызметтер нарығын жоғарыда көрсеткендей белгілі бір
Қорытынды
Қорыта келегнде, Қазақстанда лизингтік нарықтың дамуын, лизингтік операциялардың
Бүгінгі таңда лизинг нарығында 20 жуық компания бар,
Халықаралық қаржылық корпорациясының көрсеткіштері бойынша 2005 жылы негізгі
Лизингтік қызметті пайдаланушы кәсіпкерлер осыған дейін пайыздық сыйақылардың
Лизинке әр түрлі салықтық жеңілдіктер жасалған. Лизинг беруші
Менің ойымша, лизингтің қазіргі уақыттағы Қазақстанда дамуы көптеген
Біздің лизингтік операциялардың даму жағдайы шетел инвестицияларын қызықтырып
Қазіргі кездегі лизингтік операциялар халқаралық стандарттарға сай жүргізіліп
Пайдаланылған әдебиет көздері
ҚР «Қаржы лизингі туралы» заңы, 2004 ж. 10-
Лизинг – решение проблем дефицита, интервью с Началником
/ «Малый и средний бизнес Казахстана» № 3
Обзор рынка лизинговых услуг, И. Зюзько , Директор
/«Малый и средний бизнес Казахстана» №5 (19) 2004
Оценка развития лизинга в Казахстане, Проек международного финансирования
/ «Малый и средний бизнес Казахстана
ҚР азаматтық кодексі және салық кодексі
Василев Н.М, М; Дека, 1998 г. Лизинг как
ҚР «Қаржылық лизингі туралы» заң
/Егеменді Қазақстан 2004 ж., 16 наурыз
1-ші Қазақстандық көрме «ҚАРЖЫ, ЛИЗИНГ, САҚТАНДЫРУ»
/Егеменді Қазақстан 2004 ж., 20қазан
Алматыда «Лизинг Қазақстанда» конференциясы өтті
/Егемен қазақстан 2004 ж., 20 сәуір
Чем занимается лизинг? Аврамова О.
/Транзитная экономика 2005 ж., № 9
«Казагрофинансты» мемлекеттік қолдау, С. Абылаев
/Аграрлық нарық проблемалары 2005 ж., қаңтар
ҚР Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы 2004ж., №
ҚР Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы 2005 ж.,
Бухгалтерлік Бюллетень 2003 ж., №3-9
Лизингтік қызмет нарығы , Айтжанова М.
/Ресми газет, 2005 ж., қыркүйек
Аль Пари, 2005 ж., №9
Балтус П., Майджер Б. «Школа европейского бизнеса», «Лизинг
50