Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
“Экономика және бизнес ” факультеті
“_________________________” кафедрасы
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС
«_____________________»
Тақырыбы: “ Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауданың ролі»
Тексерген:____________________
Орындаған:.___________________
Мазмұны
Кіріспе........................................................................................................3
Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда саясаты
1.1Сыртқы сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны
1.2Қазақстан Республикасының сыртқы саудасындағы кедендік тарифтердің
2. Қазақстан Республикасының әлем елдерімен ынтымақтастық пен ықпалдастықтың
2.1 Қазақстан экспортының әлемдік рынокта алатын орны.................................17
2.2Қазақстан Республикасының сыртқа саудасындағы әлем елдерімен әріптестігі...................................................................................................................23
2.3Трансұлттық компаниялар-Қазақстанның сыртқы сауда саласындағы ынтымақтастығының негізі......................................................................................26
3.Қазақстан Республикасының Дүниежүзілік Сауда ұйымына (ДСҰ) кіруге әзірлігі........................................................................................................33
Қорытынды..............................................................................................................36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................................................37
Кіріспе:
Алдымен жұмысымның кіріспелі бөлігіне шолу жасағаным, өзім жазған
Жаһандану жағдайында әлемдік экономиканың үрдістерінен сырт қалу елдің
Сыртқы экономикалық, қатынастарды ырықтандыру ең алдымен елдің сыртқы
Қазақстан Республикасы сыртқы сауда саясатын жүзеге асыруда мемлекеттің
Біріншіден халықаралық сауда қатынастарында әрбір ел өз мүдделерін
Осы «Қазақстан Республикасының сыртқы сауда саясаты» атты курстық
1.1Сыртқы сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны
Тұрақты даму проблемасы ғаламдық масштабта шешілді. Бұл мағынадағы
Өйткені кез-келген ұлттық саясат олардың нақты экономикалық мүдделерін
Сауда-саясаты негізіне әлемдік кеңістіктегі мемлекеттердің өзара қарым-қатынастар типі
«Солтүстік-Оңтүстік» жүйесінің сауда саясаты халықаралық еңбек бөлінісінің тік
Өзара қарым – қатынастардың мұндай моделін «Оңтүстік-Солтүстік» жүйесіндегі
Кез келген жағдайда Солтүстіктің немесе Оңтүстіктің саудасы жөнінде
-Сыртқы сауда саясаты жөнінде;
-Халықаралық сауда саясаты жөнінде:
Сыртқы сауда саясаты дегеніміз-мемлекеттің басқа елдермен жасайтын сауда
Халықаралық сауда саясаты-ұжымдық жекеленген елдер тобының монополияларының, қаржылық-сауда
Сауда саясатын жүзеге асырудың әлемдік тәжірибе 2 принципке
Зерттеулер көрсеткендей, осы шараларды іске қгосуды уақытшапараметірлері бойынша,
Мысалы Оңтүстік Корея, Бразилия және басқа елдер алғашқы
Осыған ұқсас әдістемені Тайвань қолданды. Ол жерде импортты
Сонымен бірге, сауда саясатының тиімділігі үшін импортты алмастыруды
Осылайша, көптеген елдер экспортты өңдеу дәрежесін арттыру ісін
Әлемдік нарықтық динамикалық, өзгермелі конъюнктурасы жағдайында аргентиналық нұсқа
Осы айтылғандардан мынадай қорытынды шығады: яғни сауда саясаты
Мысалы, қазіргі кезде барлық социалистік мемлекеттер сыртқы сауда
Әр түрлі елдердің сыртқы экономикалық саясатын зеттеу нәтижесінде
Осыған байланысты елдің экспорттық саясатында осы үшін қабылданатын
-экспорттық салалардың дамуы үшін жағдайлар жасау немесе экспорттық
-кейбір салалардың дамуын бағалау және импорттық
үшін мүмкіндігі жоқ салаларды жабу бағдарламасын қабылдау;
-егер белгілі бір саланың келешекте әлемдік нарықта белгілі
1) кедендік қорғау;
2)қаржылық және фискалдық ынталандыру;
3)қолайлы жағдайлар мен жеңілдіктердің басқа ұтымдылығы бар сыртқы
Экспорттық-импорттық саясаты жүзеге асыру кезінде әдістемелік жолдар төмендегілерге
Осы жағдайда белгілі бір таңдалған құрал протекционистік режимге,
Аталғандардың бірінші режимі өз тіршілігінде уақытша параметірлермен шектелген
Осы кезде дамыған елдердің халықаралық экономикалық ұйымдары тарапынан
Әлемдік шаруашылық байланыстар интеграциясы тұжырымдамасын алға қою өзара
Импорттық саясатты жүзеге асыру кезінде төмендегідей әдістеме қолданылады:
Төлем баланысының тең болмауы, экспорт тиімділігінің төмендеуі жағдайларында
Бірақ мұндай реттегіштерді қолдану саналы шектеулерде жүруі тиіс.
Сонымен қатар, мынаны атап өту керек, яғни сауда
Атап айтқанда, кедендік саясаттың болашағы зор, бірақ өз
Сонымен бірге, сыртқы сауданы реттеу шараларына, арсеналына төмендегі
Реттеу шаралары
Тарифтік Қаржылық шаралар
-импорттық кедендік тарифтер -валюталық операцияларды жүргізу ережелері
Паратарифтік: Автоматтық лицензиялау:
-баж салықтары;
-импорттық тауарларды енгізу
кезінде алынатын төлемдер;
-кедендік жиындар;
-ішкі салықтар;
-мақсатты жиындар.
-тауарларды шеттен әкелу мен шетке шығаруға арналған құжаттар;
Бағаларды бақылау шаралары: Мемлекекттік монополиялар
-демпингке қарсы;
-компенсациялар;
-импорттық жиындар -экспорт пен импортқа монополиялар
Сомдық реттеу: Техникалық шаралар:
-квоталар -стандарттар;
-сапа нормасы;
-қауіпсіздік нормасы
Саудадағы негізгі ережелер сыртқы сауда ұйымының жерлерімен реттеледі.
Бұл жағдайларда сауданы реттеудің негізі болып екі жақты
Ұлттық жүйедегі саудада қолданылатын ережелерде ізгіліктің болмауы протекционистік
Кеңес бірыңғай ережелерді белгілейтін тұжырымдамаларды жасайды.
Дамыған елдердің халықаралық саудасы негізінен сыртқы сауда ұйымының
Елдераралық өзгешеліктеріне қарамастан, кедендік тариф құрылымына мыналар кіреді:
-автономдық мөлшерлемелер; бұл мөлшерлемелер елге өте қолайлы жағдайлар
ҚЖР мөлшерлемелері;
-дамушы елдердің тауарларына қатысты қолданылатын артықшылығы бар мөлшерлемелер.
Сыртқы сауда ұйымына мүше елдер, сыртқы сауданы реттеу
-экономикалық мазмұндағы әкімшілік шаралар (тауар тапшылығы, төлем баланысының
-субъектілердің өзара келісімдері бойынша экспортты өз еркімен шектеу;
-әділетсіз бәсекеге қарсы шектеулер немесе шаралар;
-қоршаған ортаны қорғау, ұлттық қауіпсіздік сақтау мақсатында енгізілетін
Мемлекеттің сыртқы сауда саясатының басты реттеу құралдарын әсер
1.2Қазақстан Республикасының сыртқы саудасындағы кедендік тарифтердің орны.
Кедендік тариф - ұлттық сауда саясатының принциптері мен
Қазақстан Республикасының кедендік баж салықтары мен тарифтері еліміздің
Аталған Тауарлы номенклатура құрылымы бойынша 21 бөлімнен және
Тауар позицияларының саны - тарифтің маңызды көрсеткіші, ол
Мысалда көрсетілген Ресей Федерациясының СЭҚ ТН жіктелімділігі жоғары
Қазақстанда тарифтік және бейтарифтік реттеу 1996 жылдың 28
сыртқы сауда тиімді көрсеткіштерін ұстану;
дүниежүзілік рыноктың конъюнктурасының өзгерісі;
Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық келісімдердің күшіне енуі;
- жергілікті өндірушілердің кеден бажының қойылымдарын
Тарифтік шараларды импортты шектеуде қолдануда адвадорлық. арнайы құрама
Кестеден көріп отырғанымыздай , Қазақстандағы тарифтік реттеу жүйесінде
Қазақстан Республикасының кеден баж салықтары
қойылымының құрылымы. (2005 жыл).
Әкелінетін тауарларға белгіленген кеден баж салықтар қойылымындағы төрт
1243 % үлесі 100
Адвадорлы баж салықтары 1198 96,3
Арнайы баж салықтары 6 0,4
Құрама баж салықтары 39 3,3
0 % деңгейіндегі баж салықтары 302 24,5
5-15 % деңгейіндегі баж салықтары 583 47,2
15-30 % деңгейіндегі баж салықтары 342 27,5
30 % және одан жоғары баж салықтары 10
* ЕурАзЭҚСЭҚТН жәнсҚР Үкіметінің 1996 жылғы 14 қаршадағы
Адвадорлы баж салықтарының қолдану ауқымы Қазақстанның сыртқы экономикалық
Осы құрылым негізінде Қазақстанның тарифтік саясаты қазіргі кезде
Қазақстанның сыртқы сауда айналымы кеден статистикасының деректері бойынша,
Қазақстан өнімдерінің негізгі сатып алушылары Швейцария (17,7%), Италия
Импорттың жалпы көлемінің 43 пайызы ТМД елдерінің үлесіне
2.1 Қазақстан экспортының әлемдік рынокта алатын орны
Қай елдің болмасын экономикасының дамуын
Сыртқы сауда айналымының 2004 жылы осындай дәрежеде өсуінің
Қазақстан экспортының көлемі негізінен әлемдік рынокта 2004 жылы
Төменде кестеде берілген 11 өнімнің жалпы сомасы бүкіл
Сөйтіп, қысқаша, қорыта айтсақ, Қазақстанның экспортының негізін құрайтын
2004 жылы Қазақстан өнімдерінің негізгі сатып алушылары Швейцария
2003 ж. 2004 ж. 2003 ж-ғ
саны құны млн долл. 1 т. саны құны
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Бидай, мың т.
Темір кені млн. т.
Көмір млн.т.
Мұнай мен газ конденсаты.млн.т
Мұнай өнімдері млн т.
Табиғи газ млрд текше м.
Ферро қорытпа.млн.т.
Қара металл жайма илегі, млн. т.
Тазартылған мыс. мың .т.
Тазартылған мырыш. мың. т.
Аллюминидің тотығы жәнегидрототығы,млн 5195 10,3
26,9
44,3
1,9
11,0
1,0
3,3
384,9
231,1
1,4 522,6
179,1
249,8
7012,5
252,5
228,9
452,4
931,3
616,5
144,9
187,1 100,5
17,4
9,3
158,4
133,6
20,8
439,6
281,4
1601,7
627,9
133,6
2587,5
11,5
24,3
52,4
2,3
17,3
1,1
3,5
398,9
275,5
1,5 389,6
435,3
266,8
11417,1
420,7
495,8
827,7
1047,1
1011,1
216,9
274,0
149,6
37,8
11,0
217,9
182,9
28,7
752,4
298,9
2534,7
787,3
186,1
49,8
111,5
90,5
118,4
122,5
157,0
107,9
105,8
103,7
119,2
104,1
74,5
243,0
106,8
162,8
166,6
216,6
183,2
112,4
164,0
149,7
146,5
Ел экспортына талдау жасаған кезде басты экспорттық тауарлардың
Қазақстанның шикі мұнайының (газ конденсатынсыз)
2003 және 2004 жылдардағы экспорты.
Экспорт көлемі, мың т. Елдің үлес салмағы, %
2003ж. 2004 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2003
Барлық экспорт
Швейцария
Италия
Франция
Вигрии аралдары
Қытай
Израиль
Иран
Португалия 38637,8
7774,1
4673,5
1299,3
3925,7
1780,8
317,3
863,5
270,0 47742,9
15171,6
9575,4
5520,1
3979,5
2382,5
1245,6
1787,8
1219,0 100,0
20,1
12,1
3,4
10,2
4,6
0,8
2,2
0,7 100,0
31,8
20,0
11,6
8,3
5,0
2,6
3,7
2,5 168,7
160,2
163,4
193,6
146,0
171,4
174,9
151,0
198,1 226,4
212,8
244,6
264,2
191,8
206,2
257,1
206,1
261,3
Кестеде көрсетілген 8 елдің үлесіне 2004 жылы экспорт
2004 жылы импорттың көлемі бұрын болмаған көлемде өсті.
Қазақстанның сыртқы сауда айналымын былтырғы 2004 жылмен салыстырсақ
Қаңтар-сәуір аралығында минералдық өнімдердің экспорты 6145,8млн.АҚШ долларын құрап,
Негізінен шикі мұнайдың орташа келісім бағасы 66,2 пайызға,
Қазақстанның өнімдерін негізгі сатып алушылар Швецария (барлық экспорттың-16,2
Негізгі импорттық позициялардың құрамы өткен жылдағыдан онша өзгере
Импорттың жалпы көлемінде металлургия өнеркәсібі өнімдерінің үлес салмағы
ТМД-дан басқа әкелінген өнімдердің көлемі 2931,9 млн
Былтырғы жылдың қаңтар -сәуірімен салыстырғанда, Маңғыстау мен Алматы
2.2.Қазақстан Республикасының сыртқа саудасындағы әлем елдерімен әріптестігі.
Сауда жөніндегі негізгі әріптес елдер жайлы сөз еткенде
Бірінші мысал. 2004 жылы өзіміз Ресейге 22,3 млн.
Ресей мен Қазақстан табиғи газды өзара экспорт-импорт жасауы
Үшінші мысал. Өзімізде Қазақстанда шығаруға болатын, әсіресе, металдан
Бұл саяси талап емес, ел экономикасының мүддесі, халық
2.3 Трансұлттық компаниялар-Қазақстанның сыртқы сауда саласындағы ынтымақтастығының негізі
Қазіргі жағдайларда АҚШ-тың өндіруші капиталын экспорттау-дың
Кейінгі онжылдықтарда АҚШ пен өзгеде дамыған елдердің корпорациялары
Үш жыл ішінде (1998-2000 жж.) АҚШ шет елге
2001 жылы шет елге шығарылған капиталдың көлемі 27
Аталмыш салада АҚШ өзінің анық түрдегі ілгері жайғасымын
ТИ арқылы құрылған халықаралық өндіріс желісі экономикалық кеңістіктің
Атап айтқанда, американдық корпорациялардың филиалдары тауарлар мен қызмет
Шаруашылық іс-әрекетті ғаламдандыру жағдайларында қазіргі кездегі американдық ТҰК-лардың
Халықаралық экономикалық іс-әрекетті ырықтандыру және ғылыми-техникалық прогресс халықаралық
Халықаралық өндірістің өзге түрін құру мақсаттарына байланысты жекелеген
Біріктірілген өндірістік жүйені құрудың механизмі мен бағыттары түрлі
Осылайша, американдық ТҰК-лардың ғаламшарлық өндірістік жүйені құру жөніндегі
90-жылдары көптеген американдық ТҰК-лар барлық күш-жігерін ғаламшарлық өндірістік
Соның нәтижесінде көптеген елдердің ұлттық рыноктары ұқсас
Кәсіпкерлік іс-әрекеттің ерекше тиімді саласына айналған ғылым мен
АҚШ-тың ТҰК-лары өзінің шетелдік филиалдарын жетік технологияларды әзірлеу
Американдық ТҰК-лар өздерінің ғылым мен техникадағы орасан зор
Сонымен қатар филиалдардың өздері НИОКР-ге жұмсалатын шығындардың басым
90-жылдардың екінші жартысында американдық ТҰК-лардың филиалдары жүзеге асыратын
НАФТА-ның құрылуы туралы келісім қолданысқа енгізілгеннен кейін (1994
Америкалық капитал үшін НАФТА-ның негізінде құрылуы көзделіп отырған
Келтірілген талдау Қазақстанның халықаралық қатынастарды дамытудың классикалық сценарийі
3.1Қазақстан Республикасының Дүниежүзілік Сауда ұйымына (ДСҰ) кіруге әзірлігі.
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда саясаты стратегия мен тактикалық
Қазақстан Республикасы үшін басты мәселе - Қазақстанның ДСҰ-ға
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2006 жылғы
Қазақстан әлемдік тауарлар, қызметтер, еңбек ресурстары, капитал, осы
Қазақстан Республикасы қаржы секторын Дүниежүзілік Сауда ұйымына (ДСҰ)
Қазақстан Республикасының экономика және бюджетті жоспарлау министірлік
Біздің мемлекетіміздің импорттық, тарифтік саясатының басты мақсаты -
Бұл мақсаттарға қол жеткізу біздің елімізде «таңдамалы-унификацияланған қорғаныс»
Қорытынды:
Сонымен, курстық жұмысты қорыта келгенде, Қазақстан Бүкіләлемдік сауда
Еліміздің қаржы секторындағы шыққан биігінің мақтануға тұрарлық екенін
Қорыта айтқанда, сыртқы сауда айналымы 2004 жылы Қазақстан
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Байтілесұлы, Н. Сыртқы сауда
Ви, Александр. Трансұлттық компаниялар-Қазақстанның
сыртқы сауда саласындағы ынтымақтастығының негізгі ретінде
[Мәтін]: [Тұжырым]// Заң.- 2006.- №2.- 30-33 б.
Елорданың әлеуметтік-экономикалық дамуы [Мәтін]: [Әкімдікте]//
Астана хабары.- 2005.- 2 тамыз.-1 б.
Қазақстан экономикасының нақты секторындағы баға [Мәтін]: Статистикалық анықтамалық
Мадуан, Сейітқали. Қазақтардың Орта
Молдабаев, С. Д. Қазақстан
Шамишева, Н. Қ. Кәсіпорынның
мемлекеттік реттеуде қолданылатын құралдар [Мәтін]:
Молодой ученый// Банки Казахстана.- 2006.- № 11.- 30-33
Шүкіров, Асқар. Кеден беделі
[Тәуелсіздік талаптары] / Шайынғазы, Сейфолла// Егемен
Қазақстан.- 2006.- 22 желтоқсан.- 3 б.
2