Жоспар
Кіріспе.
1.1 Несиенің мәні және қажеттігі.
1.2 Несиенің қызметтері.
1.3 Несие формалары және олардың жіктелуі.
Негізгі бөлім.
2.1 Ипотекалық несиелеудің үлгілері.
2.2 Несие операциялары.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе
Нарықтық экономикадағы несиенің рөлі аса маңызды
Несие айырбас есебінде пайда болып құнның
1.1. Несиенің мәні және қажеттігі.
Несие – нарықтық экономиканың тірегі ретінде
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасынан
Құнның қозғалысы – бұл несиенің қозғалысының
Көбіне несиені ақша ретінде түсінеді. Бір
Сонымен қатар, несие мен қаржы категорияларын
Несие – бұл пайыз төлеу және
Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін
Несие мен ссуданың арасында да өзара
Экономикалық категория ретінде, неисе – кәсіпорындар,
Зерттеу заты сияқты несие құрылымы бір-бірімен
Қарыз беруші – қарызды беретін несиелік
Борыш тек қана экономикалық қатынасты
Қарыз беруші және қарыз алушымен қатар
1.2.Несиенің қызметтері.
Несиенің экономикадағы орны мен рөлі, оның
-қайта бөлу;
-айналыс шығындарын үнемдеу;
-айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
-капиталдың шоғырлануын жеделдету;
-ғылыми-техникалық прогресті жеделдету.
Несиенің қайта бөлу қызметі кез келген
Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметінің іс
Ал келесі қызметі, яғни несиенің айналыстағы
Капиталдың шоғырлану процесі қызметі экономиканың тұрақты
Несиенің ғылыми-техникалық прогресті жеделдету қызметі ғылыми-техникалық
1.3. Несиенің формалары және олардың жіктелуі.
Несиенің формалары, оның құрылымымен және белгілі
Несиенің формасы – бұл несиелік қатынастар
Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы
Несиенің екі формасы бар: тауарлы және
Қалған несиенің түрлері осы екі форманың
Комерциялық несие – бұл қарыз берушінің
Коммерциялық несие – бұл вексель айналысының
Мұнда қарыз алушы да және оны
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы мынадай:
- қарыз беруші рөлінде банктік мекемелер
- коммерциялық несие тек қана тауар
- қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда
- коммерциялық несиенің орташа құны сол
- қарыз беруші мен қарыз алушы
Банктік несие – бұл банктік мекемелерден
Банктік несие – бұл экономикадағы кеңінен
1.Қарыз алушылар категорияларына қарай:
1) Қаржылық институттарға берілетін несиелер:
- мақсатты қорларға;
- банктерге;
- қаржы-несиелік мекемелеріне.
2) Қаржылық емес агенттерге берілетін несиелер:
- өнеркәсіп салаларына;
- ауыл шаруашылығына;
- саудаға;
- дайындау ұйымдарына;
- жабдықтау-сату ұйымдарына;
- кооперативтерге;
- жеке кәсіпкерлерге.
3) Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.
2. Мерізіміне қарай:
- қысқа мерзімді ( 1жылға дейін);
- орта мерзімді ( 1 жылдан
- ұзақ мерзімді ( 5 жылдан
3. Тағайындалу және пайдалану сипатына қарай:
- негізгі қорларға жұмсалатын;
- айналым қаражатына жұмсалатын.
4. Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:
Қамтамасыз етілген:
- кепілхатпен;
- кепілдемемен;
- кепілдікпен.
Сақтандырылған.
Қамтамасыз етілмеген:
-сенім несиесі.
5. Қайтарылу дәрежесіне қарай:
1) Стандартты несие – қайтарылу уақыты
2) Күмәнді несиелер – қайтарылу уақыты
3)Үмітсіз несиелер – қайтару уақыты кешіктірілген,
6. Валютамен берілуіне қарай:
-ұлттық валютамен;
-шетел валютасымен.
7. Берілу шартына қарай:
1) Тұтыну несиеиі – бұл жеке
2) Ипотекалық несие – бұл
3) Овердравт несиесі – клиенттің шотына
4) Овернайт несиесі - өтімділікті қолдау
5) Онкольдық несие – кредитордың алғашқы
6) Банкаралық несие – банктердің бір-
7) Ломбардтық несие – тез іске
8) Лизингтік несие – құрал-жабдықтарды жалға
9) Рамбурстық несие – шикі заттарды
10) Сенім несиесі – банктің сеніміне
11) Маусымдық несие – жабдықтаушының қаржыландыру
8. Несиелеу объектісіне қарай:
- меншікті айналым қаражаттарын толтыруға;
- материалдық қорлар жиынтығы мен өндірісшығындарына;
- сыртқы экономикалық қызметке байланысты тауарларды
- азаматтардың жеке қызметтері үшін шикізаттар,
- ломбардтық, кепілдік және ссудалық операцияларға;
- театрлар және демалыс үйлерінің кірістері
- күрделі жұмсалымдарды қаржыландыруға;
- тез өтелетін тиімділігі жоғары шараларға.
Тұтыну несиенің басты тағайындалуы халыққа тауарлар
Тұтыну несиенің дамуы әр түрлі елдерде
Қазақстанда тұтыну несиесі кеңінен дамыған отырған
-автомобилдік несие;
- ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып
-тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие;
-кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге берілетін несие.
Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және
Ұзақ мерзімді пайдаланылатын тауаларға мыналар жатады:
-жиһаз;
-сантехника;
-аудио-видео және тұрмыстық техникалар;
-компьютер және оргтехника;
-басқа да тұтыну тауарлары.
Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде
Мысалға, Қазақстан Республикасындағы жетекші банк –
Казкоммерцбанктің тұтыну несиенің түрлері мен шарттары
№ Несие шарттары Тұтыну несиенің түрлері
Автомобиль несиесі Ұзақ мерзімді тауарлар сатып
Жаңа Ескі
( пайдаланылған)
1 2 3 4 5
1 Несие мөлшері Автомобиль құнының 80%
500000 АҚШ долларына дейін (егер қамтамасыз
2 Бастапқы жарна
Автомобиль құнынан-20%
3 жылға дейін жүрген шетел көлігін
3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген
5 жылдан 10 жылға дейін жүрілген
3 жылға дейін жүрілген ТМД елдерінің
3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген
1 2 3 4 5
3 Несие мерзімі Шетелдік автокөлік үшін
ТМД елдерінің автокөлігі үшін 3 жылға
4 Несие валютасы АҚШ доллары
5 Несие үшін төлем Айына: 1,5
6 Қамтамасыз ету түрі Сатып алатын
Сонымен қатар жоғарыдағы банкпен тұтыну несиесін
1.Қарыз алушыға анкетасы.
2.Жеке куәлігі (көшірмесі).
3.СТТН (көшірмесі).
4.Соңғы 12 айға бөлініп көрсетілген жалақы
5.Жұмыс стажы туралы жұмыс орнынан анықтама.
6.Отбасы құрамы туралы анықтама (№3 форма).
7.Некеге тұрғандығын растайтын құжаттар (неке туралы
8.Кепілге қоятын мүліктің құжаттары.
Келесі дамып отырған несиеге ипотекалық несиені
Несие мөлшері:
құнының 85%-на дейін.
Бастапқы жарна:
құнының 85%-на дейін.
Несие үшін төлем:
( теңгемен).
Несие валютасы:
( егер 1 жылдан аспаса).
Несие мерзімі:
Қамтамасыз ету түрі:
тұрғын үй.
Қазақстанда ипотекалық несиенің дамуын қолдау мақсатында
2.1. Ипотекалық несиелеудің үлгілері
Ипотекалық несиелеудің ұйымдастыру жүйесінің шетел тәжірибелерінде
Қарапайым ашық үлгінің екінші бір принциптік
Бұл үлгі незігінде ипотекалық несиелеудің ұйымдастыру,
Бұл қарастырылған үлгіден ажыратылатын келесі үлгі
« кеңейтілген ашық үлгі »
Р1
Р 3
2
1
Несие үшін төленетін 3 пайыз (7-9%
Ипотекалық несие (70-75% үйдің бағасынан)
Бірмезгілдік бастапқы салым (25-30%)
Р-нарықтан тұрғын үйді сатып алу бағасы;
Р1-несиені есепке алғандағы тұрғын үйдің нақты
Абсцисса осінде –баға, ординат осінде-жылдар.
1-сурет. Ипотекалық несиелеудің американдық үлгісі.
Американдық үлгінің қағидасы бойынша әр жылда
Бұл тұрғын үйді қаржыландыруды ұйымдастыру үлгісінің
Қарапайым ашық және кеңейтілген ашық үлгілердің
Ипотекалық несиелеудің келесі үшінші бір үлгісі
Мұндай шектеулілік алдындағы қарастырылған үлгілермен салыстырғанда
Бірақ та бұл балансталған автономиялық үлгінің
Демек, бұл үлгі қарызға алатын ақшалардың
Қазіргі кезде Германияда бұл үлгі іс
Тұрғын үй алғысы келген азамат, тұрғын
Р1
4
Р
3
2
1
2-10 жыл тұрғын үй сатып 7-8
4-Несие үшін төленетін пайыз ( 5-9%
3-Ипотекалық несие ( 45-50% үйдің бағасынан)
2-Мемлекеттік дотация
1-Мақсатты салым (45-50% үйдің бағасынан)
Р-нарықтан тұрғын үйді сатып алу бағасы
Р1- несиені есепке алғандағы тұрғын үйдің
Абцисса осінде-баға, ординат осінде- жылдар.
Бірінші кезеңде мақсатты салымдар есебінен жинақталған
Германияның құрылыс қаражаттары жүйесінің ең басты
Германияда құрылыс жинақ жүйесіне мемлекет тарапынан
Мемлекет меншікті капиталдың жинақталуына тұрғын үй
Құрылыс қаражаттарын жинақтау жүйесіне мемлекет тарапынан
Қазақстандағы жаңадан құрылған Тұрғынүй-құрылыс банкі тәжірибесінде
2.2. Несие операциялары.
Ұлттық банкі пен Қазақстан Республикасының Министрлер
Директивті несиелердің айналысында қиын жағдай пайда
Сөйтіп, банк жүйесі арқылы төлем қабілеті
Санациялау мен банкроттық механизмін пайдаланусыз басымдылық
1994 жылғы ақпан-көкек айларындағы кәсіпорвндардың міндеттемелері
Төлемсіздікті шаруашылықаралық есепке алу арқылы шешу,
Үкіметтің несиелеу көлемі әрқашан бюджет тапшылығының
Ұлттық банк 1994 жылы көкек айында
Аукциондық несиелер 1 айдан 3 айға,
1995 жылғы қаржы нарығының жаңалығы –
1995 жылы Ұлттық банк арқылы ломбардтық
1995 жылы орталық несиелер бойынша банктердің
Қорытынды
Несие қазіргі кезде өте қарқымды даму
Ипотека қазіргі кезде өте қарқымды дамуда,
Несие бүкіл дүние жүзінде қолданыста, мысалғы,
Біздің елімізде несие нарығын реттейтін ҚР
Егер Қазақстанда несие операциясы қарқымды дами
Қолданылған әдебиеттер:
1.« Ақша айналысы және несие» Мақыш
2. « Бәсекелестік экономика »
3