әл-Фараби атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Р Е Ф Е Р А
Тақырыбы: Мемлекеттік қарыз
Қабылдаған:
Садыханова Д.А.
Орындаған:
Абишева А.А.
Топ:ОБММ01К1
Алматы 2003 ж.
Жоспар
Кіріспе
Мемлекеттік қарыз мәні, құрылымы
Қазақстан экономикасының тұрақты дамуындағы мемлекеттік қарыз
Қазақстандағы мемлекеттік қарызды басқару мәселесі
Қорытынды
Қосымша
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекеттік бюджет - қоғамдық қажеттіліктерді қаннағаттандыру
Кірістер шығындардан жоғары болатын қаржылық құбылыс
Мемлкеттік бюджет тапшылығы - күрделі әлеуметтік-экономикалық
Қазақстанда 90 ж. басында негізгі мәселелердің
Мемлекеттік қарыз- шығарылып, өтелмеген мемлекеттік заемдар
Бұл курстық жұмысымның мақсаты: Қазақстан Республикасындағы
Мемлекеттік қарыз мәні, құрылымы.
Мемлекеттік қарыз- мемлекеттік заемның шығарылып, өтелмеген
Мемлекеттік қарыз мемлкеттік заемдарды ұлғаймалы ұдайы
Мемлекеттік қарызды өтеу мерзімі жеткен қарыз
D=G1-T1
Мемлекеттің бұл тапшылықты облигациялар сату арқылы
r-пайыз қойылымы; D=G1-T1 болғандықтан
T2=(1+r)(G1-T1)+G2 (!) – бұл әр периодтағы
(!)- теңдеуді түрлендірсек:
T1+(T2/(1+r))=G1+(G2/(1+r)) - бюджетті басқару шығысы.
Яғни мемлекеттік сатып алу шығыстары ағымдағы
Мемлекеттік қарыз ішкі және сыртқы деп
Ішкі мемлекеттік қарыз экономикада қалыпты құбылыс.
Қазақстанның тәжірибесінде бюджет тапшылығы мен мемлекеттік
Мемлекеттік қарыз төрттен үш бөлігі мемлекеттік
Сыртқы мемлекеттік қарыз- елдің шетелдік несие
Шетелдік несие, инвестиция, технологияларды шикізат салаларында,
Соңғы онжылдықта дамушы елдердің қарызы жоғары
Мемлекеттік қарыздарын өтеу үшін заемдарды нақтылау
1. заемдардың табыстылығы пайыз қойылымын төмендету-
2. мерзіміне байланысты- консолидация;
3. бірнеше заемдарды бір заемға біріктіру-
Сонымен мемлекеттік қарыз проблемасы ақша айналысының
Мамандардың пікірінше, мемлекет болашақта орта және
Борышты өтеудің бекітілген кестесінің тауар мен
Сыртқы қаржыландыру тапшылығы- қайтарымсыз түрдегі төлемдер,
Борыштың таза ағымдағы құнының (NPV) экспортқа
NPV борышты өтеумен байланысты болашақтағы барлық
Сыртқы борыштың өсуіне ықпал ететін факторлар:
Пайыз қойылымы;
Ағымдағы есептің сальдосы;
Жинақталған борыш болып табылады.
Қаржы ағымдарының жиынтығын: борышты қалыптастырмайтын ағымдарға
Бұл қаржы ағымдардың жиынтығы деп сыртқы
Сыртқы қаржыландырудың негізгі көзі болып, ресмиге:
Ұлттық
Аймақаралық
Аймақтық, аймақтық емес үкімет қарыз алулары
Экспортты несиелік қаржыландыру
Халықаралық қаржы институттары ( Әлемдік
ХВҚ алынған қарыздар
БҰҰ агенттіктерінен гранттар
Ресми еместерге:
Акционерлік инвестициялар ( тікелей, портфельді)
Жеке сектор несиелері ( коммерциялық банктер,
Борышты қалыптастыратын ағымдар ішінен қарызды және
Әлемдік қаржы нарығының ғаламдану жағдайында тікелей
өндіріске салуға қосымша ресурстарды алу;
макроэкономикалық деңгейде сыртқы нарықтық тәртіптің жоғарылауы;
сыртқы нарыққа шығуға қол жеткізудің кеңеюі;
ұлттық мамандарды дайындау мен қайта дайындау;
ұзақ мерзімді қарыз капиталының ұлттық нарықтарының
Тікелей шетел инвестициялардың теріс жақтары:
сыртқы дағдарысқа өте сезімталдығы;
шетелдіктер басқаратын меншікке бақылауды жоғалту.
Сыртқы қарыздар екі жақты және көп
Көп жақты несиелеушілер- халықаралық экономикалық ұйымдар
Көп жақты несиелер екі жақты несиелер
Халықаралық қаржы ұйымдардың несиелеу механизмі мынандай
Осы ұйым мүшелерін несиелеу;
Осы ұйымдардың жұмыс топтары несиелеу алдында
Берілетін несие транштарға бөлініп, олар бағдарлама
Қарыз алушы мемлекет нақты жобаларды ұсынып,
Несие қаржылары қарыз алушы мемлекеттің орталық
Халықаралық қаржы ұйымдарының пайыздық қойылымы әр
Борышты өтеу механизмі. ХВҚ-ның экономикалық тұрақтандырудың
Сонымен қатар, қарыз мәселесін жоюдың негізгі
Қарыз міндеттемелерін акционерлік капиталға айырбастау шетел
Ал сыртқы борышты экономикалық саясаттағы күрделі
Қарызды қайта қарастыру операцияларының мәні бар
Қарыз құрылымын қайта құрудағы Париж клубының
төлемді кейінге қалдыру механизмі;
борышты жою механизмі;
борыштың төлеу мерзімін ұзарту механизмі;
жеңілдікті пайыз қойылымдарын қолдану;
қарыздар мемлекетті төлем қабілетті деңгейге жеткізу
Қарыздар мемлекеттерде туындайтын мәселелер бірдей- өзінің
2. Қазақстан экономикасының тұрақты дамуындағы мемлекеттік
Ұлттық экономиканың тұрақты өсу шартында қарыз
Әлемдік практикада мемлекеттік қарыз туралы ешқандай
Қарыз алу құнына байланысты тартылатын қаражат
Елдің экономикалық дамуының әр этаптағы жағдайларды
Бюджеттік тапшылықпен қарызды көлемді бағалау келесі
Әдетте мемлекеттің шығындарының көлемін бағалаған кезде
Мемлекеттік шығындардың маңызды бабы- қарыздарға қызмет
Мемлекеттік шығындар номиналды пайыздан(RnD) емес тек
Нақты
Мемлекеттік =
Бюджет
тапшылығы
Макродеңгейде мемлекеттік бюджет тапшылығын бағалау кезінде
Ресми мемлекеттік бюджет тапшылығымен қатар елде
Қарыздың құрылымының негізгі элементі ретінде графиктік
Ішкі мемлекеттік қарыз құрылымы мемлекетік бюджет
90 жылдары әлемдік рынокта қаржылық бум
Дамушы елдердің экономикасындағы басымдық қысқа мерзімді
Қазақстанда 2002 жылдың соңына Ұлттық банк
Солайша, Ұлттық экономиканың тұрақты дамуындағы мемлекеттік
3. Қазақстандағы мемлекеттік қарызды басқару мәселесі.
Мемлкеттік қарызды жүйелі басқару экономикалық басқарудың
Мемлекеттік қарызды басқару жүйесі келесі элемменттерден
Қазақстан тәуелсіз алған жылдан бастап, 1991
Солайша, 1992-1998 жылдар аралығында Қазақстан инвестициялық
Нәтижесінде, үкімет мемлекеттік қарыздың күрделі мәселе
Басқарудың бір тұтастығының жоқтығы;
Қарыздарды, міндеттерді өтеуді ұзақ уақытқа созуға
Ішкі қарыздың түсіндірілмеуі;
Несие берушілердің пайыз қойылымын жоғарлатуы;
Мемлекеттік қарыздан алынатын қаражаттармен қаржыландырылатын инвестициялық
Бастапқы несиелерді тарту кезіндегі заңдық және
Мемлекеттік қарызды басқару стратегиямының негізгі келесі
1.Заемдар мемлекеттің қаржылық-инвестициялық жүйенің тұтастық буыны.Яғни
2. бюджеттік процестің ең маңызды құрылымдық
3. заемдық ресурстарға қызмет көрсету және
4. заемдық ресурстар жалпы маңызды мемлекеттік
5. мемлекеттік қарызды басқару саясатындағы бюджеттік
Бұл шаралардың қолдануы Ұлттық экономиканың ұдайы
Мемлекеттік қарызды басқару мемлекеттік қарыздарын реттеуші
ҚР-ның Қаржы Министрлігі ҚР-ның үкіметінің қарыз
Басқару шектеуіне қарыз құрылымының оңайтыландыру жөніндегі
ҚР-ның " Мемлекетік және кепілдемелік мемлекеттің
үкіметтік қарыз лимиті;
ҚР Ұлттық банктің сыртқы қарыз лимиті;
жергілікті атқарушы органдардың қарыз лимиті;
Бұл лимиттер республикалық бюджетте, Ұлттық банкте,
Қорытынды
Мемлекеттік қарызжәне бюджет тапшылық мәселелері қазіргі
Жалпы, ҚР-ның даму стратегиясы - әлемдік
Үкіметтің мемлекеттік саясаттың макроэкономика контекст дәрежеде
Тапшылықты қаржыландыру бағыттарынан түпкі түрде өзгерту
Үкімет несиелік экспансияны күшейтуді тоқтатып, келесі
мемлекеттік заемдармен бағалы қағаздар айырбасы, мемлекеттің
Ашық рыноктағы бағалы қағаздар операцияларды іске
Қаржы министрлігіне берілетін Ұлттық банк табыстары
Бюджеттен тыс қорлар
Шетел заемдары
ішкі мемлкеттік қарыздарды жабу төлемдерін тоқтату
Солайша, жалпы бюджеттік тапшылықты реттеу экономикалық
Мемлекеттік бюджет тепе-теңдігін сақтау, мемлекеттік қарыз
Қосымша
Мемлекеттік бюджет тапшылығын қажыландыру көздері, млрд.доллар.
жылдар 1997 1998 1999 2000 2001
Бюджеттік тапшылықты қаржыландыру 62,2 67,9 79,3
Ішкі қарыз 14,9 13,4 30,1 -18,6
Түсімдердегі ҰБ үлесі 89,8 95,2 89,3
Сыртқы қарыз 46,8 51,6 49,2 31,8
Жылдың басында бюджеттің бос қалдықтарын қолдану
2,9
5,4
8,9
Сыртқы қарыз, млрд.доллар
Қолданылған әдебиеттер
1. Назарбаев Н.А. «Қазақстанның
2. Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік және кепілдемелік
3. Р.Е.Елемесов «Халықаралық экономикалық қатынастар»
4. Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев «Экономикалық теория негіздері»
5. В.Д Мельников, В.Д.Ли «Общий курс
6. В.Д Мельников, К.К. Ілиясов «Қаржы»
7. «Қаржы-қаражат» 2/2003 ж. А.Амиринова
8. «Транзиттік экономика» 4/2003ж. А.Амиринова
9. Сүлейменов Р.Т. «Толық экономикалық орысша-қазақша
10. А.А. Смаилов «Қазақстан 1991- 2002