ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
1. Пайда және оны белгілейтін факторлар
2. Кәсіпкерлік табыс. Монополдық пайда 8
ҚОРЫТЫНДЫ 11
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 12
КІРІСПЕ
Нарық экономикасының құндық инструменттерінің жалпы жүйесінде
Нарық жағдайында пайда нені, қалай және
Пайданың алғашқы зерттеушісі меркантелистер болған. Олардың
Смит пайданы жұмысшы еңбегінің өнімінен капиталист
К.Маркс пайданы барлық авансталған капитал тудырған
Маркстік пайда теориясы негізінен әлеуметтік-экономикалық сипатта
Қазіргі маркстік емес экономикалық ой, әсіресе
Батыстық экономикалық ғылым пайданы әр түрлі
пайда кәсіпкерлер өздері тікелей пайдалынған өндіріс
пайда кәсіпкерлік қызмет пен техникалық жетілдіруді
пайда тәуелділік үшін төлем;
пайда монополиялық табыс ретінде.
Американдық экономист П.Хейне пайданы дұрыс анықтау
1. Пайда және оны белгілейтін факторлар
ХХ ғ. Экономикалық ғылымдағы пайда жөнінде
өндіргіш капитал теориясы пайданы өндірістің қандайы
ұстамдылық теориясы – бұл теория пайда
Пайда кәсіпкерлік іс-әрекеттердің барлық түрлерінен түсетін
Пайда монополияның болуының нәтижесі.
Осы аталған теориялардың ортақ көрсеткіші –
Фирманың пайдасы белгілі қызметтер атқарады. Олардың
Бөліп тарату – орындауға арналған бағдарлама
Ынталандыру - өндіріс шығындарын төмендету, инновация
Пайданы алдымен тауардың нарықтық сату бағасы
Бухгалтерлік пайда – сыртқы шығындарды өтеген
Экономикалық (таза) пайда – фирманың жалпы
Баланстық пайда - өнімді өткізуден түскен
Осымен қатар, экономикалық әдебиетте жалпы, әдеттегі,
Пайданың әр алуан түрін талдай отырып,
Акционерлік қоғамның іс-әрекетінде мына көрсеткіштер маңызды
Бір акцияға келетін пайда (таза пайда
Акционерлердің фирманың таза пайдасының бірлігіне қанша
Төленіп отырған үлгісі (бір акцияға келетін
Экономикалық бағытта сатудан түскен ақша түсімі
Егер фирма өндіріс көлемін өсірсе жалпы
Сондықтан пайданың бірінші шарты: шекті ақшалай
МС = MR
Жетілген бәсеке және таза монополия жағдайында
Жетілген бәсеке жағдайында фирма үшін сұраныс
Тауардың қаншасы болмасын сол бір бағамен
Ақшалай түсім мен шығындар қисықтарын бір
Шекті түсім MR қисығымен шекті шығындар
MR қисық сызығының МС қисық сызығын
К нүктесінде шекті шығындар төмендейді, демек,
Дегенмен, егер баға орта өзгермелі шығындарды
Ұзақ мерзімде мұндай жағдай мүмкін емес:
P=MR=MC=AC
Таза монополия жағдайында баға белгіленген, берілген
Осы қаралған жағдайда, шекті ақшалай түсім
Монополист – фирмаға өндірістің қандай көлемі
MR мен MC қисық сызықтары Е
Бірақ жоғарыда қаралған жетілген бәсеке саласы
Келтірілген графиктерді талдау мынаны көрсетеді: біріншіден,
2. Кәсіпкерлік табыс. Монополдық пайда
Кәсіпкерлік табысты, бір жақтан, кәсіпорынның табысын
Алғашында кәсіпкерлік табыс деп, алынған қарыз
Кәсіпкғрлік табыстың құрамы:
Қалыпты (жабайы, әдеттегі) пайда – кәсіпкерге
Бесекелiк жагынан қабiлеттi кәсiпкердiң тұжырымы бойынша,
Қалыпты пайдадан артьқ тускен табыс, немесе,
Бәсекелiк (статикалық) экономика жағдайында таза пайда
Динамикалық экономикада таза пайданың келуi болжамсыздықпен,
Кәсiпкер монополиялық пайда алады, егер ол
Өндіріс көлемiнiң азаюы, бағаньң тым артық
Фирма монополдық пайда алу үшiн мынадай
1. Бағаны шексiз көтерiп, тауарларға
2. Осы нарықтан жаңа тауарлар шығындарының
3. Потенциялдық бәсекелестердiң пайда болуын тежеу
4. Саналы түрде елеулi шығындаp жұмсап
5. Бағалық дискриминация қолдану - осы
6. Бастапқы шикiзатқа төмен баға қою
Монополдық пайдаға ие болу былай жүредi:
- Монополдық баға арқылы; бұл арқылы
- мемлекеттiк бюджеm арқылы; монополдық пайда
- қаржы жуйесi арқылы; монополды пайда
ҚОРЫТЫНДЫ
Нарықтық экономикада өндіргіш күштерінің дамуы, қоғамдық
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.Әубәкіров “Экономикалық теория негіздері”. Оқулық .-Алматы
2.С.Әкімбеков, А.С.Баймұхамбетова, У.А.Жанайдаров “Экономикалық теория” .
3.О.Қ.Шеденов, Байжомартов, Б.А.Жүнісов, Б.И.Комянгин “Жалпы экономикалық
4.Н.Қ. Мамыров, Қ.С.Есенғалиева, М.Ә.Тілеужанова “Микроэкономика”. Оқу
13