Жоспар
Кіріспе 1
1 Тарау. Чан Кайшидің қоғамдық қызметі 6
1.1. Чан Кайши тұлға ретінде 6
1.2 Революция кезінде Чан Кайшидің атқарған қызметі 10
ІІ Тарау. Чан Кайши дипломатиясы 21
2.1 Чан Каишидің СССР және ҚКП- мен қарым-қатынасы 21
2.2 Жапон-Қытай соғысы 30
2.3 Тынық мұхиты соғысы кезіндегі кезеңде Қытай-американдық қатынастар (желтоқсан
Қорытынды 65
Қолданған әдебиеттер тізімі 67
Кіріспе
Адам қоғамынаң дамуы тарихында мелекеттің ішкі саясатының сұрақтары және
Барлық құлиеленүшілік, феодалдық және буржуазиялық елдердің сыртқы саясаты мен
Бұл – заманға сай айтылған сөз. Себебі бүкіл мемлекеттерде
Менің осы тақырыпты таңдап алған себебім де осында. Қандай
Менің диплом жұмасым кіріспеден және екі тарауудан тұрады. Жұмыстың
Сонау қазақ хандығы кезінде, Абылайхан тұсында қазақ халқының халық
Біздің заманымызда да халықаралық қатынастар мәселесі басты орын алады.
Сондықтан да дипломат Чан Кайшидің тұлға ретінде атқарған қызметі
Жұмысымның екінші тарауында дипломатиялық қызметі жайында СССР және Қытай
Халықаралық дәрежедегі елші, белгілі революционер, Халық партиясының (Гоминьдан) мүшесі
«Қазіргі заман дәуірі – оның негізі капитализм мен социализм
Егер дүниенің екі қарама-қарсы социалдық жүйесіне бөліну шартында бірінғай
Жұмысымның қорытынды бөлімінде белгілі тұлға Чан Кайшидің елшілік қызметінің
Жалпы айтқанда елшінің халықаралық дипломатиядағы еңбегі Қытай елінің тағдырына
Бұл жұмыста Қытай тарихында, мемлекет болып құрылу кезеңінде өз
Бұл жұмысты жазғанда нақты тарихи оқиғалардың өзара байланысын және
Бұл тақырыпты қарастырған кезде статистикалық ақпараттар мен анықтамалар қолданылды.
1 Тарау. Чан Кайшидің қоғамдық қызметі
1.1. Чан Кайши тұлға ретінде
Чан Кайши 1887 ж. Қытайдың ең кедей жері –
Келесі есім, ересек ат – Цзеши, ол оған қажет
Берік бекінген бала ауылдық, уездік мектепті де бітіріп шықты.
Шанхай! Сиқырлы, көзтартқыш мегаполис, дүниежүзілік мұхиттар мен өзендердің түйіскен
Әдетте талпыныстар мен жетістіктердің прозаикалық себептері болады. Чан Кайши
Күні жетті – Чан Кайшиға офицерлік погон тағылды. Училишені
Кадрлық офицер уақытша мерзімге Жапониямен қоштасты. Алайда оны ол
Ешкімге жаңалық болған емес – Сунь Ятсен өлімінен кейін,
Бәлкім, оны отанына махаббат шақырды ма? «Қытайдың үш сіңлісі»,
1931 ж. Елдің төбесінде өлімге қауіпі бар найзағай түсті
Генералисимус Чан 1975 ж. 5 сәуірде Тайваньда қайтыс болды,
1.2 Революция кезінде Чан Кайшидің атқарған қызметі
Жеңіс революциялық әскер жағында бола берді. Аньгозюнь ұйымы берік
1926 жылдың соңында екі орталық құрылды: біреуі – Наньчанда,
Империалистер және феодалды-компрадорлық шеңберлер қалайда революцияны тұншықтыруға ұмтылды. Сол
1927 ж. наурызда Уханьда гоминьдан ОАК-ң 3-ші пленумы өтті,
Нанькиньдағы жағдай Чан Кайшиға белгі бергендей болды. Шанхайда соғыс
Орталық Қытай провинцияларында революция ауыр жағдайда дамыды.
Оңтүстік және Шығыс Қытайдағы революциялық күш сәтсіздігі тудырған күрделі
5-ші съезд шешімдері революцияны тереңдетуге бағытталды. Стратегиялар мен перспективалар
Ухань ауданындағы контрреволюциялық күштер аграрлық революцияға жол бермеді. Ортлық
Бұл күрделі жағдайда Чэнь Дусю басшылығында КПК жетекшілігі Коминтерн
Уханьның өзінде төңкеріске активті дайындық жүріп жатты. Мамырдың аяғында
Демократиялық күштер антиимпериалисттік революцияны соңына дейін жеткізе алмады. қытай
Қытайдың жұмысшы классы сандық және сапалық өсті, бірақ әлі
1927 ж. Қытай демократиясының күштері ауыр жеңіліске ұшырады, алайда
Ішкі Қатал күрес пен әскери қақтығыстар, гоминьдан дағдарысынан шығу-Чак
Бір уақытта Чан Кайши топтары өз талаптарын идеологиялық шаралармен
1928 ж. қазанда Нанкиньдегі үкіметке "заңды" түр беру мақсатында,
"Саяси қамқорлық бағдарламасында" айтылғандай, 1929 жылдан алты жылға Қытай
Бұл күресте нанкинь топтпрының басты қарсыласы 1929-1931 жж. Гуандун
1929 ж. басында Чан Кайши гоминьданныың 3-ші съездіне дайындық
20 ғ. соңы – 30 ж. басында ішкі саясатта
Чан Кайшидің әлеуметтік құпия полициясы негізгі пролетарлық орталықтарды, завод,
20 ғ. соңынан Қытайдағы легалды профсоюздар екі негізгі формада
ІІ Тарау. Чан Кайши дипломатиясы
2.1 Чан Каишидің СССР және ҚКП- мен қарым-қатынасы
Нанкинь үкіметінің сыртқы саяси бағыты оның ұмтылысымен анықталды: біріншіден,
Антиимпериалистік қойылымдардың Қытайдағы күші мен өсуі алдағы жылдарда империалистік
Жапондық әскери-феодалдық, В.И.Ленин анықтамасы бойынша, империализм, Қытайды тоңау жоспарын
Қытайда антижапондық қойылымдардың жарылысы, Жапон тауарларына байкоты, Англия мен
Алайда Нанкиндік режим, Жапонияның солтүстік – шығыс Қытайдағы қауіпті
12 желтоқсанда 1936ж. Сияньда Чан Кайши өз жақтастарымен, генералдар
Жапония мен Кеңес одағы бірінен-бірі құштар болмады, бірақ Мәскеу
Оны жасауға Мао Цзедунға бұйрықты дауыспен Сталин кеңес етті,
«Біз онымен келіспейміз. Ойлаймыз, Қытайдағы түрлі оппазициялық партиялар әлі
Қытайдың коммунистік партиясы Кремль айтуымен қарапайым саясатты жүргізді: Чан
«Ең күрделі қайшылықтар шиеленісу Маньчжурияда қалыптасты. Мұнда Мәскеу
Әліппе үшін суреттеме: Маньчжурияның 1931ж. Жапония оккупациялады. Сол 31-ден
Чан Кайши коммунистермен тек қару күшімен ғана күоесті деп
Чан Кайши 1942 жылы өзінде өз майданына, өз әскерлеріне
Сондықтан Ганди мен Чан Кайшидің өмірі екі түрлі. Ганди
«Қытайда ол кезде хаос болды, экономи ка толық қирады,
Фабрикалар мен зауыттар тоқтады. Көп адамдар аштан және аурудан
Чан Кайши өзінің ҚКП-мен, Маомен мәңгі бәсекелес екендігін түсінді
Неліктен Тайвань? 1895ж. Тайваньда Қытай интелегенциясы төмендегі прогрессистермен одағында
Бүкіл Қытайлық өмірге құштар эталонын, мэйхуанды көргеннен кейін, Чан
Ол ауысымсыз президент пен премьер бола отырып, оның Тайваньда
Ол өз қала тұрғындарынан ұлт өмірінің үш негізгі бастамасын
Барлық дүниежүзілік ұлттар ҚХР-да өтіп жатқандарды катастрофа деп санады,
2.2 Жапон-Қытай соғысы
Осы кезеңде Қытайдың жағдайына көптеген әсер еткен басты фактор-жапондық
1931ж. 18 қыркүйекте Квантун әсері Шанхайды басып алып, Солтүстік
Нанкиндік үкіметтің халықты жаулапалушыларға төтеп беруге шақыруға қорқуы жаңа
Коминтерн, Совет Одағымен дүниежүзілік жұмысшы елдері жапондық жаулап алу
Осымен бірге жапондық империализм Қытайдың Солтүстік Шығысын тездеп жаулап
30-жылдардың басынан бастап Жапонияның жеңілуіне дейін 1945ж. Қытайдың солтүстік
Жапонияның Солтүстік Шығысын жаулап алуы, оның жапондық милитаризмнің, әскери-экономикалық
Басқарушы лагерьдің әрекеті толығымен алғанда елдің саяси бөлінуінің тереңдігін
30-жылдардың бірінші бөлігінде Қытайдың ішкі-саяси жағдайы Нанкиндік үкімет ұстанымының
Жапондық империализмнің агрессиясы Нанкин мен гуандун-гуасийстік топтардың өз-ара күрес
1935ж. Қытайдың ішкі және халықаралық жағдайында жаңа өзгерістер болды.
1935ж. мамырда жапон әскері демилитаризацияланған Хубэй провинциясының аймағана басып
1935ж. күзде Солтүстік Қытайда «хуабэй-го» жаңа қуыршақ мемлекетін құру
Бәрімен бірге жапондық империализм кең саяси жаулап алуды бастады.
Жапондық жаулапалушылардың шексіз дәмелілігіне қарсы халықтық-патриоттық көтерілімді туғызды. Қытай
Қытай халқының ең көп бөлігі Жапон жаулаушыларына қарсы күреске
1936ж. Желтоқсанда ҚКП ОК Политбюросының Гоминьдан мен нанкиндік үкіметке
16 желтоқсанда Коминтерн ҚКП ОК-не телеграмма жіберді. Онда Чан
Сонымен бірге осы дауды бейбіт түрде шешу үшін Чан
1937ж. Ақпанда Гоминьданның ОАК ІІІ пленумы болды. Онда ҚКП
1937ж. жазда жапондық империализм Қытайды коллонияға айналдыру жоспарын
Жапонияның Қытайға қарсы соғысты бастаудың басты сылтауы: Пекиннің маңындағы
Соғыстың бірінші бөлігінде 1937ж. шілде – 1938ж. қазанда Қытаға
Қытайдың коммунистік партиясы соғыс басталғаннан кейін келесі күні Қытай
15 шілдеде Гоминьданға ҚКП ОК екі партияның өз ара
Коммунистер гоминьдандықтарды ортақ талпыныспен Қытай халқының тәуелсіздігі мен еркігндігін
Гоминьдан басқарылымы егер коммунистердің антижапондық фронт құру ұсынысынан бас
Соғыстың басында Қытайдың халықаралық қатынастағы жағдайы мәз болмады. Гоминьдан
Әскери жағдай мен патриоттық күштердің қысымы Чан Кайши үкіметінің
Жапон агрессиясының кеңеюі ағылшын және американдық монополияларына зиянын тигізгенімен,
Антижапондық соғыстың бірінші бөлімінің саяси қорытындысы 1938ж. қазан-қарашада болған
Соғыстың бірінші бөлімінің қорытындысы Қытай үшін қолайсыз болды. Елдің
Жапондықтармен оккупацияланған Қытай провинцияларында орнатылған «жаңа тәртіп», кәдімгі империалистік
1938ж. желтоқсанда жапондықтар жағына Гоминьданның ОАК төрағасы және атқарушы
Жапондықтар Қытайдың билік етуші класстарды бұзды. Олар Қытайдың бірқатар
Екінші дүниежүзілік соғыстағы өзгерістер Қытайдың халықаралық және ішкі жағдайына
Гоминьдан режимінің әлеуметтік қоры азайып, оның саяси ұстанымы әлсіреді.
Чан Кайшидің реакциялық саяси доктринасының мақсаты бір сөзбен ғана
Чан кайши үкіметі АҚШ-тың қолдауымен Солтүстік Қытаймен Маньчжурияда коммунистер
ҚКП Гоминьданның жұмысын халықты сатып кету және азамат соғысын
Сегіз жылға созылған антижапондық соғыс кезінде Қытайдың ішкі және
2.3 Тынық мұхиты соғысы кезіндегі кезеңде Қытай-американдық қатынастар (желтоқсан
1927 жылдан 1949 жылға дейінгі кезеңде Қытай билігін иеленген
Бұл жұмыста Гоминьдан дипломатиясы қызметінің ең маңызды және қызықты
Оның бастамасын 1941ж. 7 желтоқсандағы жапондықтардың американдықьардың Тынық мұхитындағы
Қытай бұл жаңалықты қанағаттану сезімімен қарсы алды. Өйткені, ол
Сғыс басталғаннан кейін Тынық мұхитында қалыптасқан жаңа жағдай Қытайдың
Ол есептеулердің белгілі негіздері болды. АҚШ шеңберіндегі саясаты қалыптасқан
9 желтоқсанда 1941ж. Қытайдың сыртқы істер министрі Ку Тайчжи
1 қаңтарда 1942ж. Чан Кайши үкіметі Вашингтонға жаопыға ортақ
Ол дипломатиялық актілер Қытайға фашистік Германия мен милитаристік Жапонияның
Американдықтар қарыз беруге келісті, бірақ шарттар қойды. Вашингтон Чан
Қытайға 500 млн. дол. Қарыз беру келісіміне 1942ж. 21
Соғыс басталысымен Гоминьдан үкіметі өз жақтасына көп талаптар қойды.
Бұл сұраныстар АҚШ билеушілерінен қолдау таппады, Чан Кайши жоспарларын
Американдық үкімет Дж. Стилуэллдің міндеттерін кеңірек қарастыруды, ол Қытайда
Жоғардағы салыстыруларды Дж. Стилуэллдің міндеттерін екі жақтас түрлі позициялардан
Көпке созылған соғыс пен ауыр экономикалық жағдай еңбекші массаның
Бұл уақытта Бирма майданындағы жағдай шешуші іс-шара қолдануды қажет
Қытайды одақтас державалар көмегімен босатуды есптеген Чан Кайши Бирмадағы,
1942ж. мамырдың аяғында Чан Кайши Вашингтонға қатты жолдау жіберді.
Қытайға американдық әскер көмекті күшейтуге ұмтылу чун шинь дипломатиясы
Әскери күшті ұлғайту талабымен байланыста Қытайдың билеуші шыңы соғыстағы
Жолдауға қосымша ретінде Сун Цзы-Вэнь Чан Кайши көзқарасын кеңейтті.
Қытай басшылығының үлкен наразылығын тудырған факт – одақтастар негізгі
Алайда Вашингтонда есептегендей Чунцуньде билік басында Чан Кайши бола
Сондықтан да Чунцинь қорқытулары көңіл аударусыз қалмады. Ультиматум алғаннан
1942ж. шілдеде өзара көмек жөнінде Қытай-амеркандық келісімге қол қойылды.
Сол айда Чуньцинге жедел түрде американдық президентінің Таяу Шығыс
У.Уилки спапры кезінде Чан Кайши Қытайдың ролін халықаралық аренада
Сондай жаңа ұсыныстардың бірі – Антлантикалық хартия үлгісімен «Тынық
Қытайдың өз әрекетінде өз қызығушылықтарын көоген АҚШ келісімге келді,
Қызық, 1942ж. соңғы айларда аталған демарштық «дайындығы», соңынан «күшейтілуі»
Алайда осы кезеңнің өзінде, американдық-қытай қатынастарының күрделілігіне қарамастан, Гоминьдан
Берілген шешімді қабылдай отырып, Қытай басшылары АҚШ-пен одағын тек
Алайда АҚШ чунчинь үкіметімен сыртқы саяси қатынасы бағдарламасында ұстамдырақ
Чан кайшиға берілген сөздер оны қанағаттандырмады, ол АҚШ-қа қысымын
Американың да өз одақтасымен қанағаттанбауға негізі болды. Чунцинь қанағаттанбаушылығына
АҚШ-та орынсыз қойылымдар да өтіп жатты. Солайша, Х.Болдуин «Нью-Йорк
Әрине, Гоминьдандық үкімет бұл әрекеттерді жауапсыз қалдырмады. Американдық перссаға
Анық болғандай, Қытайда соғысушы державалар қатарында сақтап қалғысы келген
Тынық мұхитта жорыққа дайындықпен байланысты Дж.Стилуэлл 1943ж. 5 қарашада
Қытай-американдық қатынастарды сипаттауда Чан Кайшидің АҚШ президенті Ф.Д.Рузвельтпен кездесулерінің
Ф.Д.Рузвельт өз әңгімесін, өз пікірімен, Қытайды «Үлкен төрттік» құрамына
Әңгіме барысында әскери қызметтестік туралы сұрақ көтерілді, дәлірек айтқанда
Бұл кездесулер кезінде Ф.Д.Рузвельт пен Чан Кайши Францияға оның
Әңгімелесушілердің көзқарастары ағылшын колониялары мен Қытайға ағылшындықтар әсерін азайту
Кейбір келіспеушіліктер Корея жөнінде туды, өйткені АҚШ та, Гоминьдандық
Қай жағдайда болмасын Чан Кайши өз билігін ешкіммен бөліскісі
Ондай сөз беріп Чан Кайши АҚШ-тан өз жоспарларын жүзеге
Жалпы алғанда аир конференциясының нәтижелері Қытайдың үлкен дипломатиялық жеңісін
Бирмадағы жағдай болса өршіп кетті. 1944ж. наурыз айының ортасында
АҚШ Чан Кайшиға қысым көрсете бастады. Бірақ, соңғысы тек
Алайда, айтылым кеткендей, Чан Кайши қорқытуларының Вашингтонға әсері бұрынғыдай
Ескерту Чан Кайши шешімін өзгертті ме, әлде ол оның
1944ж. көктем мен жазында Қытайдағы жағдай қиындап кетті. Жапон
Қытай – американдық қатынастарына келсек, Чунцзинге АҚШ елшісі П.Хэрли
1945ж. басында АҚШ-та чунцинь үкіетінің ресми критикасы тоқтатылды. П.Хэрли
Сонымен, тынықмұхиттық соғыс американдық-қытай қатынастарының жаңа кезеңін ашты. Олардың
американдық үкіметтің Чан Кайши үкіметін көп мөлшерде әскери материалдары
американдық үкіметтің Қытайға бүкіл одақтық органдарда тең орын бергісі
Гоминьдан үкіметінің пассивті әскери саясаты.[23, 283]
Олардың көзқарастарының сәйкес келуі – тек Қытайдың халықаралық статусын
Қорытынды
Чан Кайши Қытай тарихының қоғамдық-саяси өміріндегі ерекше тұлғаларының бірі
Бұл жұмыста Чан Кайшидің елді басқару әдістері, Жапон-қытай соғысы
Чан Кайши АҚШ-тың қу саясатын байқап, өзінің де сәйкесінше
Қаншама әдебиеттер Чан Кайши өміріне, жүргізген саясатына, тарихи тұлға
Қолданған әдебиеттер тізімі
Галенович Ю.М. «Цзян Чжунчжен, или неизвестный Чан Кайши», Москва,
Пантелеев М.Р. «т Парижа до Шанхая», Москва, 1999г.
Спеленев Н.С. «Две встречи с генералиссимусом» Москва, 1987г.
«История Китая», Москва, 2003г.
Дидуров А.В. «История великого китайца», Москва, 1999г.
«Всемирная истрия», Москва, 1997г.
Энцеклопедический словарь «Кто есть Кто в мировой политике», Москва,
Панцов А.В. «Большевики и Гоминьдан во время Китайской революции
Сладковский М.И. «Новейшая история Китая 1917-1970», Москва, 1972г.
Посконин В.Д. «Экономическая реформа в КНР», Москва, 1985г
Бурханов К.Н. «Китай между прошлым и будущим», Алматы, 2001г.
Брархта Б.К. «О них говорят», Москва, 1989г.
Смионовская Л.В. «История Китая», Москва, 1974г.
Делюсин Л.П., Сухарчук Г.Д., Чудодеев Ю.В. «Китай: государство и
Tang Tsou, America’s Failure in Cina
Цун «ци ци» да «ба иу» (от 7 июля
«Канчжи чжань ши» (История войны против против японских захватчиков),
«Amerasia», 1942, August
«Чжунвай тяоюе цзибянь.1927-1961». (Сборник договоров китайской республики с иностранными
Элдридж Ф. «Гнев в Бирме», Москва, 1947г.
Мэтлофф М., Снелл Э. «Стратегическое планирование коалиционной войне в
Шервуд Р. «Рузвельт и Гопкинс», т.2., Москва, 1958г.
Севостьянов Г.Н. «Дипломатическая истрия войны на Тихом океане», Москва,
«Правда», 5.01.1942, 21.02.1943.
Никифоров В.Н. «Гоминьдановские реакционеры-предатели Китая», Москва, 1953г.
Воронцов В.Б. «Тихоокеанская политика США, 1941-1950»,
Москва, 1967г.
Кузнец Ю.П. «От Перл-Харбора до Потсдама», Москва, 1970г.
Сапожников Б.Г. «Китайский фронт во второй мировой войне», Москва,
www.allchina.ru
www.tianshannet.com
www.krugosvet.ru
www.china-russia.narod.ru
8