Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3-10
1 1940-1950 ж.ж. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі факторлары
1.1 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму
1.2 Соғыстан кейінгі кезеңдегі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы өзгерістер.......................................................................................31-44
2 1940-1950 ж.ж. Шығыс Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері
2.1 Шығыс Қазақстанның 1940-1950 жылдардағы экономикалық дамуы....................................................................................................................45-61
2.2 Шығыс Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық және этникалық құрамындағы
2.3 1940-1950 жылдардағы Шығыс Қазақстандағы білім мен
3. «1940-1950 жылдар аралығындағы Шығыс Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық
3.1 Тірек конспектісі технологиясын тарих сабағында қолдану
әдістемесі.............................................................................................................82-87
3.2 Шығыс Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық және этникалық құрамындағы
Қорытынды.........................................................................................................93-94
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.................................................................95-100
Қосымшалар
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Тәуелсіз республикамыздың бүгінгі дамуы оның 70
Жоғарғыда келтірілгенді ескере отырып, 1940-1950 жылдар аралығындағы Қазақстан
Біріншіден, Қазақстанның, оның жекелеген аймақтарының 1940-1950 жылдар аралығындағы
Екіншіден, 1940-1950 жылдар - ғылыми және объективті түрде
Үшіншіден, тарихи ғылымның өзекті мәселелерінің бірі ол
Төртіншіден, тақырыптың аз зерттелегендігі, күрделілігі және қомақтылығы оның
Қазақстан Республикасы қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылықты қамтамасыз
Тәуелсіз елімізде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық реформалардың стратегиялық мақсаты,
Шығыс Қазақстан аймағы Қазақстанның құрамдас бөлігі бола
Біршама қығығушылық тудыратын тағы бір мәселе, ол осы
Тарихшылардың зерттеу ізденісінің басты бағыты нақты бір тарихи
Жергілікті жердің дамуының бай тәжірибесі мен оның аймақтық
1940-1950 жылдардағы аймақтағы әлеуметтік-экономикалық мәселелерді терең және толық
Қазіргі кездегі Қазақстанның дамуы үшін, өсіп келе жатқан
Тарихнамасы: Тақырыптың зерттелу деңгейін қарастыра отырып, бұл мәселеге
Бірінші блокқа, Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының түрлі аспектілерін қарастыратын
Солардың ішінде ең алдымен Қазақстанның экономикалық дамуы мәселесін
М.Х. Асылбеков, С.Б. Нурмухамедов және Н.Г. Пандардың ұжымдық
Республиканың экономикалық даму мәселелеріне, экономиканың жеке индустриялық салалары
Республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуы мәселелерін, жұмысшы табының қалыптасуы мен
«Народное хозяйство Казахской ССР» /28/, «Народное хозяйство Казахстана»
Халық шаруашылығына байланысты мәселелерді кеңінен ашып көрсетуге тырысқан
Кеңестік кезеңдегі Қазақстандық экономистердің маңызды және ірі монографиялық
Қазақстандық ғалымдардың ұжымдасып жазған «Казахстан в Великой Отечественной
А.Б. Тұрсынбаев /39/, Б.А. Түлепбаев /40/, Ф.К. Михаилов
Қазақстандық қоғамтанушылардың арасында ескі идеологиялық догмадан бас тартып,
Т.А. Ашимбаев қазіргі замандық негіздермен ерекшеленетін өзінің соңғы
Зерттеулердің ішінде Қазақстанның мәдени дамуын қарастыратын
Тың көзқарас тұрғысынан жазылған М.Х. Асылбековтың кейінгі кездегі
М.Х. Асылбеков пен А.Ш.Алтаевтардың мақаласында /53/ Қазақстандағы жұмысшы
Қазақстанның өндірістегі жұмысшылардың әлеуметтік дамуын сипаттайтын мәселелерін алғаш
Ж. Абылхожин өз еңбектерінде Қазақстандағы саяси және экономикалық
Қазақстанның экономикалық тарихын қарастыратын КА. Берденов,
У.М. Искаков өз еңбектерінде негізінен Қазақстанның жекелеген қалаларының
Кейінгі кезде жаңа көзқарас тұрғысынан қаралған қоғамдық және
Қазақстандағы демографиялық үрдістердің дамуы мәселелері мен республика халқының
Сонымен қоса халық саны мен урбанизация үрдістерінің
Жас зерттеушілер Л.Т. Қожакеева /78/, М.Ш. Қалыбекова /79/,
Шығыс Қазақстанға қатысты жазылған еңбектерді атайтын болсақ, ең
Семей қаласына эвакуацияланған жеңіл өнеркәсіп пен басқа да
Жас зерттеуші А.С. Әділбаева өзінің кандидаттық диссертациясында (84(
Аймақтық тарихты зерттеушілердің бірі Ж.К. Қасымбаев та өз
Семей қаласының тарихы туралы жеке мәселерді қарастыратын «Предприятия
Аймақтық тарихты зерттеу КСРО кезінде нақты бір
Зерттеу мақсаты:
Зерттеу жұмысының мақсаты, объективті зерттеудің концептуалды қағидаларын қолдану
Зерттеу міндеттері:
зерттеліп отырған кезеңге байланысты ғылыми әдебиеттерді түпкілікті зерттей
аталған кезеңдегі Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік-демографиялық дамуының негізгі
Шығыс Қазақстанда өндірістік инфрақұрылымдарды орналастыру мәселесін талдауды жүзеге
аймақтағы экономиканың аграрлық секторының дамуы ерекшеліктері мен бағыттарын
Шығыс Қазақстанға қатысты Орталық саясатының әлеуметтік және экономикалық
аймақтың әлеуметтік-демографиялық және этникалық құрылымындағы өзгерістерді көрсету;
халықтың білім және мәдени деңгейіндегі өзгерістерін қарастыру;
Шығыс Қазақстан халқының өмір сүру деңгейі мен сапасының
Атап өту керек, КСРО кезінде тарихты зерттеу
Зерттеу жұмысының методологиясы: Қоғамдық құбылыстардың дамуы мен
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы: Бұрын ғылыми айналымға енбеген
зерттеудің тарихнамалық және деректік қорларының жиынтығы толықтай және
Шығыс Қазақстан аймағының Ұлы Отан соғысы жылдарындағы және
аймақты өнеркәсіптік игерудің Шығыс Қазақстандағы әлеуметтік-демографиялық және экологиялық
Шығыс Қазақстан облысындағы орыс тілді халқының саны басым
мұрағаттық деректер мен статистикалық мәліметтерді алғаш ғылыми айналысқа
Зерттеу жұмысының хронологиялық шегі:
Зерттеу жұмысының хронологиялық шегі 1940-1950 жылдар аралығы. Яғни,
Зерттеу жұмысының деректік негізі:
Зерттеу жұмысының деректік негізі ретінде құжаттар Шығыс Қазақстан
Зерттеу жұмысының тәжірибелік маңызы:
Зерттеу жұмысы теориялық жағынан аз зерттелгендіктен мұрағат қорларынан
Диплом жұмысының құрылымы: диплом жұмысы кіріспеден, үш тараудан,
1. 1940-1950 ж.ж. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі факторлары
1.1 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайына тоқталмас
Қазақстан Республикасының 1939-1959 ж.ж. этно-демографиялық дамуына, этностар арасалмағының
Бірінші топқа 1929 ж. кулактарды жер аударудан басталған,
Көш-қоншылар арасында ерекше тоқталуға тұратын топқа
Олардың бұлай аталу себебі: 1945 ж. қаңтарда Шығыс
Ұлы Отан соғысы жылдарында арзан жұмыс қолы ретінде
Негізгі этностардың динамикасы: қазақтар саны 2327 мыңнан (37,8
Республика халқының айтарлықтай кеміген кезеңі 1941-1945 ж.ж. демографиялық
Бұл кезеңде халық 217,2 мың адамға өсті. Ұлы
Ұлы Отан соғысының басталуымен Қазақстандағы демографиялық үрдіс күрт
Ал жалпы қаза болғандар саны 1202000 адамды құраған.
Мәліметтер бойынша осы аталған кезеңде басқа республикалардан келген
Мәліметтерге сүйене отырып, қарастырылып отырған кезеңде қала халқының
Көш-қонның екінші тобы - республиканың өз ішіндегі механикалық
Сонымен 1941-1945 жылдардағы Қазақстанның қала халқының саны
Еліміздің экономикалық дамуы нәтижесінде халықтың урбанизация үрдісі күшейіп,
Ұлы Отан соғысы жылдарында өнеркәсіптік деңгей жылдам қарқынмен
Ұлы Отан соғысы қазақ халқы үшін ұлкен сынақ
Бір жағынан соғыс кезінде әлеуметтік-экономикалық жағдай көтерілгендігін де
1939 жылы қала тұрғындарының жалпы саны 6094 мың
Миграциялық үрдістер: Соғыс қарсаңындағы Қазақстандағы индустрияның дамуы осы
Қазақстан өнеркәсібі машина жасау және металл өңдеу кәсіпорындарынан
Республикаға мыңдаған адамдардың келуі халық шаруашылығындағы
1941 жылдың аяғында Қазақстанға 32 батыс елдерінің аудандарынан
1937 жылы Қиыр Шығыстан Қазақстанға 95 мың 903
Қазақстанға 1943 жылдың 1 шілдесінде 532506 адам эвакуацияланған,
Сонымен қоса елімізде неміс және жапон әскери
Ұлы Отан соғысында сталинизмнің зорлық-зомбылығы мен қуғын-сүргініне ұшыраған
Ұлы Отан соғысы жылдарында гитлерлік Германияға айдалып тұтқындалған
ІІХК мұрағаттарының мәліметтері бойынша 1945 жылдың қазан айының
Міне, осындай миграциялық толқындардың нәтижесінде Қазақстан халқының саны
Соғыс кезінде орнығып қалған ежелгі қонысынан айырылып, жазықсыз
Әлеуметтік деңгейі: Әлеуметтік құрылымды өзіндік ішкі жіктелістің негізінде
- Жұмысшы табы: а) аймақтарға байланысты; ә) шаруашылық
- Ұжымшар еңбеккерлері: ұжымдастырылған шаруалар, ауыл шаруашылығында қызмет
- Ой еңбегімен айналысатын, халық шаруашылығының барлық салаларында
Одан бөлек кооперацияланбаған шаруалар, жеке меншікшілер, дін адамдары,
Қазақстанда социалистік индустриаландыру кезінде жұмысшы табының саны 3,5
Соғыс кезінде бейбіт уақыттағыдай қоғамдық өндірістің жұмысшы күшімен
Ұлы Отан соғысы жылдарында жұмысшы табының саны күрт
Міне, 1941-1945 жылдардағы Қазақстандағы жұмысшы табының сандық құрамы
Туу деңгейіндегі өзгерістер: 1930 жылдары қазақтардың арасында қалалық
Қазақстандағы 1926-1950 жылдар арасындағы халықтың жыныстық жағынан айырмашылықтарына
Оның себебін келесідегідей түсіндіруге болады. Біріншіден, Қазақстанға басқа
Соғыс жылдарында және соғыстан кейінгі жылдары еркектердің үлес
Ауыл шаруашылығының шаруаларын көп мөлшерде соғысқа тарту себепті,
Жоғарыда айтқанымыздай соғыс жылдарында эвакуацияланушылар мен қоныс аударушылар
Колхоздардағы әйелдер еңбегінің маңызы артты. Олардың үлес салмағы
Ұлы Отан соғысы интеллигенция үшін де күрделі сынақ
Украина, Белоруссия және Россияның соғыс аудандарындағы біршама
Соғысқа дейінгі кезеңде Қазақстандағы жоғарғы оқу орындарына ғылыми
Соғыс жылдарындағы ауыр жағдайға қарамастан жаңа жоғарғы оқу
Қазақстандағы жоғарғы және орта білімнің дамуы жетістіктерін атап
Соғыс жылдарында интеллигенцияның негізгі әлеуметтік-мамандан-дырылған топтарының саны артты.
Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстан әлеуметтік-демографиялық дамуы жағынан
Өнеркәсіпті соғыс жағдайында қайта құру кезінде өнеркәсіптің алдында
Осы аталған мәселелерді жүзеге асыруда жұмысшы табы ұлы
Жоспар бойынша соғыс қаупі бар аудандардан зауыттар мен
Жұмысшы табының патриоттық сезімдері күннен-күнге артып, соғыс қажеті
Қазақстандағы кеніштер, зауыттар мен фабрикалар, мұнай комбинаттары, тоқыма
Сол кездері Қазақстанда болған «Известия» газетінің тілшісі: «Алматылықтар
Тамақ өнеркәсібі де өзінің өнімінің мөлшерін көбейтті. Олар
Сегіз мыс полиметалл кеніштерінің ішінде жетеуі кен өндіруде
Жеңіл өнеркәсіптердің ішіндегі ең ірілері Алматының №1 және
Өнеркәсіптерді және барлық өмірді соғыс жағдайында қайта құру
Соғыс жылдары Кеңес басшылығы шаруашылықтың қатаң жоспарлық жүйесін
Елдің шығыс аудандарындағы әскери-шаруашылық жоспары көмір, мұнай, авиабензин,
Қазақстанның территорясында соғыстың алғашқы жылдарында 60-қа жуық түсті
1942 жылы елімізде одақтық 40-қа жуық лимиттік құрылыс
1941 жылы Никопольск мырыш зауыты мен Чиатурск кеніштерін
1942 жылы Қ.И. Сәтбаев бастаған біршама ғалымдар Қазақстанның
Соғыс жылдарында алғаш рет молибден өндіріле бастады. Әскери
1942 жылы құрылысшылардың еңбектері арқасында Қарағанды және Ақмола
1 -кесте
Өнеркәсіп түрлері 1940 жыл 1942 жыл
Барлық ірі өнеркәсіп 100,0 126,0
Өндіріс құралдарын өндіру 51,1 57,1
Қолданыс құралдарын өндіру 48,9 42,3
Қазақстан одақтық республикалардың ішінде түсті металл (мыс, қалайы,
Сонымен Қазақстан экономикасында қайта құрудың аяқ кезінде ірі
1941 жылы шығысқа 1563 өнеркәсіптік кәсіпорындар көшірілді, оның
Міне осындай қалыптасқан жағдайларға байланысты елдің әскери
Эвакуацияланған кәсіпорындарды қабылдап орналастыру оңайға түскен жоқ, себебі
Қазақстанға соғыстың бастапқы кезеңінен бастап 1942 жылдың аяғына
Жалпы алғанда осындай ірі зауыттар мен фабрикаларды орналастыру
Калчугин түсті жайма зауытының құрылысы қандай қиындық тудырса
Көшірілген зауыт фабрикаларды орналастырып іске қосуда Солтүстік Қазақстандықтар
Оңтүстік қазақстандақтар да тез арада ірі кәсіпорындарды қалпына
Гурев облысындағы Қазақстан мұнай комбинатына Петровск ат. машина
Алматы қаласында орналастырылған ірі кәсіпорындардың бірі Ворошиловград паровоз
1941 жылы «Қарағанды шахты құрылысы» Ворошиловградтан әкелінетін машина
Эвакуацияланған кәсіпорындарды орналастыруда Семей қаласының басшылығы да үлкен
Мыңдаған семейліктер өнердің жаңа түрін игереуді үйрене бастаған.
Қайта қалыптасқан зауыт, фабрикалар ұжымының жаңа мамандары технологиялық
Семей қаласының зауыт, фабрикаларының жұмысшылары күндіз түні тынбастан,
Ақмолаға көшірілген Мелитополь станок жасау зауытын іске қосарда
Жалпы айтқанда осы аталған жұмыстардың барлығы оңайға соқпаған,
Қазақстанға ауыстырылған кәсіпорындар тек қалаға ғана емес сонымен
Республикамызға сонымен қоса толық емес мәліметтер бойынша Штеровск
Жалпы 1942-1943 жылдары өндірістік зауыттардың құрылысына 105
Міне, осындай қысқа мерзім ішінде зауыт, фабрикаларды орналастыру
Қазақстанға 150-ден аса зауыт-фабрикалардың келуі машина жасау, станок
Жеңіл, тамақ және тоқыма фабрикалары соғыс жылдарында эвакуацияланған
1942 жылдың ортасында өнеркәсіпті соғыс жағдайында қайта құру
1942 жылы Криво рог, Донецк, Солтүстік Кавказ аудандарындағы,
Қазақстан сонымен қоса соғыс жылдарында республиканың ішінде ғана
Қарағанды шахтерлары 1944 жылы 1940 жылға қарағанда өз
Қарағандыдан басқа Ленгер, Бершағыр, Қурашасай, Маңғышлақ және Шұбар-Құдық,
1942 жылы соғыс фронты Волга мен Кавказға қарай
1943 жылы Атырауда «Қазмұнайқұрылыс» құрылып, 1944 жылы автобензин,
Қазақстанда сонымен қоса түсті металл өндіру ісі де
Мыс және полиметалл өндірісі Шығыс-Қазақстанда, Орталық-Қазақстанда және Оңтүстік-Қазақстанда
Қазақстанның әскери өнеркәсібінің дамуына сонымен қоса Мырғалымсай, Текелі
1945 жылы Қазақстан одақ бойынша мыс кенінің 50%-ын,
Соғыс кезінде Қазақстанда мүлдем жаңа сала қара металл
Машина жасау және металды қайта өңдеу зауыттары әскери
Республикамыздың өнеркәсіптік жетістігінің бірі ауыл шаруашылық машина
Сөйтіп, Қазақстандағы машина жасау мен металл өңдеу сияқты
Химиялық өнеркәсіп те өзінің шығаратын өнімінің түрін арттырды.
Қазақстандағы элекростанциялардың да: Қарағанды ГРЭС-і, Ақтөбе ферроқорытпа зауытының
Өскеменде 110 киловольттық электр желісі - Үлбі СЭС-і
Соғысқа дейінгі уақытта еліміздің экономикасында үлес салмағы төмен
Көшіріліп әкелінген өнеркәсіптер арқасында елімізде жаңадан макарон, кондитерлік,
Міне, көріп отырғанымыздай ҰОС жылдарында республикамыздың кәсіпорындарының одан
Ұлы Отан соғысы жылдарында халық шаруашылығын тез арада
1941-1942 жылдары 2593 кәсіпорын, 14 миллионға таяу ірі
Шығыс аудандарының дамуы тездетілді, олардың экономикалық потенциалы арта
1943 жылы әскери өндіріс Оралда 6 есе, Еділ
Орта Азия, Қазақстан соғысып жатқан елдің негізгі бір
1944 жылы тек Қарсақпай мыс зауытының Болгария мен
Қазақстан Республикасы шикізат және азық-түлік базасының бірі болды.
Атақты трактор бригадаларының бригадирлері Д.М. Гармаш, П.Н. Ангелина,
Ұлы Отан соғысы жылдарында шығыстың көмір бассейндеріне көп
Шығыс - ірі электр станцияларын салатын құрылыс алаңына
1. 2
Соғыстан кейінгі кезеңдегі Қазақстанның әлеуметтік-демографиялық үрдістерінің дамуы бірнеше
Соғыстан кейінгі жылдары еліміздегі популяционистік әлеуметтік-экономикалық саясаттың әлеуметтік
1946-1951 жылдары соғыстан кейінгі отбасылардың бірігуі, бірінші және
Бұл кезеңнің соңында халық өзінің соғыс кезеңіндегі шығынының
Соғыстан кейінгі жылдары некеге тұруда компенсациялық өсім байқалды.
Жалпы республикада өлім-жітім 1940 ж. салыстырғанда 1958
1959 жылы Қазақстанда тұрмыс құру жасындағы ерлердің аздығы
Жас аралық деңгейде 1931-1933 ж.ж. ашаршылықпен тұстас келетін
Бұл Ұлы Отан соғысы кезінде туылмай қалған еліміздің
Зерттеліп отырған кезеңдегі маңызды мәселелердің бірі ол тың
Жалпы айтатын болсақ, тың игерудің маңызды экономикалық
Егер тың игеру эпопеясының ұзақ уақыттық және қайтарылмас
Тың игеру сонымен қатар, Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдайға да
Миграциялық қозғалыстардың нәтижесінде тілдік тепе-теңдік бұзылып, қазақ
Осының барлығы әрине, ұлтаралық қатынастың күрделенуіне әсерін тигізбей
Тың игерудің тағы кері әсері ол - Қазақстанның
1939 жыл мен 1959 жылдар аралығындағы халықтың құрамының
Ингуш, шешен елдерінің автономия алуымен (1957 жылдың 9
1955 ж. Қытайдан Қазақстанға 240 мыңнан аса «кеңес
50-ші жылдардағы жергілікті емес халықтардың көбею деңгейі қазақ
1949-1954 ж.ж. механикалық өсім есебінен өнеркәсібі анағұрлым дамыған
Республика халқының саны 1939 ж. (6151 мың) мен
Аталған кезеңдегі Шығыс Қазақстанның жағдайы басқаша болды, осы
Соғыстан кейінгі жылдары кеңестік билік халыққа білім беру
1897 ж. Қазақстан территориясындағы халықтың 8,1 % сауатты
1927-1928 оқу жылында 276 мың адам оқудың барлық
1959 жылы жұмысшы табының үлес салмағы бұкіл халақтың
Қазақстадағы жұмысшы табы мен қызметкерлердің саны 1945 жылы
Енді 1939-1959 ж.ж. аралығындағы жұмысшылардың жалпы санын қарастыратын
Машина жасау және металл өңдеу саласында, екі санақ
Жұмысшылардың толығу көздері, біліктілік дәрежесі, өнеркісіптің салалық және
Интеллигенция тобының құрамындағы өзгерістер: Ой еңбегімен айналысатын адамдардың
Ой еңбегімен айналысатын адамдардың жалпы саны мен үлесінде,
1939-1959 ж.ж. аралығындағы республикадағы ой еңбегімен айналысатын адамдардың
Мысалы, 1939 ж. қазақ ұлтынан шыққан басшылар
1946-1960 ж.ж. Қазақстан интеллигенциясының қалыптасу процесінің аяқталған кезеңі
Әлеуметтік құрылымның барлық топтарының маңызды сапалық көрсеткіштерінің бірі
1959 ж. әрбір 1000 адамға шаққанда жоғары және
Ой еңбегімен айналысатындар топтарының қай-қайсының динамика-сындағы этностар арасалмағында
Ұжымшарлар мен басқа да әлеуметтік топтардың даму ерекшеліктері
Ғасыр бойы жүргізілген санақтардың бәрінде қоғамда кооперация-ланбаған шаруалар,
Соғыстан кейінгі жылдары неғұрлым дамыған елдерде өндіру секторы
Экстенсивті дамудың мәні өнерксіптік инфрақұрылым неғұрлым кеңейген сайын
Солай бола тұра осы кезеңде Қазақстанның экономикалық және
Ал бұрыннан келе жатқан Шығыс Қазақстанның аудандарында өндірістік
Соғыстан кейінгі жылдары материалдық жағдайды түзетуге бағытталған біршама
Ауыл жағдайы: Әкімшіл-әміршіл өкіметтің орнығуы, халықты титықтатқан «жоспаршылдық»
1950-1960 жылдары қазақ ауылдарындағы ауыл шаруашылығын жоғарыдан реформалар
Колхоздарды ірілендіру мен совхоздарға айналдыру шараларының пайдасы -
1951 жылы «болашағы жоқ» ауылдарды біріне-бірін қосу басталды.
Алғашқы жоспар бойынша 5636 колхоз ірілендірілетін болып шешілді.
1957 жылы 692 колхоз 188 совхозға айналып, біріктірілді,
1950 жылы бір жыл ішінде ауыл халқының саны
Қала халқының саны, керісінше ауыл тұрғындарының есебінен 48
Кеңестік тоталитарлық жүйе қатаң орталықтандырылған, директивалық-жоспарлық экономиканы құрып,
Экономист Е.Г. Ясиннің пікірі бойынша әкімшілдік жүйе -
Бұл қағидалар негізінен мемлекеттік басқару аппаратында және армияда
«Әскери коммунизм» кезінде экономиканы «әскери-коммунистік» басқару жүйесі құрылады.
1920 жылдардағы қиын жағдайдан шығу үшін экономиканы
Әміршіл-әкімшіл жүйенің әкімшілдік жүйеден айырмашылығы біріншіден, ол тек
Экономиканы әміршіл-әкімшілдік басқару соғыстан кейінгі жылдары да жалғасып,
Соғыстан кейінгі жылдары (1946-1950 жж.) орталықтандырылған экономиканың
1946-1954 жылдардағы Қазақстанның агроиндустриалдық кеңістігі сол кездегі әлеуметтік-экономикалық
республика одан әрі дамуда КСРО бойынша ең жоғарғы
егінді жерлердің жыл сайын ұлғаюы және астықтың орташа
өнеркәсіп құрылымында ауыр индустрияның басым болуы; өнеркәсіпті көбейтудің
экономиканың экстенсивті және қор шығындаушылық сипаты;
әлеуметтік әлеуеттің көтерілуі, соғыстан кейінгі онжылдықтағы қазақстандықтардың білім
1940 жылғы Қазақстан экономикасының аграрлық секторын басқару ісінде
Соғыстан кейінгі жылдары ауыл шаруашылығын басқару ісін кеңейту
Жергілікті жерлерде жер шаруашылығының, дәнді дақылдардың, мал шаруашылығының
1947 жылы Қаз ССР совхоздары Министрлігі құрылады. Осы
1953 жылдан бастап қайта ұйымдастырудың жаңа кезеңі басталады:
Осы жылдары Ауыл шаруашылық және дайындау Министрлігінде қайта
Осындай өзгерістер аграрлық және өнеркәсіптік салаларда кейін де
1946 жылы Халық комиссариаттары Минсистрліктер болып өзгертілді. Осы
1946 жылы Қазақ ССР-інің құрылыс материалдары өнеркәсібі
1946, 1948, 1953 жылдардағы орталық басқару ұйымдарының қайта
Егіндік жерлер (Ұлы Отан соғысы кезінде) 1940
Елді азық-түлікпен қамтамасыз ету мақсатында біршама шаралар қолданылады.
1950 жылы дәнді дақылдардың орташа мөлшері гектарынан 7,9
1 кестеден көріп отырғанымыздай 1950-1954 ж.ж. көп болмаса
Статистикалық мәліметтер бойынша 1928 жылы түйені қоспағандағы малдың
2 кестеден мал шаруашылығындағы мал басының саны қалай
1940-1950 ж.ж. нан өнімдері бойынша міндетті өнім беру
2- кесте
1940-4954 ж.ж. Қазақстандағы ауыл шаруашылығы мен егінді алқаптар
1940 1950 1951 1952 1953 1954
А/ш мем-к қаражат бой-ша қаржы-ру Млн. сом (
250,6 28,8 869,4 100 903,7 104 922 106
1940 1950 1951 1952 1953 1954
Дәнді дақыл-дың егінді алқаптары Мың га. ( Мың
5817,1 96 6055,2 100 6403,5 105 6668,7 110
3- кесте
Қазақ ССР-дегі 1928-1954 жж. мал басының өзгеруі
Жылдар Ірі қара мал Соның ішіндегі сиырлар Қой
1928 6534,3 2219,6 19169,0 252,7 3544,8 -
1946 3518,7 1316,5 10249,0 149,2 851,8 94,9
1950 4402,3 1437,0 16440,7 305,4 1325,5 120,6
1954 4638,6 1591,3 20550,9 910,1 1646,7 145,6
(65, 69(
2 . 1940-1950 ж.ж. Шығыс
2. 1 Шығыс Қазақстанның 1940-1950 жылдардағы экономикалық
Ұлы Отан соғысы кезінде КСРО Қарулы Күштерін жарақтау
Соғыстың алғашқы күнінен бастап Шығыс Қазақстан аймағы майдан
Облыс халқын азық-түлікпен қамтамасыз ету қиындығы репрессияға ұшыраған
Өскемен қаласы 1939 жылдан бастап Шығыс Қазақстан облысының
Өнеркәсіптің дамуы қала халқының санының өсуіне әкеп, олар
Сонымен қоса бұл құрылыстар Министрлер Кеңесінің жоспарында бекітілгендей
Шығыс Қазақстан облысында 20 өнеркәсіп, оның 10-ы Министрлікке
1946 жылы бұл өнеркәсіптер жылдық жоспарды 92,0 пайызға,
4- кесте
1946-47 жылдардағы пайыздық көрсеткіштер:
№ Министрліктер %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Тамақ өнеркәсібі министрлігі
Тамақ-дәм өнеркәсібі министрлігі
Ет-сүт өнеркәсібі министрлігі
Полиграфия басқармасы министрлігі
Жеңіл өнеркәсіп министрлігі
Орман шаруашылығы министрлігі
Арнайы қамтамасыз ету министрлігі
Өнеркәсіптік құрылыс жабдықтары министрлігі
Жергілікті отын өнеркәсібі министрлігі
Орман өнеркәсібі министрлігі
Жалпы: 94,2 %
101,7 %
100,1 %
112,5 %
105,8 %
152,7 %
38,7 %
42,5 %
33,3 %
46,9 %
95,3 %
(96. 2(
Жергілікті және кооперативтік өнеркәсіптерде шығарылған өнім сапасына келетін
Шығыс Қазақстан аймағындағы күрделі мәселелердің бірі жолсыздық мәселесі
1941 жылдың күз айларынан бастап Семей қаласына эвакуацияланған
«Большевичка Украины» тігін фабрикасы майданға қажет өнімдерді шығаруда
Эвакуацияланған кәсіпорындар ұжымдары келген жабдықтарды қайта қалпына келтіріп,
1941 жылы 26 тамызда Семей қаласына Киев аяқ-киім
Семейдегі Володарский атындағы тігін фабрикасының бір жыл ішіндегі
5- кесте
Шығарылған өнімдер
Атаулары 1944 жыл 1943 ж орындалғаны 1944 ж
жоспар орындалғаны %%
1926-27 ж.ж. бағалардан өзгеріссіз шығарылған өнімдер (мың сом
4 тоқсан сомалары бойынша 8904,0 9323,0 104,7 -
әскери тапсырыстар 7571,0 7000,0 92,4 6202,2 112,9
Кеудешелер 220000 176040 80,0 183249 96,1
Шинельдер 3000 34846 105,6 25059 138,7
(100. 18(
1941-42 жылдары Семей Мал –азық комбинаты Киевтік және
1941 жылғы Семей облысындағы барлық өнеркәсіптердің валдық өнімі
Семей облысының жақын орналасқандығы Шығыс Қазақстан халқын жеңіл
Жалпы Соғысқа дейін қаламызда не бәрі 2 ірі
Семей ет комбинаты 1934 жылы 5 қарашада іске
Ұлы Отан соғысы жылдарында Ет комбинатының алдында барлық
Тері комбинатында да соғыстың бастапқы жылдарында илеуіш, химикат
Сонымен қоса Семей қаласында түсті металдарды және алтындарды
Соғыс жылдарындағы қиындықтарға қарамастан Семей қаласындағы комбинаттар мен
1946-1959 жылдар аралығы Шығыс аудандардағы соның ішінде Шығыс
Соғыстан кейінгі бесжылдық жоспарына сай Алтайда полиметалл кәсіпорнының
Нәтижесінде 1955 жылы қара және түсті металлургияның үлес
Бесінші бесжылдық жоспар жобасында 1955 жылы Шығыс Қазақстанның
Бұл кездері Шығыс Қазақстанның өнеркәсіптік құрылымында тікелей одақтық
Қаралып отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстанның құрамына экономикалық дамуда
Шығыс Қазақстан облысында негізі түсті металлургия саласы болып
Маңыздылығы жағынан екінші орында Лениногорск өнеркісіптік жиынтығы болды.
Зыряновск аймақтық өнеркәсіптік жиынтығы құрылымы да жергілікті табиғи
Жоғарыда айтып өткеніміздей Шығыс Қазақстанға тән ерекшелік ол
Өзінің табиғи байлықтары мен пайдалы қазбалары жөнінен КСРО
Соғыстан кейінгі кезеңдегі Шығыс Қазақстанның өнеркәсіптік дамуы басшылықтың
Осы кезеңдегі негізгі оқиғалардың бірі тек Шығыс Қазақстан
1953 жылы зауыттың оттегі станциясы іске кіріседі. Нәтижесінде
Қазақстандағы түсті металл өндірісінің дамуы КРО-ның түсті металл
Жетіжылдық жоспар бойынша Лисаковск, Қашар сияқты кен орындарында
Соғыстан кейінгі жылдардағы Шығыс Қазақстанда салынған ірі түсті
Алтайдағы түсті металлургияның дамуы ол жерде қуатты энергетикалық
1952 жылдың 21 желтоқсанында Өскемен су электр станциясының
Осы кезеңдерде Өскемен ТЭЦ-інің үшінші, төртінші кезектері қолданысқа
Шығыс Қазақстан облысындағы өнеркәсіптік құрылым негізінен шикізаттық және
Шығыс Қазақстан территориясындағы Республикалық өнеркәсіп одақтық көлемдегі өнеркәсіп
Көріп отырғанымыздай Шығыс Қазақстандағы көптеген өнеркәсіптер тікелей одақ
1946-1950 жылдары Семейдегі жеңіл өнеркәсіпті дамытуға ірі салымдар
Жаңа былғары зауытының құрылысын іске асыру жоспарланды, Семей
Жоспарларды орындай алмай қалуларының себебі шикізатпен қамтамасыз ете
1946 жылғы Семей қаласының өнеркәсіптік дамуына жалпы шолу
1955 жылы жағдай өзгеріп, қалалық кәсіпорындар жылдық өндірістік
Осы жылдардан кейін Семей қаласындағы және Семей облысындағы
Солардың ішінде өнім мөлшерін арттырушы ең негізгі
Нәтижесінде 1950 жылы Шығыс Қазақстанда адам басына 1,5
Шығыс Қазақстандағы тамақ өнеркәсібінің валдық өнімін 1940 жылмен
6-кесте
Шығыс Қазақстан облысының азық-түлік кәсіпорындарының 1940 жылмен салыстырғанда
Өнімдер Еселегенде
Ет
Шұжық
Мал майы
Ірімшік
Сүт өнімдері
Арақ-шарап өнімдері
Нан-тоқаш
Балық өнімі
Кондитерлік өнімдер
Жалпы көлем 5,2 есе
5,9 есе
1,3 есе
2,8 есе
3,3 есе
1,6 есе
1,6 есе
1,9 есе
3,1 есе
2,9 есе
(106. 28(.
Осы кезеңде Шығыс Қазақстан облысы 120 жаңа
1950 жылдардан кейінгі кезеңде де Шығыс Қазақстанның өнеркәсіптік
Семей облысында 1958 жылы жылдық жоспар 102 %-ға
Соғыстан кейінгі жылдары Семей облысында сонымен қоса Семей
1959 жылы Қазақстанда 5 мыңнан артық электр станциялары
Жалпы Шығыс Қазақстан облысының басқа аймақтарға қарағандағы ерекшелігі,
Соғыстан кейінгі жылдардағы ең ірі оқиғалардың бірі, ол
КОКП ОК 1954 жылы егін алқаптарын кеңейтуде Қазақстанның
Тың игеру кезінде 1954 жылы ғана құрғақшылық болып
Мұндай ғаламат жерлерді жырту нәтижесінде Қазақстандағы шабындық және
Ауыл шаруашылығындағы МТС-ларын қайта құру да оңды нәтиже
Тың игерудегі негізгі аудандар Қазақстанның Солтүстігі мен Солтүстік
Ғасырлар бойы қалыптасқан ауыл шаруашылығының жүйесі Шығыс Қазақстанда
Зерттеліп отырған кезеңде аймақта табиғи байлықтардың мал шаруашылығын
Бесінші бесжылдықтың аяғында республикамызда 593 совхоз, соның ішінде
1953 жылы егінді алқаптар 9,7 млн. гектар болса
Осы бір мақсатқа жету үшін ауыл шаруашылығына жарамсыз,
Аталып отырған кезеңдегі саясат мүлдем шолақ ойлы болды
Мал шаруашылығының дамуының маңызды шарттарының бірі оның қормен
Солай бола тұра бесжылдықтың соңында Қазақстандағы мал басының
Ет, жүн және басқа да мал шаруашылығы өнімін
1954 жылы Қазақстанда 4 млн. 134,5 мың бас
Мал шаруашылығының жалпы республикалық көрсеткішпен салыстырғанда төмен болды,
Қой малын өсіруде де біршама жетістіктер болды. 1959
Шошқа өсіру ісі де жылдам қарқынмен дамыды. 1954
1950 жылғы Қазақстандағы шошқа еті мен майын өндіру
1953-1959 жылдардағы сиыр сүтінің орташа мөлшері 826 килограмға
7- кесте
Шығыс Қазақстан облысының ауыл шаруашылық егістік алқап өнімдерінің
1957 жыл жоспары Алынған өнім Жоспарды орындау пайызы
Астық 2356000 2858160 122,8
Жемістер 24600 17170 70,1
Картоп 53400 53412 107,4
Күнбағыс 118300 157611 134,3
(98. 99(
8-кесте
Шығыс Қазақстан облысы совхоздарының мал, сүт, жұмыртқа және
1957 жыл жоспары Алынған өнім Жоспарды орындау пайызы
Мал 160200 147690 92,2
Сүт 194800 195636 100,4
Жұмыртқа 1434 832 58,0
Жүн 16900 16992 100,5
(98.104(
Бір қарағанда тың жерлерді игеру Шығыс Қазақстанның аграрлық
2. 2 Шығыс Қазақстан
Ұлы Отан соғысы Қазақстан тарихында ерекше кезең болып
Соғыс халықтың әлеуметтік-экономикалық хал-ахуалы, саяси, мәдени дамуымен қоса
Көптеген құжаттардың құпия түрде болуы, жеке адамның өмірінің
Көп уақытқа дейін еңбек армиясындағылар жөніндегі мәселеге көп
Соғыс кезіндегі миграция нәтижесінде Қазақстанға жарты миллиондай адам
Ерікті халықпен қоса соғыс алаңында Қазақстанға еріксіз күштеп
Қылмыстық депортациялылар қатарына тек немістер ғана емес сонымен
Сібірге, Орта Азияға және Қазақстанға депортацияланған 37713
Осындай жағдайлар нәтижесінде өңірімізде соғыс пен тыл жұмыстарында
Кеңес өкіметінің Қазақстанда жүргізген барлық ұлттық-демографиялық саясаты республиканы
Ұжымдастыру кезінде де Қазақстанға халықтар көптеп ағылады. 1931-1940
1939 жылы республикамызда қазақтар саны азшылыққа ұшырады. Егер
Жоғарыда аталған жағдайлар Шығыс Қазақстанда да жүріп, халықтың
1940-1950 жылдары Қазақстан халқы 7,2 %-ға ғана өскен,
1940 жылдардың аяғында қала халқының саны төмендейді, бірақ
Семей облысында 1950 жылдың екінші кварталында туылғандар саны
Зерттеліп отырған кезең аяғында жағдай өзгеріп облыс халқының
1950-1960 жылдары халық санының өсімі ең көп болған
1960 жылдары халықтың табиғи өсімі өзінің шарықтау шегіне
9 –кесте
100 адамға шаққандағы халықтың табиғи өсімі
1940 1950 1958 1961
Қазақ КСР-ы 20,1 26,1 30,0 29,1
Шығыс Қазақстан облысы 19,1 23,5 26,2 21,5
Семей облысы 18,9 23,8 27,0 26,8
[81. 197]
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай Шығыс Қазақстанның 100 адамға
1955 жылдан бері қарай Қазақстан халқының саны ендігіде
Зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстанның халқының саны негізінен
Шығыс Қазақстанда да халықтың санының өсуі негізінен одақтас
Демобилизацияның басталуымен 1946 жылға дейін Шығыс Қазақстан облысына
1955 жылы халқының саны жөнінен бірінші орынға Павлодар
1959 жылдары халықтың механикалық өсімі арта түсіп, Семей
Шығыс Қазақстан аймағына мигранттардың ағылуы біріншіден, бұл жерге
1950 жылдардағы Шығыс Қазақтанның ұлттық құрамы да біркелкі
Қазақ және орыс халықтарының сандық айырмашылығы әсіресе қалалы
Көріп отырғанымыздай ең көп халық орыстар болған. Қазақтар
Шығыс Қазақстан облысындағы 139179 қазақтың 1493-і орыс тілін
10-кесте
1959 жылғы Шығыс Қазақстан облысының ұлттық құрамы
1959 жыл
1959 жыл
Қала халқы 394396 Ауыл халқы 340528
Башқұрлар 156 Эстондықтар 55
Қырғаздар 117 Қырғыздар 32
Тәжіктер 433 Тәжіктер 30
Ұрдмұрдтар 260 Ұрдмұрдтар 312
Ұйғырлар 359 Ұйғырлар 87
Грузиндер 84 Грузиндер 30
Сығандар 1296 Сығандар 508
(81. 180(
Ал, Семей халқының ұлттық құрамының қалыптасу үрдісі басқаша
Соғыстан кейінгі жылдардағы Шығыс Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және демографиялық
1950 жылдың аяғында Қазақстанда 162 қалалық тұрақтар болды.
Зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстан мен Семей облысының
11-кесте
1955 жылғы Шығыс Қазақстан мен Семей облысының әкімшілік-аймақтық
Мың километрге шаққандағы аймақ Ауылдық аудандар Қалалар Жұмысшы
Шығыс Қазақстан
Семей облысы 97,3
179,6 13
13 5
2 12
8
(81. 181(
Жалпы 1955 жылы Шығыс Қазақстанда 7 қала мен
Көріп отырғанымыздай қалалардың көпшілігін халық саны аз қалалар
1940 пен 1950 жылдар аралығында Қазақстан халқының саны
Зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстанда түсті маталлургия қуатының
Қарап отырсақ Шығыс Қазақстан зерттеліп отырған кезеңдегі республикадағы
1959 жылы Қазақстанда 100 мыңнан асатын халқы бар
1959 жылы Шығыс Қазақстанда халық саны 150 мыңнан
1939 жылы Өскеменде халық саны 21110 адам болатын
Енді аймақ халқының гендерлік құрамына келетін болсақ, бұл
12- кесте
1959 жылғы санақ бойынша халық (ерлер мен әйелдер)
Барлық халық Ерлер Әйелдер
Қазақ КСР
Шығыс Қазақстан
Семей 9309847
734924
520229 4422184
34227
242811 4887663
392649
277418
(81. 190(
Урбанизация үрдісі және өнеркәсіптің одан әрі дамуы Шығыс
13 – кесте
1959 жылғы Семей және Өскемен облыстарындағы оқушылар саны
Жалпы оқушылар Ерлер Әйелдер
Семей облысында 5,3 4,8 4,2
Өскемен облысында 3,2 2,8 2,3
(81. 191(
Сонымен қоса зейнеткерлердің де саны Шығыс Қазақстан облысымен
Шығыс Қазақстан облысын 1946 жылы 15 аудандық (2618
Этнодемографиялық жағдайды қорытындылайтын болсақ 1946-1959 жылдардағы Шығыс Қазақстанның
2. 3 1940-1950 жылдардағы
Қоғамның дамуында білім беру ісінің маңызы өте зор,
1960 жылы техникумдар мен арнайы оқу орындарында 76
Шығыс Қазақстан да оқу орындарын дамытуда біршама жетістіктерге
1946 жылы Шығыс Қазақстан облысының 683 мектебінде
Шығыс Қазақстан облысында 1948 жылы мектептер саны 23
Шығыс Қазақстан облысының кей аудандарында қазақ тілі мұғалімдерінің
1949 жылы Облыстық Кеңестің Орындаушы Комитетінің шешімімен бастауыш
Семей облысындағы жағдай да Шығыс Қазақстан облысының жағдайына
1946 жылы Семей қаласында барлық деңгейдегі мектептер саны
1948-1949 оқу жылында Шығыс Қазақстан облысының меткптерінің 164-і
Жалпы Шығыс Қазақстанда мектептер, мұғалімдер қатары жетіспеушілік тудырып,
1949 жылы жағдай өзгерген жоқ, керісінше Шығыс Қазақстанда
Соғыстан кейінгі кезеңде бүкіл Қазақстандағыдай Шығыс Қазақстанда да
Мұғалімдердің жетіспеуі себепті облыстың кей мектептерінде математика, әдебиет,
Облыс қалаларының өзінде мектептердің жартысынан азы ғана балаларды
Міне, көріп отырғанымыздай білімнің инфрақұрылымында біршама жетістіктер болатын
Қаралып отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстан аймағы халқының білім
Зерттеліп отырған кезеңде Шығыс Қазақстанда жоғарғы және орта
Мысалға, 1958-1959 оқу жылында Семей педагогикалық институтында 1172
1958 жылы КСРО министрлер Кеңесінің Қаулысы бойынша Өскемен
Шығыс Қазақстанда орта арнаулы білім жүйесі неғұрлым салалы
Шығыс Қазақстан өнеркәсіптері үшін мамандар даярлаудағы Лениногорск тау-металлургия
Семей облысындағы орта оқу орындарының бағыты өзгеше болды.
Міне, көріп отырғанымыздай білімнің инфрақұрылымында біршама жетістіктер болатын
Ауыл тұрғындарының арасында әйелдерден гөрі жоғарғы білімді ерлер
Шығыс Қазақстанда да білім деңгейінің өсуі жалпы Қазақстанда
Кестеден көріп отырғанымыздай Шығыс Қазақстанда білімді халық саны
Семей облысындағы халықтың білім деңгейінің өсуі Шығыс Қазақстан
1939 жылы Шығыс Қазақстанда 1000 адамға шаққандағы білімді
1959 жылы көрсеткіштер облыстар арасында және республика бойынша
Зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстан аймағы халқының білім
Мәдениеттің мазмұны мен сапасы қоғам өмірінде маңызы зор.
Шығыс Қазақстандағы мәдени көтерілудің сандық көрсеткіштеріне келетін болсақ,
Шығыс Қазақстан облысында 1956 жылы 1 облыстық, 2
Аталған кезеңдегі Шығыс Қазақстан облысында басылып шағытын газеттер
14- кесте
1953 жылғы Шығыс Қазақстан облысы аудандарындағы мерзімді басылымға
№ Аудандар «Қазақстан оқытушысы»
тираж игерілді
Больше-Нарым 80 101
Бұхтарма 30 33
Жоғарғы Үлбі 90 90
Зайсан 50 63
Зыряновск 135 150
Қатон-Қарағай 90 73
Киров 90 61
Күршім 90 60
Марқакөл 80 80
Предгорный 115 76
Самар 80 57
Таврия 70 44
Тарбағатай 40 40
Ұлан 60 38
Шемонаиха 110 138
Лениногорск 150 122
Өскемен 140 140
Жалпы 1500 1300
%
91,0
(94. 252(
15 аудандағы ауылдарда 12 арнайы кітап дүкені, 9
Әлеуметтік-мәдени саланы жақсарту шаралары 1946-1959 жылдары Шығыс
Мәдениет министрлігіне қарасты кітапханаларға келетін болсақ, 1955 жылы
1946 жылы Семей қаласында мәдениет министрлігі жүйесіндегі бес
Осындай кітапхана жүйесі біршама жетістіктерге жеткенмен, оның материалдық-техникалық
Зерттеліп отырған кезеңде халқты тұтастай кітапханамен қамтамасыз ету
Кітапхана ісі ауылдардан гөрі қалаларда біршама жақсырақ ұйымдастырылды.
1960 жылы мәдениет министрлігі кітапхана жүйесінің санын 204
Жалпы айтқанда кітапхана ісі облыста қанағаттандырарлықсыз болды деуге
Зерттеліп отырған кезеңде басқа мәдени орындарда да жетістіктер
15-кесте
1951-1959 жылдардағы Шығыс Қазақстан және Семей облыстарындағы клуб
1951 1956 1959
Барлық клуб мекемелері с. і. ауыл-қ жер-де Барлық
Қазақ КСР-і
Шығыс Қазақстан облысы
Семей облысы 6015
473
329 5569
455
304 5796
435
327 5420
385
309 4948
419
315 4570
365
298
(81. 205(
Жоғарыдағы көрсетілген кестеден көріп отырғанымыздай жалпы Қазақстан бойынша
Соған қарамастан ауылдық жерлердегі клуб мекемелерінің ісі нәтижелі
1955 жылы Семей облысында мәдениет министрлігі жүйесіндегі клубтық
Шығыс Қазақстан облысындағы Тарбағатай, Зайсан, Марқакөл сияқты аудандардағы
Семей облысының Үржар Мәдениет үйінде бірнеше көркем өнерпаздар
Семей облысында мал шаруашылығымен айналысушы ауылдарды мәдени шаралармен
Облыстағы автоклубтардың жұмысы жайында айтатын болсақ, Аягөздегі директор
1950 жылдың аяғы республикадағы мәдени мекемелердің құрылуының жаңа
Зерттеліп отырған кезеңде мәдени өмірдің ошағына айналған клубтық
Әсіресе қиындық туғызған мәселе клуб мекемесі үшін ғимараттардың
1934 жылға дейін Шығыс Қазақстан мен Семей облысында
1934 жылы жартылай мамандандырылған драмалық үйірмесі негізінде Абай
1960 жылдардың басында Шығыс Қазақстандағы облыстарда 4 мұржай,
Аталған мұражайлар ішіндегі ерекше атап өтетіні Семейдегі Абайдың
Зерттеліп отырған кезеңде Шығыс Қазақстан мен Семей облыстарында
1959 жылы Қазақстанда 5 телеорталық жұмыс істеді. Соның
1950 жылдары Өскеменде тамаша ірі архитектуралық құрылыс -
Сонымен қоса бұл үрдістердің кері әсерін де атап
3. «1940-1950 жылдар аралығындағы Шығыс Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық
3.1 Тірек конспектісі технологиясын тарих сабағында қолдану
Еліміздің білім беру жүйесі заман талабына сай дамып
Шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл мұғалімдер тарихты оқытудағы өз
Сондықтан да бұл жұмысқа кіріспестен бұрын өз күшің
Шартты белгілер, рәміздер түрінде бейнелеген тарихи құбылыстар оқушының
Кез келген сұрақтың мәнін ашып, дұрыс түсіну үшін,
Тірек – «сүйенуге болатын күш, қолдау, көмек көрсету»
Дабыл – «белгілі бір бұйрықты, нұсқауды білдіретін шартты
Тірек дабылы – «оқу ақпараттарын есте ұзақ сақтау
Белгі – белгілі бір шартты түрде мағынасы бар
Символ – заттың, іс-әрекеттің белгілі бір мағнасын, ойын
Пиктограмма – іс-әрекеттің, оқиғаның, заттың шартты түрдегі қарапайым
Пиктограммалық хат-заттың,іс-әрекеттің қарапайым суретті хат арқылы үйлесе сәйкес
Идеограмма-қандай да бір тілдің дыбысын емес (әріптен ерекшелігі),
тұтастай сөз бен оның түбірін білдіретін шартты жазбаша
Конспект-жазбаша түрде жазылған қысқаша мазмұндама.
Мұғалімдар көбіне тірек конспектісін қолданғанда мынадай проблемалармен
Үшіншілердің пайымдауы бойынша,тірек конспектісі-бұл белгілі бір ақпаратты жеткізе
Жақсы ойластырылған кескіндемелік сұлбалар күрделі мәселені бірнешеұсақ бөліктерге
Мұғалім оқып-үйренуге арналған материалды тірек-сигналдармен «жазылған» ерекше конспект
Ұқсастыру үшін тірек конспектілерде ол ұғымдар әр түрлі
Тірек конспектілерді дайындау үшін, мұғалімдер мектеп оқулығының мазмұнын
Содан соңғы кезеңде тірек сигналдарымен конспект парағын безендіруге
Курстық мазмұны бойынша конспект-парақтар жасап болған соң мұғалім
Тірек конспектісінің бірнеше түрлері болады. Тірек конспектісі тәсілдерінде
Бірінші түрі- тірек конспектісі құрылымында ең негізгі сөзді-сандық
басты, қосалқы деректерді есте сақтауға көмектеседі. Ұқсастыру үшін
Тірек конспектісі «ми шабуылын»қолдану
Терминдер:
Атака-шабуыл қақтығыстарының шешуші кезеңі.
Штурм-қамал,қала немесе бекіністерді шабуыл арқылы басып алу.
Тірек конспектісінде «ми шабуылын»қолдану оқушыларға күрделі сұрақтарды түсіндіру
«Ми шабуылы»құрлымы.
А) Тақырыпты тағдау «шабуыл»
Ә) «Шабуылға»ұйымдық-методикалық дайындық.
Б) «Шабуылға» оқушылардың өзіндік дайындығы.
В) Негізгі «ми шабуылы».
Г) «Шабуыл» нәтежиесін қортындылау.
«Ми шабуылы» тірек конспектісін лекцияларда, оқушылардың өзіндік жұмыс
Қабілеті жақсы дамыған адамдарға мол әсерін тигізеді. Көзбен
Көзбен көріп есте сақтау әдісін оқу үрдісінде тарихты
Оқушылардың өзіндік қабілеттерін көтеру мақсатында оқытушы ортақ тапсырма
Оқытушы тірек дабылын анықтағаннан кейін, тірек конспектісін жетілдіріп,
Біріншіден, мәтінді оқи отырып, сабақты игереді.
Екіншіден, мәтінде кездесетін ерекше көңіл бөлетін факт, оқиға,
Үшіншіден, әрбір негізгі ережелерді өңдейді.
Төртінші, мағынасы бар белгілерді қарындашпен таза қағазға түсіреді.
Бесіншіден, осы алып түрлі түсті бояулармен, тушь, фломастермен
Тірек конспектісін сабақта қолдану үшін төмендегідей негізгі этаптарды
Бірінші этап: Тірек конспектісін графопроектор арқылы көрсету. Оқушылар
Екінші этап:Экраннан көрсетілген тірек конспектісін оқушылар дәптерлеріне жазып
Үшінші этап: Оқушы жеке өз еркімен шығып, экрандағы
Төртінші этап: Оқытушы оқушылардың негізгі ережелерін меңгергенін анықтаған
Бесінші этап: Қысқаша түрде оқушы тірек конспектісін құрылымын
Тірек конспектісін қолдана отырып, біріншіден, барлық оқушы сабақпен,
Екіншіден, оқушылар толық білім алады, өйткені олар материалды
Тірек конспектісін тек қана сабақты меңгеруге қолданып қоймай,
Сабақ соңында оқытушы оқулықтағы параграфта берілген тапсырма бойынша
Төрт этаптан тұратын жұмыс жүргізу әдісі:
Біріншісі: Тірек дабылы конспектісімен танысу
Екіншісі: Оқулықты оқи отырып, тірек конспектісінің шифрін айқындау
Үшіншісі: Оқулықтағы сәйкес параграфты оқи отырып, қосымша ақпараттарды
Төртіншісі: Тірек конспектісі құрылымы бойынша өздігінен айтып дайындалу
Тірек конспектісінің осындай түрлері, оның мәні және тарихты
Шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл мұғалімдер тарихты оқытудағы өз
Сондықтан бұл жұмысқа кіріспес бұрын өз күшіңмен мүмкіндігіңді
Шартты белгілер, рәміздер түрінде бейнеленген тарихи құбылыстар оқушыны
Жақсы ойластырылған кескіндемелік сұлбалар күрделі мәселені бірнеше ұсақ
Оқушылардың базалық білімді игеруіне көру арқылы қабылданған тірек
Мұғалім оқып-үйренуге арналған материалды тірек сигналдармен «жазылған» ерекше
Тірек конспектісін дайындау үшін жұмысты мұғалім ең алдымен
Көрнекті әдістер В.Ф. Шаталов тірек сигналдары қолданып, конспект
Оқулықтың тарауы немесе білімін мұқият оқып шығып, өзара
Мәтіндегі баяндалу тәртібі мен негізгі ойды қысқаша мазмұнда
Қысқартылған жазбаны алдын-ала қағазға түсір
Ол жазбаларды кескіндемелік, әріптік, рәміздік белгілерге айналдыр
Сигналдарда блоктарға біріктір
Блоктарды кескінмен (контур) бөлекте және олардың өзара байланысын
Маңызды бөліктерді бояу, түспен бөліп көрсету
Тірек-сигналдар конспектісін жазғанда рәміздік-сөздік (әріптер, буындар, сандар, қосу,
Алғашқы сабақты жеңілдетілді тірек-сигнал түрінде 30 минуттық дәріс
Сонымен, өздерінің тәжерибесін жалпы алғанда ,ең алдымен білімді
3.2 Шығыс Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық және этникалық құрамындағы
Сабақтың мақсаты::
Білімдік:Оқушыарға Шығыс Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық және этникалық құрамындағы
Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін,есте сақтау қаблетін,өз бетімен
жұмыс істеуге дамыту.
Тәрбиелік: Отанын сүюге, құрметтеп қастерлеуге, отан алдындағы борышты
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Әдісі: баяндау,сұрақ-жауап.
Сабақтың көрнекілігі:Қазақстанның экономикалық картасы,тірек-сызбасы, тест.
Қолданылатын әдіс:Я.Ф.Шаталовтың тірек сигналдар әдісі.
I.Сабақтың барысы: Ұйымдастыру: сынып оқушыларымен
II .Үй тапсырмасын сұрау
А)Сұрақтарды қою(миға шабуыл әдісі)
1.Демография дегеніміз не?
2. Соғыс алдындағы Қазақстанның экономикасындағы ірі өзгерістер.
(Жергілікті өнеркәсіп пен кәсіпшіліктің пайда болуы)
3. Кеніштерде,өндіріс орындарында жұмысқа жұмылдырылған кедей қазақ-орыс еңбекшілері
III Жаңа тақырыпты түсіндіру
Төмендегі тірек-конспект арқылы сабақ түсіндіру:
№1 тірек-кесте
№2 тірек-кесте
№3 тірек-кесте
№4 тірек-кесте
№4тірек-кесте
№5 тірек-кесте
Оның диаграммасы:
Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу,сұрақтармен тапсырмалармен жұмыс.
Төменде берілген кестелерді салыстырып, талдау үй тапсырмасы ретіннде
100 адамға шаққандағы халықтың табиғи өсімі
1940 1950 1958 1961
Қазақ КСР-ы 20,1 26,1 30,0 29,1
Шығыс Қазақстан облысы 19,1 23,5 26,2 21,5
Семей облысы 18,9 23,8 27,0 26,8
1959 жылғы Шығыс Қазақстан облысының ұлттық құрамы
1959 жыл
1959 жыл
Қала халқы 394396 Ауыл халқы 340528
Башқұрлар 156 Эстондықтар 55
Қырғаздар 117 Қырғыздар 32
Тәжіктер 433 Тәжіктер 30
Ұрдмұрдтар 260 Ұрдмұрдтар 312
Ұйғырлар 359 Ұйғырлар 87
Грузиндер 84 Грузиндер 30
Сығандар 1296 Сығандар 508
1955 жылғы Шығыс Қазақстан мен Семей облысының әкімшілік-аймақтық
Мың километрге шаққандағы аймақ Ауылдық аудандар Қалалар Жұмысшы
Шығыс Қазақстан
Семей облысы 97,3
179,6 13
13 5
2 12
8
1959 жылғы санақ бойынша халық (ерлер мен әйелдер)
Барлық халық Ерлер Әйелдер
Қазақ КСР
Шығыс Қазақстан
Семей 9309847
734924
520229 4422184
34227
242811 4887663
392649
277418
1959 жылғы Семей және Өскемен облыстарындағы оқушылар саны
Жалпы оқушылар Ерлер Әйелдер
Семей облысында 5,3 4,8 4,2
Өскемен облысында 3,2 2,8 2,3
Бағалау.
Сабақты аяқтау.
Тірек конспектісі технологиясы демократия, ізгілендіру принциптері
Тірек конспектісімен жұмыс төмендегідей көрсетіледі.
1.Оқулықтың әрбір бөлімі мен тарауын мұқият оқи отырып,мәтіннің
2.Мәтінде негізгі ойлардың қысқаша тәртібін түсіндір.
3.Параққа үлгісін түсір.
4.Бұл үлгінің графикалық,әріптік,символдық сигналын жаса.
5.Сигналдарды блокқа біріктір.
6.Блокты кескінге немесе графикалық байланыстарын бейнеле.
7.Белгілі элементтерді түстермен боя.
Қорытынды
Қорыта айтатын болсақ, зерттеліп отырған кезеңдегі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан әлеуметтік-экономикалық дамудың күрделі
Шығыс Қазақстан, республиканың ғана емес, сонымен қоса КСРО-ның
Зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстан халықы санының өсімі
Соғыстан кейінгі кезеңді, білім және мәдениет мекемелерінің жаппай
Кеңес Одағымен ұйымдастырылған мәдени және саяси ағартудағы шараларға
Соғыстан кейінгі кезеңдегі негізгі экономикалық саясат Шығыс Қазақстанның
Аталып отырған кезеңдегі саясат мүлдем шолақ ойлы болды
Шығыс Қазақстан территориясындағы Республикалық өнеркәсіп одақтық көлемдегі өнеркәсіп
Шығыс Қазақстандағы көптеген өнеркәсіптер тікелей одақ қарамағында болды,
Семей облысы да республикадағы жеңіл және тамақ өнеркәсіптерінің
Жалпы айтқанда, зерттеліп отырған кезеңдегі Шығыс Қазақстан ірі
Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер тізімі:
Балакаев Т.Б. Колхозное крестьянство Казахстана в годы Великой
Казахстан в Великой Отечественной войне. Очерки. Отв. ред.
Казахстан в период Великой Отечественной войны. Очерки.
Нусупбеков А.Н. Вопросы истории Казахстана (избранные труды). -
Нусупбеков А.Н. Формирование и развитие советского рабочего класса
Абишев Г. Казахстан в Великой Отечественной войне (1941-1945
Абишев Г. Казахстан в защите социалистического отечества. Алма-Ата:
Очерки экономической истории Казахской ССР (1860-1970 гг.) Под.
Баишев С.Б. Вопросы социально-экономического развития Казахстана. - Алма-
Баишев С.Б. Очерки экономической истории Казахстана. -Алма-Ата: Наука,
Козыбаев М.К., Рахматуллин Б. Равнение на коммунистов. Комсомол
Қозыбаев М.К. Опыт коммунистической партии Казахстана по руководству
Кошанов А.К. Индустриальный прогресс Казахстана в период развитого
Ахмедова Н.Б. Проблемы развития и размещения промышленности Казахстана.
Абдразаков Т.А. Закономерность построения социалистической экономики в национальных
Асылбеков М.Х., Нурмухамедов С.Б., Пан Н.Г. Рост индустриальных
Дахшлейгер Г.Ф., Нурпеисов К.Н. История крестьянства советского Казахстана.
Двоскин В.Я., Маслов Е.П. Казахская ССР. Экономико-географический очерк.-
Савосько В.К. Советский Казахстан в третьей пятилетке. //Труды
Асылбеков М.Х. Формирование и развитие кадров железнодорожников Казахстана.
Жакупбеков С.К. История легкой индустрии Казахстана (1917-1980 гг.).
Докучаев Г.А., Козыбаев М.К. Осуществление ленинских идей развития
Романов Ю.И. Осуществление ленинских идей электрификации в Казахстане.
Маданов Х.М. Деятельность КПСС по осуществлению ленинской аграрной
Чуланов Г. Промышленность Казахстана за годы Советской власти.
История рабочего класса советского Казахстана. Т.2. - Алма-Ата:
Гноевых В.П. Сила братского союза: Рабочий класс в
Народное хозяйство Казахской ССР. К 70-летию Великой Октябрьской
Народное хозяйство Казахстана. Статистический сборник. - Алма-Ата: 1968
Государственные учреждения Казахской ССР. Справочник. Органы управления народным
Решения партии и правительства по хозяйственным вопросам. -
Күзембаев Н. Размещение производительных сил и народнохозяйственные пропорции
Экономика Казахстана за 60 лет. -Алма-Ата: Наука, 1977
Казахстан в Великой Отечественной войне. Очерки. -Алма-Ата: Наука,
Казахстан в период Великой Отечественной войны (1941-1945 гг.)-
Казахстан в период Великой Отечественной войны Советского Союза
Из истории социалистического строительства в Казахстане. - Алма-Ата:
История Казахской ССР. Эпоха социализма. -Алма-Ата: Наука, 1963
Турсунбаев А.Б. Колхозное крестьянство Казахстана. -Алма-Ата: Казгосиздат, 1960
Тулепбаев Б.А. Социалистические преобразования в средней Азии и
Михайлов Ф.К. Совхозное строительство в Казахстане. - Алма-Ата:
Сексенбаев О.С. Строительство совхозов в Казахстане (1938-1953 гг.).
Сулейменов Р.Б. Ленинские идеи культурной революции и их
Козыбаев М.К. История и современность. -Алматы: Гылым, 1991
Қозыбаев М.К. Ақтаңдақтар ақиқаты. - Алматы: Қазақ университеті,
Козыбаев М.К., Едыгенов Н.Е. Труд во имя победы.
Козыбаев М.К., Алдажуманов К.С. Тоталитарный социализм: реальность и
Ашимбаев Т.А. Экономический потенциал и эффективность его использования.
Ашимбаев Т.А. Экономика Казахстана на пути к рынку.
Ахметов К.А. Казахстан в XX столетии: драмы и
Асылбеков М.Х. Об изменениях в национальном и социальном
Асылбеков М.Х. Индустриализация Казахстана и ее социально-экономические последствия.
Асылбеков М.Х. О концептуальном переосмыслении проблем истории индустриального
Алтаев А.Ш. Социальное развитие рабочих Казахстана (1970-1990 гг.)
Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана XX века.
Абылхожин Ж.Б. Традиционная структура Казахстана: Социально-экономические аспекты функционирования
Берденов К.А., Коробков В.С., Ташенов Б.Т. Экономическая история
Нұрғалиев Қ.Р. Қазақстан экономикасы. - Алматы: Қазақ университеті,
Берденова К.А. Общая экономическая история Казахстана. - Алматы:
Искаков У.М. Города Казахстана: проблемы социально-экономического развития. -
Искаков У.М. Города в системе расселения. - Алма-Ата:
Мачкув Е. Преобразование коммунистического тоталитаризма и посткоммунистическая
Мухтарова О. Кеңес өкіметінің аграрлық өзгерістер тарихнамасы. (40
Баймагамбетов С.З. Социально-культурная политика в Казахстане: исторический опыт
Сактаганова З.Г. Основные тенденции развития агроиндустриального пространства Казахстана
Құдайбергенова А. Соғыстан кейінгі кезең: ауыл мен қазақты
Изменения в социально-демографической структуре населения Казахстана в годы
Асылбеков М.Х., Галлиев А.Б. Социально-демографические процессы в Казахстане
Галлиев А.Б. Развитие историко-демографических исследовании в Казахстане. //Вопросы
Базанова Ф.Н. Формирование и развитие структуры населения Каз
Москвина Г.Д. Приживаемость населения в Казахстане на новом
Москвина Г.Д., Медельханова М.К. Территориальная подвижность населения и
Алексеенко А.Н. Население Казахстана в 1920-1990 гг. -Алматы:
Голиков Н.Ф., Двоскин Б.Я., Спектор М.Д. Проблемы расселения
Асылбеков М.Х., Алтаев А.Ш. Историко-демографические исследования в Казахстане:
Қазақстан халқы 1939-1959 жылдардағы екі санақ арасында. //Отан
Галлиев А.Б. К этнодемографической характеристике Казахской АССР
Кожакеева Л.Т. Изменения в социально-демографической структуре населения Казахстана
Калыбекова М.Ч. Казахстан как объект переселения депортированных народов
Құдайбергенова А.И. Қазақстан халқының әлеуметтік және демографиялық құрамындағы
Ескендиров М.Г. Восток Казахстана: на стыке столетии (вторая
Городецкая В.С. Семипалатинская область в годы Великой Отечественной
Городецкая В.С., Потылицина В.А. Наш край в годы
Адильбаева А.С. Социально-экономическое развитие Восточного Казахстана в послевоенный
Мұқатаева З.К. Семей қаласының әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы
Мұқатаева З.К. Семей – Шығыс Қазақстанның экономикалық орталығы
Касымбаев Ж.К. Города Восточного Казахстана в 1861-1917 г.г.
Касымбаев Ж.К. История города Семипалатинска (1718-1917 г.г.) Алматы:
Предприятия города Семипалатинска. История и современность. Семипалатинск, 2003
Гноевых В.П., Е.Л. Бакман. Семипалатинский мясоконсервный. А-А, 1985
Семипалатинск. АН Каз ССР изд. Наука. Отв.ред. Елагин
Народное хозяйство Семипалатинской области за 70 лет. Статистический
Белякина А. Семипалатинск военный. //Наше дело. 09.05.2003 г.
Мейрамханова Ж.Е. Семипалатинцы В Великой Отечественной войне. //Семипалатинские
ШҚО ҚЗТҚО 1378 қ, 1-т, 8-іс, 10 п
ШҚО ҚЗТҚО 1391-қ, 1-т, 20 іс, 3-20-13 п.
ШҚО ҚЗТҚО 1498-қ, 1-т, 8 іс,13-14-17-18 п.
ШҚО ҚЗТҚО 659-қ, 2-т, 12-іс, 4 п.
ШҚО ҚЗТҚО 710-қ, 2-т, 245-іс, 1 п.
ШҚО ҚЗТҚО 96-қ, 1-т, 197-іс, 50 п .
ШҚО ҚЗТҚО 591-қ., 2-т.,19 іс, 27-159 п.
ШҚО ҚЗТҚО 591-қ., 2-т., 40-іс, 131 п.
ШҚО ҚЗТҚО 12-қ., 1-т., 1- іс, 6 п.
ШҚО ҚЗТҚО 612- қ, 2-т, 90 іс, 18
Шаталов В.Ф «Учебные задания для учащихся по курсу
Кадыркулова Г. Қазақстан тарихы мен қоғам сабақтарында тірек
Әліқұлова Н. Қазақастан тарихынан тірек-сызба, таблицалар.// Қазақстан тарихы
Бекиш Р. Методика работы с конспектами-схемами
Қосымшалар
1-қосымша
Р.с Кәсіпорындар 1926-27 жж. бағалардан өзгеріссіз шығарылған өнімдер
1940 ж 1941ж 1942ж 1943ж 1944ж 1945ж
1. Аяқкиім фабрикасы - - 3767
2. «Большевичка Украины»
3. Володарский ат.тігін фабрикасы - -
4. Жіп иіру фабрикасы -
5. Шұлық фабрикасы - - 635
6. Осташковский былғары зауыты - -
7. Тері комбинат 8247 9484 11088
8. Алғашқы
9. Шұға комбинаты - - -
[82.176]
2-қосымша
1943 жылғы Шұлық фабрикасында мамандар даярлау тізімі:
р/с мамандығы жоспар орындалғаны Оқып жатқандары
1. Жіп ораушы 5 20 -
2. Ластиниц 6 2 -
3. Тоқымашы 42 24 5
4. Тазалаушы 10 13 -
5. Кеттелыциц 13 45 3
6. Сорттаушы 17 12 -
7. Бракер (дайын бұйымдарды қарап бағалаушы)
8. Торлаушылар 19 4 -
9. Қалыптаушылар 12 2 -
10. Тігіншілер - 31 -
11. Мастер көмекшісі 21 8 5
12. Басқа қосымша мамандар 42 45
Барлығы: 259 233 18
3-қосымша
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Семей қаласындағы кеме жөндеу
Р.с. Бөлімдер Басшылары
1 Техникалық бөлім Славоророссов П.И.
2 Өндіріс бөлімі Тоскубаев
3 Жабдықтау бөлімі Русин
4 Техникалық бақылау бөлімі Петин
5 Жоспар бөлімі Ильин В.П.
6 Темір соғатын цех Пестровский Г.В.
7 Механикалық цех Кучеренко А.Н.
8 Ағаш өңдеу цехы Кобелев А
9 Құю цехы Путинцев К.М.
10 Кеме керуен цехы Задворский В.П.
11 Котель цехы Евлашев С.И.
12 Электро-монтаждау бөлімі Фоминых И.Я.
4-қосымша
Шығыс Қазақстандағы егінді жерлер көрсеткіші
1940 1950 1955
Барлық егінді жерлер
Барлық дәнді дақылдар
Күздік дәнді дақылдар
Күздік қара бидай
Күздік бидай
Жаздық дәнді дақылдар
Жаздық бидай
Астықтық жүгері
Арпа
Сұлы
Тары
Қарақұмық (гречиха)
Астықтық вика
Бұршақ тұқымдас дақылдар
Бұршақ
Техникалық дақылдар
Күнбағыс
Қант қызылшасы
Картоп пен бау-бақша мәд-і
Картоп
Көкөністер
Азық-түліктік бақша
Мал азықтық жемшөп
Жасыл жем мен силос жүгерісі
Бір жылдық шөптер
Көп жылдық шөптер
Көп жылдық шөптер шабындығы
Силос егіні (жүгерісіз)
Азықтық жемістамырлар
Азықтық бақша өсімдіктері
Көпжылдық шөптер 860,0
748,5
69,1
47,2
25,7
678,4
424,2
-
63,9
137,9
51,0
0,3
0,5
0,2
-
45,3
42,6
0,5
22,2
14,5
3,6
-
44,0
-
8,8
6,8
23,8
3,5
-
-
- 975,2
786,3
117,4
85,5
31,9
668,9
467,3
2,2
61,3
78,2
58,1
0,2
0,1
0,7
0,6
60,6
58,4
-
35,0
26,5
3,9
4,6
93,3
-
9,8
9,5
56,1
13,7
1,2
2,0
26,4 1544,0
1137,0
98,3
72,2
26,1
1038,7
672,9
31,5
92,4
125,7
113,9
1,8
-
0,3
0,3
86,5
84,3
-
39,4
27,6
3,8
8,0
281,1
61,2
76,3
13,0
88,2
32,8
3,8
5,7
13,8
5 қосымша
1939-1959 жылдар аралығындағы Шығыс Қазақстан облысы мен Семей
Барлық халық Жұмысшылар Қызметкерлер Колхозшылар
1939 1959 1939 1959 1939 1959 1939 1959
Қазақ КСР-і
Екі жыныста
Ерлер
Әйелдер
99
112
74
448
445
453
63
70
38
365
384
329
427
395
526
877
839
915
15
25
3
243
285
195
Шығыс Қазақстанда
Екі жыныста
Ерлер
Әйелдер
87
10
62
414
387
453
53
65
14
318
327
300
408
372
525
867
816
909
16
26
4
190
208
169
Семейде
Екі жыныста
Ерлер
Әйелдер
107
113
94
419
404
440
42
50
18
339
345
330
420
393
491
866
827
901
14
21
3
227
256
191
[81. 200]
3
Ұлы Отан соғысы Қазақстан тарихында ерекше кезең
Тарихи кезеңнің деидеологизациясы, пікірлердің алуан түрлілігі, ақтаңдақ беттерді
Соғыс халықтың әлеуметтік-экономикалық хал-ахуалы, саяси, мәдени дамуымен қоса
Ұлы Отан соғысы жылдарында Семей облысынан әскери қызметке
Соғыс кезіндегі миграция нәтижесінде Қазақстанға жарты миллиондай адам
Тарихи әдебиеттерде тоталитарлық жүйенің мұндай қылмысты істері әлі
Қылмыстық депортациялылар қатарына тек немістер ғана емес сонымен
1939 жылы республикамызда қазақтар саны азшылыққа ұшырады. Егер
Бұған себеп, Ресейдің республикамыздың этникалық біртектілігін жойып, Қазақстанды
Москва және Москва маңынан Қазақстанға 54 мың адам,
Жоғарыда аталған жағдайлар Шығыс Қазақстанда да жүріп, халықтың
1940-1950 жылдары Қазақстан халқы 7,2 %-ға ғана өскен,
Халықтың Шығыс Қазақстанға көптеп ағылуының себебі өндірістік өнеркәсіптің