Жоспар:
Кіріспе ....................................................................................................................3
І Бөлім. Лизингтің теориялық негіздері .............................................................4
Лизинг түсінігі, мәні және анықтамалары .....................................4
Лизингтің фукциялары, принциптері, артықшылықтары мен кемшіліктері .....................................................................................9
ІІ Бөлім. 2.1. Лизинг түрлерінің сыныптамасы .................................................15
Қаржылық лизингтің экономикалық мәні және құқықтық негіздері
Лизингтік төлемдерді есептеудің әдістері ....................................20
ІІІ Бөлім. Қазақстанда қаржылық лизингтің даму жолдары мен
3.1. Қазақстандағы лизинг “БТА – Лизинг” тәжірибесінде ...................28
Қорытынды ...........................................................................................................31
Қолданылған әдебиеттер тізімі ...........................................................................32
Глоссарий
Кіріспе
Қазіргі кездегі экономиканың дамуы, шаруашылық өмірдің барлық салаларына
Жалпы Қазақстан экономикасында және оның негізгі және басты
Мемлекет үшін лизингті қаржылық көмектесу, осы операцияларға лизингтік
Менің таңдаған курстық жұмыс тақырыбым – “Қазақстан Республикасындағы
Өз жұмысымда, лизингтік бизнестің кең көлемді дамуы Қазақстан
І Бөлім. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің түсінігі, мәні және анықтамалары
«Лизинг» терминінің өзі ағылшын тілінің «to lease», баяндауышынан
Лизинг – мүлікке меншік құқығы келісім шарттың соңына
Лизинг – қаржылық лизинг келісім шарты (лизинг келісім
Лизинг – бұл ұйымдарға (лизинг алушыларға) лизингтік
Лизинг – бұл мүлікті уақытша пайдалануға берумен байланысты
Анықтамаларды талдау келесі белгілеріне қарай, «лизинг» түсінігінің тар
Лизингтік келісім шарттардың экономикалық мазмұны мен құқықтық нысаны;
Лизингтік мәміленің объектілер шеңбері;
Мәміле қатысушыларының (субъектілердің) саны мен құрамы;
Мәміле мерзімі.
Бір белгілері бойынша лизингті тар түсіндірілмесі басқалары бойынша
Осы аядағы қолданылатын терминология да әртүрлі және ол
Қарастырылатын қатынастардың қиындығы мен салыстырмалы жаңалығы, олардың құқықтық
Е. Кабатова лизинг туралы шетелдік құқықтық теорияларын талдай
Лизинг келісім шарты аренда келісім шартына тән белгілерімен
Лизинг келісім шартының бір сыныптамасы, сатып алудағы опционды
Лизинг өзінде тапсырма институтын кіргізетінін дәлелдейтін концепция.
Лизинг үшінші жақтың пайдасына шешілетін келісім шарт
Лизинг және узурфактор (заттың әкелетін өнімін алуға, бірақ
Лизинг арендаға қарағанда мәні жағынан ерекшеленеді. Арендаторға қарағанда
Осындай жол негізді, өйткені лизинг беруші объектіні лизинг
Бұдан басқа, егер аренда, аренда беруші мен арендатордың
Сур.1. Екі жақты келісім шарттың сызбасы.
Лизинг келісім шарты
Сур.2. Көп жақты лизингтік келісім шартының сызбасы.
Кейбір экономистер лизингті, үшінші тұлғаларға белгілі бір тауарға
Лизингті қаржыландырудың бір әдісі ретінде қарастырудың себебі, лизинг
Басқалары лизингті іскерлік қатынастардың, оның өнімді өткізудің және
Экономикалық қатынастарда лизинг қаржылық операциялардың жаңа нысаны, капитал
Әрбір лизингтік мәміленің негізі болып, қаржылық, нақты айтсақ
Сондықтан да экономикалық мағынада лизинг пайдалануға берілетін мүлік
Қарызға берілетін құнды ұйымдастыру нысаны бойынша бір мезгілде
Ең алдымен бұл коммерциялық несие және лизингтегі меншіктік
Осы құқықты иемдену үшін ол лизинг берушімен келісілген
Коммерциялық несие де, лизинг те сауда мен несиелік
Коммерциялық несие тауарлық нысанда ұсынылып, ақшалай түрде өтелінеді.
Лизинг, банк қарыз алушының ссуданың кепілі ретінде мүлікке
В.А. Перов – «лизинг феномені 80-ші жылдардың басында-ақ
Осы түсінікке кеңінен «сыртқы экономикалық білімдердің негіздері» анықтама-сөздікте
Кейбір авторлардың жұмыстарында, лизинг пен аренда сияқты екі
Кесте 1. Арендалық және лизингтік қатынастардың өзара байланыстығы
Салыстыру параметрлері Қатынастар түрлері
Арендалық Лизингтік
Қатынастар субъектілері Арендатор және Арендаға беруші Лизинг беруші
Қатынастар объектілері Жер учакілерін және табиғат объектілерді қосқанда,
Тараптар қатынастарын құқықытық реттеу Негізінен мүліктік құқық қатынастарымен
Мүлік сатушысымен қатынастар Тек қана арендаға беруші-сатушы Лизинг
Жалға берушінің пайдаланушыға берілген мүліктің жетіспеушіліктеріне жауапкершілік Арендаға
Мүліктің ықтималды құртылуы тәуекелін: Меншік иесі-арендаға беруші Пайдаланушы-лизинг
Жалға беруші келесі міндеттері бар: Мүлік иесінің Мәмілені
Сатып алушының сатушыны мүлікті сатып алу мақсаты туралы
Арендаланған мүлікті сақтандыруды: әдетте меншік иесі Пайдаланушы
Қатынастардың құқықтық нысаны Мүлікті арендалау туралы екіжақты келісім
Пайдаланушының аренда объектісіне оның құнын өтеген соң меншік
Лизинг банктік несиелендіруге және меншікті қаржылық ресурстарды қолдануға
1.2 Лизнгтің функциялары, принциптері, артықшылықтары мен кемшіліктері
Кәсіпкерліктің лизингтік нысаны принциптер немесе тәжирибелік қызметте ескерілуі
Төменде лизингтік қатынастырдың негізгі принциптері мен ерекшеліктері көрсетілген:
Өндірістік құралдар лизингі
Лизинг белгілері Лизинг функциялары
Өндіріс құралдарына инвестициялар Қаржылық
Мүліктің жалға алынуы Өндірістік
Сатып алу-сату Өткізу
Мүлікті иелену мен пайдалану Салықтық жеіңлдңктерді алу
Кәсіпкерлікті жүзеге асыру Кәсіпкерлік аясын кеңейту
Лизинг алушының мүлікті кері сатып алу құқысы Бәсекелестік
Кәсіпкерлік қызметтің нысаны Мұлікті мемлекет қолынан алу және
Меншік қатынастарды жүзеге асыру тәсілдері Сыртқы экономикалық қызметті
Мүліктік-құқықтық қатынастардың кешені Мүлік құнын қайтару
Инвестициялық қызметтің түрі Мүліктің иесі мен пайдаланушыны бөліп
Жекеменшік иесінің қайта өндірісі
Жалпы меншігінің екі мәнділігінен асу
Лизингтің көптеген функцияларынан негізгі төртеуін қарастыруға болады: қаржылық;
Қаржылық функция тауар өндірушінің қажетті өндіріс құралдар құнын
Өндірістік функция қымбат бағалы және моральді ескіріп
Өткізу қызметі – бұл тұтынушылар шеңберін кеңейту және
Салықтық және амортизациялық жеңілдіктерді алу функциясының келесі ерекшеліктері
Лизингке алынған мүлік пайдаланушының балансында есептелінбейді (қаржылық лизингтен
Лизинг алушылар үшін лизингтің артықшылықтары:
лизинг 100% қаржыландыруды ұйғарады және барлық қарыз сомасын
лизинг, лизинг алушыда оның қаржыландырылатын акитвтердегі қажеттіліктеріне тура
көптеген лизинг алушылардың ұзақ мерзімді қаржылық жоспарларды жүзеге
лизинг кезінде активтерді сатып алу мен қаржыландыру бір
лизинг арқылы активтерді сатып алуда, қаржыландыру, активті пайдаланудың
лизинг, лизинг алушының шешім қабылдауда икемділігін арттырады. Сатып
лизингтік төлемдер белгіленген график бойынша жүргізілетін болғандықтан, лизинг
инвестицияланатын құралдардың қайтарымдылығын қамтамасыз етудің кепілі ретінде, лизинг
лизингті пайдаланған кезде лизинг алушы сол активті сатып
лизинг ұзақ уақыт бойы өндіріс өнімін жүзеге асырудың
лизинг алушының төмен табыстылығы жағдайында, соңғысы табыс салығына
аса үлкен қаржылық ресурстары жоқ лизинг алушыға лизинг
лизинг затының үлкен жойылу құнын алу мүмкіндігі, көп
Лизингтік мүлікті сатушысы үшін лизингтің артықшылықтары:
- лизинг затын сатушысы өзінің өнімін өткізуге қосымша
- сатушы үшін мәміле аса тәуекелді емес, өйткені
Жоғарыда айтылып кеткен артықшылықтармен қоса лизингте қаржылық-несиелік аяда
Лизинг алушы үшін лизинг келесідей жетіспеушіліктері бар:
қаржылық лизинг кезінде лизингтік төлемдер, тіпті ғылыми-техникалық прогресс
лизинг алушы құрал жабдықтың қалдық құны сомасының артуы
салықтық негізде құралған қайтарымды халықаралық лизинг, лизинг берушінің
халықаралық мультивалюталық лизингтік мәмілелерде валюталық тәуекелдерден толық кепілдеме
Лизингтің сыртқы көрінісіндегі артықшылықтары мен жетіспеушіліктерді тізіп көрсетудің
ІІ Бөлім. 2.1. Лизинг түрлерінің сыныптамасы
Лизинг түрлерін сыныптау шетелдік, сондай-ақ отандық теория мен
Лизинг түрлерін бөліп қарастырған кезде, Чекмарева Е.Н. өзінің
Осындай белгілерге келесілер жатады:
Мәміле қатысушыларының құрамы;
Лизингке берілетін мүліктің типі;
Оның қайтарымдылық дәрежесі;
Амортизация шарттары;
Қызмет көрсету көлемі;
Операциялар жүргізілетін нарықтың секторы;
Салықтық және амортизациялық жеңілдіктерге қарым қатынасы;
Лизингтік төлемдердің сипаты.
Қатысушылар (субъектілер) құрамына байланысты мәмілелерді:
- тура лизинг, мұнда мүлік иесі (жабдықтаушы) өз
- жанама лизинг, мұнда мүлікті беру делдал арқылы
Мүлік типі бойынша:
Қозғалмалы мүлік лизингі (машина-техникалық лизинг);
Қозғалмайтын мүлік лизингі.
Қайтарымдылық дәрежесі бойынша мүлік:
Толық өтелінетін лизинг, мұнда бір келісім шарттың қызмет
Толық амортизацияланбайтын лизинг, яғни құнның бір бөлігін ғана
Жоғарыда келтірілген сыныптаманың екі белгілеріне сәйкес (лизинг объектісінің
Қаржылық лизинг (finanance leasing) мүлікті толық қайтарымды немесе
Лизингтік операциялар өткізілетін нарық секторына байланысты:
Ішкі лизинг, барлық қатысушылар бір елдің тұлғалары болғанда;
Сыртқы (халықаралық) лизинг. Сыртқы лизингке, ең болмағанда бір
Сыртқы лизингті өз кезегінде экспорттық және импорттық деп
Салықтық және амортизациялық жеңілдіктер бойынша:
Фиктивті лизинг, егер мәміле алыпсатарлық сипатта болып және
Нақты лизинг , егер мәмілелерді жүргізген кезде жоғарыда
Лизингтік төлемдердің сипаты бойынша:
Ақшалай төлемді лизинг, барлық төлемдер ақшалай нысанда жүргізілсе;
Компенсациялық төлемді лизинг, барлық төлемдер берілген құрал жабдықта
Аралас төлемді лизинг, жоғарыда аталған төлеу нысанындары тіркесті
Тура қаржылық лизинг – бұл өндіруші немесе өткізуші
Бөлінген лизинг – әдетте ірі көп миллионды мәмілелерде
Қарапайым (жай) лизинг беруші, лизинг алушы және қаржыландырушы
Нақты лизинг. Лизингтің бұл түрінде барлық экономикалық және
Сурет 3. Е. Чекмареваның лизинг түрлерінің сыныпталуы.
Сурет4. Лизингтік мәмілеге қатысушылардың құрамы мен санына байланысты
2.2. Қаржылық лизингтің экономикалық мәні және құқықтық
негіздері.
Қаржылық лизинг ұйымның дамуын қаржыландыратын маңызды институты болып
Төменде әртүрлі авторлардың қаржылық лизингке берген анықтамалары келтірілген:
А.М Андросов бойынша «қаржылық (аренда) лизинг – лизинг
Қаржылық лизинг (finance lease) – экономикалық мәні бойынша
Қаржылық лизинг – белгілі бір ақыға, белгілі бір
А.Н.Азрилиянның сөздігінде қаржылық лизинг бұл:
Арендаға берушіге белгілі бір пайданы қамтамасыз ететін және
Уақытша пайдалануға берілген мүліктің мерзімі, оның эксплуатациялау мерзімі
Құрал жабдықтың иесі лизингтік компанияға қолма қол ақшаға
Құрал жабдықтың сатушысы арендатор болады, бірақ бұл құрал
Қаржылық лизинг келісім шарттардың орта, ұзақ мерзімді ұзақтығымен,
Қазақстандық бухгалтерлік стандарттарында қаржылық лизингке келесідей анықтама берілген.
Халықаралық бухгалтерлік есеп беру стандарттарында: «қаржылық лизинг (finance
«Қаржылық лизинг туралы» Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қаржылық
1) лизинг берушi сатушыдан лизинг шартында белгiленген лизинг
2) лизинг алушы лизинг шартын жасау кезiндегi баға
Сонымен қатар бұл заңда келесі анықтамалар келтіріліп кеткен:
лизинг берушi - тартылған ақша және (немесе) өз
лизинг алушы - лизинг шартының талаптарына орай кәсiпкерлiк
лизинг мәмiлесi - лизингке қатысушылардың азаматтық құқықтар мен
лизинг қызметi - лизинг берушiнiң лизинг шартының талаптарын
тұтынылмайтын заттар - пайдаланылған кезде тозатын, бiрақ пайдалану
сатушы - лизинг нысанасын сатып алу-сату шарты және
сублизинг - шарттық қатынастар, оларға сәйкес лизинг алушы
лизинг мәмiлесiне қатысушылар - лизинг берушi, лизинг алушы
Лизингтiң келесідей нысандары мен түрлерi бар.
Лизингтiң нысандары:
1) iшкi лизинг. Iшкi лизингтi жүзеге асырған кезде
лизинг алушы және сатушы Қазақстан Республикасының резиденттерi болып
2) халықаралық лизинг. Халықаралық лизингтi жүзеге асырған кезде
Қаржылық лизингтiң түрлерi:
1) қайтару лизингi - лизингтiң бір түрi, ол
2) банк лизингi - лизингтiң бiр түрi, мұнда
3) толық лизинг - лизингтiң бiр түрi, ол
4) таза лизинг - лизингтiң бiр түрi, ол
Лизинг (қаржылық лизинг) келісім шартынан шығатын барлық экономикалық
2.3. Лизингтік төлемдерді есептеудің әдістері
Лизингтік төлемдер ретінде лизинг алушы лизинг берушіге мүлікті
Лизингтік төлемдерге лизинг келісім шартының барлық мерзіміндегі лизингтік
Төлемдер ақшалай түрде, компенсациялық нысанды (лизинг алушының өнімі
Лизингтік төлемдерді есептеу әдісі бойынша бойынша келесілерді таңдай
«бекітілген жалпы сомасы» әдісі, мұнда төлемдердің жалпы сомасы,
«авàнспен» әдісі, мұнда лизинг алушы келісім шартқа отырған
«минималды төлемдер» әдісі, мұнда төлемдердің жалпы сомасына келісім
Лизингтік төлемдердің есептемесі
Лизинг келісім шартының заты – мүлікті сатып алу
лизингтік төлемдердің көлемі, лизинг келісім шартмен қамтылатын жылдар
Лизингтік келісім шарттың барлық мерзіміне лизингтік төлемдердің жалпы
Лизингітк төлемдер көлемін, тараптармен таңдалған салымдарың кезеңділігіне, сондай-ақ
Лизингтік төлемдердің жалпы сомасын есептеу келесі формуламен анықталады:
ЛТ = АА + НА + КС +
ЛТ – лизингтік төлемдердің жалпы сомасы;
АА – ағымдағы жылы лизинг берушіге тиесілі, амортизациялық
НА – мүлікті – лизинг келісім шартының объектісін
КС – лизинг келісім шарты бойынша мүлікті бергені
ҚҚ – лизинг келісім шартымен қарастырылған, лизинг алушыға
ҚҚС – лизинг берушінің қызметтері бойынша лизинг алушымен
Амортизациялық аударымдар (АА) келесі формула бойынша анықталады:
АА = БҚ * АН/ 100, мұндағы
БҚ = мүліктің – лизинг келісім шартының затының
АН – амортизациялық аударымдардың нормасы, %.
Мүліктің баланстық құны, бухгалтерлік есеп тәртіпте қарастырылған түрде
Лизинг берушінің мүлікті алуға арналған несиелік ресурстарды пайдаланғаны
НТ = НР * НМ / 100, мұндағы
НТ – пайдаланылған несиелік ресурстарға төлемдер, теңге;
НР – несиелік ресурс;
НМ – несиенің мөлшерлемесі, жылдық %.
Бүл жерде, әрбір есепті жыл ішінде пайдаланылатын несиелік
НРt = Q * (ҚҚб + ҚҚа) /
НРt – есепті жылы төлемі жүргізілетін, мүлікті алуға
Q – алынатын мүліктің жалпы құнындағы қарыз қаражаттардың
ҚҚб + ҚҚа – сәйкесінше жыл басындағы және
Лизинг берушіге комиссиондық сыйақының есептемесі
Комиссиондық сыйақы тараптармен пайыздар түрінде белгіленуі мүмкін:
келісім шарт заты – мүліктің баланстық құнынан;
мүліктің орташа жылдық қалдық құнынан.
Осыған сәйкес комиссиондық сыйақыны есептеу келесі (5) формула
КС = p * БҚ, мұндағы 5а
КС – комиссионды сыйақы мөлшері;
р - комиссионды сыйақы мөлшерлемесі, мүліктің баланстық құнынан
БҚ – мүліктің баланстық құны.
Немесе (5б) формуласы бойынша:
КС = (ҚҚб +ҚҚа) * Км * 100
ҚҚб + ҚҚа – сәйкесінше жыл басындағы және
Км – мүліктің орташа жылдық қалдық құнынан пайыз
Лизинг келісім шартымен қарастырылған, лизинг берушінің қосымша қызметтері
Есепті жылы қосымша қызметтері үшін ақы келесі формуламен
Ққа = (Р1 + Р2 + …Рn) /
Ққа – есепті жылы қосымша қызметтері үшін ақы,
Р1, Р2 …Рn – келісім шартпен қарастырылған әрбір
Т = келісім шарт мерзімі, жыл.
Келісім шарт қызметтері бойынша лизинг беруші төлейтін қосылған
Қосылған құн салығының көлемі (7) формула бойынша анықталады:
ҚҚСt = Тt * СМ / 100, мұндағы
ҚҚСt – есепті жылы төленуге тиісті салықтың көлемі,
Тt – есепті жылы лизинг мәмілесінен түсімдер, теңге;
СМ – қосылған құн салығының мөлшерлемесі, %.
Түсімнің сомасына амортизациялық аударымдар (ААt), несиелік ресурстарды пайдаланғаны
Тt = ААt + НТt ҚҚt + ҚСt
Келісім шартта қарастырылған кезеңділікпен бірдей үлестерде төленетін лизингтік
Егер келісім шартпен жыл сайынғы төлем қарастрылса, жыл
ЖТ = ЛТ / Т, мұндағы
ЖТ – жыл сайынғы төлем сомасы, теңге;
ЛТ – лизингтік төлемдердің жалпы сомасы, теңге;
Т – лизинг келісім шартының мерзімі, жыл.
Егер лизинг келісім шартымен квартал сайынғы төлем қарастырылса,
КТ = ЛТ / Т * 4, мұндағы
КТ – квартал сайынғы лизингтік төлемнің көлемі, теңге;
ЛТ – лизингтік төлемдердің жалпы сомасы, теңге;
Т – лизинг келісім шартының мерзімі, жыл.
Егер лизинг келісім шартымен ай сайынғы төлем қарастырылса,
АТ = ЛТ / Т *12, мұндағы
АТ – квартал сайынғы лизингтік төлемнің көлемі, теңге;
ЛТ – лизингтік төлемдердің жалпы сомасы, теңге;
Т – лизинг келісім шартының мерзімі, жыл.
Лизингтік төлемдерді есептеудің мысалы
Екінші деңгейлі банк «АДА» мысалында лизингтік төлемдердің есептелуін
ІІІ Бөлім. Қазақстанда қаржылық лизингтің есебін дамыту жолдары
Лизинг идеясы осы ғасырда ғана пайда болған жоқ.
20 ғасырдың басында күптеген теміржол лизингтік компаниялар, артып
Осы уақытта транспорттық құралдармен байланысты лизингтік бизнестің масштабы
30-шы жылдары Генри Форд өзінің автөкөліктерін сату көлемін
Бірақ, арендалық қатынастардағы нағыз ревлюция өткен ғасырдың 50-ші
Экономикалық лексиконға «лизинг» терминінің еңгізілуін «Белл» телефонды компаниясының
Алғашқы лизингтік компания 1952жылы Сан-Франциско қаласында (АҚШ-тың Калифорния
50-ші жылдардың аяғында американдық лизингтік компаниялар шетелдік нарықтарға
Германияда бірінші лизингтік фирма «Leasing GMBH» 1962 жылы
1963 жылы Японияның бірінші лизингтік фирмасы құрылды. 1967
Бірінші италиандық лизингтік фирма 1966 жылы, яғни басқа
Осылайша, лизинг өзіне жол ашты, бірақ лизинг идеясы
Әлемдік шаруашылық жүйенің соңғы екі онжылдығында лизингтің қарқынды
1979 жылы. – 50 млрд. долл.
1986 жылы. – 175 млрд. долл.
1988 жылы. – 250 млрд. долл.
1990 жылы. – 300–320 млрд. долл.
көрініп тұрғандай, қызмет көрсетудің көлемі бір онжылдықтың өзінде
І этап – алғы қатарлы индустриалды елдерде лизингтің
ІІ этап – «лизингтік бум» этапы, оның қарқынды
Лизингтік қызмет көрсетулердің әлемдік нарығының негізгі үлесі (шамамен
Жақсы дамыған лизингтік қызметтер нарығы АҚШ-та қалыптасқан. Бұл
1965 жылы – 1 млрд. долл.
1975 жылы – 15 млрд. долл.
1980 жылы – 37 млрд. долл.
1983 жылы – 61 млрд. долл.
1987 жылы – 100 млрд. долл.
1990 жылы – 150 млрд. долл.
Лизингтік фирмалардың Американдық ассоциациясы мәліметтері бойынша бұл елде
Қызметтердің атауы 1985 1986 1987 1988 1989 1990
Лизинг бойынша ұсынылған қызметтердің көлемі, млрд. долл. 78.7
Жекеменшік фирмалардың өндірістік құралдарға капитал салымдары, млрд. долл.
Капитал салымдардағы лизингтің үлесі, %. 27.2 28.8 31.5
833 лизингтік фирмалар кіретін, жылына 70 млрд. долл.-дан
1980 жылы – 12.2 млрд. экю;
1985 жылы – 29.1 млрд. экю;
1987 жылы – 44.142 млрд. экю;
1988 жылы – 60.847 млрд. экюді құрады.
1980–1988 жылдары арасында Еуропада лизингтік қызметтердің көлемі 5
Кесте 6. «LeaseEurope» мүше – елдерде 1999–2000 жж-да
«LeaseEurope» мүше – елдері 1999ж. Лизингтік операциялардыі жалпы
Австрия
Бельгия
Чехия
Швейцария
Германия
Дания
Испания
Эстония
Франция
Финляндия
Италия
Ирландия
Латвия
Люксембург
Норвегия
Нидерланды
Португалия
Польша
Швеция
Словения
Словакия
Турция
Украина
3867
2834
3657
2180
37659
2172
8049
209
22602
654
21879
1672
204
340
1489
3772
3457
2162
3430
390
373
975
35422 4530
3081
4405
2497
38200
2914
8489
384
24856
742
26742
1842
460
1785
3583
3797
2050
5116
553
1834
39255 17.15
8.72
20.45
14.54
1.44
34.16
5.47
83.73
9.97
9.61
22.23
10.17
35.29
19.88
-5.18
9.84
-5.18
49.15
41.79
88.10
10.82 1.088
9.91
17.64
19.49
10.17
8.93
6.13
42.07
9.22
4.22
12.30
21.92
5.61
6.15
13.33
7.10
13.50
3.40
5.30
15.52
Барлығы 160665 178449
Жапонияда лизингтік қызметтердің нарығы қарқындырақ түрде дамып
Соңғы уақытта бұл елде лизингтік операциялардың қарқынды өсуі
Жалпы әлемдегі лизингтік операциялардың жоғарыда көрсетілген мәліметтері, лизингтің
3.1. Қазақстандағы лизинг “БТА – Лизинг” тәжірибесінде
Өз жұмысында “БТА - Лизинг” компаниясы қаржылық
Лизинг артықшылықтары:
-лизингке жаңа құрал – жабдықтар сатып алу, кәсіпорын
лизингтік келісімшарттары икемді болып келеді, екі жаққа да
100 пайыздық кепілмен қамсыздандыру міндетті емес;
ұзақ мерзімді қаржыландыру (3 жылдан жоғары);
лизингпен құрал-жабдықтарды тапсыру ҚҚС жағдайымен босатылады, егер құрал
лизингалушы үшін инвестициялық префенциялауды болжау (РК № 373
Бірінші жылы лизингалшының құрал – жабдықтарды қанау екі
Лизингалушы меншік иесінің құқығын қорғау лизинг затының құқығын
Лизингтік келісім сызбасы:
“БТА - Лизинг” АҚ клиенттінің қаржыландыру шартымен танысу;
жобаның эксплуатациялық келісімшарт қорытындысын өткізу, экспертизалық қызмет және
компанияның жобаны өткізуде несиелік комитеттің қарастырылған және қабылданған
жеткізушілермен үшжақты келісімшартқа қол қою (жеткізуші, лизингтік компания
келісімшарт қызметінің лизингалушылармен жасалуы, жобаны өткізуге байланысты (аванстық
сату – сатып алу келісімшарт құрал – жабдықтарын
жеткізушілер арасындағы қабылдау – табыстау актіне қол қою,
Лизингтік келісімшарттын құрал – жабдықтарды пайдалану (мүлік) мерзім
Лизингтік төлемдерді төлеу және лизингтік келісімшарт мерзімі әсерінен
Қаржыландырудың базалық шарттары:
Лизингке жіберілетін құрал – жабдықтардың минималды құны
Аванс көлемі Құрал-жабдықтар құны 20%-джан бастап (альтернатива –
Лизинг мерзімі 37 – айдан 60 айға дейін
Құрал-жабдықтардың жасалу және жеткізу мерзімі 3 айдан аспауы
Лизингтік төлемдер Ай сайын немесе мезгілдік есеп график
Сыйақы мөлшерлемесі 16 – 20% жылдық, 12 –
Шешім қабылдау мерзімі 5 күннен 10 күнге дейін
Қорытынды
Қырыта келгенде, лизинг, оның ішінде қаржылық лизинг қарқынды
Экономиканың барлық салаларында, әсіресе Қазақстанның агро-өнеркәсіптік кешенінде физикалық
Банктік қызметкерлер, қаржыгерлер көп жағдайда лизинг ретінде машиналарды,
Экономикалық және құқықтық әдебиеттерде «лизинг» түсінігінің мәнін бірмәндә
Менің ойымша лизинг бұл мүлікті кәсіпкерлік мақсатта лизинг
Біздің еліміздің экономикасында қан айналу жүйесінің құралы ретінде
Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 03 мамыр № 597
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 21 тамыз № 1092
№ 17 қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарты «Аренда есебі».
№ 17 халықаралық бухгалтерлік есеп стандарты «Аренда».
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің екінші деңгейлі банктерге қаржылық
Метододичесие рекомендации по расчету лизинговых платежей. КазГосАгру Алматы
Васильев И.М. Лизинг как механизм развитвия инвестиции и
Вахитов Д.Р. Лизинг: зарубежный опыт, россиская практика. Казань:
Горемыкин В.А. Основы технологии лизинговых операции. Учебное пособие.
Букато В.И., Львов Ю.И. Банки и банковские операции
Газман В. "Лизинг Теория. Практика. Комментарий" М.: Фонд
Кабатова Е. Лизинг: понятие, правовое регулирование, международная унификация.
Лаврушин О.И. Банковское дело – М.: ФИС, 1998.
Медведков С.Ю. Лизинг в экономике США// США: политика,
Мамекова Р.А., Дорошева Г.А. Лизинг: правовые основы, учет
Голощанов В. Н. Лизинг обречен на успех, но
Лизинг ревю – 2000 № 9-10.
Лизинг и коммерческий кредит. М.: “Ист-сервис”, 1994.
Нургалиева Е., Юридическая газета – 20.01.98 г. №
Смирнов А. П. Лизинговые операции. - М.: Мысль,
14
23
32
Лизинг алушы
Лизинг беруші
Кәсіпорын-жабдықтаушы немесе жасаушы
лизинг алушы (арендатор)
Лизингтік фирма (лизинг беруші)
Қаржыландырушы (банктік) мекемелер
Жергілікті атқарушы органдар
Сақтандырушы компания
тура
жанама
Қозғалмайтын мүлік лизингі
Басқадай мүліктің лизингі
толық қайтарымды лизинг
толық қайтарымсыз лизинг
Толық амортизацияланатын
Толық амортизацияланбайтын
таза
толық қызметтер жиынымен
Толық қызметтер жиынтығынсыз
ішкі
сыртқы
экспорттық
импорттық
нақты
жалған
ақшалай
компенсациялық
аралас
Мәмілеге қатысушылардың құрамы бойынша
Мүлік түрі бойынша
Қайтарымдылық дәрежесі бойынша
Амортизация шарттары бойынша
Қызмет көрсетулер көлемі бойынша
Нарық секторы бойынша
Салықтық және амортизациялық жеңілдіктерге қатысы бойынша
Лизингтік төлемнің сипаты бойынша
ЛИЗИНГ
ЛИЗИНГ
Халықаралық лизинг
Мемлекеттік лизинг
Бөлек немесе леверидж лизинг немесе қарыз қаражаттарын пайдаланумен
Топтық (акционерлік) лизинг
сублизинг
Вендор-лизинг
Қалпына келтірілетін, ротациялық лизинг
Бас лизинг
Таза лизинг
Тура қаржылық лизинг
Капиталды лизинг
Көпжақты
Үшжақты
«сату» нысанындағы лизинг
Қайтарымды лизинг
Тура лизинг
Екіжақты