Есеп саясаты және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру


Мазмұны
Кіріспе
Есеп саясаты және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
1.1.Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және есеп саясаты
1.2.Есеп саясатының әдістемелік бөлімі
2. Есеп саясаты, есептік бухгалтерлік бағалаулардағы өзгерістер және
2.1. Есеп саясатын таңдау мен қолдану
2.2.Есеп саясатындағы өзгерістерді қолдану
2.3.Қателерді түзету
3. Есеп бөлімі
3.1. Негізгі құралдардың есепке алынуы
3.2. Материалдық емес активтердің есебі
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Кәсіпорынның есеп саясаты осы ұйымның құрылған уақытында пайдаланады.
Бұйрықтың құрамында есеп саясатының есеп беру жылына қабылданған барлық
Кәсіпоынның есеп саясатына енгізілген өзгертулер осы ұйымның басқарушылықтарымен, яғни
Ұйымның қабылдап бекіткен есеп саясаты сол кәсіпорынның қызмет атқару
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы
Бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілердің өзгеру салдарынан;
Жаңа бухгалтерлік есептің стандарттарына көшуге байланысты және т.б.
Кәсіпорынның бухгалтерлік есепті жүргізу жолдары ұйымның есеп саясатының дайындалған
Бас кәсіпорын қаржылық қызметтің бөлімшелерін есеп саясатында болған өзгерістер
Ұйымдардың түсініктеме жазуларының жыл бойы орындалған жұмыстар бойынша жасалынған
Сонымен қатар, кәсіпорынның есеп саясаты сол кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік
Есеп саясатының әдістемелік жағына мына элементтер кіреді: мүлік пен
-4-
1. Есеп саясаты және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
1.1. Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және есеп саясаты
«Жол жөндеуші компания ЖМС-22 Кумшагал» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің
Есеп саясаты деп-ҚР бухгалтерлік және қаржылық корытынды есеп, бухгалтерлік
Әр түрлі типтегі ұйымдар саны аса көп. Осыларға байланысты
Ұйымдар өздерінің есеп саясатын қалыптастыру барысында тәжірибедегі есеп әдістері
Есеп саясатының жалпы ережелерінде жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің (ЖШС)
есеп беру туралы” Заңына (1) және Бухгалтерлік есеп стандарттарына
Есеп саясатының келесі бөлімі ұйымның заңды статусы мен ұйымдастырылу
Есеп саясатының келесі бөлімінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы мен ішкі
-қабылданған есеп саясатын есепті мерзім бойы бақылау;
-қаржылық міндеттемелер мен мүліктерді инвентаризациялау нәтижелерін сондай-ақ барлық шаруашылық
-есепті мерзімге шығындар мен табыстардың дұрыс жатқызылғандығын;
-аналитикалық және синтетикалық есеп нәтижелерінің дұрыстығын қамтамасыз етеді.
Серіктестік бухгалтерлік есебін активтер, меншікті капитал, міндеттемелер т.б. шаруашылық
Бухгалтерлік жазбалар шаруашылық операцияларының мазмұнына қарай алғашқы құжаттарға жазылады;
Алғашқы құжаттардағы мәліметтер екі жақты жазумен корреспонденцияланып, журнал-ордерлер, ведомостерге
Осы құжаттардың негізінде қаржылық есеп құрылады.
Серіктестікте шаруашылық операцияларының құжатталу тәртібі, құжаттардың айналымы, бухгалтерияға немесе
-аналитикалық және синтетикалық есеп регистрлары мен қаржылық есеп беру
-барлық жасалынған құжаттардағы мәліметтер Серіктестіктің қызметінің коммерциялық құпиясына
-құжаттардағы мәліметтермен танысуға Серіктестіктің басшысының рұқсатын алу керек;
-серіктестікте келесідей ішкі ұйымдық құжаттар жасалынады: ережелері, қызметкерлердің қызметтік
-қаржылық есеп нәтижелеріне аудиторлық тексеру жүргізіп отыру;
Серіктестікте жоспар шоттарының негізінде жұмыс шоттары қарастырылған. Бухгалтерлік
Есеп саясатын қолданып форматтарға бухгалтерлік есеп принциптерін мұқият орындау
Үздіксіз қызмет. Субъект үздіксіз қозғалушы ретінде суреттеледі, яғни функцияланған
Аударым. Кірістер мен шығыстар бухгалтерлік есепте бекітіледі және субъектінің
Анықтылық. Ақпарат, шаруашылықтағы субъектінің қаржылық есеп беру
Мағналық. Қаржылық ақпарат үлкен және аса мағыналы болуы керек,
Маңыздық. Есеп саясаты қаржылық есеп беру ақпаратын ашып көрсету
Сенімді анықтылық. Ақпарат анық болып табылады, егер онда маңызды
Бейтараптылық. Ақпарат, ұсынылып отырған қаржылық есеп беру еркін бейтарапта
Байқаушылық. Шаруашылық шешім беру кезінде муқияттылық, активтермен кірістер аса
Аяқтау. Қаржылық есеп беруді қамтамасыз ету мақсатында ақпарат сенімді
Салыстыру. Қаржылық ақпарат қажетті және мағыналы болу үшін, ол
Бір ізділік. Есеп саясаты, субъектпен таңдалған, есеп берудің бір
Шындық ұсыным. Қаржылық есеп беру қолданушы ларға қаржылық қалып
Өз нақты уақытындылығы. Ақпарат өз уақытында қалыптасып ұсынылуы керек.
Түсім мен ұстаным арасындағы баланс. Берілген ақпараттан түскен түсім,
Принциптер балансы. Жоғарыда көрсетілгендердің оптималды үйлесімділігі болу керек, мақсаттар
«Жол жөндеуші компания ЖМС-22 Кумшагал» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің есеп
Басқарушылық есебіне кірістіру мақсаты компания басшысымен жедел толық және
Тауар – материал қорын қайта өңдеу шығындары (жұмыс, қызмет)
Атап айтқанда , есеп саясатын әзірлеген кезде кәсіпорын өз
Кез келген ұйымның өзінің қызметін іске асыру үшін таңдап
1.2. Есеп саясатының әдістемелік бөлімі
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік
Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы қағидасы мен ережесі нормативтік
̶ кәсіпорын өз мүлкімен өзімен өзі болушылығы (кәсіпорын
̶ толассыз қызметі (есеп саясатының мәселесі бойынша қандай
̶ есеп саясатын пайдаланудың жүйелігі (шаруашылық операциясын көрсету
̶ шаруашылық қызметіндегі фактілердің мерзімдік анықтылығы (әр фактілердің
Пайдаланылатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы кәсіпорынның
Ол есеп процессінің барлық тараптарын қамту керек:
Әдістемелік, техникалық, ұйымдық жақтарын.
Әдістемелік аспектісі деп кәсіпорында өнімнің өзіндік құнын есептеу, амортизацияны
Техникалық деп осы әдістердің синтетикалық шоттарында көрсету сызбасы, есеп
Ұйымдық деп осы әдістердің бухгалтерлік қызмет тұрғысынан жүзеге асқандығын,
Кәсіпорын бухгалтерлік есептің келесідей ережелерін өз бетінше шешуіне болады:
̶ Негізгі құрадың амортизациясы̵ бухгалтерлік есептің №16-шы Негізгі құралдар
̶ Негізгі құралдарды жөндеу жұмысын жүргізудің кезеңдігі мен
1-кесте. 2400 «Негізгі құралдар» бөлімшесі бойынша үлгілік операциялардың шоттар
№ Операциялардың мазмұны Шоттар байланысы
Дебет Кредит
1 Құрылыстың соңында қабылданған негізгі құралдардың алғашқы құнын көрсету
2 Негізгі құралдарды сатып алу
2.1 Берілген есеп астындағы соммалар есебінен 2410 1250
2.2 Жабдықтаушыларға бұрын берілген аванстар есебінен 2410 1610
2.3 Негізгі құралдарды жеке және заңды тұлғалардан сатып алу
3 Негізгі құралдардың қаржылық жал шартымен түсуі 2410 4150
4 Операциондық жалға берілген негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу
5 Негізгі құралдарды қайта бағалау нәтижиесінде жинақталған амортизация сомасын
6 Жойылған негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептен шығару 2420
̶ материалдық емес активтивтердің амотизациясы ̵ әрбір
2-кесте. 2700 «Материалдық емес активтер» бөлімшесі бойынша үлгілік операцияларының
№ Операциялардың мазмұны Шоттар байланысы
Дебет Кредит
1 Материалдық емес активтерді сатып алу (гудвиллден басқасы)
1.1. Берілген есеп астындағы соммалар есебінен
1.2. Жеке тұлғалардан және мекемелерден 2730 3390
1.3. Материалдық емес активтер жеке тұлғалардан және мекемелерден өтеусіз
2.3 Материалдық емес активтер жарғылық капиталға салым ретінде түсті
3 Гудвиллдің құнсыздануымен байланысты операцияларды көрсету 7420 2720
4 Есептен шығарылған басқадай материалдық емес активтер бойынша амортизацияны
5 Құнсыздану сомасына баланстық құн бойынша гудвиллді есептен шығару
6 Жағымды гудвиллді көрсету 2710 3390
- болашақ кезең шығыстары̶ кезеңдері нақты анықталмаған жағдайда, кезең
̶ ағымдағыт шығыстар мен төлем резервтері̶ ̶ кәсіпорын
̶ күмәнді қарыздар бойынша резервтері ̶ кәсіпорын түгендеу
̶ өндірстік шығындарды есептеу мен өзіндік құнын есептеу, яғни
ͦ нормативтік әдіс
ͦ өндірістік өңдеу сатысы
ͦ тапсырыстық әдіс.
̶ жанама шығындарды калькуляциялау объектілері арасында тарату әдісі
А) өндірістік жұмысшылардың еңбек ақысын төлеуге байланысты тікелей шығындар;
Б) тікелей шығындардың жалпы соммасы;
В) материалдық шығындардың соммасы;
Г) сметалық мөлшерлеме;
Ғ) өткізілген өнім көлемі.
̶ аяқталмаған өндірістің бағалануы ̶ жаппай және сериялы өндірісте
Өнімнің бір ғана түрін өндіретін кәсіпорындардың бухгалтерлік балансында аяқталмаған
3-кесте. 7110 “Өнімді өткізу қызметкерлерді көрсету бойынша шығыстар” шоты
№ Операциялардың мазмұны Шрттар байланысы
Дебет Кредит
1 Өнімді өткізу процесінде қолданылатын материалдық емес активтер бойынша
2 Өнімді өткізу процесінде қолданылатын негізгі құралдар бойынша амортизацияны
3 Өнімді өткізу процесінде жұмсалған материалдардың құны 7110 1310
4 Сақтандыру келісім шарты бойынша сақтандыру мекеменің сақтандыру сый
5 Өнімді өткізумен байланысатын қызметкерлерге осы айға жататын еңбек
6 Әлеуметтік салықты есептеу 7110 3150
7 Гарантиялық міндеттер бойынша резервті құрастыру бойынша шығындар 7110
8 Өнімді өткізу және жарнамасы бойынша көрсетілген қызметтер үшін
3320
9 Өнімді өткізумен айналысатын қызметкерлердің кезекті дем алысын төлеу
10 Өнімді өткізу процесінде қолданылатын негізгі құралдарды жөндеуге жұмсалған
11 Өнімді өткізу процесінде қызмет ететін қызметкерлердің іс сапарлары
12 Өнімді өткізу процесінде қолданылатын негізгі құралдардың ағымды жалы
4-кесте. 5400 «Резервтер» бөлімшесі бойынша үлгілік операциялардың шоттар байланысы
№ Операциялардың мазмұны Шрттар байланысы
Дебет Кредит
1 Резервтік капиталдың құрастырылуы
1.1. Құрылтайшы келісім шарттармен қарастырылған сомалар шегінде 5510
1.2. Құрылтайшылар келісім шарттармен қарастырылған сомалардан артық 5510 5460
2 Резервтік капиталдың қолдануы
2.1. Есептеу жылдың немесе өткен жылдардың шығындарын жабу үшін
2.2. Қатысушылардың дивиденттері мен табыстарын есептеу 5410 3030
3 Өткізілген қайта бағалау нәтижесінде негізгі құралдардың баланстық құны
4 Негізгі құралдардың жете бағалануы нәтижесінде жинақталған тозуды түзету
5 Есептен шығарылған негізгі құралдар бойынша жете бағалау сомасын
6 Пайдалануда болатын негізгі құралдардың қайта бағалау сомасын үлестірілген
7 Сату үшін арналған қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді
1140 5440
8 Сату үшін арналған қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді
9 Өткізілген қайта бағалау нәтижесінде материалдық емес активтердің баланстық
10 Материалдық емес активтердің жете бағалануы нәтижесінде жинақталған тозуды
2. Есеп саясаты, есептік бухгалтерлік бағалаулардағы өзгерістер және
2.1. Есеп саясатын таңдау мен қолдану
Осы Стандарттың мақсаты есеп саясатын таңдау және өзгерту критерийлерін,
Есеп саясаты – бұл ұйым қаржы есептілігін дайындау және
Есептік бағалаудағы өзгеріс – бұл активтің немесе міндеттемелердің баланстық
Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттары (ХҚЕС) – бұл Халықаралық қаржы
Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттары (IFRS);
Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттары (IAS);
Халықаралық қаржы есептілігін түсіндіру жөніндегі комитет (IFRІС) немесе
Қаржы есептілігінің баптары туралы ақпараттың елеулі түрде бұзылуы немесе
Өткен кезеңнің қателері – бұл ұйымның бір немесе одан
Мұндай қателерге есептеулердегі дәлсіздіктердің, есеп саясатын қолдану кезіндегі қателердің,
Ретроспективалық қолдану – бұл жаңа есеп саясатын операцияларға, басқа
Ретроспективалық есеп айырысу – бұл қаржы есептілігінің элементтеріндегі сомаларды
Мүлдем мүмкін болмау – ұйым осы үшін барлық тиімді
Есеп саясатындағы өзгерістерді перспективалық қолдану және өзгерістің қандай да
Ақпараттың осы нақты бүлінуі немесе бұрмалануы пайдаланушылардың экономикалық шешіміне
ХҚЕС-на ХҚЕС жөніндегі Кеңес шешкендей оларға қолданылатын операциялар, басқа
Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттары жөніндегі Кеңес шығарған Стандарттарды ендіру
2.2.Есеп саясатындағы өзгерістерді қолдану
Ұйым есеп саясатындағы қандай да болмасын Стандартты немесе Түсіндіруді
Есеп саясатындағы өзгеріс ретроспективалық түрде қолданылған кезде, ұйым
Есеп саясатындағы өзгерістің есептілікте бір немесе одан көп ұсынылған
Ұйым жаңа есеп саясатын ретроспективалы түрде қолданған кезде, ол
Ұйым үшін қандай да болмасын жаңа есеп саясатын, ол
Есеп саясатына өзгеріс жасауға, тіпті егер осы саясатты шын
Есеп саясатын ерікті түрде өзгерту ағымдағы кезеңге немесе қандай
Ұйым қандай да болмасын жарияланған, бірақ күшіне енгізілмеген жаңа
Кәсіпкерлік қызметке тән айқындалмау нәтижесінде қаржы есептілігінің көптеген баптары
қорлардың ескіруін; қаржы активтерінің немесе қаржы міндеттемелерінің әділ
Негізделген есептік бағалауларды пайдалану қаржы есептілігін дайындаудың маңызды бөлігі
Есептік бағалау, егер ол негізделген жағдай өзгерсе немесе жаңа
Бағалаудың қолданылатын негізіндегі өзгеріс – есептік бағалаудағы өзгеріс емес,
Есептік бағалаудағы өзгеріс активтердің және міндеттемелердің өзгеруін туғызғанға дейінгі
Есептік бағалау өзгерісінің әсер етуін перспективалық тану осы өзгерістің
Ұйым ағымдағы кезеңде әсер ететін немесе күтіліп отырғандай, осы
2.3.Қателерді түзету
Қаржы есептілігінің элементтерін тануға, бағалауға, беруге немесе ашуға қатысты
Нақты кезеңге жататын аспектілердің есептілікте ұсынылған бір немесе одан
Ағымдағы кезеңнің басында қатенің барлық алдыңғы кезеңге тиісті кумулятивтік
Ұйым мынадай ақпаратты ашып көрсетуі тиіс: тиісті алдыңғы кезеңнің
Кейбір жағдайларда ағымдағы кезеңмен салыстыруға қол жеткізу үшін бір
Осылайша алғанда, қандай да болмасын есеп саясатын ретроспективалық қолдану
Жаңа есеп саясатын қолдану немесе алдыңғы кезең бойынша сомаларды
3.Есеп бөлімі
3.1. Негізгі құралдардың есепке алынуы
Негізгі құралдар кәсіпорындарға келесі жолдармен келуі мүмкін:
Негізгі құралдарды кәсіпорын өзі өндіреді
Сатып алу
Айырбастау
Қайтарымсыз беру
Жарғылық капиталға салым ретінде.
Осы жағдайларды қарастырайық:
Кәсіпорын өзі негізгі құралдарды өндіреді.
Мысалы, компания кеңсе ғимаратын салып жатыр.
Бұл жағдайда негізгі құралдардың құнына құрылыстың барлық шығындары кіреді:
а) кұрылыс кезіндегі
б) құрылыска берілген рұксаттың құны.
Шығынның жалпы сомасы мысалға $5000, онда келесі нютгар байланысы
Дт 2412 «Ғимарат» 5000
Кт 2930 «Аяқталмаған өндіріс» 5000
Кейде компаниялар құрылыс үшін банктерден несие алады, сондағы пайыздар
«Займдар бойынша шыгындар» 23 ХҚЕС-та займдар бойынша барлық шығындар
Пайыздар бойынша шығыннын капиталга айналуы келесі шаралар орындалған ксзде
1. Егер салынған актив сату немесе лизинг үшін қолданылса.
2. Актив бойынша шьғындар болса.
3. Актив салыну процесінде болса.
4. Пайыздар бойынша шығындар болса.
5. Займ бойынша шығынның аз бөлігі капиталға айналса .
6. Активтердің салынып біткенге дейін және актив қолдануға
Мысалы, 2007 жылдың 1 қантарында «Жол жөндеуші» компаниясы
1 қаңтар 200000 теңге
1 мамыр 100000 тенге
1 қазан 150000 теңге
3 желтоқсан 50000 тенге
Барлығы: 500000 теңге
Объектінің құрылысы 2007 жылдың 31 жслтоқсанында аякталды.
2007 жылдың 31 кантарда баскада қарыздың сомасы:
500000 теңге - 12% -бен он жылдың төлеу
200000 теңге - 10 % -бен бес жылдық төлеу
Табу керек:
1-қадам. Займ бойынша шығынның капиталға айналу үшін кандай активтер
2-қадам. Капиталға айналу кезеңін аныктау.
3-қадам. Капиталға айналу кезенінде болған шығынды аныктау.
1 қаңтар 200000 теңге
1 мамыр 100000 теңге
1 қазан 150000 тенге
31 желтоксан 50000 тенге
Барлығы: 500000 теңге
4:кадам1 Жиналған орташа өлшенген шығынды анықтау
Күні Шығындар сомасы, тенге Капиталға
1 қантар 200000 12/12 200000
1 мамыр 100000 8/12
1 қазан 150000 3/12 37500
31 желтоқсан 50000 0/12 0
Жиыны 500000 304167
Капиталға айналу мерзімі = жыл
саны/жылдағы айлар саны
Мысалы, егер шығындар 1 мамырда болса, онда жыл басынан
5-қадам. Займ бойынша шығынды анықтау.
Орташа өлшенген шығындарға қолданылатын пайыздық ставкаларды таңдау принциптері:
а) мақсаттық займдар бойынша есептелетін пайыздык ставканы қолдану;
б) орташа өлшенген
Басқа міндеттемелерге орташа өлшенген пайыздык ставканы табайық.
2007 жылдың 31 қаңтарындағы басқа қарыздардың сомасы:
500000 тенге - 12%-бен он жылдык төлем мерзіммен төленуге
200000 теңге - 10 %—бен бес жылдық төлем мерзіммен
500000 теңге * 12% = 60000 тенге
200000 тенге * 10% - 20000 тенге
Қарыз сомасы 500000 тенге + 200000 тенге = 700000
Басқада міндеттемелер бойынша пайыздық шығындардың жалпы сомасы 60000 тенге
Орташа өлшенген пайыздық ставка = (пайыздар бойынша шығын қарыздың
(80000 тенге /700000 теңге)*100%=11,4%
Займ бойынша шығындарды анықтаңыз, ол үшін орташа өлшенген жинақталған
304167 тг
300000тг
10%
300000 тенге үшін 10% ставканы қалдырамыз, ал
4167 тенге * 11.4% - 475 тенге
Барлығы :30475 теңге - займ бойынша шығындар.
6-қадам. Капиталға айналатын пайыздар бойынша шығындарды анықтау: займ бойынша
Дт 2413 «Құрал жабдық» 30475тг
Дт 7310 «Сый ақылар бойынша жұмсалган шығындар» 79525тг
Кт 3380 «Төленуге тиісті кысқа мерзімді сый акылар» 110000тг
2.Сатьп алу. Компания 300 құрал- жабдық сатып алды
а) колма қол ақшаға
Дт 2413 «Құрал жабдық» 3000
Кт 1010,1030 «Акша құралдары» 3000
б) несиеге
Дт 2413 «Құрал жабдық» 3000
Кт 3010 «Қыска мерзімді банкілік займдар», 4010 «Ұзақ мерзімді
Кейде бірнеше активтерді паушалды баға бойынша сатып алу
Мысалы, «Әсет» компаниясы келесі активтерді алды:
Қорлар
Жер
Ғимарат
Жиынтығы 70000 тенге
Бұл активтердің шынайы құны нарықты құралдардан тұрады:
Қорлар 15000 тенге
Жер 20000 тенге
Ғимараттар 45000 тенге
Жиынтығы 80000 тенге
Әрбір активтің жалпы құнын табамыз:
Қорлар 15000
Жер
Гимараттар 45000 тенге (56.25%)
Жиынтығы 80000 тенге (100%)
Әрбір активтің үлес салмағын сатып алынған құнына бөлеміз:
Қорлар 70000 теңге *18.75%Ч3125 тенге
Жер 70000 тенге *25%=17500 тенге
Гимараттар 70000 тенге *56.25%=39375 тенге
Жиынтығы 70000 тенге
З.Ақшалай емес акгивтерге айырбастау
Айырбастын барлық операцияларында жаңа актив балансқа өзінің эділ күны
2007 жылдын 1 кантарынан бастал ұқсас жэне үксас емес
Табыстар мен шығындар туралы есеп беруде барлык пайда мен
Мысалы. Компания А-станогын В-станогына айырбастады. А- станогының
Дт 2413 «А-станогы»
Дт 7470 «Басқадай шыгындар
(Айырбас барысында пайда болған шығын)»
Кт 2413 В - станогы»
Кт 1010,1030 «Ақша кұралдары»
4. Өтеусіз беру
Егер актив өтеусіз беру нәтижесінде түсетін болса, онда есепте
Мысалы, «Жол жөндеу» компаниясы «Зере» компаниясынан сыйга өз ақысына
ДІ 2413 «Жабдықтар»
Кт 6220 «Активтерді өтеусіз алудан тускен табыс» 15000
5. Мүліктерді багалы кағаздар арқылы сатып алу.
Бұндай жағдайда нарықтағы акция бағасымен алынады. Акция нарыкта сатылады,
Мысалы: «Зерде» компаниясы 2007 жылда 10 теңгелік бағасымен 2000
Дт 2411 «Жер» (2000*15 тенге)
Кт 5020 «Жәй Акциялар»
Кт 5030 «Салымдар мен пайлар»
Егер нарыктың бағасы ауысса, онда жәй акция құрылмайды, бірақ
Мысалы. «Зерде» компаниясы 2007 жылда 10
Кт 5020 «Жәй акциялар» (2000*10теңге)
Кт 5030 «Салымдар мен пайлар»
3.2. Материалдық емес активтердің есебі
2006жылдың 31 желтоқсанында «Жол жөндеу» компаниясы «Зерде» компаниясын
«Зерде» компаниясының баланстық есеп беруі
2006 жылы 31 желтоқсанда
Активтер
Касса
Дебиторлық қарыз
ТМҚ
Ғимараттар мен құрлымдар
Қорытынды
Өз капиталы және міндеттемелер
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Жай акциялар
Үлестірілмеген пайда
Қорытынды
«Зерде» компаниясының активтерінің әділетті құны
Активтер
Касса
Дебиторлық қарыз
ТМҚ
Ғимараттар мен құрлымдар
Қорытынды
Таза актив мөлшері активтердің мөлшерінен міндеттерді ашып тастағанға тең.
Таза активтердің әділдік бағасы 225000тг-35000тг=190000тг
Гудвилл бағасы сатып алған бағадан таза активтердің әділдәк бағасын
400000тг-190000тг=210000тг
Сатып алуды көрсету үшін (Жол жөндеу( компаниясы келесі жазбалар
Касса
Дебиторлық қарыз
ТМҚ
Ғимараттар мен құрлымдар
Гудвилл
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Касса
Кешенді меншікті сатып алу бағасы оны сатып алу уақытындағы
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе есеп саясатын негіздеу және таңдау кезінде барынша
Есеп саясатын құрудың негізгі қағидалары мен талаптары №8
-шаруашылқ қызметінің барлық фактілерін бухалтерлік есепте толығымен көрсету;
-сақтық жағдайын ұстау керек, яғни бухгалтелік есепті жоғалту(шығыстар) мен
-шаруашылық нысанының басымдылық мазмұнын, яғни шаруашылық қызметінің барлық фактілерін
-қайшылықсыз деп әрқилы есеп түрлерінен қалыптасқан мәлеметтердің сәйкестілігін,бухгалтерлік есеп
-ұйымдылық кәсіпорынның көлемімен, оның қызмет масштабына лайықты келетін есепті
№8 ХҚЕС аталған қағидалар мен талаптар кез келген
Пайдаланылған әдебиеттер
В.К.Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И.Шмидт «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»,
В.Л.Назарова «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп» оқулық жалпы ред.
Қазақстан Ұлттық энциклопедиясы, Алматы 2006 жыл
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Бухгалтерлiк есеп пен
Міржақыпова С.Т. Банктегі бухгалтерлік есеп//Алматы, 2004
Кеулімжаев Б. Бухгалтерлік есеп принциптері// Алматы – 2004
Кәсіпорындағы сауданы ұйымдастырудағы бухгалтерлік есеп, Бухгалтерлік есеп және аудит
Назарова В. Шаруашылық субъектілердегі бухгалтерлік есеп// Алматы - 2005
Бейсенова М., Садықбекова А. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы – 2002.
Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н. «Қаржылық есеп», Алматы –
Тасмағанбетов Т.А. «Бизнестегі есеп пен талдау», Алматы-2002.
Тасмағанбетов Т.А, Омаров А.Ш., Әлібекова Б.А. «Қаржы есебі», Алматы-2000.
Назарова В.Л. Басқару есебі// Алматы – 2005
18. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық саясатты жетілдіру
19. Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы -
2007ж 28-ақпандағы ̋̋Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру
Ғаламтор желісі №8 ХҚЕС.