Жоспар
Кіріспе 3
1 Тұрғын үйді несиелендірудің теориялық негіздері және оның Қазақстан
1.1 Тұрғын үйді несиелеу саясатының теориялық негізі. 6
1.2 Қазақстан Республикасында тұрғын үйді несиелеудің қазіргі жағдайы 15
1.3 Тұрғын үйді ипотекалық несиелеу тәжірибесі 27
2 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» ақ-ның Қазақстан
2.1 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның міндеттері
2.2 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның несие
2.3 Банк қызметтерінің негізгі қаржы көрсеткіштеріне талдау 45
3 Тұрғын үйді несиелендіру саясатын дамыту және жетілдіру жолдары
Қорытынды 75
Қолданған әдебиеттер тізімі 79
Кіріспе
Өзіме берілген жұмыстың тақырыбы «Тұрғын үй несиелендіру саясаты, қазіргі
Дипломдық жұмыстың мақсаты ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұрғын үй
Қазақстан Республикасының Үкіметі халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесіне
2005-2007 жылдарға арналған ҚР тұрғын үй құрылысын дамытудың Мемлекеттік
Халықтың барлығына қолжетімді тұрғын үй құрылысының тұрақты дамуын қамтамасыз
Жақсы тұрғын үй, тұрмыстық жағдайлармен қамтамасыз етілуі ұлттық салауаттылығын
Қазақстанда ипотека алғаш рет 1993 жылы ҚР Президентінің жаңа
1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 «Жылжымайтын мүлік ипотекасы
Ипотека - бұл салынған мүліктің несие берушіде емес, қарыз
Ипотекалық несие - бұл тұрғын үй құрылысына инвестиция тартудың
Қaзipri кездегі ҚР-ғы eкiншi деңгейдегі банктер азаматтарға ипотекалық несие
Мұндай мәселелерді шешуде Қазақстанда жұмыс жасап отырған қaзipri тұрғын
Отандық банктік тәжірибеде ипотекалық несие тек қана үй сатып
1 Тұрғын үйді несиелендірудің теориялық негіздері және оның Қазақстан
1.1 Тұрғын үйді несиелеу саясатының теориялық негізі
Халық өз мұқтаждығына қажетті қаржы ресурстарын несие алу арқылы
Ипотекалық несие – жылжымайтын мүліктерді жерді, өндіріс және тұрғын
Ипотека кепілдік берушінің сатуына болатын немесе басқаша жолмен шеттете
жер учаскесі;
кәсіпорын, үй – ғимарат, құрылғы және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын
тұрғын үй мен пәтер;
саяжай, бау –бақша үйі, гараж және тұтынылатын өзге де
басқадай жылжымайтын мүліктер.
Ипотека заттары кепілдік берушінің меншігі болуы керек немесе толық
Меншіктің жалпы үлесіне қатысушы өз үлесін басқа меншік иелерінің
Жақсы тұрғын үй, тұрмыстық жағдайлармен қамтамасыз етілуі ұлттық салауаттылығын
Ипотека - бұл салынған мүліктің несие берушіде емес, қарыз
Дамыған елдердің тәжрибесінде «ипотека» термині мынадай үш құқықтық категорияларды
1) Ипотекалық несие алу үшін жылжымайтын мүлікті кепілге беру
2) Салынған мүлік aктici (борыштық куәліктің басқа да аты
3) Ипотекалық несие (ақшалай займ) - жылжымайтын мүлікті кепілге
Ипотекалық несие байланысты әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Бір әдебиетте
Ипотекалық несие — жылжымайтын мүлікті кепілдікке алып, банктен берілетін
Қaзipгі несиенің дифференциялық принципінің мазмұны өзгерген десе болады. Біріншіден,
Мерзімділік - ол белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделген
Несиенің қайтарылымдылығы оның экономикалық категория ретінде, басқа тауарлы-ақшалай қатынастардың
Несиенің ақылығы — бұл несие беруші қарыз алушыға берілетін
Ипотекалық несие әрқашан жылжымайтын мүлік кепілдігі-ипотекамен, ал тұрғын үй
Кепілдік бepyшi (қарыз алушы) өз міндетемесін орындамаған жағдайда, кепілдікті
Біздің ойымызша, мұндай қамтамасыз ету түрінің өзіндік кемшіліктері бар.
Тұрғын үй ипотекалық несиесін қайтаруды қамтамасыз ету негізгі формалары
жер телімшесі бар дайын жеке тұрғын үй кепілі;
тұрғын үй объектісін салуға арналған жер телімшесі кепілі
аяқталмаған тұрғын үй құрылысының жүріп жатқан жер телімшесенің кепілі;
көп қабатты үйдегі жекешелендірілген пәтер кепілі.
Жалпы тұрғын үй ипотекалық несиесін қамтамасыз етуде, қажет уақытында
Тұрғын үй проблемасын шешуде халыққа көрсетілген қаржылық несиелік қолдау
Тұрғын үй ипотекалық несиелеу жүйесінің келесі бip элементіне несиелеу
Тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесінің келесі элементіне тұрғын үйді
Тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесі — жылжымайтын мүлік нарығындағы
Тұрғын үйге қатысты ипотекалық несие – бұл заем алушыға
Ағылшын тілінде несиенің бұл түрінің мағынасын беретін «mortgage» арнайы
Сатып алу –сату шарты заем алушы атына рәсімделеді. Сөзсіз
Егер заем алушы несие беру офицеріне құжаттардың толық жинағын
Ипотекалық несие рәсімдеу кезінде мұндай қызмет түрін ұсыну ерекшелігін
Заем алушының жеке құжаттарына сараптама;
Жылжымайтын мүлікке құқық белгілеуші құжаттарды талдау;
Заем алушының жобасын құру және несие комитетінде қорғау;
Тұрғын үй сатушысымен өзара іс -әрекет жасау;
Сақтандыру және қорытынды есеп айырысу процестерін ұйымдастыру.
Компания және заем алушы арасындағы мәмілелерді жасау үшін қажетті
Бастапқы жарна сатушымен есеп айырысқан күні банкте төленеді. Заем
Сатып алу –сату шартына қол қойылған соң, сатып алушы
Несие ай сайын аннуитетті төлемдермен өтеледі. Төлемдердің қолма қол
Несиелік мекемелер заем алушы табысының деңгейін анықтайды және заем
Бүгінгі күні несиелер инфляция деңгейіне индекстелетін («Қазақстандық Ипотекалық Компания»
Мораторийдің қолданыс мерзімі аяқталған соң, несиені мерзімінен бұрын өтеуге,
Өмірде біздің қалауымыз бен әмірімізге тәуелсіз, кездейсоқ жағдайлардың болатыны
Егер заем алушы несие бойынша өзінің ай сайынғы төлемдерін
Несиені өтеу бойынша төлем ай сайынғы төлемдер кестесінде көрсетілген
Несие мөлшері үш негізгі факторға тәуелді: отбасының айлық табысы
Ипотекалық несиелендіру қазіргі таңда жылжымайтын мүлікті сатып алу немесе
Қазіргі кезде ипотекалық несиелендіру бойынша халыққа қызмет көрсету деңгейі
Егер несие мекемесінде әр түрлі проблемалар туындаса, онда олар
1.2 Қазақстан Республикасында тұрғын үйді несиелеудің қазіргі жағдайы
Қазақстанда ипотека алғаш рет 1993 жылы ҚР Президентінің жаңа
1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 «Жылжымайтын мүлік ипотекасы
Банк тұрғын үй несиесін несиелеудің, атап айтқанда, мақсатты пайдаланылуы,
Тұрғын үй несиесі туралы ережеге сәйкес банк беретін несиенің
Несиеленетін обьектінің қалған бөлігіне қарыз алушы өз қаражатымен қатысады.
Тұрғын үй проблемасын шешу заңды тұлғалар шығаратын облигацияның айрықша
Мұндағы жылжымайтын мүлік кешенді түсінікті береді, себебі бұл жерде
Жылжымайтын мүліктің кепілге салу туралы негізгі ереже ипотека жөніндегі
Ипотека туралы келісімшарт мемлекеттік тіркеуден өткен сәтінен бастап күшіне
Ипотека мемлекеттік тіркеуден өтуі үшін кепілзатты ұстаушының мемлекеттік бажды
Ипотека тіркеуді жүзеге асыратын органға осыған қажетті құжаттар түскен
кепілдік беруші жөніндегі мәлімет;
ипотеканың заты туралы мәлімет, өткен ипотеканың болғанын және ипотекалық
Ипотеканың тіркелгені жөніндегі мәлімет кепілхатқа енгізіледі. Онда ипотеканы тіркеген
2000 жылғы 21 тамыздағы Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу жүйесін
Отандық банктік тәжірибеде ипотекалық несие тек қана үй сатып
Ресей тәжірибесінде ипотекалық несиенің бip түpi ретінде тұрғын үй
Қазакстанда ипотекалық несиелеудің дами бастағанына он жылдан астам ғана
1993-1999 жж тұрғын үй қатынастарын реформалау және тұрғын үй
2000 жылдан осы уақытқа дейінгі кезең.
Қазақстанда тұрғын үй ипотекалық несиесінің дамуына себеп болған бұл
Осы зандардың негізінде тұрғын үйді купондық жекшелендіру процессі жүргізіліп,
Тұрғын үйді реоформалаудьщ алғашқы жылдары халықтың төлем кабілетінсіз болуы,
Ипотека туралы алғаш рет еліміз егемендік алғаннан кейін 1993
Бағдарлама мемлекеттің тұрғын үй саясаты саласында мынадай стратегиялық қадамдарын
Алғашқы бағдарлама негізінде 1995 жылы Қазақстанда Германияның жоғарыда аталып
Бұл жүйенің біздің тәжірибеде дами алмауының және қолданылуының кемшіліктері
Бір айта кететіні, бұл жүйенің қызметі ұзаққа бармады, оған
Екінші кезең 2000 жылы 21 тамыздағы «Тұрғын үй құрылысын
Қазақстан экономикасын көтеру, сондай-ақ халықтың басым бөлігінің өз тұрғын
Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілетігін арттыру орта мерзімді перспективада тұрғын
Тұрғын үй құрылысын қаржыландыруда мемлекеттің ролі зор. Мемлекет бюджеттік
қадам. Құжаттар.
Ипотекалық несие алу үшін қажетті құжаттарды жинау қажет.
қадам. Қарастыру.
Компания және сіздің араңызда қызметтер көрсету туралы шартқа қол
қадам. Есептесу күні.
Ипотекалық несиені беру туралы оң шешім алған соң, тұрғын
қадам. Сатып алу –сату шарты.
Сатушымен есеп айырысу күні тұрғын үйді сатып алу –сату
Қызметтестік шарты.
Клиенттерге қолайлы жағдай жасау үшін, компания ипотекалық брокерлер мен
Мұндай желісті құруға түрткі болған жағдай, табысты қызмет ететін
Президенттің айтуынша, 2008-2010 жылдарға арналған жаңа бағдарлама бойынша Қазақстанда
Тұрғын үй мәселесінің оң шешімін табуы жалғыз ипотекаға қарап
Мемлекет басшысы өз сөзінде талай рет атап көрсеткендей, тұрғын
Өткен жылғы шілде айында тұрғын үй құрылыс жинақ ақшасы
Сурет 1. Ипотекалық несие алудың жолының алты кезеңі
Тұрғын үй салуға .үлес қосу арқылы қатысу шартының жобасын
Шарттың жобасын Банкке жіберу, Банк экспертизасы;
Тұрғын үй құрылысына үлес қосу арқылы қатысу шартын жасау;
Несие шартын жасау;
Цессия шартын жасау;
Үй пайдалануға берілген соң жылжымайтын мүлікке иелік құқығын анықтайтын
Ипотека арқылы жылжымайтын мүлік сатып алудың мынадай артықшылықтары бар:
ақшаңыз жетімсіз болғанның өзінде меншікті өз пәтерінізде тұра аласыз,
жинақталған ақшаны жылжымайтын мүлікке сала аласыз;
ақша құнының өзгеруінен және жылжымайтын мүлік бағасының өсуінен қорықпайсіз;
несиеңіздің өтемі сатып алған пәтеріңіз болмақ;
жылжымайтын мүлік міндетті түрде сақтандырылады.
1.3 Тұрғын үйді ипотекалық несиелеу тәжірибесі
Ипотекалық несиелеудің дамуының әлеуметтік және экономикалық рөлінен басқа, еліміздің
Ипотекалық несиелеу - ең төменгі тәуекелді банктік операцияны білдіреді.
Ипотекалық несиелеу сөзсіз банктік қызметтің перспективалық бағытына жатады. Ипотекалық
Жалпы ипотекалық несиелердің басқа несиелерден ерекшелігі мынадай факторларға байланысты
Несиелеу мерзімі, әлемде 30-45 жылға дсйінге мерзімдерде ипотеклық несиелер
Қарыз алушының несиені қайтару тәсілі, яғни ай сайын және
Көптеген несиелер мерзімінен бұрын қайтарылады. Ипотекалық нарықтың бүгінгі даму
Қарыз алушы жағынан жобаны міндетті түрде тең қаржыландыру.
Ипотекалық куәліктердің өтімді қайталама нарығының болуы, яғни ол да
Ипотекалық несиені алушылардың міндеттемелерінің қамтамасыз етілуі. Ережеге сәйкес, несиелік
Қамтамасыз етілетін мүліктің құнын есептеу тәсілі (ұзақ мерзімге берілген
Несиелік тәуекелді төмендетуге мүмкіндік беретін арнайы процедуралар (мәміленің нотариальды
Несиелерді секьюритизациялау мүмкіндігі (несиелердің ипотекалық несиелер тобымен қамтамасыз етілген
Несиелеудің осындай тәсілдерін дамытуға байланысты жеттік қолдау жүйесінің болуы
Тұрғын үйді ипотекалық несиелеудің басты бір ерекшелігі қарыз алушылардың
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында АҚШ, Германия және Малайзия мемлекеттерінің
бірінші деңгейде - алғашқы тұрғын үй ипотекалық несиесін берушілер,
екінші деңгейде - алғашқы тұрғын үй ипотекалық несиесін берушілерден
Қайта қаржыландырушыға «Казақстан ипотекалық компаниясы»АҚ жатады. Аталған компания тұрғын
«Қазақстан ипотекалық компаниясы» өмірге келген кезде отандастар «20 жылға,
Қазірге дейін ипотекалық несие қызметін ондаған мың отандас пайдаланған.
Осындай игі іс ұлттық ипотекалық компанияның өз қызметінде қалай
Қазақстандық Ипотекалық компанияның қызметінің келесі бір ерекшелігі ол, жылжымайтын
Мұндағы қайта қаржыландыру механизмі былай болып келеді :
Несие беруші ипотекалық несиені береді. Салынған мүлік туралы актісі
2. Apнайы қордың құрылтайшылары ақшалай қаражаттарын құяды. Инвестициялық декларация
3. Арнайы қордың сенімді басқарушы (немесе басқарушы компания) қорға
Мұнда арнайы қор ретінде Қазақстан ипотекалық компания қызмет етеді.
2003 жылы құрылған тұрғын үй құрылыс банкінің өз жұмысын
Ипотекалық нарықтың дамуына күш беретін жаңа қаржы институттары болуы
1) өзінің ипотекалық бағдарламалары бар несиелік мекемелер;
2) ҚИК-тің бағдарламасы бойынша және онымен бірге серіктес -
3) өзінің ипотекалық бағдарламалары бар және ҚИК-тің бағдарламасы бойынша
Қайта қаржыландыруды Компания серіктес банктерге мынадай шарттар орындалғанда ғана
1.Екінші деңгейдегі банктерге қойылатын талаптар:
а)банктердің ипотекалық несиелер беруге және оларға қызмет көрсетуге және
ә)банк екінші деңгейдегі банктердегі жеке тұлғалардың салымдарын (депозиттерін) міндетті
б)банк өтініш бергенге дейін 3 ай ішінде Ұлттық банктің
в)Тәуелсіз халықаралық аудиторлық ұйымдар тізімене» енген тәуелсіз аудиторлық ұйымдардың
2.Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асырушы ұйымдарға қойылатын талаптар:
а) ипотекалық несиелер беруге және оларға қызмет көрсетуге және
ә)Ұлттық банктің ең төменгі жарғылық капиталға қоятын талаптарын орындауы
3. Серіктес –банктер қызметкерлеріне қойылатын біліктілік талаптары:
а) Серіктес-банктердің құрылымдық бөлімшелерінде компаниямен ұсынылған
ипотекалық несиелеу бағдарламасы бойынша оқу курсынан өткен кемінде екі
ә) ипотекалық несиелер беру және оларға қызмет көрсетуді жүргізуші
4. Серіктес-банктердің ішкі құжаттарына қойылатын талаптар:
а) ипотекалық несиелерді рәсімдеу, беру және қызмет көрсету тәртібін
ә)ипотекалық несиелердің қайтарылмау тәуекелін бағалау әдістемесі болуы тиіс;
б) ипотекалық несиелерді беру және қызмет көрсету процессінде тәуекелдерді
Бүгінгі күні ипотекалық несиелеудің үлесі (тұтыну несиесімен қоса алғанда)
ҚР статистика агентігінің мәліметтері бойынша Астанадағы тұрғын үй құрылысын
Ең төменгі көрсеткіш Астана, Кызылорда және Алматы қалалары бойынша
Әр аймақтың ипотекалық несиелеу көлеміндегі үлесінің әр түрлі болып
2 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» ақ-ның Қазақстан
2.1 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның міндеттері
Еліміздегі тұрғын үй құрылыс жинақтары жүйесі Германияның тәжірибесі бойынша
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» акционерлік қоғамы Қазақстан
Банк клиенттер жарналарының тұрғын үй құрылысы жинақ ақшаларына енгізілуін
2006 жылдың мамыр айынан бастап «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс
Жеке ақшасын жинақтауға негізделген тұрғын үйді сатып алудың тиімді
2006 жылдың желтоқсан айынан бастап алғашқы клиенттермен оларға керекті
2006 жылдың мамырынан бастап «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ
2007 жылдың 10 шілдеден бастап Банктің жаңа тарифтік бағдарлама
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ жаңа банктік
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ Банк пен
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ үшін Банк
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ клиенттер үшін
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ тұрғын үй
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ барлық міндеттемелеріне
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақша жүйесі дегеніміз – «Қазақстанның
Бұл бірнеше ондаған жылдар бойына өтейтін, арзан заем алу
Тұрғын үй заемын алу үшін тұрғын үй құрылыс жинақ
Жинаған ақша барлық жинақтау мерзімі ішінде «Қазақстанның тұрғын үй
Банк клиенттердің тұрғын ұй құрылысы жинақ жарналарын жинақтайды, оларға
Еліміздегі банктердің арзан қаржы ресурстарына қол жеткізу мүмкіндігі азайып
Орын алған ипотекалық дағдарысқа байланысты туындаған қиындықтар Тұрғын үй
Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі тарифтік бағдарламаларын жетілдіру арқылы
Банк бұған дейін 2010 жылға қарай өзінің бастапқы ұстанымымен
Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі өз өнімдерін халық арасында
Азаматтарға Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің агенті болу тиімді.
Банк агенттері арасында өздері осы банктен тұрғын үй заемдарын
2.2 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның несие
Нарықтық экономикада несие - банк жүйесі маңызды рөл атқарады.
Несиелік саясат банктің стратегиясын, оның тәуекелді басқару облысындағы саясаттарын
несиенің берілуіне және несиелік портфельді басқаруға жауап беретін банк
несиелеу облысындағы стратегиялық шешімдерді қабылдайтын тұлғалардың басты іс-әрекеттерін;
сыртқы аудит қызметтерінің жұмысын және банктегі несиелік қызметтің сапалығын;
ішкі бақылау қағидаларын.
Несиелік саясат банк қызметін диверсификациялаудағы іс-әрекеттердің тізбектелуін қамтамасыз ету
Несиелік саясат, банк қызметкерлерінің бүгінгі таңда несиелеуге болатын экономика
Несиелік саясаттың маңызды элементі банктегі бақылауды ұйымдастыру болып табылады
Бірлескен несие жүйесінің күрделі, көп буынды құрылымы болады. Егерде
Орталық (эмиссиялық) банк;
Коммерциялық банктер;
Мамандырылған несиелік мекемелер; (сақтандыру, жинақтық, ипотекалық, сенімгерлік (трастовый) және
Орталық банк – бірінші деңгейдегі мемлекеттік банк, сондай- ақ
Коммерциялық банктер – қарыз капиталы нарығының әр түрлі секторларына
Кесте 1.
Жаңа тарифтік бағдарламалардың негізгі талаптары
Тарифтік бағдарламалар
атауы
Сипаттамасы «Бастау» «Өркен» «Кемел» «Болашақ»
1 2 3 4 5
Тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасын жинаудың болжамды мерзімі
Салымшы тұрғын үй заемын алудан қарсылық туғызған кезде қосымша
Бағалық көрсеткіштің ең төменгі мәні
16 28 42 74
Тұрғын үй заем бойынша сыйақы мөлшері
Жылдық 5% Жылдық 4,5% Жылдық 4% Жылдық 3,5%
Тұрғын үй зеам беру мерзімі
6 жылға дейін 10 жылға дейін 15 жылға дейін
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақшасын жинақтау бойынша ұсынылған айлық
Тұрғын үй заемын өтеу жөніндегі ұсынылған айлық жарна
Кесте 1 - жалғасы
1 2 3 4 5
Тұрғын үй заемын алу үшін жинақ ақшаның ең төменгі
Шарттық соманың ең төменгі мөлшері 500 АЕК 2 500
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақшасы туралы шарт жасағаны үшін
Аралық тұрғын үй заемы бойынша сыйақы мөлшерлемесі Жылдық 8%
(жылдық 7,2%)
Аралық тұрғын үй заемын беру мерзімі Тұрғын үй заемын
Ипотекалық несие осы несие жүйесінің 3 элементіне жатады. Жалпы
Банк клиенттерінің тұрғын үй құрылыс жинақ ақшасындағы салымдар бойынша
Тұрғын үй заемы бойынша сыйақы мөлшерлемесі еліміздегі ең төменгі
2.3 Банк қызметтерінің негізгі қаржы көрсеткіштеріне талдау
Қаржылық талдаудың бірнеше жылдар бойындағы ғасырлық тарихы бар.Қаржылық талдаудың
Кесте 2 «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның
Көрсеткіштер
2008 жыл 2007 жыл өсу қарқыны
(+/-) Салыстыр-малы ауытқу
%
мың.тг % мың.тг %
1 2 3 4 5 6 7
Ақша және ақшаның баламалары 426 583 2,7 232 749
Басқа банкте орналыстырылған депозиттер 2 282 243 14,7 1
Қолда бар сатуға арналған бағалы қағаздар 8 886 089
5 945 045 72,3 2941044 49,4
«Кері РЕПО» шарты бойынша ұсынылған заемдар 1 389 319
513 801 6,2 875518 170,4
Клиенттерге берілген заемдар 2 229 274 14,42 222 296
Негізгі қаражаттар
202 683 1,3 156 200 1,9 46483 29,7
Материалдық емес активтер 37 401 0,2 25 902
Қорлар 10 622 0,07 20 119 0,2 -9497 -47,2
Дебиторлық берешек
78 375 0,5 54 962 0,7 23413 42,5
Алдын ала төленген шығыстар 1 728 0,01 2 476
Активтердің барлығы 15 544 317 100 8 221
Осы кестеде көрсетілген мәліметтер бойынша активті бөлімін талдайық.Жоғарыда көрсетілген
Сонымен қатар банктің қаржылық тұрақтылығын анықтау үшін пассив бөліміне
Міндеттемелер – Тұлғаның (борышкердің) басқа тұлғаның (несиегердің) пайдасына мүлікті
Кесте 3 Міндеттемелерді талдау
Көрсеткіштер
2008 жыл 2007 жыл Абсолютті ауытқу
(+/-) Салыстыр-малы ауытқу
%
мың.тг % мың.тг %
1 2 3 4 5 6 7
Клиенттердің ағымдағы шоты және салымдары 4 604 198 97,3
Салықтық міндеттемелер
6 713 0,1 2 369 0,2 4 344 183,4
Басқа міндеттемелер
122 171 2,6 62 024 4,4 60 147 96,9
Міндеттемелердің барлығы
4 733 082 100 1 393 799 100 3
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның 2008 жыл
Капитал – Мағынасы өте кең термин; жалпылама түрде оны
Меншікті капитал қордың шығындарын жабу үшін қажет және ол
Кесте 4 Меншікті капиталды талдау
Көрсеткіштер
2008 жыл 2007 жыл Абсолютті ауытқу
(+/-) Салыстыр-малы ауытқу %
мың.тг % мың.тг %
1 2 3 4 5 6 7
Жарғылық капитал
11 000 000 101,7 7 000 000 102,5 4
Бағалы қағаздары қайта бағалау бойынша қор 78 199 0,7
Жинақталған дефицит
-266 964 -2,4 -315 451 -4,5 48 487 15,3
Меншікті капиталдың барлығы 10 811 235 100 6 827
Қордың меншікті капиталын талдау үшін біз оның көрсеткіштерін атап
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның қызметінің қаржы
Кесте 5 Банктің табыстары мен шығыстарын талдау
Көрсеткіштер
2008 жыл 2007 жыл өсу қарқыны
(+/-)
Салыстырма-лы ауытқу
(
мың.тг мың.тг
1 2 3 4 5
Сыйақы алумен байланысқан кіріс
Корреспонденттік шот пен орналасқан салымдар бойынша 149087 80081
Клиенттерге берілген заемдар бойынша 67471 4172 63299 1517
Бағалы қағаздар бойынша 688109 323082 365027 112,9
РЕПО операциясы бойынша 108549 17932 90617 505,3
Сыйақы төлеумен байланысқан шығыстар
Салымдар -70233 -17417 -52816 -303,2
Басқа шығыстар -22631 -2620 -20011 -763,7
-92864 -20037 72827 363,4
Сыйақы алумен байланысқан таза кіріс 920352 405230 515122 127
Комиссиялық және алым түріндегі кірістер 74993 25995 48938 188,4
Комиссиялық және алым түріндегі шығыстар -31521 -11490 -20031 -174,3
Комииссиялық алым, нетто 43472 14505 28967 199,7
Сыйақы алумен байланыспаған кірістер
Бағалы қағаздарды сатып алу/сатудан кірістер 549 897 -348 -38,7
Қолда бар сатуға арналған бағалы қағаздар бойынша минис шығыстағы
Басқа кірістер 9724 1134 8590 757
Сыйақы алумен байланыспаған шығыстар 23793 34 23759 69897
Қызметкерлерге жұмсалған қаражат -486217 -262624 -223593 -85,1
Тозу және амортизация -59003 -28812 -30191 -104,7
Басқа да әкімшілік және операциялық шығыстар -393910 -337128 56782
Сыйақы алумен байланыспаған шығыстар жиыны -939130 -628564 310566 49,4
Табыс салығы бойынша шығыстарды есептеуге дейінгі шығын 48487 -208795
Табыс салығы бойынша шығыстар 0 0 0
Таза шығын 48487 -208795 -160308 -76,7
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның баланс көрсеткіштері
Коммерциылық банктің рентабельділігі банк қызметінің пайдалылығының негізгі көрсеткіші болып
Рк=(пайда/капитал)×100% (1)
Рк-капиталдың рентабельділігі
2008 жыл
2007 жыл
Бұл коэфициент меншікті капиталдың қайтарымдылығын көрсетеді, сонымен қатар кәсіпорынның
Банктің рентабельділігін бағалаудағы тағы да бір негізгі көрсеткіш пайданың
Ра=(пайда/актив)×100% (2)
Ра-капиталдың рентабельділігі
2008 жыл
2007 жыл
Бұл көрсеткіш банк активтерінің пайдалылық деңгейін анықтайды.
Келесі көрсеткіш-активтердің табыстылығы. Ол келесі формуламен анықталады:
К=жалпы табыс/активтер (3)
2008 жыл
2007 жыл
Бұл көрсеткіш активтердің әрбір теңгесіне келетін жалпы табыстың көлемін
Банктің маркетингтік қызметі.
2008 жылғы 01 қаңтардағы жағдай бойынша халықтың екінші деңгейдегі
2007 жылы желтоқсанда өткізілген тәуелсіз маркетингтік зерттеулер нәтижелерінің негізінде
Осылайша клиенттермен белсенді жұмыс жүргізудің Банк ұсынатын өнімдердің бәсекеге
Сурет 3. Банк ұсынған тарифтік бағдарламалар
Сурет 4. Қазақстанның барлық аймағы бойынша аралық тұрғын үй
2007 жылы Банк қызметін айқын бағыттап,банктік қызметтер нарығында өнімдерін
Банк өнімдері:
Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған
«25/75» мемлекеттік» (Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2007-2009
«25/75»,негізгі талаптары:жинақтау мерзімі -3 жыл,жинақ ақшаның ең төменгі мөлшері-шарттық
«50/50-А», «50/50-Б» және «50/50-В»,негізгі талаптары тиісінше: жинақтау мерзімдері-5,8 және
«Жинақ»,негізгі талаптары:жинақтау мерзімі-5 жыл және салым бойынша сыйақы мөлшерлемесі-5,
Банктің операциялық қызметі.
Банктің операциялық қызметі бизнес үрдістері үнемі жетілдіру арқылы қызметінің
Банктің ақпарат технологияларын жетілдіру;
Тәуекелдерді басқару жүйесін дамыту болды;
Банк алға қойған мақсаттарына жету үшін 2007 жылы барлық
Құзыретті қадағалау органының тиісті талаптарына сәйкес тәуекелдерді тиімді басқару
Банктің корпоративтік қызметі.
Банктің тиімді қызмет істеуі нақты басқару жүйесіне байланысты банктің
Банк қызметін Қазақстан Республикасының заңнамаларын,халықаралық құқық нормаларын,халықаралық есепке алу
3 Тұрғын үйді несиелендіру саясатын дамыту және жетілдіру жолдары
2006- 2008 жылдарға арналған Бизнес - жоспарына сәйкес «Қазақстанның
Банк капиталдың өнімділігін көтеру үшін осы жылдан кешіктірмей оның
банктің кірістерін ұлғайтуды:
активтердің орташа алғандағы кірістілігін 8 % дейін өсіру:
кіріс әкелетін активтердің көлемін кемінде 1,5 есеге өсіру;
тұрғын үй заемдарын кемінде 5 есеге өсіру;
тұрғын үй құрылысы жинақ ақшаларын кемінде 2 есеге ұлғайту;
кірістің баламалы көздерін құру және дамыту есебінен;
банктің мониторингін және шығыстарын оңтайландыру есебінен оның шығысын төмендету.
2006 жылға жасалған шарттардың саны бойынша нарық үлесін арттыру
қызметі:
банктің өнімдері туралы Қазақстан халқының хабардарлығын арттыруға;
агенттік (жеке және заңды тұлғалардың) желілерін дамытуға;
өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін қолдауға және көтеруге бағытталған тұрғын үй
қызмет көрсету сапасының жақсаруы есебінен бұзылатын шарттар санының төмендеуіне;
аралық тұрғын үй заемдары бойынша сату көлемінің артуына.
Банк ұсынатын қызметтерінің сапасы жағынан 2008 жылы инновациялар және
Банкте бизнес – процестер жүйесін енгізу;
Банкте теңдестірілген көрсеткіштер жүйесін енгізу арқылы стратегиялық жоспарлау жүйесін
Ішкі бақылау және аудит жүйесін дамыту;
Халықаралық талаптарға сәйкес келу үшін Банктің тәуекел жүйесін жетілдіру;
Банктің автоматтандырылған ақпарат жүйесін жетілдіру және қызметінің жекелеген бағыттарын
Техникалық және ақпараттық қауіпсіздік жүйесін жетілдіру.
Сенімді Банк деген беделге ие болу үшін 2008 жылы
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақшасы жүйесін дамыту Мемлекеттік бағдарламада
Тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы жүйесін халық арасына жаппай
Осыған байланысты, жоғарыда көрсетілгендей, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы тұрғын
Қазакстан экономикасының тұрғын үй секторына байланысты инвестициялық процесстің жандана
Тұрғын үй құрылысына берілген несиелер көбіне қысқа мерзімде коммерциялық
Қазақстанда болашақта тұрғын үйді қаржыландыру жүйесінің, соның ішінде ипотекалық
Осы қызметтерінің іске асырылуына байланысты өзге елдердегі сияқты Қазақстандағы
Бірінші үлгі - бұл депозиттік институт үлгісі. Тұрғын үй
Қазақстандық құрылыс жинақ жүйесі немістің «Ваusраrkаssеn» тұрғын үй конртактілік
Құрылыс жинақ жүйесі ипотекалық несиелеу жүйесінен өзара ажыратылады. Тұрғын
Бірінші кезеңнің міндеті - клиенттің сатып алатын тұрғын үй
Салым иесі тиісті соманы жинақтағаннан кейін келесі кезеңге өтеді
Тұрғын үй займының ерекшелігі клиенттің таңдауы бойынша оның кепілдендірілуі,
Клиент банкпен ынтымақтаса отырып, тек тұрғын үйді сатып алуға
Демек, тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесін қатысу көптеген жұмыс
Тұрғын үй құрылыс банк бүгінгі күні Казпошта бөлімшелері арқылы
Қазақстанда қызмет етіп отырған тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесінің
- жыл сайын клиенттердің жинақтарын мемлекеттен беретін сыйақы мөлшерінің
- баларыңыз үшін тұрғын үй мәселесін шешуге мүмкіндіктің болуы;
- тұрғын үй құрылыс жинақтарыңыздың кепілдендірілуі, себебі Тұрғын үй
Қазіргі Қазақстанда қызмет етіп отырған құрылыс жинақ жүйесінің өзіндік
- біріншіден, әрбір отбасы өзінің тұрғын үй жағдайын 3-5
- екіншіден, орташа айлық табысы немесе одан төменгі табысы
- жылжымайтьш мүлік нарығындағы үнемі тұрғын үй бағасының өсуі,
- жинақтар бойынша банктің төлейтін 3-4% мөлшерлемесіндегі сыйақысына 7-8%
Сондықтан да бұл жүйе бойынша халыктың құрылыс жинақтарын арттыру
Біріншіден, бастапқы салатын жарна мөлшерін сатып алатын тұрғын үй
Екіншіден, жинақтау мерзімен байланысты берілетін несиенің мерзімін ұлғайту қажет
Үшіншіден, халықтың жинағын ынталандыру мақсатында мемлекеттің бюджетінен төленетін сыйақы
Төртіншіден, несиені пайдалану мерзімі ішінде барысында жас отбасында дүниеге
Соңғы шара не ұсыныс әрине Қазақстан тәжірибесінде 90 жылдардың
Екінші үлгі - Қазақстан ипотекалық компаниясының несиелеу үлгісі. Ипотекалық
Жоғарыда аталған үлгілер құрылысшыларға тұрғын үй құрылысы несиесін беру
Құрылыс несиесін беретін коммерциялық банктердің негізгі мәселесі — жобаның
Бұл механизм жеке тұлғаларды несиелеудің тиімді механизмі болып табылады.
Көптеген талдаушылардың пікірінше Қазақстандағы тұрғын үй мәселесін шешуді біріншіден,
Ипотекалық несиенің бағасын азайту мақсатында мынадай ұсыныстар жасауға болады:
1)бағалы қағаздар нарығында ипотекалық облигацияларды жеңіл жолмен орналастыруға жағдай
2)арзан несиелік ресурстары бар шетел инвесторларын белсенде түрде тарту;
3)ипотекалық несиеге қызмет ету шығындарын азайту арқылы банктерге маржаларын
4)инфляция мен қайта қаржыландыру мөлшерлемесітігін төмендеуін қамтамасыз ететін елдегі
Ипотекалық несие нарығын дамыту мақсатында ұзақ мерзімді ресурстарды тартудың
- несие берушілердің ипотекалық облигацияларды шығарып, оны ақша нарығында
- ұжымды инвестициялау жүйесі арқылы несие берушілерді қайта қаржыландыру;
- қайталама ипотекалық нарықтың операторлары арқылы несие берушілерді қайта
Тұрғын үйді сатып алушы азаматтардың және шетелдік инвесторлардың ұзақ
Сонымен ипотекалық несиелеу нарығының тұрақты дамуы үш құрылымдық элементке
1. Ұлттық несиелік бюро;
2. Ипотекалық несиелерді кепілдендіру қоры;
3. Меншік титулын сақтандыру.
Ұлттық несиелік бюро жақында ғана құрылып жұмыс жасай бастады.
Ипотекалық несиелерді кепілдендіру қорының қызмет Қазақстандағы депозиттерді сақтандыру қорының
Қордың мақсаты несие берушілердің қаржылық тәуекелін төмендету жолымен ипотекалық
Осы мақсатқа жетуде қоры мынадай міндеттерді атқарады:
1)екінші деңгейдегі банктермен және банктің жекелеген операцияларын жүзеге асырушы
2)ҚР заңдылықтарына сәйкес өзінің активтерін басқарады;
3)инвестициялық қызмет атқарады;
4)қажетті қаржы резервін құрайды;
5)қажетті жарнамалық қызметті жүзеге асырады;
6)заңға сай өзге қызметтерді жүргізеді.
Меншік титулын сақтандыру Қазақстанда ипотекалық несие беретін банктер тарапынан
Жалпы тұрғын үйді ұзақ мерзімді несиелеу жүйесінің дамуы, Республикалық
Ипотекалық несиеге деген сұраныстың жоғары болуы өз кезегінде несиенің
1. Құрылыс жинақ жүйесінің мемлекет үшін тартымдылығы — жүйе
2. Қаражат жинау кезінде құрылыс жинақ салым иелерін мемлекеттік
және елдің ішінде қаражат жинақтау үшін тиімді экономикалық жағдай
3. Алғашқы жылдары құрылыс жинақ жүйесі бойынша салымға тартылған
4. Құрылыс жинақтары капитал нарығы шектеулі жүйе ретінде, оның
5. Өзінің қайта қаржыландырушы құрылыс жинақтары жүйесінің негізінде, ол
6. Сыйақы мөлшері көтеріліп, ал жылжымайтын мүліктің баға түскен
7. Құрылыс жинақ жүйесі бойынша салымдар, сол сияқты оларға
Жыл сайын төленетін сыйақы мөлшерінен басқа қаражаттардың зиян шекпеуін
Ішкі инвестициясының өсуіне қолайлы экономикалық жағдай жасай отырып, мемлекет
Мемлекеттің құрылыс жинақ жүйесін дамытуды қолдауы мына бағыттарда жүзеге
- мемлекеттік бюджет саласында жұмыс жасайтын қызметкерлерге құрылыс жинақ
- бастапқы салым жинау мерзімін 1 жылға дейін қысқарту;
- несиелеу мерзімін ұзарту кемінде 30 жылға және одан
- несиені қайтару барысында жас отбасыларға, соның ішінде олардың
- салымдардың құнсыздандырылуын алдын алу мақсатында құрылыс-жинақтары бойынша индексациялау
-халықтың табысынан несие төлеу шығындарын салықтан босату;
- тұрғын үй бағасын төмендету мақсатында тұрғын үй құрылысын
- мемлекеттік тұрғын үй құрылыс облигацияларын шығарып, оларды ішкі
Еліміздегі тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік
Елімізде тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы жүйесін енгізу барысында
Осы аталған Заңның қабылдануы арқасында 2003 жылы елімізде Үкіметтің
Негізінен тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы жүйесі екінші деңгейлі
Бұл жүйенің ең басты ерекшелігі, ол – халықтың мақсатты
Яғни осыдан туындайтыны, тұрғын үй құрылысы жинақ банктерінің негізгі
Алайда салымшыға тұрғын үй несиесіне ие болу үшін мына
– салымда жинақталған ақша сомасы шартта көрсетілген мөлшерге жеткенде;
– шартта айқындалған жинақтау мерзімі өткенде;
– тұрғын үй құрылысы жинақ банкі есептеген бағалау көрсеткішінің
– салымшы тұрғын үй несиесін қажетті қамтамасыз етуді, яғни
– несие алушы тұрғын үй несиесін өтеу қабілеттігін растағанда.
Яғни тұрғын үй несиесіне қол жеткізу үшін тұрғын ұй
Тұрғын үй құрылысы жүйесінің тартымдылығын арттыру мақсатында тұрғын үй
Жоғарыда айтылған мақсаттарға тек тұрғын үй несиесін ғана беріп
Тұрғын үй құрылысы жинақ банкісінің тұрғын үй несиесіне белгілеген
Жоғарыда айтылғандардың барлығы – қазіргі кездегі еліміздің тұрғын үй
Қорытынды
Қорыта айтақанда, бүгінгі күні Қазақстанда жүмыс жасайтын бос жүйе:
Жалпы ипотекалық несиеге жалпы шолу бере кетсек, Ипотекалық несие
Ипотека кепілдік берушінің сатуына болатын немесе басқаша жолмен шеттете
жер учаскесі;
кәсіпорын, үй – ғимарат, құрылғы және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын
тұрғын үй мен пәтер;
саяжай, бау –бақша үйі, гараж және тұтынылатын өзге де
басқадай жылжымайтын мүліктер.
Ипотека заттары кепілдік берушінің меншігі болуы керек немесе толық
Ипотекалық несие - бұл тұрғын үй құрылысына инвестиция тартудың
Банк тұрғын үй несиесін несиелеудің, атап айтқанда, мақсатты пайдаланылуы,
Қазіргі таңда тұрғын үй мәселесіне елімізде көп көңіл бөлінуде.
Елбасы Қазақстан халқына 2006 жылғы Жолдауында “елімізде тұрғын үйді
Қазақстан экономикасын көтеру, сондай-ақ халықтың басым бөлігінің өз тұрғын
Қазақстандағы соңғы қабылданған бағдарламада тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді
Тұрғын үйді ипотекалық несиелеудің басты бір ерекшелігі қарыз алушылардың
Ипотекалық несиеге қызмет ету шығындарын азайту аркылы банктерге, оның
Қолданған әдебиеттер тізімі
Ачкасов А.Н. Активные операции коммерческих банков – М.: Консолтбанкир,
Ақша айналысы және несие.Мақыш С.Б. Алматы: Издат маркетинг,
2005 жыл
Әбдіманапова Ш.Р. Халыққа қызмет көрсету нарығындағы банктік маркетинг –
Банковское дело. В.И.Колесников, Л.П. Кроливецкий жетекшілігімен оқулық – М.:
Банковское дело. О.И.Лаврушин жетекшілігімен оқулық – М.: Банк и
Банковское дело. Ю.А. Бабичев жетекшілігімен анықтамалық оқу құралы. –
Банковское дело. О.И. Лаврушин жетекшілігімен оқу құралы – М.:
Банковское дело. Г.С. Сейткасимов жетекшілігімен оқу құралы - Алматы:
Банковский портфель – 1. Книга банкира. Книга клиента. Книга
Банковский портфель – 2. книга банковского менеджера. Книга банковского
Батракова Л.Г. Экономический анализ деятельности коммерческого банка. ЖОО үшін
Башарин Г.П. Начало финансовой математики. – М.: ИНФРА-М, 1998
Матук Ж.Финансовые системы Франции и других стран: фр.аударма. –
Панова Г.С. Кредитная политика коммерческого банка. – М.: ИКЦ
Панова Г.С. Анализ финансового состояния коммерческого банка. – М.:
Севрук В.Т. Банковский маркетинг. М.: Дело ЛТД, 1994 жыл.
Ақша, несие, банктер Сейтқасымов Г.С. Алматы : Экономика 2001жыл
Аристобуло де Хуан Имеет ли значение неплатежеспособность банка? И
Банковское дело и финансовое управление рисками. Оқу құрлы. М.Озиус
Введение в регулирование, надзор и анализ банковской деятельности. Роберт
Международное банковское дело. Уильям Риггинз. (орыс және ағылшын тілдерінде).
http://www.dialog.kz/
http://www.gazeta.kz/
http://www.kursiv.kz/
http://www.BNews.kz/
http://www.aif.kz/
3