Жоспар:
I. Кіріспе.
1.1. Бағаналық жасушалар туралы түсінік және олардың пайда
1.2. Бағаналық жасушалардың жіктелуі
II. Негізгі бөлім.
2.1. Гемопоэтинді бағаналық жасушалар, оның гемопоэздегі ролі
2.2.Гемопоэтинді бағаналық жасушалардың қасиеттері, зерттеу тәжірибелері
2.3. Гемопоэтинді бағаналық жасушалардың хоумингі
2.4. Гемопоэтинді бағаналық жасушаларды жүрек ауруларында қолдану
2.5.Қан түзуші бағаналық жасушаларды онкология мен онкогематологияда қолдану
2.6.Қан түзуші бағаналық жасушаларды жүйелік склеродермияда қолдану
2.7.Қан түзуші бағаналық жасушаларды аутоиммундық ауруларда трансплантациялау.
III. Қорытынды
3.1. Қан түзуші бағаналық жасушалар трансплантациялаудың нәтижелері.
3.2. Қазақстандағы регенеративті медицинаның көріністері мен проблемалары.
3.3. Қанның бағаналық жасушалары. Экспериментальды зерттеулер және оны терапияда
«Бағаналық жасуша» термині XXI ғасырда өте ұзақ зерттелген биомедицинаның
Әлемдік жоғары сапалы журналдарда басылып шыққан бағаналық жасушалармен
Қазіргі кезде бағаналық жасушалар деп – пісіп-жетілмеген немесе дифференцияланбаған
Бағаналық жасушалардың қайта жаңаруы көптеген генерация (бір түрден, бір
Дифференциялану қабілетіне байланысты бағаналық жасушалардың 3 негізгі түрі болады:
Потипотентті бағаналық жасушалар - олар ағзаны түзетін тіңдер мен
Плюрипотентті бағаналық жасушалар – ағзаны құрайтын барлық клеткаларды
Мультипотентті бағаналық жасушалар – кейбір бағыттағы аз дифференцияланатын жасушалар
Бұл қатып калған жіктелу емес. Шынында, плюрипотентті және мультипотентті
Эмбриональды бағаналық жасушалар - аналық жасушаның шартында өте
Фетальды бағаналы жасушалар – аборт жасалған ұрықтан алынатын
Ересек адамдардың бағаналық жасушалары - дифференцияланбаған жасушалар. Олар ағзаның
Ересектердің бағаналық жасушаларының көздері - сүйек кемігі, қан, көз,
Зерттеулерге қарағанда ересектер бағаналық жасушаларының бір бөлігі ғана мультипотентті
Мысалы, сүйек миының стромалық мезенхимальды бағаналы жасушалары
Эпителий жасушалары
Қанқа бұлшықеттері
Кардиомиоциттер
Бас миы бағаналық жасушалары қан жасушасына және бұлшықет тініне
Гемопоэтикалық бағаналық жасушалар, оның гемапоэздегі ролі.
Ересек бағаналық жасушаларды болашақта терапиялық қолданудың оптимистік болжамдары
Сүйек миының трансплантациясы қолдану лейкемиямен ауыратындардың тірі қалуын арттыру,
Гемопоэтикалық бағаналық жасушалардың сүйек миының қалыпты қызметін қалпына келтірудегі
Гемопоэтикалық бағаналық жасушалардың екі сипаттамасы бар:
Бағаналық жасушалардың қосымша өздігінен жаңару арқылы өндіреді.
Негізін салушы жасушалардың құрылуымен диффференциялауға «міндетті».
Соңғы қасиеті сүйек миының трансплантациясының негізгі идеологиясын құрайды.
Гемопоэтикалық бағаналық жасуша көздері. Гематологияда қолданылуы
Трансплантация проблемалары
Алайда, бұл саладағы айтарлықтай жетістіктермен қатар, қазіргі кезде бір
Бұдан басқа, иммунодепрессантармен және химиопрепараттармен сүйек миы жасушаларының жойылуын
Осындай асқынулар сүйек миына аутологиялық трансплантация жүргізгенде жоғалады.
Мысалы, лейкемиямен ауыратын науқастардың сүйек миын миебластацияға дейін шектеу.
Экпериментальды және клиникалық зерттеулер нәтижесінде реципиенттің жеке сүйек миынан,
Тағы да кіндік қанынан және плацентадан \бала жолдасы\ алынған
Трансплатанциялық терапияда және гемопоэтинді бағаналық жасушаларды зерттеудегі негізгі
ГБЖ-дың созылмалығы; «қолдау» және «қарсылық» тәжірибелері
ГБЖ-дың клеткалық репарациялық терапиямен байланысты қызығарлықтай көрініс тапқан едәуір
ГБЖ-дың хоумингі
ГБЖ-ды молекулярлы зерттеу хоуминг механизмдерінің клеткалық терапиядағы қызығарлықтай көріністерін
ГБЖ-дың орналасуындағы игерілген факторға SDF-1 блогы жатады. Ол сүйек
Осындай үлгілермен ГБЖ-ды клеткалық репаративті-регуляторлы терапияда қолдану мақсатындағы зерттеулер:
Кіндік және перифериялық қанды EX VIVO негізінде өндіруді жете
Аллогенді трансплантацияға ГБЖ-дың банкасын құру;
Хоуминг механизмдерін зерттеу;
ГБЖ-дың фенотипиялық және функциональдық гетерогенділігін зерттеу;
ГБЖ-дың иммунологиялық қызметін зерттеу;
Сүйек миынан алынған ГБЖ-дың функциональды белсенділігін және мобилизация
Цитокиндермен ГБЖ-ды терапиялық үлгісін зерттеу. [3].
Гемопоэтинді бағаналық жасушаларды
жүрек ауруларында қолдану
2006 жылдың 29 сәуірінде Алматы қаласында Қазақстан Республикасының Денсаулық
Гемопоэтинді бағаналық жасушаларға кең көлемде зерттеулерді мынадай бағыттарда жүргізу
Бағаналық жасушаларды клиникалық тәжірибеде қолдануды экспериментті дәлелдеу;
Клеткалық терапияда гемопоэтинді бағаналық жасушалардың жағымды әсері механизмін терең
Доклиникалық зерттеулер;
Бағаналық жасушалар препараттарын клиникада байқап көру.
Концепцияда аса назар аударатын мәселе – бағаналық жасушалардың генетикалық,
Осы концепция негізінде ҚР-ның Денсаулық Сақтау Министрлігінің бағаналық жасушаларды
Жүрек ауруларын емдеудің қазіргі кездегі әдістері қауіп-қатер факторынан сақтандыру,
Бірақ, жүрек трансплантациясына мұқтаж он адамның ішінде біреуі ғана
Некрозға ұшыраған немесе зақымдалған жасушалардың орнын дәнекер тіні басады,
Көп жағдайда экономикалық дамыған елдерде 2000 жылғы 1 млн
Батыс Европаның, Австралияның, Жапонияның, Қытайдың 90-нан аса орталықтары бағаналық
Миокард инфарктісінде зақымдалған миокардты ГБЖ-мен қайта қалпына келтіруді жануарларға
Миокард инфарктісін моделдеу сол жақ тәж артериясына байлам салып,
Сонымен қатар бұл ауруда ГБЖ-ды қан арнасына тікелей мобилизациялау
Бұдан басқа ГБЖ-ды зақымдалған зонаға тікелей енгізуден басқа, перифериялық
Клиникалық зерттеулерден белгілі болғандай трансплантацияланған ағзаның орнында бірнеше зақымданулар
Клеткалық трансплантация
Қазіргі кезде миокардтың регенеративті-репарациялық процесін активтендірудің ең перспективалық әдісі.
Жүрек бұлшықетінің жиырылу қабілетінің жеткіліксіздігін қалпына келтіру мақсатында миокардқа
1995 жылы ғылыми әдебиет беттерінде жүрек систоласына активті қатысатын:
Миокардтағы репаративті процессті стимуляциялау мақсатында жасушаларды трансплантациялау.
Мұнда трансплантациялау нәтиижесінде пайда болған тыртықтың эластикалық қасиетінің жоғарылауы
Миокард ишемиясын жоятын жаңа тамырлардың өсуін қалпына келтіру мақсатында
Экспериментік миокард инфакртісінен кейін бағаналық жасушалар инфарктті зонада жаңа
Сүйек миының бағаналық жасушалары миокарттың қызметін бірнеше жолмен қалпына
Миокардта коллатеральды тамыр жүйесінің құрылуы мен дамуына әкелетін васкулогенез
Сүйек миы бағаналық жасушаларын трансдифференциялау арқылы миокардтағы өткізгіш немесе
Миокардтың құрылымы мен қызметіне әсер ететін хемокиндер мен цитокиндерді
Шетелдерде және Ресейде перифериялық тамырлары облитерацияланған \тамыр қуысының тығындалып
Бірақ, бағаналық жасушаларды медицина кең көлемде күнделікті клиникалық практикада
Сонымен қатар бұл әдістің жағымды және қарсы көрсетілімдерін жете
Клеткалық препаараттарды онкология және онкогематологияда қолдану. Қан түзуші бағаналық
Қан түзуші бағаналық жасушаларды \ҚТБЖ\ трансплантациялау -гемотологиялық
Бұл әдісте белгілі бір шартты мақсатта қолданылған режимнен кейін,
Сүйек миын трансплантациялаудың алғаш қадамдары миелоаблативті химиотерапиядан кейін пайда
Трансплантациялының негізі артықшылығы - рецидивтің аурудың қайта қайталануы\
Бастапқы кемшілігі - жоғары летальділік \20-30%\ көбіне «егесіне қарсы
Аутотрансплантациясы жүргізу өте орынды , тек ең алдымен сүйек
Қан түзуші тіннің қайта қалпына келуі біршама бөлігі донордың
ҚТБЖ-дың негізгі көзі - аутологиялық кіндіктің HLA–сәйкес клеткалары.
Кіндік қанының құрамында сүйек миымен салыстырғанда примитивті ҚТБЖ-дың саны
Кіндік қанының бағаналық жасушаларын трансплантациялауды жетістігі-бұл «егесіне қарсы трансплантат
Асқынулардың даму мүмкіндігіне қарамастан, ҚТБЖ-ды трансплантациялау көптеген ауруларды емдеуде
Қазіргі кезде бұл көпшілік миеломаларда, нейробластомада және ірі ісіктер
Соңғы 30 жыл ішінде ҚТБЖ-ды трансплантациялау емдеу әдістерінде кеңінен
Аутоиммундық ауруларда перифериялық қан жүйесінің қан түзуші бағаналық жасушаларын
Аутоиммунды аурулар - түрлі клиникалық көріністері бар аурулар қатары,
Аутоиммунды аурулар \АИА\ патогенезінің негізгі механизмі- өз антигендеріне иммундық
Экспериментальды модельдеуде \индуцияланған АИА тышқандар қатары\ сүйек миының трансплантациясы
2003 жылы АИА емдеуге баағаналық жасушаларды қолданудың халықаралық проектісі
АИА-ға ҚТБЖ-ды трансплантациялаудың негізгі бағыттары:
Гематологиялық \аутоиммунды гемолитикалық анемия , аутоиммунды тромбоцитопения, нейронпения\;
Ревматикалық \жүйелік қызыл жегі, жүйелі склеродермия, ревматоидты артрит\;
Неврологиялық \ миастения және ұмытшақтық склероз\ ауруларында.
Көп жағдайда аутоспецификалық қасиеті бар лимфоцитпарлық клондар лимфоцит жасушаларының
Жоғары дозалы иммугоаблативті терапия Т-лимфоциттердің аутоиммундық клондарын жофып тез
КТБж-ды трансплантациялаудың ролі нейтро- және тромбоцитопениямен шақырылған инфекциялық және
Осы бөлімде АИА-дағы клеткалық терапияның эффектілігінің тәжірибелік дәлелдемелері көрсетілген,
ҚТБЖ-дың трансплантациясын жүйелік склеродермияда қолдану
Жүйелік склеродермияның арнайы эффективті емдеу әдісі болмағандықтан бұл ауру
Науқастардың 69%-да аурудың тері бетінде көрініс беруі жақсарды және
Соңғы зерттеулерде ішкі ағзалардың ауыр зақымдануымен және ҚТБЖ-ды мобилизациялауға
Қазіргі кезде ҚТБЖ-ды трансплантациялау мен циклофосфалидті жоғары дозада қолданылатын
ҚТБЖ-дың трансплантациясының Ювенильді идиопаталық артритте қолданылуының нәтижелері
Ювенильді идиопаталық артрит - ерте жаста мүгедектікке әкелетін ауыр
Аутоиммунды ауруларда ҚТБЖ-ң трансплантациясы мен жоғары дозалы терапия концепциясы
ҚТБЖ-ң трансплантациясы мен жоғары дозалы терапияны АИА-да қолданудың эффектілігі
Олар:
Көрсетілімдері;
Трансплантация әдістері;
Т-лимфоциттердің деплеция жетіспеушілігі;
Эффектілігін бағалау критерийлері;
ҚТБЖ-ды трансплантациялаудың дәстүрлі емдеу әдістерімен салыстырғандағы кемшіліктері.
Осы концепцияның негізгі мақсаты - науқастың өмір сапасын сақтау
Қазақстандағы регенеративті медицинаның көріністері мен проблемалары
XXI ғасырдың басталуы терапияның жаңа бағыты негізінде «регенеративті» медицинаның
Бұл термин нені білдіреді?
Бұл созылмалы аурулар немесе зақымданулардың әсерінен жойылған жасушалар мен
Ең типтік бағаналық жасуша - ұрықтанған жұмыртқа жасуша
Америка Құрама Штатының Президенті Буш мұндай жұмыстарды қаржыландыруға тиым
Арнайы ескеретін жайт әлемнің ешбір елінде фетальды және эмбриональды
ҚР Денсаулық сақтау министрі А.Г.Дерновойдың бұйрығы бойынша 2007 жылдан
Дәл қазіргі кезде бағаналық жасушаларды алудың қызықтырарлық және ең
Мысалы, жүрек бұлшықетінің жасушасына, нейрондарға, тамыр жасушаларына, бауыр және
Гемопоэтинді бағаналық жасушаларды қолдану тиімділігі клиникада ревматоидты артрит, жүйелік
Өткен жылы Еуропалық клдердің көпшілігінде инфаркты ауруынан кейін миокардтың
Осы зерттеулер клиникалық терапия бағытының тиімділігін ғана емес, бағаналық
Қазақстан әлемдегі дамыған елу елдің қатарына қосылуға үміткер қызығушылықпен
Клеткалық терапия - бұл сән үшін берілмеген. Бұл
Республиканың Денсаулық Сақтау Министрлігіне біздің өтінішіміз бойынша құрамы медиктер
Қазіргі кезде біздің басшылығымызбен 3 түрлі бағдарлама құрылған:
Түпкілікті зерттеу бағдарламасы;
Білім және ғылыми министрлігінің биотехнология бойынша бағдарламасы;
Денсаулық Сақтау Министрлігінің ғылыми зерттеу бағдарламасы.
Осы бағдарламалар аясында 4 институт ғалымдарының зерттеулері басталып
Бұл 4 институт:
ҚР Денсаулық Сақтау Министрлігінің А.Н.Сызғанов атындағы Ғылыми Хирургия орталығы;
МОН биологиялық зерттеу орталығының М.А.Айтхожин атындағы биохимия және молекулярлық
ҚР Денсаулық Сақтау Министрлігінің ішкі аурулар жіне кардиология Институты;
ҚР МОН Ұлттық биотехнология орталығының НИИ биоқауіпсіздік проблемаларын зерттеу
Аталған зерттеулер өткен 2006 жылы басталып, 3 жыл көлемінде
Бағаналық жасушалар төңірегінде алғашқы жылда орындалған зерттеулер нәтижесі:
Сүйек миынан алынған гемопоэтинді бағаналық жасушалардың түрлі фракцияларын тышқандарға
Нәтижесінде инфарктпен зақымдалған жүрек бұлшықетін қалпына келтіруге сүйек
Екінші жұмыс бауыр мен жүрекке жасалған операциядан кейін хирургиялық
Алайда, қан құрамындағы циркулияциялайтын бағаналық жасушалардың қарқынды өсу дәрежесі
Осы жылғы зерттеулер науқастардың бауырына хирургиялық қатысулар арқылы жүргізіледі.
Биотехнология саласында біздің ғылымдармен бағаналық жасушаларды қанның құрамынан алу,
Бұдан басқа, өткен жылдық зерттеулер нәтижесінде «Современные клеточные технологии
Осы аталған барлық зерттеулер клекалық регенеративті медицинаның әлемдік даму
Клеткалық технологиялар саласындағы зерттеулер қымбат бағалы материалдар мен реактивтерді
Алайда біздің әдіс-тәсілдермен терең зерттеулер жүргізуге мүмкіндік бермейді және
Шетелдерде клеткалық технологиялардың даму дәрежесін бағалау мақсатында ғалымдар тобынан
Бұл делегация бағаналық жасушалар айналысатын 3 Университетті аралады. Дәл
Эмбриональдық бағаналық жасушалармен Сеул Ұлттық Университеттінің колледжі жанындағы Медициналық
Эмбриональді бағаналық жасушалардың негізгі мақсаты - ағзадан тыс егу
Енисей Университетінің жанындағы медициналық колледждің клеткалық терапия Орталығында эмбриональдық
Зерттеулерге финанстық жағдайы шешіліп қофған мемлекеттер әлемдік жетекші елдермен
Регенеративті медицина саласында қандай жолмен алға жылжу керек: өзге
Әрине, екі бағытты да қолдану керек. Жақында біздің
Бірақ әлемде шешуін таппаған мәселелер де бар. Оған, мысалы,
Рас, бұл бағыттардың жолына түскеннен кейін әрі қарай өздігімізбен
Қорыта келе, Қазақстандық зерттеушілерге шетелде жүргізілген тәжірибелер сферасының
Қажеттіліктер:
Қазақстанда бағаналық жасушаларды зерттеудің заңдастырылған және нормативті-құқықтық базасын құру.
Клеткалық технология мамандарын масштабтық даярлауды шетелде жүзеге асыру.
Бағаналық жасушалар бағдарламасын жеткілікті мемлекеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету.
Барлық арнайы көңіл қойылған ведомстволық ғылыми жинағы орын алған,
Қорыта келгенде, бағаналық жасушалар – әр түрлі бағыттағы дамудың
Қабылданған көрініске сай, бағаналық жасушалар – дифференциалданбаған жасушалардың негізгі
Пайдаланылған әдебиеттер:
Гайкалова Н.Н. Новое поколение. 2005. 20 мамыр. 8 бет
Казахстанская правда. 2005, 13 сәуір. 4 бет.
Сoncilium. 2005, №1. 44-50 беттер.
Сoncilium. 2007, №1. 51-54 беттер.
Сoncilium. 2007, №1. 4-6 беттер.
Медицина. 2006, №5. 11-15 беттер.
Литер. 2006, 13 қантар. 3 бет.
Правоведение. 2006, №6. 109-120 беттер.
Хирургические болезни.
Свобода слова. 2007, 6 желтоқсан. 12 бет.
Экспресс К. 2007, 4 апрель. 1 бет.