МАЗМҰНЫ
Кіріспе .....................................................................................................................3
Дидактика оқытудың негізгі теориясы ретінде
Дидактика ұғымына жалпы сипаттама ......................................................5
Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық процестің мәні ..............................................................................................................18
Танымдық іс-әрекетті қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық негіздері
2.1. Танымдық іс-әрекетті педагогикалық процестегі қалыптастыру
2.2. Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық технологиялар ...................26
Қорытынды .........................................................................................................28
Пайдаланылған әдебиеттердің тізімі...............................................................31
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде Қазақ қоғамы қоғамдық экономикалық жүйеден екінші
Осыған орай, еліміздегі жоғары білім концепциясында адамның дамуындағы
Әрбір адамның психология және педагогика аймағында ғылыми білімі
Дидактика(гр. διαλεκτική – тәлімді) – білім беру,
Оқыту үрдісі қоғам дамуының әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайлармен,
Дидактика ғылым ретінде пән өрісінде әрекет ететін зандылықтарды
1. Теориялық (диагностикалық және болжамдық прогностикалық);
2. Практикалық (нормативтік, құрал ретінде). Дидактиканың алдында шешімі
Педагогика терминімен қатар, ұзақ уақыт бойы сол мағынадағы
Мақсаты: дидактиканы оқыту мен білім берудің негізгі теориясы
Дидактика оқытудың негізгі теориясы ретінде
Дидактика ұғымына жалпы сипаттама
Оқыту – тұлғаның ақыл-ойын дамытып,танымдық дағдысын қалыптастырып, адамгершілікке
Процесс адам баласының іс-әрекетіндегі қозғалыс, тиісті нәтижеге жету
Оқыту тұлғаның дамып, қалыптасуындағы басты құрал. Білімнің ойға
Оқытудың тәлімдік мүмкіндігі орасан зор екендігі педагогика тарихында
Педагогикалық теориядағы басты қағида: оқыту білімдендіру мен тєрбиенің
Тєрбиелей отырып оқыту – ғылыми-теориялық тұрғыдан қарағанда шәкірттің
Оқыта отырып тәрбиелеу – оқушының ғылыми-танымдық көзқарасы мен
Сонымен тәлімдік мүмкіншіліктерін ескере келіп, оқыту мен білім
Оқытудың қызметі, мақсаты мен міндеттері. Педагогика – білім
Педагогикалық мақсаттан туындайтын оқыту процесі – ұстаз тарапынан
Оқыту міндеттерін шешуде ғылыми-білімдік таным түсініктерді түсіну мен
Оқыту процесінің мақсатына байланысты міндеттерді шешудегі ұйымдастыру ісінде
Сонымен оқытудың басты қызметі адам баласының білім байлығының
білімнің негізгі идеяларын түсіну, оны танымдық ұғымға айналдыру;
ұғынған (меңгерген) білім арқылы ойын дамытып, өздігінен ізденудің
білімнің жүйелілігі, қисындылығы, бірізділігі, ұғынылықтығын қамтамасыз ету;
меңгерген білімнің шеңберін кеңейтіп, жаңа білімге деген құлшынысқа
Демек, қазіргі кезеңдегі білім берудегі басты шарт –
Дидактика – оқыту мен білім берудің теориясы.
Дидактика «нені оқытудың, қалай оқытудың» мәселелерімен шұғылданатындықтан мұны
Оқыту технологиясы негіздері – білімнің мазмұнын айқындайтын оқу
Дидактика оқу орындарында оқытылатын барлық пәндерге қатынасты, ортақ
Оқыту – танымдық іс-әрекетінің психологиялық-педагогикалық негіздері. Оқыту –
танымдық міндеттерді жете түсіну;
жаңа деректер мен түсініктерді қабылдау;
ұғыну – жаңа деректер мен түсініктерді көңілге қондырып,
білімдік мағұлмат атқарылған іс-әрекетке байланысты дағдыны қалыптастырып, оны
ұғынған, түсінген материалдарын өмір практикасында жүзеге асырып, іс
оқушының ұғым-түсінігі мен атқарған іс-әрекетінің қандайлық дәрежеде екендігін
Танымдық ұғым түсінікті болса жєне онда қойылған міндет
Оқушыны жаңа материалдармен таныстыру, олардың тікелей қабылдауына мүмкіндік
Ұғыну – білімдік мағұлматты түсініп, ондағы заңдылықтар мен
Оқыту процесіндегі танымдық қағида – нақты аңғарудан абстракты
Оқу процесін жүзеге асыруда мотивтің мәні зор. Мотив
Әрине, оқушының көздеген өзіндік мақсатына, перспективасына ұмтылдыратын мотивтер
Мұғалімнің назарында болатын басты мәселенің бірі – мотивтер
Білімдендіру заңдылықтары мен қағидалары және оқыту әдістемелер мен
Оқыту технологиясының педагогикалық негіздері – білімді ала білуге
Оқыту ісінің табысты болуы білімдік негіздер мен оның
Оқыту арқылы тұлғаның өздігінен әр жақты еңбектеніп дамуына
Белсенді іс-әрекетке баулу.
Даму белсенділігіне қажетті мотвитер туғызу.
Оқыту барысында шәкіртке талап қоя білу және оларға
Білімді меңгеру барысындағы қиындықты жеңудегі шәкірт қуанышын, ынтасын
Оқушының шығармашылық нышандарын демеп, оны ілгері жетілдіре түсуін
Оқыту барысында тұлғаның жас ерекшелігін және дербес өзгешелігін
Оқытуда жеке оқушы мен ұжымның белсенділігін көтерудегі ынтымақтастықты
Оқытуда мұғалімдер, отбасы, көпшіліктің бірінғай талап қоюына ыждағаттылыќпен
Оқыту барысында шєкірттің меңгерілген білімін қазына деп білсек
Оқыту әдісі (метод обучения) - өте күрделі ұғым,
Әдіс – оқыту барысында ұстаз бен шәкірттің
Оқыту технологиясыныњ педагогикалық негіздерінде әдістеме мәселесі саласында жеке
Өткен ғасырдың 50-60 жылдарына дейін оқыту әдістерін екі
Жаңа ғасырдың бастауына дейінгі педагогикалық және жеке пән
1. Түсіндірме иллюстративті әдіс.
2. Репродуктивті әдіс.
3. Проблемалы баяндау әдісі.
4. Ішінара іздену, немесе эвристикалыќ әдісі.
5. Зерттеу әдісі.
Лекция оқу барысында бұл әдістердің әрқайсысының ерекшеліктерін, оларға
Оқыту әдістерін классификациялауда мына мәселелер ескеріледі:
1) Әрбір әдіс оқыту процесі (үрдісі) қойып отырған
2) Ұстаз бен шәкірттің бірлескен әрекеті таным қабелітн
3) Қолданылатын әдістің қай-қайсысы болсын оқыту үрдісін (процесін)
Ұстаздың оқыту әдісін таңдай алуы – алға қойған
1) Таңдаған әдіссіз оқыту заңдылықтары мен үрдістеріне сәйкестігі.
2) Әдіссіз оқыту технологиясының дидактикалық мақсаттары мен міндеттеріне
3) Оқыту әдісінің сабақтың тақырыптық мазмұнын
4) Оқыту әдісінің оқушының танымдық мүмкіндігіне сәйкестігі мен
5) Оқыту әдісін таңдағанда мұғалім өз мүмкіндігінде ескеруі
6) Оқыту әдісінің оқу орнының материалдық-техникалық мүмкіндігіне сәйкестігі.
7) Әдістердің оқу орны орналасқан импро-структурасы мен экономикалық
Оқу әдістері оқушының мүмкіндігіне үйлесімді болса, олардың дербестігіне
Оқу орындарындағы сабақ және оның типологиясы мен құрылысы
Оқыту технологиясында сабақтың негізгі мақсаты оның сыртқы түрінде,
Болашақ ұстаз оқу орындарында жүргізетін пәндеріне байланысты арнайы
Оқу жоспарында көрсетілген сағат санына лайықтап, пәндік оқу
Мұғалімнің тиісті тақырып бойынша өткізетін сабақ жоспарында оқушыға
Жоспарлауды және оның жүзеге асуын қамтамасыз етуде ұсынатын
Әрбір сабақ өзінің нәтижесімен айқындалады. Осы орайдан оќушыныњ
1) Оқушының сабақ бойынша жетістігін және олқы жақтары
2) Баға әділетті болып, орынсыз көтермелеуге, әдейі төмендетуге,
3) Әрбір баға тек білімді есепке алумен шектелмейді,
4) Бағаның тәрбиелік сипаты үшін оны жазалаудың жолына
5) Бағалауды сабақтың қай кезеңінде болсын жүргізу –
6) Бағалауды оқушының өзін-өзіне сынатып және өзара бағалаудың
7) Білімдік, тәлім-тәрбиелік нәтижені айқындай түсуде тек ауызша
Оқыту технологиясының педагогикалық негізгі мұғалімнің басқара білуі мен
І. Ұстазбен шәкірттің білім жолындағы педагогикалық қарым-қатынас ұстанымы
Оқытудағы дәстүрлі жолдағы ұстаным Оқытудағы жаңа технологиялық ұстаным
Шәкіртке тиісті оқу материалын түсіндіріп, дайын материалды меңгерту
Оқушының білуге құлқы болмаса да, ықтиярсыз түрде мәжбүр
Ұстаз тек өзінің пәні аясында шектеніп, білімнің әр
Мұғалім тиісті бағдарлама-даѓы Ғѓым-т‰сініктерді білуді міндеттеп, оны мењгерудегі
ІІ. Білім алудағы мұғалім мен шәкірттің әрекеті
Мұғалім бағдарламаны мүлтіксіз жүзеге асыруға тиіс. Көрсетілген білімдік
Оқу бағдарламасы мұғалім адал орындағанымен де шәкірт міндетін
ІІІ. Білімді меңгеріп оны жүзеге асыруға негіз болатын
Мұғалім оқушыларды үлгеріміне қарай үздік, жақсы, орташа, нашар
Оқытуда пайдаланытын негізгі де басты тәсіл-түсіндіру, көрсету, айтып
Деректерді тиімді пайдаланып ұқтырады, шығармашылық болмағаны мен білгізу
ІV Білім мен тәрбие ісінде өзін-өзі ұйымдастыру
Шәкірттің атқарған ісі мен әрекетін, берген жауабын талдау,
Мектеп бойынша атқарылған жұмыстардың қай түріне болсын баға
Оқушылар ұжымына басшылық жасау көбіне әміршілдік жүйеде жүргізіледі.
Бұл келтіріп отырған салыстырмалы кесте – жел сөзбен
Қорыта айтқанда, оқыту технологияның педагогикалық негіздері оқыту әдістерімен
Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық процестің мәні
Педагогика - қоғам мен табиғаттың теңдесуін, өмірге қанағаттандыруда
Педагогика, басқа ғылымдар сияқты дамушы ғылым, оның негізгі
Берілген курста педагогика ғылымы мен тәжірибесінің әр түрлі
Осылайша, аталмыш курс педагог боламын деп шешім қабылдаған
Білімнің негізі, педагогиканың негізі аталған курста тыңдаушылардың қарым-қатынастағы
Тәрбие мен білім беру аймағы қоғам мен мемлекеттің,
Ұсынылып отырған курста ақпараттар бойынша материалдар мұқият таңдалынып
Аталмыш курстың ерекшелігі тәрбиелеу мен білім берудің тарихынан,
Курстың бірыңғай шеңберіне адамның адамның тәрбиесі мен білімі,
Барлық бөлімдер сұрақ қоюшылармен есептескен. Біздің
Басында педагогикалық ой жеке пайымдаулар мен айтылымдар түрінде
Жазу пайда болғаннан бастап, бұл пайымдаулар ауызша тұрмыстық
Ғылыми педагогика 18 ғасырдың соңында пайда болды., яғни,
Педагогика – тәрбиелеудің қатынастары туралы, тәрбиелеудің өзара байланысынның
Педагогика ғылым ретінде төмендегі барлық белгілерді қамтиды. Ол
Сонымен "педагогика" терминің мағынасына не кіреді?
Біріншіден, педагогиканың "тұрмыстық" мағынасы айқындалады. Әрбір адам өмір
Екіншіден, педагогиканың практикалық мағынасын анықтайды. Педагогиканы адамзат әрекеттерінің
Үшіншіден, педагогика ғылым ретінде түсіндіріледі, сонымен қатар,
Төртіншіден, педагогика өзіне оқытумен тәрбиелеудің теоретикалық және практикалық
Бесіншіден, педагогиканың мағынасы қазіргі заманғы жалпы мәдени контекстегі
Қазіргі заманғы ғылыми білім дифференциацияға, оқытудың бөліну аймағындағы
Ғылымның тарихы педагогикалық ойлардың алғашқы түпнұсқалары жалпыфилософиялық ілімнің
Ғылыми ілімнің тереңдеп, кеңеюіне байланысты іс-әрекеттердің шынайы сипаты,
Ішкі бөлінулері мен байланыстары қатарында педагогика басқа ғылымдармен
Педагогика интегративтік және практикалық бағдарлық сипатқа ие. Ол
Бәрін жақыны психология. Екеуінің арасында бірнеше байланыс жіптері
Философия табиғаттың, қоғамның, таным теориясының (гносиология) жалпы даму
Этика мен эстетика өнегелік және көркемдік тәрбиенің негізін
Кибернетика, күрделі динамикалық жүйелерімен бірге басқару теориясы, педагогиканың
Педагогика басқа да ғылымдармен байланысты. Педагогикалық ілім пәнаралық
ІІ. Танымдық іс-әрекетті қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық негіздері
Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық технологиялар
Қазіргі кезеңде білім беру, оқыту, тәрбиелеу саласындағы дәстүрлі
Сонымен қатар педагогика ғылымдары зерттейтін өзекті проблемалардың бірі
Жеке тұлға - қоғам мүшесі ретінде, өзіндік өмір
Саналы түрде қарайтын болса, жеке тұлға басындағы жетістіктерін,
Оқушының өз бойындағы қабілеттерін тануда мүмкіндік туғызу, білімге
Технолгия ұғымы түсіндірме сөздікте - қандай да болсын
Адам әрекетінің субъективтілігі оның ішкі қажеттерінен, эмоцияларымен, түрткілерінен,
Әрекеттің жүзеге асуы сатылап жүретін үрдіс. Осы жүйенің
Білім берудің мақсатын айқындау үшін қазақ білімпазы Жүсіпбек
Оқу әрекетінің құрылымы мен ерекшеліктері
Оқу әрекетінің құрылымы мен еркешеліктерін зерттеген ғалымдардың қай-қайсысы
Танымдық іс-әрекет дұрыс ұйымдастырылған жағдайда оқушы оқу
Олай болса, түрткілер мен қызығушылықтар адам танымының негізгі
Әлеуметтік қатынастар тұрғысынан келгенде қызығушылықпен байланысты ұғымдар тізбегі
Оқушы жастардың іс-әрекет құрылымы, түрткі қызығушылық тудырудың ең
Оқушы қоршаған дүниенің жұмбақтарын сезінген сайын тануға құштар
Танымдық қызығушылықтар оқытудың сапасы ретінде де көрінеді. Бәрімізге
белгілі бір жағдайда сыртқы ынталарға негізделген қызығушылықтың, оқушының
құбылыстардың айқын жақтарына бағытталған қызығушылықтарды терең теориялық негіздегі,
Қызығушылықтың маңызды бөлігін танымдық қызығушылық құрайды. Танымдық қызығушылықтардың
Технология сөзі грек тілінен аударғанда "техне" - өнер,
Біздің осы әдістемелік нұсқауымызға лайықты тағы бір анықтаманы
Қорытынды.
Таным мен оқу түрткілері саналы әрекетті дамытуға өзара
Баланың ақыл-ойы, санасының даму деңгейі, оқу әрекеті барасында
Оқушылардың әрекетінің дұрыс қалыптастырылуында субъект бойындағы танымдық күштердің
Оқушының эмоциясы мен сезіміне әсер етуі.
Проблеманың практикалық мәнін білдіру.
Оқушылардың дамуының басты көзі – шығармашылық қабілеттерін жетілдіру.
Адамның бойына жақсы адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына, өнер-білімді игеруі
Педагогикалық шеберлік – ол мұғалімнің шығармашылығында, адамды оқытып,
Мектептерде педагогикалық практика кезінде студенттер оқушылардың мұғалім туралы
Пайдаланылған әдебиеттер:
Р.Ә.Медетбекова. 12 жылдық мектепте көрнекілік принципті
жүзеге асыру. Шымкент, 2011. –Б. 147-148.
Ж.Қоянбаев,Р.Қоянбаев. Педагогика.-Алматы, 1998, 2000.
Ш.Майғаранова, Г.Нысанбаева, А.Бейсенбаева. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық
А.С.Макаренко. Тәрбие мақсаты. – М 1958.
Айтмамбетова Б.Г. Дидактикалық принциптер.-А., 1991
Бержанов Қ.Б. Тәрбие мен оқытудың бірлігі - А.,
Байгельдинова Г.К. Формирование позновательных интересов школьников — А.,
Бантова М.А., Полевщикова A.M. Бастауыш кластарда математиканы оқыту
Бітібаева Қ.Әдебиет пәнін оқытудың тиімді жолдары — А.,
Дидактика средней школы. Под ред. М.А.Данилова и М.Н.
Болтаев Ж., Қадиров Б. Бошлангич синфларда
математикадан синфдан ташқари ишлар. - Т.,1985 ж.
Бекбаева Н.У. Математикадан расмли топшириклар —
Т., 1992 ж.
Көшекбаев Н. Оқыту теориясы. — А., 1976 ж.
Кан-Калик В.А., Никандров Н.Д., Педагогическое
творчество — М., 1990 г.
Карабалина О. Ұстаз жүгі қашан да ауыр. —
28