ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
МАМАНДЫҒЫ: ПСИХОЛОГИЯ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: Д.Б.ЭЛЬКОНИН БОЙЫНША ТҰЛҒА ДАМУЫ.
Мазмұны:
Кіріспе
I. Д.Б.Эльконин бойынша жеке тұлға теориясы:
Психологиядағы жеке тұлға туралы ғылыми түсініктер.
Жеке тұлға дамуындағы Д.Б.Элькониннің көзқарастары.
II. Д.Б.Эльконин бойынша тұлғаның даму кезеңдері:
Балалық шақтағы қиыншылықтар.
Мектепке дейінгі кезеңдегі тұлға дамуындағы қиыншылықтар.
III. Тұлғаның қалыптасуына ойынның әсері:
Ойын жайлы: Гроос, Бойтендайк теориялары.
. Ойлау әрекеттері, интеллектуалды және танымдық процесстердің дамуындағы
Қортынды.
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе
Қоғам даму үстінде, көптеген жаңа құбылыстар, өзгерістер енуде.
Туғаннан өмірінің соңына дейін өтетін жолды қарастырып, тұлға
Курстық жұмыстың мақсаты: Д.Б.Эльконин бойынша тұлға дамуын ұқарастыру,
Д.Б.Элькониннің теориясының маңыздылығы: Д.Б.Элькониннің балалардың психикалық даму кезеңін
Зерттеу обьектісі: Д.Б.Эльконин бойынша тұлға дамуы.
Курстық жұмыстың міндеті:
Психологиядағы жеке тұлға туралы ғылыми түсініктерге тоқталу;
Жеке тұлға дамуындағы Д.Б.Элькониннің көзқарастарымен танысу;
Д.Б.Эльконин бойынша тұлғаның даму кезеңдеріне сипаттама беру;
Балалық шақтағы қиыншылықтарды түсіну;
Мектепке дейінгі кезеңдегі тұлға дамуындағы қиыншылықтарды қарастыру:
Тұлғаның қалыптасуындағы ойынның әсері туралы мағлұмат алу;
Соның ішінде, ойын жайлы: Гроос, Бойтендайк теорияларымен танысу;
Ойлау әрекеттері, интеллектаулды және танымдық процесстердің дамуындағы ойынның
Д.Б.Эльконин бойынша жеке тұлға теориясы:
Психологиядағы жеке тұлға туралы ғылыми көзқарастар.
Психологияда жеке тұлғаны түсіндіруде бірнеше бағыттар қалыптасқан.
З.Фрейд неврозбен ауыратын адамдарды толық, терең клиникалық зерттеуден,
З.Фрейд адам санасын 3-ке бөлді: саналылық, бейсаналылық, саналылықтың
З.Фрейдтің теориясы бойынша адам тұлғасы 3-негізгі компоненттен тұрады:
Ид – лат. “оно” сөзінен шыққан. Ол тұлғаның
Эго - лат. “мен” сөзін білдіреді.
Суперэго- тұлғаның дамуындағы соңғы этап, туа пайда
З.Фрейд бойынша тұлға дамуы 4кезеңнен өтеді: Оральді (туғаннан-
Ал келесі бағыты – аналитикалық. Бұл классикалық психоанализге
Тұлға болып қалыптасуына әлеуметтік және мәдени әсер етушілердің
Бұл бағыттың өкілі - Карен Хорни бойынша тұлға
Ал, Роджерс зерттеулері бойынша, адам өмірінің мақсаты туа
Осы гуманистік теорияның өкілі, мотивациялық бағытты ұстанған А.Маслоу
Адамның іс-әрекетіне ойлау және интеллектуалды үрдістердің әсерін көрсеткендер
Келесі, Бихеовиористік бағыттың өкілі Ф.Скиннер бойынша, тұлға дегеніміз,
Г.Олпорт бойынша, тұлға - ішкі психикалық үрдістердің динамикалық
Ал өзіміздің отандық психологтарға келсек, Б.Г.Ананев тұлғаны 4жағынан
Жеке тұлға дамуындағы Д.Б.Элькониннің көзқарастары.
Д.Б.Элькониннің жеке тұлға туралы көзқарастарын талдамас бұрын өмірбаянына
Өзінің балалар психологиясына арналған зертетеулерін Л.С.Выготский оқушылары А.Н.Леонтьев,
Д.Б.Эльконин балалар психологиясын өте терең зерттеген. Оның ойы
Тікелей эмоционалды қарым-қатнас – нәрестелік кезең (0-1жас);
Заттық - манипулятивтік қарым-қатынас - ерте балалық шақта
Ойын - мектепке дейінгі кезеңде (4-6жас);
Оқулық іс-әрекеттер – төменгі сынып оқушылары (7-11жас);
Интимді - тұлғалық қарым-қатнас - жеткіншектік кезеңде (11-15жас);
Оқулық - кәсіби іс - әрекет – жасөапірімдік
Д.Б.Эльконин бойынша тұлғаның даму кезеңдері:
Балалық шақтағы қиыншылықтар.
Балалалық шақтағы психикалық даму- балалық шақтағы психологияның
30-жылдары кезеңдік сұрақтарға байланысты ерекше көңілді П.П.Блонский
П.П.Блонский ойынша, балалық кездегі даму ең бірінішіден,
Яғни, Д.Б.Эльконин бойынша, баланың тарихына анализ жасау, барлық
Белгілі әлеуметтік жағдай дамуымен немесе ересектермен бұл
Іс-әрекеттердің негізгі немесе басқарушы типтері (іс-әрекеттің бірнеше типтері
Негізгі психикалық жаңа ілімдермен (әр деңгейде ол ерекше
Бұл көрсеткіштер күрделі қарым-қатынаста болады. Яғни белгілі әлеуметтік
Моносимптомдық немесе бір белгілі. “Энергетикалық баланс” терминімен ұқсас
Полисимптомды-балалар психологиясын сипаттауда қолданады.
Дағдарыстық кезеңдердің даму тарихына сүйенсек, келесідей кезеңдерге бөлуге
жаңа туған баланың қиыншылықтары-бала жаңа ортаға түседі,қоректенуі, демалуы
Нәрестелік қиыншылықта- Бұл кезеңде әсіресе айтатын жай, баланың
ерте балалық шақ (1-3жас)Бала сөйлеп үйрене бастайды, еркелеу,
мектепке дейінгі қиыншылықтар.
2.2. Мектепке дейінгі кезеңдегі қиыншылықтар.
Бұл кезең Пиаже бойынша балалық кезең мен мектеп
Мектеп жасына дейінгі қиыншылықтарға жаңа жүйе функцияларының пайда
Мектепке дейінгі кезеңде енді бір маңызды үрдіс -
А.В.Запорожец, А.Н.Леонтьев, Д.Б.Эльконин зерттеулерінің қортындысы бойынша, бұл мектепке
III. Тұлғаның қалыптасуына ойынның әсері:
3.1. Ойын жайлы: Гроос, Бойтендайк теориялары.
Ең біріншіден “ойын” сөзіне тоқталатын болсақ, бұл сөздің
Адам баласының және жануарлар арасындағы ойынды зерттеу көптеген
Әр тірі зат оның іс-әрекетіне орындылық беретін туғанда
Жоғарғы тірілер үшін, соның ішінде ерекше айтатын адамда
Әр бір тірілерде балалық кезеңі байқалады, ол өмірлік
Балалық шақ өмірге қажетті тәжірибемен өзін қамтамасыз етуге
Ойын мәселесінде К.Гроос теориясына сүйенбеу мүмкін емес, ол
К.Гроос ойынша, ойын барысында туа берілетін реакциялармен “жаңа
Ал осы К.Гроос теориясын терең сынаған К.Бюлер болып
К.Гоорс теориясы Ф.Бойтендайк теориясын ұсынғанға дейін ең дұрысы
Ф.Бойтендайк К.Гроос териясының кейбір бөлімдерімен келіспеді. Біріншіден, кейбір
Екіншіден, ойын мен жаттығулардың әрқайсысына тоқталып, екеуінің бір-бірінен
Тағы бір ерекшелігі К.Гроос ойын балалық шақты түсіндіреді
3.2. Ойлау әрекеттері, интеллектаулды және танымдық процесстердің дамуындағы
Ойлау әрекеттері мен түсініктің қалыптасуының тарихы Ресей елінің
Қазіргі кездегі шешілмеген және көкейкесті мәселелердің біріне функционалды
Ойын барысында баланың әрекетін байқасақ, бала ойыншықтарды қолдана
Баланың интеллектуалды дамуы барысында ойынның рөлі мәселесінде ерекше
Балалардың бірінші тобы есеп шешілер алдында, ересек адам
Ойын сонымен қатар зейін дамууына да әсер етеді.
Ойын барысында болатын текшелерді құрау бас кезеңінде қиынға
Білмегенін сұрап, қарым-қатнасқа түсуі баланың сөйлеуге, қарым-қатнасқа оңай
Яғни балаға болашақта тұлға болып қалыптасуына көмектесетін танымдық
Қортынды.
Курстық жұмысымды қортындылай келетін болсам, тұлға қалыптасуын түсіндірген
Өз жұмысында ол алғаш сөйлемейтін, естімейтін балаларды зерттеп,
Сонымен қатар әр кезеңдегі өзіне тән ерекшеліктерінде (мысалы,
Өз еңбектерінде ойынның маңызына да тоқталып өтеді. Бұл
Бірақ бұл мәселе де толығымен зерттелініп бітпеді. Себебі,
Жұмыстың алдына қойылған мақсаттарға жеттік. Олар:
Психологиядағы жеке тұлға туралы ғылыми түсініктерге тоқталдық. Мысалы,
Жеке тұлға дамуындағы Д.Б.Элькониннің көзқарастарымен таныстық.
Д.Б.Эльконин бойынша тұлғаның даму кезеңдеріне сипаттама берілді.
Балалық шақтағы қиыншылықтарды көрдік. Ол әсіресе, дүниеге келгенен
Мектепке дейінгі кезеңдегі тұлға дамуындағы қиыншылықтарды қарастырдық
Тұлғаның қалыптасуындағы ойынның әсері туралы мағлұмат алдық.
Соның ішінде, ойын жайлы: Гроос, Бойтендайк теорияларымен таныстық.
Психика және танымдық процесстердің дамуындағы ойынның маңызына тоқталдық.
Жұмысымды бір сөзбен қортындылайтын болсақ, алға қойылған мақсаттарға
Қолданылған әдебиеттер:
Ананев Б.Г. “Избранные психологические труды.Т.2 ” / Б.Г.Ананев-
Божович Л.И. “Личность и ее формирование ” /
Выгосткий Л.С. “Собранные сочинение т.2 ” / Л.С.Выготский
Еникеев М.И.” Общая и социальная психология ”/
Ждан А.Н. “История психологии: от античности до современности
Максвелл Дж. “Психолгия индивидуальных различий ”/ Дж. Максвелл-
Нестерова М.А. “Дискуссия о психологии рубежа ”/ М.А.
Купер К. “Индивидуальные различия ” / К.Купер –
Первин Л.А, Джон.О.П. “Психология личности: Теория исследования” /
Поляков М.А. “Психология развития ” / М.А.Полякова –
Психологическая наука в России XX столетия: проблемы теории
Хрестоматия по психологий – М., 1997ж.
Хьелл, Зиглер “Теория личности ”/ Хьелл, Зиглер М.,
14. Эльконин Д.Б. “Психология игры.2-изд.” / Д.Б.Эльконин –
15. Эльконин Д.Б. “Психическое развитие в детских возрастах”
16. Ярошевский М.Г. “История психологии от античности до
17. Эльконин Д.Б. “Как научить детей читать” /
18. Эльконин Д.Б. “Как научить детей читать” /
19. Эльконин Д.Б. “Развитие индивидуального сознание как предмет
20. Демчинский В.Ф. “Формула личности ” / В.Ф.Демчинский
3