Мазмұны
Кіріспе 5
I Тарау. Жердің жалпы мінездемесі және
1.1. Жер ресурстарын пайдалану және жер
1.2 Жерді экономикалық бағалау әдістері және
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиеттер тізімі 28
Кіріспе
Жер ең негізгі табиғат байлығы. Ол
Ұлттық экономиканың ең ірі саласы болып
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы
Осы «Жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын
Нұсқама Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20
Нақты жер учаскесінің кадастрлық (бағалау)
Астана және республикалық маңыздағы қалалардың, облыс
Төлемақының базалық ставкаларына түзету коэффициенттерінің нақты
- Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 11-бабының
-Қазақстан Республикасы Жер кодексінің аталған бабының
I Тарау. Жердің жалпы мінездемесі және
1.1. Жер ресурстарын пайдалану және жер
Жер ең негізгі табиғат байлығы. Ол
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы
Қазақстанның жер ауданы көп болғанымен, шаруашылыққа
Суғару жүйелерінің нашарлығынан суармалы жерлерден 23%-і
Жер қорын қорғауды және пайдалануды экономикалық
Ғылыми болжамдар бойынша республикамызда суармалы жерлердің
Жердің ерекше қасиеті - топырақтың құнарлығы.
Топырақтың құнарлылығының өзгеруіне адамдар әрекеті де
Топырақты эрозиядан (азудан) қорғау. Эрозияның негізгі
Шөл және шөлейт аймақтарда маусымдық пайдалану
ұйымдастырушылық шаралары- айналмалы егістік, жайылымдарды дұрыс
агротехникалық шаралар - жерді топырақтың түріне,
егістіктің айналасына қорғаныш ормандар өсіру, ылғалдандыру,
Топырақты сортаңданудан (тұзданудан) қорғау. Топырақтың тұздануы
топырақты құм басудан қорғау жолдраы- ағаш
жерді батпақтанудан қорғау үшін гидромелиоративтік жұмыстар
топырақтағы қоректік заттарды сақтау үшін мелиоративтік
Топырақты уланудан қорғау - пестицид, гербицид,
Құрылыс, жол салу, жер қойнауын барлау,
Егістік құнарлы жерлердің ауыл шаруашылық айналымнан
Аталған жұмыстар арнаулы ғылымдар саласындағы жетістіктерге
Жер қоры халқымыздың ең басты ұлттық
Барлық табиғат байлықтары сияқты жерді экономикалық
Есептеу. Жер ұлттық байлық ретінде, аймақтардың,
Жер қорын тиімді пайдалануға экономикалық ынталандыру
Жер бөлімшелерінің сапалық қасиеттері-өнімділігі, орналасу тиімділігі
Жер қорын экономикалық бағалаудың барлық қызметтері
1.2 Жерді экономикалық бағалау әдістері және
Жер қорын бағалау жөнінде ғылыми ізденіс
Жерді бағалау туралы екі бағыт айқындалды:
Көптеген аймақтық еңбектерде топырақты агроөндірістік тұрғыдан
Қазіргі кезде топырақ бонитетін бағалаудың бірнеше
Топырақтың бонитет балдары оның сапалық қасиеттерінің
Бонитет балдары: топырақтың құрамындағы шірінділердің (гумус),
Аудан, аймақ және нақты жерлер бойынша
Топырақ бонитет балдарын іс-тәжірибеде қолданылуын шартты
1.1.- кесте
Шаруашылықтарда дәнді дақылдар өсіру көрсеткіштері
Рет
№ Бонитет балы
(Б) Нақты түсім (Өн) Есептелген түсім
(Өе)
1 16 1 2,8
2 21 5 3,8
3 25 3 4,6
4 29 6 5,5
5 34 6 6,5
6 38 8 7,4
7 41 9 8,0
8 46 10 9,1
9 40 9 9,7
10 50 10 9,9
11 52 11 10,3
12 55 11 11,0
13 56 12 11,2
14 58 11 11,6
15 60 13 12,0
16 62 12 12,4
17 65 15 13,0
18 66 13 13,3
19 68 14 13,7
20 75 13 14,9
№ 10,12,16,18 шаруашылықтарда жерді өнімділігіне сәйкес
Бонитет балдарын қолданып шаруашылықтардың жұмыс нәтижесін
Балл бонитеттерін пайдаланып ауыл шаруашылық кәсіпорындарының
Жерді балдық көрсеткіштерге сәйкес бағалау туралы
Бірінші көзқарасты жақтаушылар жерден алынған өнім
Ғалымдардың екінші бір тобы жерді бағалау
Б= ; ;
формулаларымен бағаланатын көрсеткіш бірдей болады
Мұнда: Б- жерді бағалау балы;
У0 Уэ –бағаланатын және үлгілік жердің
С0 Сэ – бағаланатын және үлгілік
То Тэ – бағаланатын және үлгілік
Жерді бағалаудың қосымша белгілері ретінде 1
Үлгілік (эталон) жер бөлігіне қатысты есептелген
Б= ,
Мұнда: Б- есептелетін бағалау балы;
До- бағаланатын жердің көрсеткіші
Дэ- үлгілік жердің көрсеткіші.
Жерді экономикалық бағалау туралы экономистердің арасында
Шығындық қағида бойыншабағалаудың негізі- жерді игеруге
О=К
мұнда: К- 1 гектар жерді
У , У-
Т
шығындарға қатынасы.
Құн заңына сәйкес жер өздігінен жаңа
Топырақтың құнарлылығы жаңа құн тудырмайтын болса,
Баға тұтыну құнына сәйкес белгіленгенде әр
Жердің құндылығы барлық қоғамда оның тұтыну
«Шығындық» қағиданы жақтаушылардың тағы бір өкілі
Ці =
мұнда: Кп- еліміз бойынша жерді игерудің
Бі –бағаланатын і жер бөлімшесінің бағалау
Бпі- жаңа игерілгені жер бөлімшесінің бағалау
Оның пікірі бойынша жерді балл көрсеткіштерімен
Сонымен қатар, жерді ауыл шаруашылық айналымынан
Жерді әр түрлі мақсатта пайдаланғанда бір
Жерді ренталық қағида бойынша, дифференциалдық рентаның
Оптималдық жоспарлау теориясын жақтаушылардың көзқарасы бойынша
О=
Былайша айтқанда, жылдың тиімді (рентаны) тиімділік
О3 = ·
Мұнда: Дг – жоғарыда айтылған әдіс
N- халық шаруашылық тиімділік коэффициенті
Табысты капитализациялау мағынасы мынаған саяды: жерді
Дифференциалдық рентаны есептеуде қолдануға болатын әдіс
Тағы бір ұсынылған әдіс бойынша астық
Осы әдістің екінші түрінде дифференциалдық рента
Орташа салалық баға қолданғанда В.Шкатов «полярлық»
Жерді дифференциалдық рента бойынша бағалауға қарсы
Мәселені тағы біраз зерттеушілер (М.Бронштейн, Е.Карнаухова,
Ол қандай мерзімге «капиталдау» туралы ұсыныстар:
Капиталистік елдерде жердің бағасы жер рентасын
Бізде капиталистік нарық қатынасы, әсіресе ақша
Ақшалй қаржының (оған сатып алуға болатын
Айтылғаннан шығарылатын қорытынды - банк капиталының
Көп уақыт ғылыми ізденістер жүргізіліп келе
Жерді экономикалық бағалау әдістері
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіретін жерлердің сапасы
Осы қасиетіне байланысты жерлердің құндылығы да
Жер – тұтыну құндылығы, оның құны
Дифференциалдық рента бірдей еңбек жұмсап нашар
Жер мәңгілік өндіріс қажеті, оны дұрыс
Жерді шексіз ұзақ пайдалануға болатындықтан
Осыған ұқсас тәсіл орман шаруашылық есептеулерде
Егер уақыт факторын есепке алсақ, олай
Сонымен, әр мезгілдегі экономикалық көрсеткіштерді өлшемдестіру
В = (1+Е)t
Қабылданған әдістеме бойынша Е =
Жер мәңгі пайдаланылатын болғандықтан, жылдық ренталарды
Р=
Ренталардың жалпы сомасы шексіз жылдарда шексіздікке
Р=
Бұл формула бойынша ауыл шаруашылығында пайдаланылатын
Р=
Ауыл шаруашылық жерлері уақытша бұл мақсатта
Р=
Бұл 9,10,11 формулалармен жер қоры
жылдық рента шамасы өзгермейді
уақыт факторын есептейтін коэффициент өзгермейді.
Айта кетеін жағдай, келтіру жылдары ұзақтаған
Р= , О