Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................................3
І БӨЛІМ. Корпорациялық табыс салығы – салық жүйесіндегі
1.1 Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны............................4
1.2 Корпорациялық табыс салығының құрылу негіздері.........................................6
1.3 Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі...............................9
ІІ БӨЛІМ. Шегерімдер, тұрақты және уақытша айырмашылықтар, мемлекеттік
2.1 Шегерімдер және олардың қысқаша сипаттамасы...........................................14
2.2 Мемлекеттік бюджеттің 2009 жылғы атқарылуы............................................18
ІІІ БӨЛІМ. Кейінге қалдырылған табыс салығының жалпы түсінігі
3.1 Кейінге қалдырылған табыс салығы және сонымен байланысты
Қорытынды..............................................................................................................25
Пайдаланған әдебиеттер тізімі..............................................................................27
Кіріспе
«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте
Корпорациялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады.
Корпорациялық табыс салығын салу механизмі заңды тұлғалар салықты
Негізгі шектерде бұл механизм заңнамаға сәйкес мынаған саяды.
Салықты салудың обьектісі салық салынатын табыс болып табылады,
Курстық жұмыстың мақсаты - корпоративті табыс салығы –
Зерттеу объектісі - салық жүйесіндегі корпорациялық табыс салығының
Зерттеу пәні - Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қызмет
Курстық жұмыстың міндеті:
Корпорациялық табыс салығы – салық жүйесіндегі ірі салықтардың
Салық жүйесінің түсінігі мен құру принциптеріне тоқталу;
Салықтар және оның экономикалық мәнін ашу;
Корпорациялық табыс салығын құру негізін көрсету;
Салық жүйесіндегі корпорациялық табыс салығының алатын орнын;
Корпорациялық табыс салығын төлеу мен есептеу жағдайына бақылау
Бюджетке корпорациялық табыс салықты төлеу жағдайына талдау;
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қызмет етуі мен корпорациялық
Курстық жұмыстың құрылымы бойынша кіріспеден, үш бөлімнен және
Дипломдық жұмысқа қолданылған әдебиеттер тізімі жұмыстың аяғында көрсетіледі.
І БӨЛІМ. Корпорациялық табыс салығы – салық жүйесіндегі
1.1 Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны
Салықтар кез-келген өркениетті мемлекеттердің негізгі кіріс көзі. Қазақстан
Қазақстанда қабылданған салықтық есеп ережесіне сәйкес, табыс –
Қазақ ССР-нің 1991 жылғы ақпанның 14-дегі «Кәсіпорындардан, бірлестіктерден
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығында заңды және
Табыс салғының бұрынғы есептеу әдісін сақтай отырып, жылдық
1.2 Корпорациялық табыс салығының құрылу негізі
Корпорациялық табыс салығы корпорациялардың табысына салынатын тікелей салық.
Бюджеттің кірісін реттелетін және бекітілетін салықтар құрайды.
Реттелетін салықтар – қалыпты мөлшер бойынша бюджеттің әр
Бекітілетін салықтар – тек бір бюджетке түсетін салықтар.
Заңды тұлға дегеніміз ҚР-ның не шет мемлекеттің заңдарына
Корпорациялық табыс салығын төлеушілерге ҚР ҰБ мен мемлекеттік
Табыс салығының салық салу объектілері болып:
салық салынатын табыс;
төлем көзінен салық салынатын табыс;
ҚР-да қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен көзделген
Салық салынатын табыс = жылдық жиынтық табыс –
30% 20%
1-сызба. Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу механизмі
Жылдық жиынтық табыс – заңды тұлғалардың бір жыл
Резидент заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық жылы
Резидент емес заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы қазақстандық
ЖЖТ-та салық төлеуші табыстарының барлық түрлері, соның ішінде:
1. Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түсетін табыс;
2. Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жататын активтерді
3. Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыстар;
4. Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар;
5. Мүлікті жалға беруден түсетін табыстар;
6. Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін
7. Шығып қалған тіркелген активтер құнының ішкі топтың
8. Ортақ үлестік меншіктен түсетін табысты бөлу кезінде
9. Өтеусіз алынған мүлік, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер;
10. Дивидендтер;
11. Сыйақылар;
12. Ұтыстар;
13. Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың
Түзетілген ЖЖТ-тан салық салынатын табысты анықтау үшін шегерістер
Салықтық шегерістер –заңмен бекітілген шекте салық төлеушінің ЖЖТ-ты
Тауарла-материалдық қорлар бойынша;
Тіркелген активтер;
Еңбекке ақы төлеу;
Төленген күмәнді міндеттемелер бойынша;
Сыйақы бойынша;
Теріс бағамдық айырма бойынша;
Әлеуметтік төлемдрге жұмсалған шығыстар бойынша;
Сақтандыру сыйақылар бойынша;
Тіркелген активтерді жөндеуге жұмсалған шығыстар бойынша;
Бюджеттен төленген салықтар бойынша;
басқа да шығыстар бойынша шегерімге жатады.
Салық ставкалары.
Төлем көзінен салық салынатын табыстарға:
1. Дивидендтер;
2. ҚР ҰБ лицензиясы бар банктердегі және банк
3. Ұтыстар;
4. Резидент емес тұлғалардың ҚР-ғы көздерден алған табыстар;
5. Резидент банктерге, жинақтаушы зейнетақы қорларына, лизинг берушілерге
6. Эмитент борыштық бағалы қағаздар бойынша шығару шарттарына
Ұтысты, сыйақыны төлеу кезінде ұсталған салық сомасы осы
Салық төлеушінің салық салынатын табысы 30%-тік ставка бойынша
Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салық төлеушінің
Резидент еместердің ҚР-ғы көздерден алынатын табыстарын қоспағанда, төлем
ҚР-да тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент
Салық салынатын табысты түзету
Салық төлеушінің салық салынатын табысынан салық салынатын табыстың
1. Әлеметтік сала объектілерін ұстауға салық төлеушінің нақты
2. Коммерциялық емес ұйымдарға өтеусіз берілген мүлік;
3. Жеке тұлғаларға ҚР заңдарына сәйкес берілген атаулы
Мүгедектердің еңбегін пайдаланатын салық төлеушілер салық салынатын табысты
Салық төлеушілер салық салынатын табысты 3 жылдан артық
Салық төлеушінің амортизациялық аударымдарды есептен шығаруға заңға сәйкес
1.3 Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі
Корпорациялық табыс салығы салық кезеңi үшiн белгiленген ставканы
Салық кезеңi iшiнде төленетiн корпорациялық табыс салығы бойынша
Өткен салық кезеңi үшiн корпорациялық табыс салығы бойынша
Салық төлеушi төлеуге тиiс аванстық төлемдер сомалары салық
Салық төлеушi корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырғанға
Корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырылғаннан кейiн төленуге
Салық кезеңiнiң қорытындысы бойынша залал шеккен немесе салық
Салық төлеушi салық кезеңi iшiнде, өткен салық кезеңi
Салық төлеушiлер корпорациялық табыс салығын төлеудi өзiнiң тұрып
Салық төлеушiлер корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдердi
Салық кезеңi iшiнде енгiзiлген аванстық төлемдер сомалары салық
Салық төлеушi салық кезеңiнің қорытындысы бойынша корпорациялық табыс
Күнтiзбелiк жыл корпорациялық табыс салығы үшiн салық кезеңi
Егер ұйым күнтiзбелiк жыл басталғаннан кейiн құрылса, оның
Бұл ретте ұйымның оның уәкiлеттi органда мемлекеттік тiркеуге
Егер ұйым күнтiзбелiк жылдың аяғына дейiн таратылса, қайта
Егер күнтiзбелiк жыл басталғаннан кейiн құрылған ұйым осы
Арнайы салық режимiн қолданатын заңды тұлғаларды және Қазақстан
Резидент еместің тұрақты мекемесі болып:
1. тауарларды өндірумен, ұқсатумен, жинақтаумен, орап-буумен, жеткізумен, өткізумен
2. резидент еместің кез-келген басқару орны, филиалы, бөлімшесі,
3. табиғи ресурстарды өндірумен байланысты қызметті жүзеге асыратын
4. ойын автоматтарын, компьютерлік желілерімен байланыс арналарын, аттракциондарды,
Резидент еместердің ҚР-ғы көздерден алатын табыстары болып:
1. ҚР-да тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан,қызмет көрсетуден түскен
2. Нақты қызмет көрсетілген жеріне қарамастан, тұрақты мекеме
Резидент емес заңды тұлғаның ҚР-ғы тұрақты мекемемен байланысты
Мемлекеттік бюджетке төлем көзінен табыс салығын есептеу, ұстау
1. дивидендтер, қатысу үлесінен түскен табыстар және сыйақылар-15%;
2. тәуекелдерді сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру сыйақылары-10%;
3. тәуекелдерді қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру
4. халықаралық тасымалдарға көлік қызметін көрсетуден түскен табыстар-5%
5. ҚР-ғы көздерден алатын табыстар-20%
Резидент емес заңды тұлғаның табысына тұрақты мекеменің қызметіне
Резидент емес заңды тұлғаның ҚР-да тұрақты мекеме арқылы
Есептелген корпорациялық табыс салығының сомасы алып тасталған салық
Корпорациялық табыс салығы түрлі жеңілдіктер, төмендетулер және санкциялар
Корпорациялық табыс салығын төлеушілерге ҚР ҰБ мен мемлекеттік
Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салық төлеушінің
Резидент еместердің ҚР-ғы көздерден алынатын табыстарын қоспағанда, төлем
ҚР-да тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент
ІІ БӨЛІМ. Шегерімдер, тұрақты және уақытша айырмашылықтар, мемлекеттік
2.1 Шегерімдер және олардың қысқаша сипаттамасы
Занды тұлғалардың жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты
Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар болса, яғни
Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады.
Қызмет бабымен іс-сапарға кеткен шығындары және өкілеттік шығыстары
- іс-сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жолымен
- шетелдік іс-сапарда жүрген кезіңдегі тәулік шығындары Қазақстан
Алынған сыйақы (мүдде) бойынша шегерім келесі деңгейде жасалынады:
несиелер (займдар) бойынша, оның ішінде қаржылык лизинг бойынша
Күмәнді міндеттемелердің төленуі бойынша жасалатын шегерім. Егер де
Күмәнді қарыз талабы бойынша шегерім тиісті құжаттармен расталса
Резервтік (провизиялық) қорларға аударымдар бойынша шегеріс жасау. Өз
Ғылыми-зерттеу, жобалық және тәжірибе-конструкторлық жұмыстарына жасалған шығындар бойынша
Сақтандыру жарналары (пайдасы) бойынша шығыстарға шегеріс жасау. Жинақтау
Әлеуметтік төлемдерге арналған шығыстар бойынша шегерімдер. Салық төлеушілердің
Табиғи ресурстарды геологиялық зерттеулерге және оларды өндіруге дайындық
Геологиялық зерттеу жұмыстары жасалған контракт аясында жүзеге асады,
пайдалы қазбаларды босату кезінде алынған табыстары;
жылдық табыс жиынтығынан түзету ретінде алынып тасталатын табыстар
Теріс бағамының айырмасы бойынша шегерім жасау салық төлеушінің
Ескерілмей қалған теріс бағамының сомасы келесі салық кезеңінің
Айыппұлдарда, өсімдерде, олардың танылуына қарап шегерімге жатқызылуы мүмкін,
Салықтарды шегеріс жасау. Бұл жерде мемлекеттік бюджетке есептелген
Ағымдағы салықтық кезеңде өткен кезеңдер үшін төленген салық
Тіркелген активтер бойынша шегеріс жасау. Тіркелген активтерге-салык төлеушінің
Салық төлеуші өз еркі бойынша басқа да шектеу
Ғимараттар, қондырғылар, құрылыстар объектілері бойынша амортизациялық аударымдар жеке
Салықтық кезеңде келіп түскен тіркелген активтер мынадай құны
Салықтық кезеңнің басына топ ішіндегілердің баланстық құны(өткен салық
Салықтық кезеңде есептен шыққан тіркелген активтер мынадай құны
Жарлық капиталға салым ретінде алынған, тегін алынған, сатып
Қаржылық лизингіге берілген (қаржылық лизингі бойынша) тіркелген активтердің
Каржылық лизингіге берместен бұрын тіркелген актив баланстық құнында
Жөндетуге жұмсалатын шығыстар бойынша шегерімдер. Шегерім әрбір ішкі
Салык салынатын табысты анықтаған кезде жылдық жиынтық табыстан
- жылдық жиынтық табысты алумен байланысты
- күрделі сипаттағы шығыстар, яғни тіркелген активтерді салуға
- мемлекеттік бюджетке төленетін айыппұлдар мен
- жылдық жиынтық табысты алумен байланысты болса
Қазакстан Республикасының заң актісімен белгіленген, нормадан жоғары, төлеуге
- кәсіпкерлік қызметте пайдаланбайтын, құрылыс объектілерін салу, пайдалану
- тегін берілген мүліктердің, жұмыстардың, қызметтердің
Кәсіпкерлік кызметтен тартқан зияндар (егер шегерім түзетілген жылдық
Бағалы қағаздарды сатқан кезде шеккен зияны олардың құнын
2.2 Мемлекеттік бюджеттің 2009 жылғы атқарылуы
Мемлекеттік бюджеттің кірістері (оның ішінде кепілдік берілген трансферт)
2009 жылдың 1 ақпанына мемлекеттік бюджеттің салықтық түсімдер
Корпоративтік табыс салығы бойынша 63,8 млрд.теңге жоспарда
Жалақыдан ұсталатын салық бойынша түсімдер жоспарының орындалуы 2006
ІІІ БӨЛІМ. Кейінге қалдырылған табыс салығының жалпы түсінігі
3.1 Кейінге қалдырылған табыс салығы және сонымен байланысты
Кейінге қалдырылған корпоративтік табыс салығының пайда болу себебі
Кейінге қалдырылған салықтың есебі үшін 4310 «Кейінге калдырылған
Бухгалтерлік есепте табыс пен зиян есеп саясатында каралған
Бұл арада мынаны ескерген жөн: салық (жедел) есебінде
Бухгалтерлік және салық есебі арасындағы мәліметтердің тендігін сақтау
Осының нәтижесінде уақытша және тұрақты айырмашылықтар, сондай-ак уақытша
Тұрақты айырмашылықтар — бұл ағымдағы есепті кезеңде туындайтын
Тұрақты айырма ретінде келесі мысалды келтіруге болады:
жылдық жиынтық табыспен де, шаруашылық жүргізуші субъектінің кәсіпкерлік
бюджетке төленетін айыппұл санкциялары бухгалтерлік есепте жылдық табыстан
нормадан жоғары белгіленген іс-сапар мен өкілділік шығындары бухгалтерлік
қоршаған ортаны ластаудан тазартуға кеткен шығындар бухгалтерлік есепте
марапаттау бойынша шығыстар толық көлемде бухгалтерлік есепте шығысқа
несие бойынша, соның ішінде қаржылық лизингі бойынша да,
сақтандыру пайдасы бухгалтерлік есепте ешқандай шектеусіз шығысқа жатқызылады,
кәсіпкерлік қызметінде пайдаланбайтын объектілердің пайдалануы мен күтіп-ұстау шығыстары
және баска да шығыстары.
Уақытша айырма бухгалтерлік табысты есептеген кезде кейбір табыс
Бухгалтерлік есепте амортизациялық аударымдар үшін әртүрлі тәсілдер мен
бухгалтерлік есепте негізгі кұралды жөндеу шығындарын толық көлемде
15% асқан сомасы нсгізгі құралдың құндық балансына косылып,
бағалы қағаздарды сатудан жабылмаған зиян оларды сату кезінде
салық бойынша шығыстар (корпоративтік салығын, табыс салығын коспағанда)
теріс бағамдық айырма бухгалтерлік есепте толық көлемінде алынады,
Айырма сомасы негізінен шектеудің салдарынан пайда болады, ал
Тұрақты және уақытша айырма шаруашылық жүргізуші субъектінің есеп
Халықаралық практикада жалпы қабылданған пікір бойынша табыстан алынатын
Есептік кезеңде уақытша айырманың салдарынан пайда болған салық
Салықтық төлем міндеттемесінің әдісіне сәйкес, олар кезең барысыңда,
- салық салынатын табыстан төлеуге
- уақытша айырманың салықтык эффектісі сол
- кейінге қалдырылған салықтарды осы есептік кезеңге сәйкес
Мысалы. Кәсіпорын 2009 жылғы нәтижесі бойынша келесі нәтижені
Бухгалтерлік есеп мәліметі Жылдық жиынтық табыс туралы деклорацияның
Көрсеткіштер атауы Сомасы, мың теңге Көрсеткіштер атауы Сомасы,
1 2 3 4
1. өнімді (жұмысты, қызметті) сатқаннан түскен табыс 10200
өнімді (жұмысты қызметті) сатқаннан түскен табыс 10400
10200
200
сатылған өнімнің (жұмыстың, қызметі) өзіндік құны, соның ішінде
негізгі құралдардың амортиза-
циясы
жөндеуге кеткен шығыстары
7015
217
94 2. тауарды (қызметті, жұмысты) сатымен байланысты шығыстары
кезең шығыстары
жалпы және әкімшілік шығыстары, оған кіретіндер:
басқару және шаруашылық шығыстары
бюджетке төленетін, айыппұл санкциялары
нормадан жоғары жасалған іс-сапарының шығыстары
кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес шығыстары (мүшелді тойларына сыйлық
салықты есептеу
3.2. пайызды төлеуге байланысты шығыстар (шетел валютасында резидент
1780
916
68
44
52
700
135,54 3. марапаттау (Лондон банкаралық мөлшерлемесі бойынша, несиені
- бірінші шектеу кезіндегі марапаттау сомасы (Лондон банкаралық
- қосымша шектеуді ескеріп, есептелген марапаттау сомасы: 0+135540х15/30=67770
4. бағамның теріс айырмасы (200-бағамының оң айырмасы; 900,23-салық
5. салықтар (оның 500 мың теңгесі осы кезеңде,
Қорытынды
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің экономикасында көптеген
Салық салу жүйесін жекелей алғанда, оны нарықтық қатынастардың
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат табыс салығының мәні,
Осы жазылған курстық жұмысымды қорытындылай келе, мынадай мәселелерге
Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта
Ұйымдық-құқықтық жағынан алғанда салықтар – бұл заңмен алдын-ала
Салықтардың экономикалық мәні мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен
Осы жоғарыда келтірілген мәселелер курстық жұмыстың толықтай мазмұнын
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде корпорациялық табыс салығы –
Екінші бөлімінде шегерімдер туралы жалпы түсінікті бере отырып,
Үшінші бөлімінде кейінге қалдырылған корпоративтік табыс салығына жалпы
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Ілиясов Қ.Қ.,
Құлпыбаев С.
2. Крамаренко Т.Н.
Қомбарова А.М.
3. «Салық кодексі»
4. Б.Жүнісов,
Ұ.Мәмбетов,
Ү.Байжомартов. «Нарықтық экономика негіздері»
5. www.salyk.kz
6. Б.Б. Сұлтанова
17
Жылдық жиынтық табыс
ЖЖТ-ты түзету
Шегерімдер (заңнамамен реттемеленген шектерде ЖЖТ-ты алумен байланысты шығыстар)
Салық салынатын табыс
Салық салынатын табысты түзету
Залалрды ауыстыру ( - )
Салық салынатын табыс
Салық сомалары
Салық салынатын кейінгі табыс
Мемлекеттік бюджетке
Төлеушіде қалады