МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
І КӘСІПОРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК ЕСЕП ПЕН ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ 4
1.1 Кәсіпорындағы өндіріс пен шығынның жіктелуі 4
1.2 Қаржылық және өндірістік бухгалтерияның өзара қарым-қатынасы 8
ІІ ӨНДІРІСКЕ ЖҰМСАЛҒАН ШЫҒЫНДАРДЫҢ ЕСЕБІ 17
2.1 Негізгі өндіріс шығындарының есебі 17
2.2 Көмекші өндірістің шығындарының есебі 24
2.3 Өндірістегі ақауларды есепке алу 26
2.4 Үстеме шығыстардың есебі 30
Қорытынды 33
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 35
КІРІСПЕ
Бүгінде бухгалтерлік есепті басқару жүйесінде ең басты бір
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі
Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары
Менің бұл курстық жұмысты таңдау себебім өндірістік шығындар
өндірістік шығындардың құрамын қарастыру
өнім өндіруге жұмсалатын шығындардың есебін ұйымдастыруды қарастыру
өндірістегі ақаулардың есебін қарастыру
қарым-қатынастарын зерттеу.
Курстық жұмыстың обьектісі болып кәсіпорынның негізгі және көмекші
І КӘСІПОРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК ЕСЕП ПЕН ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1 Кәсіпорындағы өндіріс пен шығынның жіктелуі
Кәсіпорын — түрлі өндірістерден және шаруашылықтардан (негізгі, көмекші,
Кәсіпорынның жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және шығындарды
Негізгі өндіріске кәсіпорын шығаратын өнімдер, сондай-ақ өнімді сатуға
Көмекші өндіріс негізгі өндірістің өнімін әзірлеуге қатыспайды, бірақ
Қосымша цехтар (мақта қалдықтарынан тазартылған мақта өндіру жөніндегі
Қосалқы цехтар (ыдыстар мен буып-түю материалдарын дайындаумен айналысатын
Эксперименттік (тәжірибелік) цехтар тәжірибелік үлгілерді дайындайды және түрлі
Бұдан басқа кәсіпорында қызмет көрсететін өндірістер мен кәсіпорын
Сериялардың көлеміне қарай өндірістер мынадай үш түрге бөлінеді:
Сериялық өндірісте шығынды есепке алудың және өнімнің өзіндік
Жаппай өндіріс — ұзақ уақыт бойы бірдей өнімді
Өндірісті ұйымдастыру типі (тұрпаты) тек шығындарды есепке алуға
Кез келген өнімді өндіру, жұмыстарды атқару және қызметті
Шешімді қабылдау үшін ақпараттарды жинаған кезде белгілі бір
- шығындардың туындайтын (пайда болатын) орындары (өндірістер, цехтар,
- қызметтер, жұмыстар және өнім түрлері бойынша; өндіріс
- шығындар өнімнің өзіндік құнына ену тәсілі бойынша;
- өндіріс шығындары өнімнің көлеміне қатысты екіге бөлінеді:
- шығыстар түрі бойынша (баптары және элементтері бойынша);
Шығындар басқару қызметі (функциясы) бойынша:
- өндірістік (өндіріс процесінің барысында пайда болады);
- коммерциялық (сатумен байланысты);
- әкімшілік (басқару процесімен байланысты).
Коммерциялық және әкімшілік шығыстар кезең шығыстарына жатады, ал
1 сызбасы. Өндірістің өзіндік құны
Материалдар Жалақы Жалақыдан аударылған
Өндірістік
өзіндік құнға
қосылатын,
шығындар
өзіндік құнға
қосылатын,
шығындар
Өнімді өндірген кезінде Жұмыстарды атқарған, қызметтерді көрсеткен кезде
Келтірілген сызбадан байқағанымыз өзіне активтердің азаюын енгізетін шығындар
Өндіріс шығындарын есепке алу үшін шоттардың кешенді жүйесі
Шығындарды және өнімнің шығарылуын есепке алу мен бақылау
"Цехтар бойынша шығындар" ведомосы, онда 8010, 8030, 8040
"Цехтар бойынша шығындар" ведомосына жазу үшін мыналар негіз
— "Материалдар (жалақы) шығындарын бөлу (тарату)" кестесін әзірлеу,
— "Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясының (тозуының) есебі" кестесін
- "Материалдық емес активтер амортизациясының есебін" кестесін
- "Көмекші (қызмет көрсетуші) өндірістер мен шаруашылықтардың көрсеткен
Өндіріс шығындарының бухгалтерлік есебін ұйымдастырудың схемасы төменде келтірілген.
Өндіріс шығындарының талдамалық (аналитикалық) есебі калькуляция (есеп) объектілерінің
Өндіріске жұмсалған шығындарды олардың құжаттары, бойынша қандай калькуляциялау
2 сызбасы. Өндірістік шығындарды есептейді ұйымдастыру
Материалдар мен жалақы шығын-
дарын тарату кестесін әзірлеу,
амортизациясын есептеу (есептеп
шығару), көмекші өндірісінің
көрсеткен қызметін тарату
Өндіріске жұмсалған
шығындарын
көрсететін, құжаттар
«Цехтар бойынша шығындар» ведомостары (90, 92, 93, 95
Ай ішіндегі өндіріс шығындарының жинағы
Экономикалық элементтер
бойынша өндіріс
шығындарының жинағы
Өндіріске жұмсалған шығындары
туралы есеп беру
Бас кітап Бухгалтерлік баланс және басқа да есеп
Карточкалар, талдамалық есеп ведомостары (тапсырыс, қайт жасау, өндіріс
1.2 Қаржылық және өндірістік бухгалтерияның өзара қарым-қатынасы
Орташа және ірі кәсіпорындарда өндіріс шығындарын есепке алу
Қаржылық бухгалтерия шоттардың бас жоспарының 10-80-бөлімшелеріне енетін шоттарын
Басқару бухгалтериясы шоттардың Бас жоспарының 90-бөлімшелеріне енетін шоттарды
Қаржылық және басқару бухгалтериясының арасындағы өзара қарым-қатынастар мына
Кәсіпорынның қаржылық бухгалтериясында аяқталмаған өндірісті есептеу үшін 8010
8020 - "Көмекші өндіріс", 13
Сонымен, 8010-8030 шоттар "бір күндік шоттар" болып табылады
3 сызба. Қаржылық және өндірістік (басқару) бухгалтериясының өзара
Кәсіпорынның орталық бухгалтериясы
Қаржылық
бухгалтериясы
(10 – 80 бөлімше
шоттарында
жүргізіледі)
Өндірістік
(басқарушылық)
бухгалтериясы
(90 бөлімшесінің
шоттарында
жүргізіледі)
Есепті кезең басында аяқталмаған
өндірістің қалдықтары
211 – 214-шоттарында есепке алынады
Есепті кезеңде өнімге, жұмыстарға,
көрсетілген қызметтерге жұмсалған
барлық шығындарды беріледі
Есепті кезеңде өндірістік өнімді,
атқарылған жұмыстарды, көрсетілген
қызметтерді береді
Есепті кезеңде өзі өндірген
шалафабрикаттарды өткізу үшін
береді
Есепті кезеңде өндірісте
пайдаланбаған материалдарды,
өндіріс қалдықтарын, ақауларды
қайтарады
Есепті кезеңнің соңында 900, 910,
920, 950-шоттары бойынша
аяқталмаған өндірістің өзіндік құны
беріледі
Жаңа есепті кезеңнің басында 211-214
шоттарындағы есепке алынған
аяқталмаған өндірістің қалдықтары
беріледі
Өндіріске кеткен шығындарды есептеуге арналған шоттардың бөлімшесі бір
"Транзиттік" шоттарда көрсетілген ақпараттар нақты жасалған шығындар туралы
- шығындарға кеткен тікелей материалдар;
- шығындарға кеткен тікелей жұмыс күші;
- үстеме шығыстар.
Тікелей шығыстарға кеткен материалдар соңғы өнімнің құрамына (яғни,
Жұмыс күшіне жұмсалған тікелей шығындар - бұл өнімді
Мысалы, толассыз өндірісте жұмыс істейтін оператордың немесе металл
Қызмет көрсететін цех жұмысшыларының еңбек ақысы тікелей еңбек
Үстеме шығыстар өндіріске кеткен барлық шығындардан тікелей шығындарды
Жалпы алғанда, өндіріс есебін төрт негізгі кезеңге бөлуге
- өндіріс түрлері бойынша "транзиттік" шоттарда субъекттің есепті
- "Үстеме шығыстардың" шоттары бойынша субъекттің үстеме
- үстеме шығыстарын белгіленген тәсіл (шаруашылық жүргізуші
- "Транзиттік" шоттардағы жинақталған шығыстарды дайын өнім
Өндірілген өнімнің сапасы әрбір еңбек ұжымы бойынша олардың
Сапасы жағынан белгіленген стандарттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес
- ақау байқалған орны бойынша — ішкі
- анықталған ақаулардың сипаты бойынша — түзету
- пайда болу себептері бойынша — өндіріс технологиясының
Өндірістегі ақау 950 - "Өндірістегі ақау" деп аталатын
Ақаудың есебін жүргізу үшін 95 шоттар бөлімшесі арналған.
95 бөлімшенің құрамына мынадай синтетикалық шоттар кіреді:
8031 - "Материалдар", 8040 - "Үстеме шығыстары".
Ішкі түпкілікті ақаудың өзіндік құнын мынадай шығындар бойынша
Сыртқы ақаудың құны тұтынушылардың біржола ақау деп танылған
Өнімнің өзіндік құнына жатқызылған сыртқы және ішкі ақаудан
Ішкі ақаудан болған шығындар ақау анықталған айдағы өндіріс
Бухгалтериялық есепті және ақаудан болған шығынды анықтауды кәсіпорынның
Анықталған түпкілікті немесе түзетуге болатын ақау үшін ТББ
Ақаудан болған шығындарды тиісті дәрежеде есепке алуды және
Ақаудың себептері мен кінәлілерге шифр қойылып, осы мәселелер
Ақаудан болған шығын ай сайын өндіріс шоттарынан көшіріліп
Өткен есепті кезеңде өндірілген негізгі өнімге жататын сыртқы
Анықталған ақауды ақау туралы хабарламамен рәсімдейді. Онда бұйымның
Ақаудың барлық түрлері бойынша келесі шоттардың корреспонденциясы жасалады.
Шалафабрикаттардың есебі 8020 - "Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар"
8020 шоты алдын ала мына шоттарда көрсетілген ақпараттарды
8021 - "Материалдар" - материалдар құнының бір бөлігі
8022 - "Өндіріс жұмысшыларының еңбек ақысы" - еңбек
8023 - "Еңбек ақыдан аударылатын аударымдар" -
8024 - "Үстеме шығысы" - шалафабрикат өндірісіне қатысты
Ай соңында 8020 шоттың дебетіне өзі өндірген шалафабрикаттың
8020 - "Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар" шотының кредитінен
8010 - "Негізгі өндіріс", 8030 - "Көмекші өндіріс"
1320 - "Дайын өнім" - сатуға жататын шалафабрикаттардың
8020 - "Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар" - шалафабрикат
Шалафабрикаттардың талдамалық есебі олардың сакталатын жерлері және жекелеген
Өндірістегі шалафабрикаттар қозғалысын, яғни жедел есебін кәсіпорынның басқару
Қарапайым өндірісінде өнімнің, қызметтің және жұмыстың өзіндік құнының
Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік құны бойынша тұтынушыларға
1. Бу қазан цехы. Бу қазан цехының таза
1 тонна будың есептік өзіндік құны — 185
Ағымдағы айда жылыту үшін 14397 тонна бу шығарылған,
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны 2920049
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны туралы
2. Автотранспорт цехы. Автотранспорт цехының тасымалдаған жүгінің саны
Жоспарлы өзіндік құн бойынша қарсы көрсетілген қызметтін сомасы
бу қазан цехы бойынша — 382719 теңге (1983
жөндеу-механикалық цехы бойынша — 100360 теңге (520 т/кмх!93).
Жоғарьща келтірілген мәліметтер бойынша негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің
Жасалған калькуляцияның және жол парағының негізінде транспорттық қызметті
Күрделі өндірістің калькуляциясы. Шығындардың талдамалық есебі жөндеу түрлері
Жеке орындауға қабылданған цех тапсырысы тапсырыстар кітабына жазылады
Әрбір тапсырыстың өзіндік құны цех мәліметтерінің негізінде бухгалтерияда
Мысалға, жөндеу - механикалық цехының еңбеккерлері негізгі цехтың
Накладной мен нарядтың негізінде жұмыс түрі мен тұтынушылары
Бу қазаны мен автотранспорт цехының жөндеу-механикалық цехына көрсеткен
- бір т/км өзіндік құны — 193 теңге;
- бір тонна будың өзіндік құны — 185
Күрделі және көмекші өндірістеріндегі өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік
Бірінші әдіс кезінде жөндеу жұмыстарына, тапсырыстарға, не өнімнің
Екінші әдіс кезінде түгендеу деректері бойынша аяқталмаған өндіріс
Күрделі көмекші өндірістердегі өнімнің, жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің
Біздің мысалда айдың басына да, айдың соңына да
Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін тарату үшін "Көмекші өндірістің
Көмекші өндіріс қызметін тарату кестесін жасаған кезде оның
ІІ ӨНДІРІСКЕ ЖҰМСАЛҒАН ШЫҒЫНДАРДЫҢ ЕСЕБІ
2.1 Негізгі өндіріс шығындарының есебі
Өндіріс шығындарын есептеу үшін 8010 - "Негізгі өндіріс"
Өндіріске жұмсалған барлық шығындарды қорытындылау (шолу) үшін 8010-"Негізгі
8010 "Негізгі өндіріс" шоты бойынша өндірістін шығындар есебі
Материалдар. Шикі заттар мен материалдар — өнімді әзірлеу
Лимиттік-алу карталары және талап-накладнойы жұмсалған шикізат пен негізгі
Көмекші материалдар — тұрақты технологиялық процестерді қамтамасыз ету
Көмекші материалдардың нақты шығысы әрбір өнімнің өзіндік құнына,
Қайтарылған қалдықтар — бұл негізгі, көмекші және қосалқы
4. Сызба. өндірісте жұмсалған шығындардың есебін ұйымдастыру
211 «Негізгі өндіріс» шоты
дебет
Есепті кезеңнің басындағы
Аяқталмаған өндіріс қалдығы
Қоймаға тапсырылған өнім
901 шоты
201-206, 208
шотттарының сипатындағы жұмсал-
кредиті
мыстар және қызметтер
902 шоты
688 шотының
кредиті
903 шоты
634 шотының
кредиті («Әлеу- шыларының жалақы-
меттік салық», сынан
субшоты)
904 шоты
930 шотының
кредиті
«Транзиттік шоттары» бойынша
шығындардың жиыны
910 шотының
кредиті
тар, өндіріс қажеттілігі-
не босатылды
920 шотының
кредиті
950 шотының
кредиті
Өндіріске жұмсалған шығындардың
баулығы
Өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдық ресурстарының шығыстарына қайтарылған
Қайтарылған қалдықтар болып: материалдар, шикізаттар, шалафабрикаттар, жылуды сақтайтын
Белгіленген технологияға сәйкес өнімнің басқа түрін өндіру үшін
Қайтарылған қалдықтар (отходтар) келесі тәртіпте бағаланады:
- егер де қалдықтарды негізгі өндіріс мұқтаждығы үшін,
- қалдықтар қайта өңдеуге немесе сыртқа сатуға
- егер де қалдықтар шартка сәйкес шикізат немесе
Қайтымсыз (пайдаланылмайтын) қалдықтар бағалауға жатпайды. Қалдықтарды пайдалануды нормалау
Сатып алынатын бұйымдар, шалафабрикаттар және тараптық кәсіпорындар мен
Субъектінің өз транспортымен жөне өз қызметкерлерінің күшімен жеткізілген
Дайындау-көліктік шығыстарына (ДКШ) шығынның келесі түрлері жатады: жабдықтау-сату
Технологиялық мақсатқа арналған энергия мен отындар. Өндіріс процесінде
Технологиялық мақсатқа отын шығындарына кәсіпорынның өзі өндірген отыңдардың
Сондай-ақ кәсіпорынның технологиялық, двигательдік және басқа да өндірістік
Өнімнің өзіндік құнына енгізілген материалдық шығындардан қайтымды қалдықтардың
Еңбек ақы. "Еңбек ақы" бабына өндіріс нәтижелері үшін
- кәсіпорында қабылданған еңбек ақы төлеу жүйесімен
- ынталандыру сипатындағы төлемдер: өндірістік нәтижелер үшін берілетін
- жұмыс режимімен және еңбек жағдайларымен байланысты өтемдік
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес жекелеген салалардағы қызметкерлеріне
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес тегін берілетін,
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес кезекті және қосымша
- заңдарда белгіленген жағдайларда кәсіпорындар мен ұйымдардың
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес еңбек сіңірген
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес аудандық, экологиялық коэффициенттер
- кәсіптік-техникалық училищені бітірген түлектерге және
- кешкі және сырттай жоғары және арнаулы орта
- заңдарда көзделген жағдайларға сәйкес еңбек ақысы
- бұрынғы жұмыс орнындағы қызметтік айлық ақысының мөлшерін
- вахталық жұмыс кестесіне сәйкес кәсіпорынның орналасқан
- жұмысшы-донорға тексеруден өткен, қан тапсырған және әрбір
- егер атқарылған жұмыс үшін есеп айырысуды тікелей
Еңбек ақыдан аударылатын аударымдар. Қазақстан Республикасының әрекет етіп
Үстеме шығыстар. Үстеме шығыстар - бұл өндірісті басқарумен
Бұл шығындар ай бойында белгіленген номенклатуралық шығыс баптары
Үстеме шығыстар ай соңында белгіленген әдістеме бойынша. Негізгі
Шаруашылық жүргізуші субъекттер өзінің есептік саясатында өндіріс ерекшеліктерін
Мысалға, үстеме шығысының құрамында "Өндірісті дайындау және игеру
Өндірісті дайындау және игеру шығыстары алғашқыда шығыстың жалпы
Егер де кәсіпорында бірнеше өнім түрі өндірілетін болса,
Өндірістегі барлық шығындар цехтардың ведомостары бойынша топтастырылады, онда
8010 - "Негізгі өндіріс" шотының дебеттен кредиті бойынша
- ерлер ботинкасын;
- ерлер туфлиін;
- жеңіл әйелдер туфлиін;
- үйге киетін әйелдер туфлиін.
Ағымдағы айда аталған өнімнің өндіріс көлемі мынадай болған:
10 мың жұп — ерлер ботинкасы;
7 мың жұп — ерлер туфлиі;
5 мың жұп — әйелдер туфлиі;
12 мың жұп - әйелдердің үйге киетін туфлиі.
Кәсіпорынның жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін онда көмекші
Кәсіпорынның есептік саясатында үстеме шығыстар құрал-жабдықты пайдалану мен
Ағымдағы кезеңде 400 жұп аяқ киім сапа бөлімінің
2.2 Көмекші өндірістің шығындарының есебі
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және
Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар
8030 - "Көмекші өндірістер (қорытушы шот)";
8031 - "Материалдар";
8032 - "Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу";
8033 - "Еңбекақыдан қаржы бөлу";
8034 - "Амортизациялық қаржы бөлу".
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу
Көмекші өндірістің талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта, өнім
Қосымша өндірістің күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын өнімнің біртектестігі немесе
Көмекші өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама ерекшеленеді,
Автомашинаның ағымдағы жөндеуінің өзіндік құнын есептеу үшін автомашинамен
Тек жөндеу-механикалық пен аспаптар жасайтын цехтарды қоспағанда, бұл
Келесі есептік жылдың басында қаржылық бухгалтериядан өндірістік (басқарушылық)
Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін және атқарған жұмысын тұтынушылар
Көмекші өндірістің өнімінің санын счетчиктердің көрсеткіштері бойынша немесе
"Көмекші өндіріс қызметін таратудың" талдамалық кестесі үш бөлімнен
Бірінші бөлімде өнімнің, жұмыстардың көрсетілген қызметтердің және көмекші
Екінші бөлімнің деректері "Цех шығындарының" негізінде ведомосқа жазылады,
Үшінші бөлімде көрсетілген қызметтің жабдықтаушысы болып саналмайтын бөлімшелердің
Технологиялық процестің сипатына және шығаратын өнімнің, жұмыстар мен
Қарапайым өндіріс біртекті, күрделілігі бірдей өнімдерді шығарады. Оларда,
Күрделі өндіріс алуан түрлі өнім түрлерін шығарады, оның
Енді осы аталған түрлеріне сәйкес біз бір мысал
Кәсіпорынның құрамында көмекші өндіріс ретінде: автотпранспорттық, жөндеу-механикалық, бу
2.3 Өндірістегі ақауларды есепке алу
Өндірілген өнімнің сапасы әрбір еңбек ұжымы бойынша олардың
Сапасы жағынан белгіленген стандарттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес
- ақау байқалған орны бойынша — ішкі
- анықталған ақаулардың сипаты бойынша — түзету
- пайда балу себептері бойынша — өндіріс технологиясының
Өндірістегі ақау 950 - "Өндірістегі ақау" деп аталатын
Ақаудың есебін жүргізу үшін 95 шоттар бөлімшесі арналған.
95 бөлімшенің құрамына мынадай синтетикалық шоттар кіреді:
950 - "Өндірістегі ақау", 951 - "Материалдар", 952
Ішкі түпкілікті ақаудың өзіндік құнын мынадай шығындар бойынша
Сыртқы ақаудың құны тұтынушылардың біржола ақау деп танылған
Өнімнің өзіндік құнына жатқызылған сыртқы және ішкі ақаудан
Ішкі ақаудан болған шығындар ақау анықталған айдағы өндіріс
Бухгалтериялық есепті және ақаудан болған шығынды анықтауды кәсіпорынның
Анықталған түпкілікті немесе түзетуге болатын ақау үшін ТББ
Ақаудан болған шығындарды тиісті дәрежеде есепке алуды және
Ақаудың себептері мен кінәлілерге шифр қойылып, осы мәселелер
Ақаудан болған шығын ай сайын өндіріс шоттарынан көшіріліп
Өткен есепті кезеңде өндірілген негізгі өнімге жататын сыртқы
Анықталған ақауды ақау туралы хабарламамен рәсімдейді. Онда бұйымнын
Ақаудың барлық түрлері бойынша келесі шоттардың корреспонденциясы жасалады.
Шалафабрикаттардың есебі 910-"Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар" деген активті
910 шоты алдын ала мына шоттарда көрсетілген
911 - "Материалдар" - материалдар құнының бір бөлігі
912 - "Өндіріс жұмысшыларының еңбек ақысы" - еңбек
913 - "Еңбек ақыдан аударылатын аударымдар" - 912
914 - "Үстеме шығысы" - шалафабрикат өндірісіне қатысты
Ай соңында 910 шоттың дебетіне өзі өндірген шалафабрикаттың
910 - "Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар" шотының кредитінен
900 - "Негізгі өндіріс", 920 - "Көмекші өндіріс"
221 - "Дайын өнім" - сатуға жататын шалафабрикаттардың
212 - "Өзіне меншікті өндірісіндегі шалафабрикаттар" - шалафабрикат
Шалафабрикаттардың талдамалық есебі олардың сақталатын жерлері және жекелеген
Өндірістегі шалафабрикаттар қозғалысын, яғни жедел есебін кәсіпорынның басқару
2.4 Үстеме шығыстардың есебі
Үстеме шығыстарға өндіріске қызмет көрсетумен және негізгі және
Үстеме шығыстар, әдетте, біршама жалпы сипатқа ие болады:
- кешендік сипаты - шығыстар құрамында барлық экономикалық
- екі және одан да көп бұйымдар шығарған
Үстеме шығыстарды тарату тәсілі өндірістің ерекшелігіне және есептік
- өндіріс жұмысшыларының еңбек ақысына пара-пар етіп (пропорционалды)
- тікелей материал шығыстарына пapa-пар етіп (пропорционалды) таратылады;
- өндірілген өнім санына немесе өнделген шикізаттың
- цех құнына пара-пар етіп (пропорционалды) (мысалға, кара
- алдын-ала белгіленген шығындардың тұрақты коэффициенттері бойынша таратылады;
- басқа да тарату базалары бойынша таратылады
8040 - "Үстеме шығындар" бөлімшесі мынадай шоттардан тұрады:
8040 - "Үстеме шығындар", онда транзиттік әрі бір
8041 - "Материалдар" — үстеме шығындардағы материалдардың барлықтүрлерін
8042 - "Қызметкерлердің еңбегіне еңбек ақы төлеу" —
8043 - "Еңбекақыдан аударылатын аударымдар" — 8042-шотында есептелген
8044 - "Негізгі құралды жөндеу" - өндіріс
8045 - "Негізгі құралдардың тозуы және материалдық
8046 - "Тұрғын-үй қызметі" — тұрғын-үй қызметінің барысында
8047 - "Жал ақысы" — өндірісте пайдаланатын негізгі
8048 - "Басқа да" — әлеуметтік сфераға (аясына)
Үстеме шығыстың аналитикалық (талдамалық) есебі келесі номенклатуралық бап
Мысал. Аяқ киім тігетін өнеркәсіп кәсіпорны төрт өнім
теріден тігілген ерлер аяқ киімі - 100 мың
теріден тігілген ерлер туфлиі — 7 мың жұп
жеңіл материалдардан тігілген әйелдердің туфлиі — 12 мың
үйде киетін әйелдер туфлиі - 12 мың жұп
Үстеме шығыстарын тарату кезінде мыналар қабылданды:
- алдымен құрал-жабдықты пайдалану мен күтіп-ұстау шығыстары бойынша
— содан соң жалпы үстеме шығыстары өндіріс жұмысшыларының
Сметалық нормативтік мөлшерлеме есептеу үшін мына формуланы пайдаланады:
Н=СР,
Мұнда,
Н - сметалық (нормативтік) мөлшерлеме;
С — құрал-жабдықтың бір сағатына кететін сметалық шығыстың
Р - құрал-жабдықтың жұмыс істеу барысында жасалған машина/
Соңғы көрсеткіштің деңгейі өнімнің бір түрін әзірлеуде пайдаланатын
- цех құрал-жабдықтарының шығындарын олардың күрделілігіне, қуаттылығына және
- құрал-жабдықтың әрбір топтары бойынша жылдық сметалық шығыс
- әрбір топ бойынша жұмыс істеу сағаты, яғни
Жоғарыда келтірілген мысалда теріден тігілген ерлер аяқ киімін
Есептеуді оңайлату мақсатында тек өздерінің конструкциясы, технологиясы және
Бұл арада атап өтетін бір жайт, ол құрал-жабдықтарды
Көмекші өндірісте біртектес өнімдер әзірленсе, онда құрал-жабдықтар, машинаны
Есептелген сметалық мөлшерлеменің негізінде құрал-жабдықты пайдалану және күтіп-ұстау
Қорытынды
Қортындылай келе кез келген өнімдерді өндіру жұмыстарды атқару
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Закон ''О бухгалтерском учете'' Указ Президента РК, имеющий
О государственной программе развития и совершенствования бухгалтерского учета
Корреспонденция счетов типовых хозяйственных операций по
Дюсембаев К.Ш. ''Анализ финансового положения предприятия'', ''Экономика'', 1998.
Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и
Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на казахстанском
Козлов В.П., Парашутин Н.В., Бабченко Т.Н., Голонина Е.Н.
Кириянова З.Ф., ''Теория бухгалтерского учета'' Москва: ''Финансы и
Радостовец В.К.,Радостовец В.В., Шмидт О.И., ''Бухгалтерский учет на
Радостовец В.К. Финансовый и управленческий учет на предприятии.
Соколов Я.В., ''История развития бухгалтерского учета'' Москва, Финансы
Хорнгрен Ч.Т., Дж. Фостер Бухгалтерский учет:
2