Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................................3
І. Екінші деңгейлі
1.1. Ұлттық банк және оның екінші деңгейлі банктерді реттеудегі
1.2. Банктегі бухгалтерлік есеп операция жұмысының жалпы сипаттамасы..11
1.3. Банктердегі аналитикалық және синтетикалылық есеп, олардың
формалары-....................................................................................................17
ІІ. «Казкоммерцбанк» АҚ бухгалтерлік
2.1.Екінші деңгейлі банктерде клиенттерге шот ашу, жүргізу және
тәртібі..............................................................................................................21
2.2. «Казкоммерцбанк» АҚ негізгі құралдар мен материалдық
емес активтердің есебі....................................................................................29
2.3. Несиелендіру бойынша операциялардың есебі...........................................31
ІІІ. Екінші деңгейлі банктерде
3.1. Банктік аудитті жүргізудің тәсілдері мен амалдары...................................41
3.2. Банктердегі аудиттің ерекшеліктері............................................................43
3.3. Банктердің қаржы есебі элементтерінің аудиті...........................................48
Қорытынды..........................................................................................................55
Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................................................57
Кіріспе
Кез келген мемлекеттің экономикасында ірі кәсіпорындар, шағын және орта
Нарық экономикасы, шаруашылық жүйесі интеграциялану кезеңінде қаражат құрау мен
Өз басқаруына алған кәсіпорындардың жай-жапсарын білу үшін шетелдік басқарушылар,қаржы
Осы кезеңде бүкіл әлем бойынша бухгалтерлік есеп,қаржы есебінің реформасы
Бухгалтерлік есептеу жүйесінде кредиторлық және дебиторлық қарыздардың маңызы зор.
Осыған орай осы дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасы екінші
Осы мақсатты орындау үшін алдымда шешілетін мәселелер:
Банктерде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды зерттеу;
«Казкоммерцбанк» бөлімшелеріндегі операцияларды есепке алу;
Банктегі аудиттің мәні мен ерекшеліктері.
І. Екінші деңгейлі банктерде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ерекшеліктері
1.1. Ұлттық банк және оның екінші деңгейлі банктерді реттеудегі
Банк жүйесіндегі есепке алу экономиканың басқа саласындағы
Ұлттық банкінің тарихына қысқаша оралсақ, ол республикадағы банк жүйесінің
Ұлттық банк - заңды тұлға, дербес балансы бар,
Қазақстан Ұлттық банкі Қазақстан Республикасы заңдарының негізінде өзінің қызметіне
Ұлттық банктің негізгі міндеті - ұлттық валютаның ішкі және
ақша айналымы,несие,банктік есеп айырысу мен валюталық қатынастарды ұйымдастырады;
ақша,несие және банк жүйелерінің тұрақты қызметін қамтамасыз етеді;
несие берушілер мен салымшалардың,сондай-ақ шетел валютасын сатып алу-сату
Ұлттық банктің міндеті оның атқаратын қызметтері арқылы орындалады:
Біріншіден,Қазақстан Республикасында мемлекеттік ақша-несие саясатын жүргізу, яғни Ұлттық банк
Ұлттық банк өзінің бағалы қағаздарын шығарады,сонымен қатар мемлекеттік бағалы
Екіншіден, Қазақстан Республикасында қолданылатын банкнота және монетаны (теңге мен
Үшіншіден, банктердің банкісі қызметін атқару. Ол үшін Ұлттық банк
Төртіншіден, үкіметтің және мемлекеттік органдардың банкі және агенті қызметін
Бесіншіден, банктердің ісін бақылау және қадағалау қызметі. Ол үшін
Банктердегі бухгалтерлік есеп айырысудың, бухгалтерлік, банктік және басқа есептін
Алтыншыдан, ваюталық реттеу және валюталық бақылау қызметі. Оны атқару
Жетіншіден, елдің алтын валюта қорларын басқару қызметі. Оны атқару
Президенттің немесе үкіметтің тапсырмасы бойынша Ұлттық банктің қоймасында сақтау
Ұлттық банк өз шығындарын өз қаражатымен өтейді. Оның өз
Алтын валюта активтерін қайта бағалау шоты оларды қайта бағалау
алтыннан;
банкнота, монета түріндегі шетел валютасынан, шетелдердегі және республикадағы Ұлттық
Ұлттық банкте сақтаулы валюталық құндылықтардан;
шетел үкіметтері немесе халықаралық қаржы мекемелері шығарып, кепілдік
шетел валютасындағы жай және аударым вексельден;
өтімділігі және қауіпсіздігі қамтамасыз етілген жағдайдағы шетел валютасындағы басқа
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы таза табысы оның іс
Ұлттық банктің төрағасын республика Президенті Парламентпен келісе отырып
1.2. Банктегі бухгалтерлік есеп операция жұмысының жалпы
Бухгалтерлік есеп жүйесі банк басшысына банкті ұйымдастыруды жоспралау мен
Бухгалтерлік есеп жүйесінің сапалылығын келесі белгілерден сипаттауға болады:
Ақпараттарды тиімді өңдеуге мүмкіндік береді;
Есеп беру мәліметтерін жедел түрде алуға мүмкіндік береді;
Нақтылықтың /дәлділіктің/ жоғары дәрежесімен қамтамасыз етеді;
Алаяқтық мүмкіндіктерін азайтады.
Барлық екінші деңгейлі банктер үшін бухгалтерлік есепті жүргізудегі құжат
Банктің операцияларын жүзеге асыратын және олардың сомаларын есептеп бейнелейтін
Банк мекемесіне клиенттерден, сондай-ақ байланыс бөлімшелері арқылы түскен құжаттар
Күнделікті жұмыс күнінің басында бухгалтер клиент шотындағы қалдықты, сондай-ақ
Банк мекемелеріне күнделікті дербес шоттың көшірмесін және операцияны жүргізу
Күнделікті құжаттардың аналитикалық және синтетикалық есеп материалдарының өз-ара салыстырулары
Әр-бір банк мекемесі операциялық күннің аяқталуына байланысты күнделікті бухгалтерлік
Жұмысты ұйымдастыруға байланысты барлық аталған талаптар мен банк айналымдағы
Есеп операция аппаратының негізгі міндеттерін, сондай-ақ жауапты қызметкерлерге, бақылаушыға,
Банктің ішкі құрылысы шартті түрде негізгі екі бөлігі бөлінуі
Құжаттар – жүргізілуі шаруашылық операцияларға заңды күш беретін жазбаша
Банктің есеп кассалық, несиелік және тағы басқа операциялары бухгалтерлік
Бұл құжаттардың жиынтығы банктік құжаттар деп аталады.
Құжаттар былай бөлінеді: банктік , клиенттік.
Банкте құралатын құжаттарға мыналар жатады:
банк аралық есеп айыру бойынша дебеттік және кредиттік тапсырма.
Мемориалдық және кассалық ордер
Қаржы шоты бойынша несиенің қамтылуын талдау нәтижесі бойынша несие
Есеп айыру құжаттарын төлеу үшін несие беру туралы өкім;
Клиенттік құжаттарға мыналар жатады:
төлем тапсырысы;
төлем талап тапсырысы;
қолма-қол жарнама, хабарлама;
Банк аралық есеп айыру бойынша дебеттік және кредитік тапсырыс
Мемориалды ордер төлем тапсырысын бөліп төлеген кездегі операцияны толтыру
Кіріс кассалық ордерге мыналар жатады:
қол ма қол жарнаға хабарлама;
кіріс кассалық ордер;
ақша қабылдау бойынша түбіртек;
Шығыс кассалық ордерге мыналар жатады:
- ақшалай чек;
ішкі банк операцияларын жүргізу кезінде қолданылатын шығыс
кассалық ордер/аванс беру,қызметкерлерге жалақы беру, клиенттерге аманат беру, айналымға
Бухгалтерлік жазбаларда қысқарту мақсатында операцияның сипатына байланысты құрама құжаттар
-құрама төлем тапсырысы;
-құрама ордерлер;
Баланстан тыс құжаттарға кіріс және шығыс баланстан тыс ордерлер
Банк операциясын жүргізуге негіз болатын барлық кассалық және мемориалды
А/қосымша тексеруді қажет етпейтін құжаттарда жауапты орындаушының біреуінің ғана
Б/клиенттерден келіп түскен құжаттар формальды және мәні жағынан тексеріледі.
Формальді жағынан бухгалтер мыналарды тексереді:
-реквизиттердің толықтылығын
-клиенттердің қолы мен мөрінің дұрыстығын
-алғашқы және соңғы даналарда ешқандай айырмашылық жоқ
екендігін.
Мәні жағынан тексергенде:
-құжат қай шоттан төленуі тиіс екендігін
-шотта құжатты төлеуге қаржы бар екендігін
-қол үлгісінің карточкасы бойынша құжаттарға кімнің қол
қойғанын
-құжаттың мерзімін.
Ақшалай чек бойынша шаруашылық ұйымдар ақша алғанда, шаруашылықтың жауапты
Жұмыс күнін және құжат айналымын ұйымдастыру, банктің ішкі
Есеп операция қызметкерлерінің жұмыс күнін ұйымдастыру, келіп түскен есеп
Банктерді жұмыс күнін және құжат айналымын ұйымдастыруға мынадай
-барлық есеп ақша құжаттары шоттар бойынша бухгалтерлік есепте сол
-операция күнінің соңына келіп түскен құжаттар тәртіп бойынша келесі
Банктің жұмыс күнінің операциялық және операциялық емес болып
Банк қызметін бақылау бойынша операциялар жиынтығы ішкі банктік бақылау
Алдын-ала бақылау – операция орындалғанға дейін жүргізіледі. Онымен банк
Ағымды бақылау – операцияны жүргізу кезінде, операциялық күн барысында
1.Құжаттарды формальді және мәні жағынан тексеру;
2.Клиенттің дербес шоты бойынша құжаттағы жазбаларды тексеру, аналитикалық және
3.Бөлшек операциялар бойынша ағымды бақылауды бас бухгалтер немесе оның
Кейінгі бақылау – жүргізілетін операция бойынша есептің дұрыстығын және
1.3. Банктердегі аналитикалық және синтетикалылық есеп, олардың формалары
Аналитикалық есеп – бұл әрбір банк операциясының бейнеленуін көрсететін
Аналитикалық есептің материалдары болып келесілер табылады:
а/Дербес шоттар;
б/операциялық журналдар;
в/түгелдеу карточкалары;
г/кітаптар.
Олар әрбір балансты және баланстан тыс шоттар бойынша ашылады.
2/Қысқа мерзімді несие бойынша міндеттеме бойынша аналитикалық есептің
Карточка-паспорт әрбір шаруашылық инвентармен арзан бағалы тез тозатын
Операциялық журналдар – анықталғанға дейінгі сомалар есептелетін шоттар бойынша
Аналитикалық есептің негізгі материалы- дербес шот?
Дербес шот клиенттің әрбір клиенттің әрбір шоты бойынша ашылады
Дербес шоттың реквизиттері:
1.Дербес шоттың нөмірі;
2.Мерзімі;
3.Құжат нөмірі;
4.Корреспонденттік шоттың нөмірі;
5.Операция түрі, айналым сомасы;
6.Дебет және кредит бойынша қалдық сомасы.
Дербес шот орнатылған стандартқа сәйкес 2 данада басылады. Екінші
Синтетикалық есеп – бұл жалпылама есеп. Банктегі синтетикалық есептің
1.Бухгалтерлік журналдар;
2.Кассалық журналдар;
3.Құрама карточкалар;
4.Айналм және тексеру ведомостері;
5.Баланстар /күндік, айлық, жылдық/.
Синтетикалық есеп мәліметтері кассалық жоспрадың, мемлекеттік бюджеттің және басқа
Кассалық журнал – кассалық жоспардың белгісі мен сомасын, клиенттердің
Екінші деңгейлі банк балансы банктің меншікті және тартылған
Күнделікті бухгалтер аналитикалық және синтетикалық есептің мәліметтерін салыстыруы керек.
Күндіз құрылған баланстың дұрыстығы, актив пен пассив қалдықтарының қорытындысының
Баланста балансты құрған қызметкердің және бас бухгалтердің қолы болуы
ІІ. «Казкоммерцбанк» АҚ бухгалтерлік есепті жүргізуді ұйымдастыру
2.1.Екінші деңгейлі банктерде клиенттерге шот ашу, жүргізу және жабу
Клиенттердің банктік шоты – бұл банк пен шот иесі
Келісімде көрсетілген шарттар мыналар:
-клиенттердің нақты ақшасын сақтауға және клиенттердің кез келген уақытта
-шот иесінің есебіне ақша сомасын қабылдау /қосу/;
-шот иесінің тапсырысы бойынша немесе үшінші тұлғаның бұйрығы бойынша
Банктік шоттар теңгеде, сондай-ақ шетел валютаарында ашылып, жүргізіледі және
а/ағымды шот б/корреспонденттік шот.
Ағымды шот - бұл заңды және жеке тұлғалардың банктік
Шетелдік дипломатиялық және консулдық өкілеттіліктер үшін:
1.Қол және мөр басылымының үлгісін көрсететін құжат;
2.ҚР-ның СІМ-мен бекітілген, оның аккредитациясын көрсететін құжаттың көшірмесі.
Ашылатын шоттың түріне байланысты банк клиенттен қосымша құжаттарды ҚР-ның
Клиенттердің меншіктік қаржыларын сақтауы мен есебі үшін, оларға банктен
-алғашқы үш сан ЭЕМ-ға енгізу үшін;
-келесі үш сан – балансті шот нөмірі;
-жетінші сан – бақылау кілті;
-соңғы екі сан – тіркеу нөмірі.
II деңейлі банктердің жаңа шот жоспарына көшуімен байланысты, Ұлттық
Шоттар нөмірінде теқ қана сандар қолданылады, ал шот құрылымында,
Дербес бет /ескіше/;
Банктік шот /жаңаша/;
Қарыз шоты /ескіше/;
Қарыз шоты/жаңаша/;
Ұлттық Банк ұсынған нөмірлеудің негізінде, екінші деңгейлі банктердің
Б Б Б Б - баланстық шот нөмірі;
Ю – құқылық статусы;
Р – резиденттік белгісі;
Нөмірлеу соңында нөлдер тіркеледі, бұл банктердің нөлдерді кез-келген уақытта
Клиенттің шот ашуға жазған өтініші №1 формадағы тіркеу кітабында
Операцияның код бойынша номірленуі
01 – төлем тапсырысы
02 – төлем талап-тапсырысы
03 – нақты ақшаның түсімі
04 – есеп айыру чегі
05 – аккредитивтер
06 - өшіру,аудару
17 – қарыз ұсыну,қайтару
Клиенттің банктік шоты бойынша операциялар мына жағдайда жүргізіледі :
-ҚРның заңына және жасалған келісім-шартқа қайшы келмейтін банк бұйрығы
Банктік шоттар бойынша,кіріс операцияларынан басқа оперрацияларды тоқтату немесе шот
Банктік шоттардың жабылуы, клиентпен жасалған банктік шот туралы келісім
Кредитор бактің хабарлануынсыз ашылған банктік шот үшін клиент мыңдық
Клиенттердің тапсырысы бойынша банк мекемелері арасындағы есеп айырулар банкаралық
Әртүрлі банктерге бағынатын банк мекемелері арасындағы есеп айырулар банкаралық
Есеп айыруды жүзеге асыру үшін әрбір банкке корреспонденттік шоттар
1.Корреспонденттік шотты ашуға өтініш;
2.Қол және мөр басылымының үлгілері көрсетілетін құжат.
Егер бір банкте немесе есеп айыру орталығында операция басталса
Корреспонденттік қатынастар – бұл екі немесе бірнеше несиелік мекемелер
Корреспонденттік қатынас арнайы корреспонденттік келісіммен толтырылады.Онда сәйкес банктік операцияларды
-міндетті резервтердің нормативі;
-өтімділік;
-овердрафт түрінде несие алу мүмкіндігі ;
-несие лимиті және өшіру тәртібі;
-сальдолық шотқа түсініктеме;
-корреспонденттік шотты ашу тәртібі;
-өзара мүдделіктерге байланысты қойылатын басқа да сұрақтар.
Корреспонденттік шот – бұл бекітілген келісім негізінде басқа банктердің
Корреспондент – бұл басқа банк қаржылары есебінен және тапсырысы
Коореспондент – бұл есеп айыру операцияларының жүзеге асырылуы үшін
Кесте 1 - Корреспонденттік шоттар бойынша бухгалтерлік жазулар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 Ұлттық банк мекемелерінде Облыстық Ұлттық банк немесе Бас
2 Облыстық Ұлттық банкпен немесе БАФ – тан клиенттердің
3 Екінші деңгейлі банк мекемелерінде, басқа банктердің корреспонденттік шоттары
4 Басқа екінші деңгейлі банкте корреспонденттік шоттан көшірмені алу
5 Егер төлеуші мен алушыға бірыңғай корреспонденттік шотқа көшкен
Электронды төлемдердің есебі мен оларды ұйымдастыру тәртібі
Электронды төлемдер әр түрлі екінші деңгейлі банктер арасындағы банкаралық
Электронды төлемдерді енгізу бір уақытта банктер арасындағы қағазды құжат
а) Барлық электронды төлемдермен безендірілген құжаттарҰлттық Банктің жіберуші және
«Б» филиалына электронды аударуды жіберуші оның шынайылылығын куәландырады,ал электронды
Б) Электронды құжаттардың байланыс шоттары бойынша квитовкасы бастапқы және
Электронды төлем құжаты клиенттің «электрон» деген белгісі бар жай
Банк мекемесі мен оның клиентіне арналған электронды төлем «А»
Электронды төлем құжаты шынайылылықтың қажетті деңгейін қамтамасыз ететін
Электронды төлем арқылы есеп айыру екіге бөлінеді:
Облыс ішіндегі есеп айыру;
Аймақ аралық есеп айыру.
Электронды төлем құжаттарының түрлері операция түрлерінің келесі белгілері бойынша
01 – төлем тапсырысы
02 – төлем талап тапсырысы
03 – кассалық
04 – есеп айыру чегі
05 – аккредитив
06 – мемориалды ордер (№2 –ші картотекадағы төлем құжаттарын
08 – қаржылық мекемелердің есеп айыру чектері.
Дебеттік электронды төлемді аударулар барлық байланыс шоттары бойынша жүргізіледі.
Электронды төлем құжатын бастапқы өткізбе бойынша «Б» филиалына жіберу
Дт – клиент шоты
Кт – 44421.
Алушының облыстық Ұлттық Банкінде немесе БАФ-ті электронды құжаттың түсуі
Ал облыстық Ұлттық банктің немесе БАФ-тің бөлімшесінде клиент шотына
Барлық аймақ аралық есеп айыру бойынша түскен электронды төлемдер
Дт -24421
Кт –44721.
«А» филиалынан куәландыруды алғаннан кейін «Б» филиалында автоматты түрде
Дт –44721
Кт – ағымды шот.
Және бір уақытта құжаттардыңквитовкасы жүргізіледі.Сол квитовкаланған сомаға мына өткізбе
Дт –24427
Кт –24421.
Осыдан кейін «А» филиалына «алушының шотына қаржылардың аударылғандығы туралы»
2.2. «Казкоммерцбанк» АҚ негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің
Негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің есебі орталықтандырылған түрде
Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер бухгалтерлік есепте бастапқы
Негiзгi құралдардың сапалық (моральдық) тозуы
Негiзгi құралдардың сапалық
Амортизация (латынның “өтеу” деген сөзiнен)
Кесте 2 - Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Шоттардың корреспонденциясы
дебет кредит
1 Алдын-ала төлемсіз негізгі құралдар мен материалдық емес активтер
2 Алынған негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің
3 Алдын-ала төлем арқылы негізгі құралдар мен материалдық емес
4 Негізгі құралдарды кіріске алу 1652-920, 1653-922, 1654-921,926, 1657-923,
5 Күрделі жөндеу үшін аванс есептелді 1860-904 1051-161
6 Негізгі құралдарға тозу есептелді 5781, 5782, 5783,
2.3. Несиелендіру бойынша операциялардың есебі
Тұрғын үй құрылысын жүргізу және сатып алу мақсатында,екінші деңгейлі
Қолданбалы шот жоспары бойынша:
778-«Азаматтарға берілген ұзақ мерзімді қарыздар».
718-«Мерзімі ұзартылған қарыздар».
Енгізілген шот жоспары бойынша :
1414-«Клиенттерге ұсынылған орта мерзімді несиелер».
1417-«Клиенттерге ұсынылған ұзақ мерзімді қарыздар»
1424-«Несиелер бойынша клиенттердің мерзімі ұзартылған берешектері» , 9941-«Ұзақ
Аналитикалық есепте несие бойынша берешектің есебі үшін дербес шоттар
Қарыз алу үшін қарызшы қарыз жинақ шотта белгіленген мөлшерде
Несиелік келісім шарт жасалғанда берілген несие сомасы нөиірі 711(2211)
Дт –778 (141,1417)
Кт –711(2211)
Кіріс 9941 (7339).
Мысалы, нақты ақшамен қарыз берген кезде «Тұрғын үй құрылыс
Дт –711(2211)
Кт – 960(4608) 3 –к комиссиондық төлем
Кт –031(1001) айырмаға.
Жасалған келісім шартқа сәйкес қарызшы ай сайын нақты ақшамен
Дт –031(1001)
Кт –960(4414,4417)
Кт –778(1414,1417).
Берешек қалдығы теңгенің долларға ауысу курсынаесептеледі. Егер ай аяғында
Дт –718(1424)
Кт –778 (1414,1417).
Қарызшыдан барлық қарызын толық қайтаруға нақты ақша түскенде шұғыл
Дт –031(1001)
Кт –718(1424)
Кт –778(1414,1417)
Шығын 9941(7339).
Лизинг компаниясы мен жалға алушы арасында жал мерзімі шарттары,
негізгі құралдардың құны , жарамдылық мерзімі, жал мерзімі, жалдың
Лизингтік келісімнің орындалуы үшін банкте негізгі құралдар болуы керек.
Қолданылып жүрген шот жоспары бойынша бұл құралдар 924 шотта
Қолданылып жүрген шот жоспары бойынша шаруашылық ұйымдарға жалға берілген
Есеп карточкасында екі жаққа да керекті құрал-жабдықтарды жеткізі күні,оның
Кіріс бойынша жазбалар жалға берілген негізігі құралдардың құнын білдіреді,ал
Негізгі құралдарды қолдану бойынша оның иесі тозу құнын аударады
Есеп беру күнінде негізгі құралдардың баланста көрсетілуі үшін тозу
Амортизацияны аудару кезінде:
Дт –5785
Кт –1696.
Жалға алушы келісім шартқа сәйкес негізгі құралдарды қалдық құны
Дт –1696 тозу сомасына
Дт -2203
Кт –1656.
Бір уақытта сатып алудан алынған құралдардың сомасына ішкі корреспонденттік
Дт –1051
Кт –4852.
Басқа да кірістер сияқты 4920-«Басқа да кірістер» шотына аударылатын
Дт –2203
Кт –4920.
Егер жалға беруші қаржыларды белгіленген мерзімнен бұрын аударса, онда
Төлем мерзімі жеткеннен кейін алдын ала төлем шоты жабылады
Дт –2750
Кт –4920
Егер жалға алушы келісім шарттың шарттарын бұзатын болса,онда одан
Дт –2203
Кт –4900.
Егер жалға алушы басқа банктің клиенті болса,онда оның жалға
Дт –1860
Кт – 4920.
Жалға алушыдан қаржы түскенде дебеторлар шоты жабылады:
Дт –1051
Кт –1860.
Дебиторлармен және кредиторлармен операциялар атқаратын Ұлттық Банкінің франт-офис бөлімшесі
Дебиторлармен және кредиторлармен (операциялар атқаратын) шаруашылық қызмет жөнінен операцияларды
Ұлттық бакінің қызметкерлеріне қажетті қызмет көрсету үшін қызмет көрсету
-өткен әр ай сайын әр қызметкер жөнінен мәліметтер
-еңбек ақы төлеу туралы есептесу ведомостарын жасау болып табылады.
Қазақстан Республикасының зейнетақы қорына ;
Қ Р мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына;
Мемлекеттік еңбекпен қамтуға жәрдемдесу қоры.
ҰБ қызметкерлерінің еңбекақысы жөнінен дебиторлармен және кредиторлармен операциялар жүргізуші
Іс-сапар туралы бұйрықтың және ақшалай аванс алуға жазылған ҰБ
Кт – 10100
ҰБ-нің басшыларының жазуша рұқсатымен және қайтару күні көрсетілген,ақшаны қайтару
а) жүру шығындары (проездные расходы):
Дт –96912
Кт –27311
б) сөткелік шығындар (суточные расходы):
Дт –96911
Кт –27311
в) жай шығындары (квартирные)
Дт –96913
Кт –27311
г) Басқа шығындар жөніндегі есептер:
Дт –97900
Кт –27311
Іс-сапарға берілген аванстардан артық жұмсалған шығындарды растайтын құжаттар болған
а) іс-сапарда жүру шығындары :
Дт –96912
Кт –10100
б) сөткелік іс-сапар шығындар:
Дт –96911
Кт –10100
в) жай орналасу іс-сапар шығындары
Дт –96913
Кт –10100
г) Басқа іс-сапар шығындар:
Дт –97900
Кт –10100
Іс-сапарға шығуға негіз болатын тапсырма қажетсіз болып,жойылса есепке берілген
Іс-сапардың уақытысына (мерзіміне) байланысты шетелдік іс-сапар шығындарына берілетін аванс
Өтініште – тегі (қызметкердің тегі), баратын жері, іс-сапардың
Авансты алуы үшін тапсырылған құжаттарға шетел валютасының курсының (бағыты)
Дт –27312,27313
Кт – 46610
Шетелге іс-сапар жөніндегі есептерді ҰБ төрағасы орынбасары –қадағалаушы (курирующий
Шетелді қызметтік іс-сапардан оралған қызметкерлер, келген уақытта 5 күн
Іс-сапар куәлігінің негізінде және оған қосымша растайтын құжаттарға сәйкес
-жататын орын алу туралы
-көлік қолдану (таксиді қосқанда) туралы.
-өкілеттік шығындар (по представительским расходам)
Аванс есептері сомасы тапсырылған құжаттардың негізінде аванс алынған күнге
Шығарылған (жұмсалған) шығындар құжаттарда көрсетілгендей шетелдік іс-сапарға арналып
Дт –10100
Кт –27312,27313
Кт –77990
ҰБ-нің қызметкері іс-сапарға арналған аванстан артық жұмсаған
Бұл жағдайда төменгідегі бухгалтерлік проводка жүргізіледі:
а) төленетін артық шығынның сомасына
Дт –96930,96920
Кт –10100
Б) аванс есебінің сомасына:
Дт -96930,96920
Кт-27312,27313.
ІІІ. Екінші деңгейлі банктерде аудитті ұйымдастыру мәселелері
3.1. Банктік аудитті жүргізудің тәсілдері мен амалдары
Аудитті жүргізудің тәсілдерін анықтау банкінің дәрежесіне,жұмыстың көлеміне,тексерудің мақсатымен
Тексерудің түрлері:
1) бақылау амалы
2) аналитикалық амалы
3) операцияларды мұқият тексеру.
Бақылау амалына:
-Банкі басшылары тарапынан бақылаудың санасы
-компьютер жүйесінің бары
-тексеру активтерді тексеру (ақша,құнды қағаздар, т.б) жатады.
Аналитикалық тексеруге
-салымшыларға хат жіберу – мақсат
-оларға берілген сомасы
-шоттағы қалдықты анықтау
-табыстың көбеюін немесе азаюын тек анықтау жатады.
Бақылау және аналитикалық тәсілдер тез жүргізуге болады және шығын
бухгалтерлік құжаттарды тексеруге;
операцияларды нақты тексеру;
бухгалтерлік есепке алынған мәліметтерді есепке алынғандарды басқа құжаттармен салыстырып
қарсы тексеру жүргізу ;
бухгалтерлік құжаттарды тексерген кезде операциялардың заңдылығы және дұрыстығы, құжаттардың
Банкіде аудиторлық тексеру жүргізу мына этаптарға бөлінеді:
-банкі мекемесінің құрылуы заңдылыққа. Бұл кезде оның құрылған туралы
-банкінің негізгі қызметі аудиторлық тексеруден өтеді.
-салық қызметі тексеріледі(салықты дұрыс өтеуі)
-қаржылық тұрақтылығы тексеріледі, -аудиторлық тексерудің қорытындысы дайындалады , консультациялық
Банк мекемесінің құрылуының заңдылығын тексеру ҚР «Банктер және банктік
Банктің негізгі қызметіне аудит жүргізудің негізгі мақсаты ҚР заңдарының
Кассаны,құнды заттардың негізгі құралдардың жылжуы,еңбек ақының есептелуі,есеп беруге міндетті
Қаржылық тұрақтылығын тексергенде өтімділігін, ақша төлей алатындығы және басқа
3.2. Банктердегі аудиттің ерекшеліктері
Банктің иелері /акционерлер, қатысушылары/ банктік операциялардың өткізілуіне тұрақты түрде
Барлық елдердегі банктердің акционерлер мен клиенттердің қызығушылықтарын сақтау үшін
Осыдан келе, Банктің аудиттің әлемдік әдістері аудиторлық тексерулердің ревизиялық
Ең алдымен міндетті түрде: ішкі бақылау және «ішкі аудит»
Банк акционерлері ішкі бақылауларды өзінің жеке кеңестерінде және ревизиялық
Қолданылып жүрген қазақстандық заңдылықтар мен нормативті актілер жеткілікті түрде
Ішкі аудит ішкі бақылаудың жағдайын мақсаты түрде жүргізілгенде байқалады,
«Ұйымдар туралы Ережелерде банктердегі ішкі бақылау»- яғни ішкі бақылаудың
Ішкі аудиттің қызметі қазақстандық банктері Басқару председателіне міндетті түрде
Банктердегі ішкі аудитің, яғни бірнеше филиалдары орын алатын, бухгалтерлік
Барлық аналитикалық және синтетикалық есептердегі барлық екі жақты жүргізулердің
Барлық филиалы бар немесе жоқ коммерциялық банктерде ішкі аудиттің
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктің пруденциалдық нормативтерінің жорысын
Аудиттің міндетті мақсаты тексерілген банктің қаржылық жағдайының базасы, әғни
Казіргі кезде, аудиторлық тексерулердің міндетті бағдарламасына қаржылық талдау еңгізілмеген,
Сыртқы аудит ішкі аудиттің жағдайына талдау жасайды және оған
Осыған орай, сыртқы аудит банктің қаржылық жағдайының документацияларына, банктің
Негізгі бағыттары, яғни сыртқы аудитор міндетті түрде мыналарға көңіл
Біздің уақытта ішкі бақылау органдары банктің операциялық және
Ішкі аудит ұйымдардағы тексерулерді және олардың жұмыстарын бағалауды жүргізуді
3.3. Банктердің қаржы есебі элементтерінің аудиті
Дебиторлық борыш- бұл банкіге басқа заңды тұлға мен азаматтардың
Өтелмейтін дебиторлық борыш- есеп жүргізгенде есептік және қаржылық
Аудитордың дебиторлық борышты тексеру алдындағы негізгі мәселелері болып леппалар
кәсіпорын балансының сомасы дебиторлық борыштың реольдағы мен заңды негіздерін
-есептік және қаржылық дисциплиналарды тексеруді қолға алу;
материалды бағалықтардың артылғандағы алынғансомасының дұрыстығын тексеру және оны есептеп
дебиторлық борыштың төмендеуі, есептерді тереңінен қайта жасауға нұсқау беру;
Аудитор дебиторлық есептерді тексеру кезінде, дебиторлық борыш баланстың дұрыстығын
- ұлттық банктің шаруашылық және әкімшілдік басқару іс-әрекетіндегі дебиторлар;
- негізгі қорларды қолдануға алдын-ала төлем;
- материалдарды қолдануға алдын-ала төлем;
аванстар;
алынған қызметтерге алдын-ала төлем;
көрсетілген қызметтерге жеделдетілген төлемдер;
басқа да борыштар;
Ұлттық банктің шаруашылық және әкімшілік басқару іс-әрекеттеріне есептелген сомалар.
Аудиторға міндетті түрде баланс статьясы бойынша қалған қарыздар дұрыс
Дебиторлық борыштың жағдайы тексеру материалдық инвентариациялармен есеп жүргізуді талдау
Аудитор және инвентаризациялық комиссияның мүшелері дебиторлық борыштың жіберліген қателіктері
Кейде, есеп беруді тексеруді көп бөлігі дебиторлық борышкер ұйымдармен
Осыдан кейін, операциялық жүйеде Бас бухгалтерлік кітаптар шотындағы бухгалтерлік
Аудиторлар шаруашылық операциялардың мазмұнын және есеп берулерде олардың дұрыстығын,
Өшірілген және жөнделген тексттер мен цифралық мәліметтердің жіберілмеуін де
Есеп берудің астындағы сомма деп – кәсіпорын жұмысшыларына шағын
Аудитор аванстық есеп беруді тексерулерді және оған байланысты құжаттарды,
Есеп беру алдындағы сомалық операцияларды тексеру кезінде, мыналар түсіндіріліі
1/кәсіпорын басқарушысына ақшаны қарыз алуға құқық берілгендігі анықталған ба;
Осы айтылған жағдайларда ақша қорлары бухгалтерлік сомасының дұрыстығы есеп
Аналитикалық есептің дұрыс жүргізілуінде ол әрбір дебитор және бөлек
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің жалпы бағасы ағымдағы активтер сомасын
Төлем қабілеттіліктің ең ауыр көрсеткіші-кассадағы ақша қорлар сомасының қатынасымен,
Баланс әдетте абсолютті ликвидирленген болады,яғни келесі ескертулер орындалғанда:
Осыған байланысты дебиторлық және кредиторлық борыштарды міндетті түрде бөлек
Ағымдағы активтерде дебиторлық борыштардың үлесі айналымнан алынған, қорлардың бақылау
Қорытынды
Осы дипломдық жұмыста Қазақстан Республикасы банктерінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Барлық екінші деңгейлі банктер үшін бухгалтерлік есепті жүргізудегі құжат
Банктің операцияларын жүзеге асыратын және олардың сомаларын есептеп бейнелейтін
1/Банк мекемесіне клиенттерден, сондай-ақ байланыс бөлімшелері арқылы түскен құжаттар
2/Күнделікті жұмыс күнінің басында бухгалтер клиент шотындағы қалдықты, сондай-ақ
3/Банк мекемелеріне күнделікті дербес шоттың көшірмесін және операцияны жүргізу
4/Күнделікті құжаттардың аналитикалық және синтетикалық есеп материалдарының өз-ара салыстырулары
5/Әр-бір банк мекемесі операциялық күннің аяқталуына байланысты күнделікті бухгалтерлік
Жұмысты ұйымдастыруға байланысты барлық аталған талаптар мен банк айналымдағы
Есеп операция аппаратының негізгі міндеттерін, сондай-ақ жауапты қызметкерлерге, бақылаушыға,
Банктің ішкі құрылысы шартті түрде негізгі екі бөлігі бөлінуі
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» заң
Қазақстаннның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясы.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы «Бухгалтерлік есеп
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 13 желтоқсандағы «Үкіметтің 1996-1998
Сейітқасымов Г. «Банк ісі». Алматы, «Қаржы-қаражат»,1998 ж.
А.Сәтмырзаев, Б.Е.Укашев «Аудиттің теориясы». Алматы 1998 жыл
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Аудиторлық қызметі туралы» Заңы
Данилевский Ю.А. Аудит: вопросы и ответы, «Бухгалтерский учет»
Ержанов М. «Теория и практика аудита» Алматы
Кондраков Н.П. Бухгалтериский учет, АХД и аудит. Москва: Финансы
Козлова Е.П., Парашутин Н.В., Бабченко Т.Н., Галанина Е.Н. Бухгалтерский
Кондраков Н.П., Краснова Л.П. Принципы бухгалтерского учета. Учебное пособие.
Либерман Л.В. Учет материальных ценностей. . Москва: Финансы и
Макарьева В.И. Учет в условиях рынка. Консультация –
Палий В.Ф. Бухгалтерский учет в системе экономических информаций. М:
Палий В.Ф. Бухгалтерский учет для менеджеров.
Палий В.Ф. Теория бухгалтерского учета. . Москва: Финансы и
Полякова С.И., Емельянов И.А. Бухгалтерский учет. Москва,1993.
Радостовец В.К. Финансовый и управленческий учет на предприятии. Алматы.
Радостовец В.К. Гамарник Т.Н. Бухгалтерский учет на предприятии. Алматы:
Радостовец В.К. Организация бухгалтерского учета. Алматы: Экономика,1997.
ДОКЛАД
Саламатсыздар ма комиссия мүшелері, сіздердің алдарыңызда бүгін мен
Екінші деңгейлі банктерде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ерекшеліктерін оның ішінде,
Кез келген мемлекеттің экономикасында ірі кәсіпорындар, шағын және орта
Біздің елімізде қаржы тіршіліктің тамырына айналып отырған кезеңде
Банкте бухгалтерлік есептеу жүйесінде кредиторлық және дебиторлық қарыздардың маңызы
Осыған орай осы менің дипломдық жұмысымның мақсаты Қазақстан
Осы мақсатты орындау үшін мына төмендегі міндеттерді шешуді алға
Банктерде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды зерттеу;
«Казкоммерцбанк» бөлімшелеріндегі операцияларды бухгалтерлік есепке алу;
Банктегі аудиттің мәні мен ерекшеліктері.
Банктің операцияларын жүзеге асыратын және олардың сомаларын есептеп бейнелейтін
Банк мекемесіне клиенттерден, сондай-ақ байланыс бөлімшелері арқылы түскен құжаттар
Күнделікті жұмыс күнінің басында бухгалтер клиент шотындағы қалдықты, сондай-ақ
Банк мекемелеріне күнделікті дербес шоттың көшірмесін және операцияны жүргізу
Күнделікті құжаттардың аналитикалық және синтетикалық есеп материалдарының өз-ара салыстырулары
Ұлттық банк - заңды тұлға, дербес балансы бар,
Ұлттық банктің негізгі міндеті - ұлттық валютаның ішкі және
ақша айналымы,несие,банктік есеп айырысу мен валюталық қатынастарды ұйымдастырады;
ақша,несие және банк жүйелерінің тұрақты қызметін қамтамасыз етеді;
несие берушілер мен салымшалардың,сондай-ақ шетел валютасын сатып алу-сату
Есеп айыруды жүзеге асыру үшін әрбір банкке корреспонденттік шоттар
1.Корреспонденттік шотты ашуға өтініш;
2.Қол және мөр басылымының үлгілері көрсетілетін құжат.
Егер бір банкте немесе есеп айыру орталығында операция басталса
Корреспонденттік қатынастар – бұл екі немесе бірнеше несиелік мекемелер
Корреспонденттік қатынас арнайы корреспонденттік келісіммен толтырылады.Онда сәйкес банктік операцияларды
Корреспонденттік шот – бұл бекітілген келісім негізінде басқа банктердің
Корреспондент – бұл басқа банк қаржылары есебінен және тапсырысы
Коореспондент – бұл есеп айыру операцияларының жүзеге асырылуы үшін
Корреспонденттік шоттардағы бухгалтерлік жазулар
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 Ұлттық банк мекемелерінде Облыстық Ұлттық банк немесе Бас
2 Облыстық Ұлттық банкпен немесе БАФ – тан клиенттердің
3 Екінші деңгейлі банк мекемелерінде, басқа банктердің корреспонденттік шоттары
4 Басқа екінші деңгейлі банкте корреспонденттік шоттан көшірмені алу
Электронды төлемдердің есебі мен оларды ұйымдастыру тәртібі бойынша ,
Электронды төлемдерді енгізу бір уақытта банктер арасындағы қағазды құжат
а) Барлық электронды төлемдермен безендірілген құжаттар Ұлттық Банктің жіберуші
«Б» филиалына электронды аударуды жіберуші оның шынайылылығын куәландырады,ал электронды
Б) Электронды құжаттардың байланыс шоттары бойынша квитовкасы бастапқы және
Электронды төлем құжаты клиенттің «электрон» деген белгісі бар жай
Банк мекемесі мен оның клиентіне арналған электронды төлем «А»
Электронды төлем құжаты шынайылылықтың қажетті деңгейін қамтамасыз ететін
Электронды төлем арқылы есеп айыру екіге бөлінеді:
Облыс ішіндегі есеп айыру;
Аймақ аралық есеп айыру.
Электронды төлем құжаттарының түрлері операция түрлерінің келесі белгілері бойынша
01 – төлем тапсырысы
02 – төлем талап тапсырысы
03 – кассалық
04 – есеп айыру чегі
05 – аккредитив
06 – мемориалды ордер (№2 –ші картотекадағы төлем құжаттарын
08 – қаржылық мекемелердің есеп айыру чектері.
Дебеттік электронды төлемді аударулар барлық байланыс шоттары бойынша жүргізіледі.
Электронды төлем құжатын бастапқы өткізбе бойынша «Б» филиалына жіберу
Дт – клиент шоты
Кт – 44421.
Алушының облыстық Ұлттық Банкінде немесе БАФ-ті электронды құжаттың түсуі
Ал облыстық Ұлттық банктің немесе БАФ-тің бөлімшесінде клиент шотына
Барлық аймақ аралық есеп айыру бойынша түскен электронды төлемдер
Дт -24421
Кт –44721.
«А» филиалынан куәландыруды алғаннан кейін «Б» филиалында автоматты түрде
Дт –44721
Кт – ағымды шот.
Және бір уақытта құжаттардыңквитовкасы жүргізіледі.Сол квитовкаланған сомаға мына өткізбе
Дт –24427
Кт –24421.
Осыдан кейін «А» филиалына «алушының шотына қаржылардың аударылғандығы туралы»
Банкте Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер бухгалтерлік
Банктегі Негiзгi құралдардың сапалық
Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер бойынша жасалатын шоттардың
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Шоттардың корреспонденциясы
дебет кредит
1 Алдын-ала төлемсіз негізгі құралдар мен материалдық емес активтер
2 Алынған негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің
3 Алдын-ала төлем арқылы негізгі құралдар мен материалдық емес
4 Негізгі құралдарды кіріске алу 1652-920, 1653-922, 1654-921,926, 1657-923,
5 Күрделі жөндеу үшін аванс есептелді 1860-904 1051-161
6 Негізгі құралдарға тозу есептелді 5781, 5782, 5783,
65