Мазмұны
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
І-тарау Проблемалы отбасылармен әлеуметтік жұмыстың теориялық-әдістемелік негіздері
1.1 Отбасы ұғымының мәні......................................................................4
1.2 Проблемалы отбасылардың пайда болу себептері………………...6
1.3 Проблемалы отбасыларда жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың
ІІ-тарау ҚР-ғы проблемалы отбасылардың қазіргі жай-күйі
2.1 Толық емес және ажырасқан отбасылар мәселесі..........................10
2.2 Аз қамтылған отбасылардың қазіргі жай-күйі................................13
ІІІ-тарау Проблемалы отбасылармен жүргізілетін әлеуметтік жұмысты жетілдіру жолдары
3.1 Мемлекеттің отбасы саясатын жетілдіру жолдары........................15
3.2 Проблемалы отбасылардағы бала тәрбиесінің тиімділігін арттыру жолдары..............................................................................................17
ҚОРЫТЫНДЫ.........................................................................................................20
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.........................................................................22
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі:Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан
Бұл курстық жұмысымда мен проблемалы отбасылардың бала тәрбиесіне
Курстық жұмыстың мақсаты:Қоғамдағы проблемалы отбасылардағы бала тәрбиесін жетілдіру
Курстық жұмыстың міндеті:осы мақсаттардан төмендегідей міндеттер туындайды:
Отбасы ұғымын талдау;
Проблемалы отбасылар ұғымының мәнін, пайда болу себептерін анықтау;
Проблемалы отбасыларда жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың мақсаты мен міндетін
Толық емес және ажырасқан отбасылар мәселесін қарастыру;
Проблемалы отбасыларда жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың бағыттарын талдау;
ҚР-ғы әлеуметтік жұмысты ұйымдастыруды жетілдіруді қарастыру;
Проблемалы отбасылардағы бала тәрбиесін тиімділігін арттыру жолдарын сараптау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспе,негізгі бөлім,қорытынды және
I тарау Проблемалы отбасылармен әлеуметтік
әдіснамалық негіздері
1.1
Отбасы бүкіл ғасырлар бойы адам баласы тәрбиесінің құралы
Отбасы тәрбиесі-бұл қоғамдық тәрбиенің бір бөлігі,мемлекет алдындағы ата-аналардың
Отбасы барлық уақытта да,өсіп келе жатқан ұапақтың тәрбиесі
Отбасы-болашақтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын бастапқы адым.
Отбасында тиімді тәрбиелеудің белгілі бір ережелері қалыптасқан:
баланы бар қалпында сүю,құрметтеу қажет;
баламен қатынас оның жас ерекшелігіне сәйкес болуы шарт,сонда
баланы қиындықтар құрсауында жападан жалғыз қалдыруға болмайды;
жазаны істеген келеңсіз әрекеті үшін қолдануға үйренген жөн,баланы
балаға әсер ететіні құрғақ сөз емес,оның қалай айтылғаны,шын
баланың не айтқысы келетінін түсініп алған жөн,асығыс қорытынды
бала жөніндегі басқалар тарапынан айтылған сын пікірлерден қорытынды
Отбасы тәрбиесінде қолданылатын басты әдістер-бұл өнеге-үлгі,бірліктіеңбек,іс-әрекет,әңгіме-сұхбат,қолдап-қуаттау,баланы қорғау.Балаға болған
Отбасы - шағын мемлекет. Сондықтан одан берілетін тәрбие
Отбасы белгілі қызметтерді атқарады:
қайта өндіру-ұрпақ келтіру;
шаруашылық-экономикалық;
тәрбиелеу;
қарым-қатынас құру;
қайта қалыпқа келтіру.
Қазіргі таңда адамгершілік тәрбиесінің өзекті мәселесі, қоғам дамуында
1.2 Проблемалы отбасылардың пайда
XX ғасырдың аса маңызды әлеуметтік өзгерістері немесе отбасы
Облысымыз бойынша 537 мың бала бар. Бұл осыншама
Оған себеп, балаға өз дәрежесінде көңіл бөлмеуіміз. Ата-ана
Отбасының бала тәрбиесіндегі ролі:
бала тәрбиесінде отбасы ықпалы басқа тәрбиелік ықпалдарға қарағанда
өркениетті, зайырлы, құқықты қоғамның азаматын тәрбиелеуде отбасы мемлекеттің
отбасы – болашақ ұрпақтың бойында ең құнды адамгершілік
отбасы – жеке тұлғаны әлеуметтендіру міндетін жүзеге асырушы.
отбасы бала тәрбиесінде адамзат қоғамның тарихындағы ғасырлар сынынан
отбасының әлеуметтік міндеттерінің өзегі тәуелсіздікке ие болған Қазақстан
отбасы баланың мамандықты еркін және саналы таңдауына ықпал
отбасы өзінің ұрпағын болашақ отбасылық өмірге дайындаушы.[6]
1.3 Проблемалы отбасыларда жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың
мақсаты мен міндеттері
Объективті шектелген материалдық мүмкіндікті қажет ететін отбастары, жас
Әлеуметтік жұмыс отбасындағы осы мәселелерді шешуге ғана емес,
Қылмыс көбеюде, соның ішінде жасөспірімдер жасаған қылмыс саны
Дүние жүзінде, Ресейде және бізде әлеуметтік жұмыс практикасы
Отбасылық тәрбие дегеніміз – ата-ананың баласының рухын және
Отбасылық тәрбиенің келесідей ұстанымдары бар:
мақсат белгілеу;
тәрбиенің әлеуметтік бағдары;
тәрбиенің өмірмен байланысы;
тәрбиелік үрдісті жобалау және болжау;
отбасылық тәрбие мен қоғамдық тәрбиенің бірлігі;
тәрбиелеу үрдісінің өзгергіштігі және басымдылығы;
жағымды эмоционалдық;
бала тұлғасының дамуының мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін ескеру;
тәрбиелеу тұрғысында талаптардың бірлігі;
тәрбиеленушінің қызметке араласуы;
Әдіс-дегеніміз теориялық зерттеу немесе бірдеңені жүзеге асырудың тәсілі.
сендіру;
тіршілікті ұйымдастыру;
түзету;
марапаттау және жазалау.
Отбасылық тәрбие айрықша, сондықтан өзінің келесідей ерекшеліктері бар:
үздіксіздік;
тәрбиелік әсер етудің көп факторлығы мен қайшылығы:
тәрбиелеуші микроортаның салыстырмалы тұйықтылығы;
тікелей әсер ету (көмекші бөлімшесіз, көмекші адамсыз);
қарым-қатынастың жекелігі;
өзара қарым-қатынастың табиғилығы және көпқырлығы.[9]
Ата-ананың міндеті – ескі өмірлік таптаурындардан бас тартып
Баланың кез келген жастағы мінез-құлқындағы әлеуметтік немесе психологиялық
Отбасын бұлайша сипаттау олардың ерекше жағдайда материалдық қолдауды
Отбасыларын нығайтуға бағытталған әлеуметтік саясат отбасы саясаты үшін
Тәрбиелеуді иландыру мәнерімен жүргізілетін отбасыларындағы ата-аналар баланы ақыл-кеңеске
ІІ тарау Проблемалы отбасыларда жүргізілетін әлеуметтік жұмыс
2.1
Отбасының толық және толық емес түрлері болады. Толық
Толық емес отбасы балалардың ата – анасының біреуінің
Отбасы дағдарыстары. Отбасы психологиясында- өмірде кездесетін
Келесі дағдарыс отбасында екінші баланың дүниеге келуімен
Отбасы дамуының келесі дағдарыстың кезеңі бұл – ерлі
Қатар келген екі дағдарысты теңестіру қиынға соғып, отбасында
Ажырасудың екінші шарықтау кезеңі 40-45 жас аралығы. Бұл
Одан әрі өсіп қалған балалардың кәсіп таңдауымен байланысты
Ажырасудың үшінші шарықтау шегі және өз - өзіне
Қалыпты дағдарыстармен қатар отбасы басқа да құбылыстарда мысалы:
Балалар ажырасу процесіне үш түрлі типте жауап қайтарады:
Жеңімпаздар ата –анасының ажырасуынан белгілі бір пайдаға қол
Жеңілгендер. Бұл жағдайға байланысты қайғыруы жеңілген балалар. Отбасында
Аман қалғандар бұл барлық ауыртпалықты белсенді түрде басынан
“Жалғызбасты ана” ұғымының мағынасы жалқы емес: жесір қалған,
Мұндай «термин» кеңес дәуірінде ғана емес, бүгінгі күні
1-кесте Алматы қаласы бойынша жалғызбасты аналардың пайыздық көрсеткіші
пайыз
Жалғызбасты аналар Пайызы (%)
25 жасқа дейін 27,2
25жастан 30 жасқа дейін 18,7
30 жастан жоғары 54,1
Жұмыссыз 52,1
Аз төленетін 37,9
Тұрғын үйлері жоқ 47,1
Жоғары білімдері жоқ 61,0
Бір баласы бар 80,5
1 баладан 3 балаға дейін 19,5
Мүгедек баласы бар 19,0
Дерек көздері: З.Ж.Жаназарова “Отбасы социалогиясы” ҚазҰУ-Алматы-2005,158-161 б.б
Жоғарыда 1-ші кестеде көрсетілгендей Алматы қаласындағы жалғызбасты аналардың
Жалғызбасты ана отбасының құрылуының негізгі факторы,одан кейін некеге
2.1 Аз қамтылған отбасылардың қазіргі
Аз қамтылған отбасылар– халықтың ақшалай, мүліктік және басқа
Экономикалық көрсеткіштердің тұрақты өсуіне қарамастан, кей жерлерде әлеуметтік
Кедейшілікті азайтудың негізгі басымдықтары мыналар болып табылады:
экономикалық өсуді одан əрі қамтамасыз ету;
еңбекпен қамтуды өсіру үшін жағдай жасау жолымен жұмыссыздықты
атаулы əлеуметтік көмек көрсетуде оған мұқтаж отбасыларды анықтау
халықтың кедей тобының еңбек əлеуетін жүзеге асыру үшін
халықтың базалық білім, алғашқы медициналық көмек алуына, таза
мемлекеттік əлеуметтік көмек көрсетудің атаулылығын күшейту;[16]
2-кесте Алматы облысы бойынша аз қамтылған отбасылардың
№ Көрсеткіштер Өлшеу бірлігі Жылдар
2007 2008 2009
1 Ең төмен күнкөріс деңгейі Теңге
2 Кедейшілік шегі Теңге 1480
3 Аз қамтамасыз етілгендер саны Мың
267,3
172,2
160,0
4 Ең төменгі күнкөріс деңгейінің мөлшерінен төмен табысы
Дерек көз:Қазақстан Республикасының Статистика Агенттігі,www.stat.kz
2-кесте бойынша Алматы облысында соңғы жылдары халықтың тұрмыс
Кедейшілікті төмендетудің маңызды шарты экономиканы дамыту болып табылады.
ІІІ тарау Проблемалы отбасылармен жүргізілетін әлеуметтік
3.1
Қазақстандағы отбасы және мемлекеттің отбасы саясаты мәселелері дамыған
Отбасы саясаты – бір-бірімен өзара әрекеттестіктегі көптеген институттардың
Мемлекеттің отбасы саясатына қоғамның мүддесінде отбасының қызметін қамтамасыз
Барлық елде отбасы маңызды әлеуметтік институт болып табылады,онда
Дүние жүзілік тәжірбие әлеуметтік қолдау жөнінде бірқатар шараларды:
отбасына жәрдемақы беру;
әйелдерге декреттік демалысты төлеу;
әйелдерге екіқабаттығы мен бала туу кезінде медициналық көмек
нәрестеннің және кіші жастағы баланың денсаулығын бақылау;
ата-анаға демалыс беру;
жарым-жанды отбасына жеңілдік беру;
салық жеңілдіктері, үй-жай сатып алуға немесе жалға
Отбасы саясатының қажеттілігі отбасы құрылымы мен қызметінің өзгеруінің
Біздің елде бұл үдерістер өзінің сипаты бойынша жалпы
Отбасы саясаты- ол мемлекеттік, саяси партиялардың, қоғамдық ұйымдардың,
Осымен қатар, отбасы саясатының негізгі және ұзақ мерзімдік
Отбасы саясатын қалыптастырудың негізгі қағидалары отбасы берекесіне, отбасылық
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі тапсырысымен 2010
Отбасы саясатының негізгі принциптері. Егемендік принципі( отбасының мемлекеттен
3.2 Проблемалы отбасылардағы бала тәрбиесінің тиімділігін арттыру
жолдары
Қазақстанның отбасы институтын нығайту, балаларды тәрбиелеудегі ата-аналардың рөлін
Республикада 2006 жылдан бастап Балалардың құқықтарын қорғау комитеті
Қазақстан Республикасының Конституциясына (27-бап) сәйкес «Неке және
Қазіргі уақытта Қазақстанда 5 миллионнан астам бала тұрады,
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі тапсырысымен 2007
Ұлттық тәрбие. Аяғыңды аттап бассаң түрлі
Жалпы қоғамда бала тәрбиесіне қатыспайтын орын жоқ. Тіпті
Имандылық – адамның қоғамдағы, күнделікті өмірдегі іс-әрекеттерін белгілі
Баланың өмірге белсенді көзқарасының бағыты үлкендер арқылы тәрбиеленеді.
Қорытынды
Дүниеге келген баланың бала болып өмір сүріп кете
Әрбір отбасы ұлы мен қызына жеті атасын білуге
Отбасының соңғы екі-үш жүзжылдық ішінде өзгеруі жөнінде келесідей
Біріншіден, отбасылық өмірді ұйымдастырудың туыстық-отбасылық ұстыны тән бұрынғы
Екіншіден, үйдегі, отбасындағы және әлеуметтік жұмыстағы түсініспеушілік, бір
Қазақстан Республикасының ұлттық саясатының негізгі бағыттарының бірі балалардың
Қорыта келгенде,әлеуметтік жұмыс қызметкерлерінің әлеуметтік жұмысы әр салада
Пайдаланған әдебиеттер
1. К.Ү.Биекенов “Отбасымен әлеуметтік жұмыс”ҚазҰУ-Алматы-2003,72-79 б.б
2. Н.Байжанов “Неке және отбасы” Алматы-Жеті жарғы-1997,5-7 б.б
3. Алмабаев,Ж.Ғаббасов “Отбасындағы бала тәрбиесі” 2006 №1
4. Халитова І.Р. Әлеуметтендіру тарихында ата-ананың тәлім-тәрбиелік орны
5. « Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі » Алматы
6. Ы. Ибадуллаев “Отбасы және жастар” – Қазақ
7. Ж.Жаназарова “Социальная работа с семьей” – Алматы
8.Социальная работа:теория и технологии. А.Н.Агафонов, К.Н.Менлибаев, К.М.Туганбекова, Г.Г.Черная.,Астана-2005,75-77
9. Қазақ отбасы. Х.Арғынбаев., Қайнар баспасы-1996,7-8 б.б
10. М.Т.Баймұқанова “Отбасымен әлеуметтік – педагогикалық әлеуметтік
11. А.Н. Агафонов, Қ.Н. Меңлібаев “ Жастармен жүргізілетін
12. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 17 шілдедегі «Мемлекеттік
13. З.Ж.Жаназарова “Отбасы социалогиясы” ҚазҰУ-Алматы-2005, 158-161б.б
14. « Қазақстан тәуелсіздік жылдарында » 2006жыл
15.«Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақы» туралы Заңы 2005ж
16.Советхан Ғаббасов «Халық педагогикасының негіздері» Алматы 1995ж.,44-45 б.б
17. Интернет көздері www.stat.kz
18.Н. Сәрсенова «Әлеуметтік жұмыс»(оқу құралы) Алматы-2009 21-22 б.б
19. Социальная работа с семьей: учебное пособие. Е.И.Холостова.,
13-14 б.б
20. «Әлеуметтік педагог» журналы № 3
21. Халитова І.Р. « Әлеуметтік педагогиканың өзекті мәселелері»
22. Алмаханова Х. Жасөспірімдерге эстетикалық тәрбие беру.
23. С.Ғаббасов «Халық педагогикасының негіздері» Алматы, 1995ж.,102б.
24. «Егемен Қазақстан» газеті 2008 №8
25. « Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан » 2007ж.
21