Оқушылар дүниетанымын қалыптастыруда оқытудың рөлі


Жоспар:
І. Кіріспе бөлім............................................3-4
1.1. Тұлғаның дамуы және қалыптасуы жайлы түсінік
1.2. Оқыту және балалардың жеке тұлғасының дамуы.
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Тұқымқуалау және ол туралы түрлі педагогикалық көзкарастар............................5-13
2.2 . Оқушылар дүниетанымын қалыптастыруда оқытудың рөлі.......
2.3. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамыту...............................19-22
ІІІ. Қорытынды бөлім..................................................28-29
3.1. Отбасындағы тәрбиенің рөлі...........................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі жеделдету, демократияландыру жағдайында Қазақстан Республикасының басты міндеттерінің бірі-ұлттық
Оқушылардың тәрбиесін тұлғалық бағыттылық тұрғыдан қарау жайында осы уақытқа
Отбасы тәрбиесі туралы алғашқы педагогикалық түсініктер мен идеялар халық
Жалпы, «оқушылардың тәрбиесін тұлғалық бағытылық тұрғыдан қарау» атты курстық
.Тұқымқуалау және ол туралы түрлі педагогикалық көзкарастар
1. Жеке адамның бір-бірінен ажырағысыз және оған пәрменді түрде
Жеке адам болу үшін психикалық дамудық белгілі бір дәрежесіне
Өмір бойы даму мен тәрбиенің нәтижесінде жеке адамның орнығып,
Жеке адамның қалыптасуы - күрделі, ағзаның өсуі мен жетілуін,
Жеке адамның қалыптасуы өмірге келген сәтінен басталады, жеткіншек және
Сондай-ақ жеке адамның дамуы деген ұғымды анықталық.
Даму ұғымына ағзаның өсуі мен пісіп жетілу процесін жатқызады.
Жеке адамның әсіресе балалың және жасөспірім шақтарында дамып, жетілуі
Жеке тұлға мен қоғамдық ортаның қарым-қатынасы философия,психология, педагогика, т.б.
Адам баласы материалдық және рухани өмірдің ортасында тіршілік етеді
Жеке тұлғаның ерекшелігі дегеніміз — оның өзіне тән мінез-құлғындағы,
Қоғамдық тұлғаларға ортақ этикалың бірыңғай талаптардың болуына қарамастан, қоршаған
Адамдардық қоршаған ортадағы құбылыстарды түсініп қабылдауы да әр түрлі.
Өмірде бір анадан туған егіз балалардың түр жағынан бір-біріне
Жеке тұлғаға тән қасиеті - ақыл, ес, яғни, өмірді
Жеке тұлғаның еске сақтауы өзге адамдардық тәжірибесін жинақтауға да
Адам өмірде өзі жіберген қателіктерден де, басқалардың қателіктерінен де
Тұлға — жеке адамның мақсатының орындалуы, ерік-жігерінің іске асуы,
Өмірде кейбір адамдар бір іс-әрекетті іске асырарда өте байыппен
Алайда, әр тұлғаның эмоциялық сезім дүниесі әр басқа. Біреу
Адамның даму және қалыптасуы жайында осы уақытқа дейін әр
Тұқым қуалаушылық теориясын қолданушы және уағыздаушылардың бірі - преформистер.
Баланың дамуына әсер ететін факторлар және оның мәні.
Даму - жеке адамды жетілдірудің өте күрделі және диалектикалық
Тұқым қуалаушылық - ұрпақтың ата-ананың биологиялық ұқсастығын елестетуі. Кейбіреулері
Орта - адам дамуына табиғи және әлеуметтік орта ықпал
Табиғи орта - бұл түрлі табиғат жағдайының адам тұрмысына
Әлеуметтік орта - жеке адамның мінез-құлқының дамуына ықпал жасайтын
Африкада, Үндістанда, Инденезия елдерінің ормандарында Түрлі себептерімен аңдардық үңгірлерінде
Адам арасында жүрген 2 жылдан кейін Камала түрегеліп тұруды
Адам жеке тұлға болып қалыпты өсуі және дамуы үшін
Педагогика адам дамуындағы әлеуметтік ортаның ықпалын мойындайды, оған зор
2. Тәрбиенің бала дамуындағы рөлі. Жеке адамды дамытудағы басты
Тәрбиенің рөлін педагогика тарихында, аса артық бағалаушылар да болды.
Д.Локк (1632-1704) "тәрбие адамның көзқарастары мен адамгершілік қасиеттерін жасайтын
Революционер-демократ В. Г. Белинский (1811-1848) баланың жаны таза тақтай
Д.Локк, т.б. көзқарастар бойынша тәрбие арқылы адамды түрлі дәрменсіздіктен,
Тәрбие арқылы халықтың тұрмысын жақсарту үшін материалистік педагогика таптық
Тәрбиеші тәрбие арқылы баланың түрлі іс-әрекеттерін тиімді етіп, оның
Мектеп мемлекет қолындағы ақпарат құралдардық (баспа-сөз, радио, теледидар) көмегімен
Сонымен, тәрбие бала дамуын бағыттайды, басқарады, сондықтан да ол
3. Акселерация оның әлеуметтік және педагогикалық мәні. Адамның өсіп
Мектептегі кезеңнің өзі бастауыш (6-10 жасқа дейін), тоғыз жылдық
Акселерация - биологиялық фактор, әлеуметтік жағдайлардың жақсаруы сонымен бірге
4. Белсенділік, оның түрлері және тұлға дамуындағы рөлі. Адам
Белсенділік - адамның іс-әрекеті үстіндегі жағдайын айтады. Тіршілік және
Бала белсенділігінің ең алғашқы формасының бірі - қарым-қатынас жасау
Әр түрлі ойын баланың дүниетінымын кеңейтіп, қарым-қатынас жасау белсенділігін
Қарым-қатынас жасау белсенділігі жеке адам қасиеттерінің (қайырымдылық, қамқорлық, т.б.)
Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеу ісін жетілдіру үшін олардың жас және
Адамның еңбекте және адамдармен қарым-қатынаста көрсетсен белсенділігіне қарап оның
5. Бала туралы синтездік, комплекстік ғылым болып табылатын педогогия
Педагогика бала туралы ғылымдарды: психология, педагогиясы, физология, психотехника, т.б.
Сондай қысылтаяқ кезеңде қазақ педогогиясының бірнеше жыл басы-қасында жүрген
Ғұлама ғалым өз еңбектерінде бала психологиясының қалыптасу жолдарын, қазақ
6. Жас ерекшеліктері туралы ұғым. Белгілі кезеңдерге бөлінуі. Белгілі
Сана-сезімнің, дене күш-қуаттарының дамуы адамдардық жас ерекшеліктеріне байланысты. Баланың
Жас ұрпақты қоғамдық өмірге және еңбекке араласуға дайындау міндетін
Тәрбие ісінде балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп отыру қажеттігін педагогика
Қазіргі педагогика және психология ғылымдары балалар мен жеткіншектердің дамуындағы
1) төменгі сынып шағындағы кезең (7 жастан 11 жасқа
2) негізгі мектеп шағындағы жеткіншектік кезең (12 жастан 15
3) орта мектеп шағындағы жасөспірімдік кезең (15 жастан 18
Соңғы жылдары симпозиумда қабылданған жас кезеңдерінің сызбасына жаңа туған
1. Жаңа туған бала (туған сәттен бір-екі айға дейін)
2. Нерестелік шақ (бір-екі айдан бір жылға дейін);
3. Ерте сәбилік шақ (бір жастан үш жасқа дейін);
4. Мектепке дейінгі балалық шақ (төрт жастан 7 жасқа
5. Бастауыш мектеп жасы (7 жастан 11,12 жасқа дейін);
6. Жеткіншек шақ (11, 12 жастан, 14, 15 жасқа
Жасөспірім шақ (14,5 жарым жастан, 17 жасқа дейін).
Тәрбие мен оқыту осы жас сатыларына сәйкес жүргізілуі керек.
Әрбір жас шағы психикалық дамудық ерекше сапалы кезеңі болып
Мектепке дейінгі балалық шақта, жас баланың 4 пен 7
4-5 жасар балалардың салыстырмалы ойлай алатын қабілеттері ерекшелене түседі.
Төменгі сынып оқушысын дамыту және тәрбиелеудің ерекшелігі
Бастауыш мектеп жасындағы баланың психологиялық ерекшіліктері баланың бұрынғы дамуында
Мектептегі оқыту оның бүкіл өміріне түбегейлі, сапалы өзгерістер енгізеді.
Сезімдік көңіл-күйінің көтеріңкілігі - олардың маңызды бір ерекшелігі. Оқушылар
Бұл жастағы балалардың негізгі іс-әрекеті - оқу. Бастауыш сынып
Мұғалім оқыту процесін жеке бөліктерге бөліп, оқушыларға жеңіл тапсырмалар
Бала форма, бояу, дыбыс арқылы ойлайды, сондықтан көрнекілік әдістері
Бастауыш мектеп оқушыларының оқу мүмкіндіктерін зерттеп, оларды күрделі бағдарлама,
Бұл жастағы балалармен тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастыру үшін мына
Адамгершілік тәрбиесінде баланың көнгіштігін, сенгіштігін, еліктеуге бейімділігін пайдаланып, қателігін
Бұл жастағы балалар үшін еңбектің тәрбиелік мәні зор. Балаларды
Мектептің ең негізгі міндеті - балаға білім атаулының әліппесін
Жеткіншек балаларды дамыту және тәрбиелеу ерекшелігі.
Жыныстық толысу тез жүреді:
- қыздарда - 11-13 жас;
- ер балаларда - 13-15 жас.
Қанқа сүйегі мен бұлшық етінің жедел жетілуіне байланысты моторлық
Жеткіншек шақ. Жеткіншектік кезеңнің шектері шамамен орта мектептің V-VIII
Жеткіншектер дамуындағы ерекшеліктер әр түрлі теорияларға негіз болды. Жеткіншектік
Мектеп пен оқу жеткіншектердің өмірінде үлкен орын алады. Оқу
Сананың дамуы баланың өз бетімен тәуелсіз талаптануын тудырады. Олар
Әдебиет жеткіншекке азаматтардың қарым-қатынасының мәнін, сезімдерін ашып, өз сенімдерінің
Дене тәрбиесі. Дұрыс тамақтанып, таза ауада жиі болу, көп
Тәрбиешінің міндеті - еңбек, спорт іс-әрекетін, жеткіншекті и, ерік-жігер,
Жеткіншектердің қалыптасуында жолдастарының қоғамдық пікірі үлкен рөл атқарады. Мораль
Осы жаста адамның мінез-құлқы және басқа да жеке басының
Отбасы жағдайы, ата-ананың кәсібі, материалдық жағдайы, білім деңгейі жеткіншектің
Девиантты мінез-құлықтың бір түріне қылмыстың әрекетке апаратын агрессивті мінез-құлық
Жеткіншектің мінез-құлығындағы агрессивттілік адамдарды аяу сезімінің жоқтығынан садистік бағытқа
Жасөспірім шақ (15-17 жас)
Жасөспірімдік кезеңнің көптеген теориялары бар. Жасөспірімдік шақ бала мен
Жасөспірімдік шақтың аса маңызды міндеттері - мамандық таңдау, еңбек
Адамның жалпы ақыл-ой қабілеті 15-16 жасқа қарай қалыптасып болады.
Олар өз мамандығын таңдап алуға тырысады. Мамандыққа ықыласының бірте-бірте
Бұл кезеңде сезім, достың қарым-қатынастар дамиды. Мысалы: ғашықтың, өзара
Бұл күндегі жастардың мінезінде түрлі өзгерістер пайда болды. Мысалы,
7. Тәрбие және балалардың дербес ерекшеліктері. Баланың дербес ерекшелігі
Мұғалім балалардың жеке ерекшеліктерін жете білуі қажет. Нерв жүйесіне
Темперамент деп жеке адамның қылығы мен түрлі іс-әрекеттерінен көрінетін
Мұғалім сабақ үстінде, тәрбие барысында (ойын, еңбек, қоғамдық жұмыстары,
- баланың өз мүддесін ғана ойлауын болдырмау;
- өз мүддесін ұжым мүддесімен ұштастыруа білуге үйрету;
- баланың әр түрлі жағдайда болатын өзгерістерді басынан өткізе
- баланы өмірді даму күйінде көре білуге үйрету.
Адамның дамуы мен қалыптасуы жөнінде әр түрлі пікірлер мен
Адамның дамуын қарастырып, зерттеушілер маңызды тәуелділіктер тағайындайды. Біріншіден
Табиғат шарттары мен адамның дамуының формаларының арасындағы байланысты биогенетикалық
Тұқым қуалау процесінің жүруі және нәтижесі қандай факторларға
негізделген? – деген сұраққа жауап алатын болсақ, біз адамның
Биховиоризм бағытының ірі өкілі американ психологы және педагог
Экзистенциализм (лат. тіршілік, күн көру). Батыстағы ең кең тараған
Неотолизм – діни сипаттағы обьективтік идеализмнің бір саласы. Олар:
Балаға қоғам мен төңірегінде жүретіндер үйлесімді әсер етуі мүмкін.
Қазақтың көрнекі ақын, ұстазы Мағжан Жұмабаев адам баласы туралы
Осы «оқушылардың тәрбиесін тұлғалық бағыттылық тұрғыдан қарастыру» - атты
Оқушылар ұйымының әлеуметтік қоры. Ұжымдағы балалардың бойында әлеуметтік әділеттілікті
Оқушылар ұйымы құндылық бағдарлы мүддені жүзеге асыру мақсатын белгілейді.
1.2.Оқыту және балалардың жеке тұлғасының дамуы.
Бүгінгі ғаламдану процесінде ұлттық құндылықтарды сақтау мен өзінің бет-бейнесін,
Ұлттық тәрбие деп жеке тұлғаның ұлттық сана сезімі мен
Ұлттық мәдени құндылықтар дегеніміз не? Қарапайым тілмен айтқанда ұлттық
Адамдардың бойында қалыптасқан имандылық қадір-қасиеттер рухани құндылықтарға, ал адамдардың
Өзімізді өзіміз бағалай білуге бет бұру – ұлттық байлығымызды
Өз ұлтын қадірлеп-қастерлеген, ұлт қадірін білген азаматтың бірі Ж.Аймауытов:
Қазақ халқының осындай дәріптеуге, қастерлеуге, дамытуға тұрарлық ұлттық
Қоғамдағы адамдар жасаған рухани, материалдық, мәдени құндылықтардың алмасуы оқыту
Жеке тұлғаны ұлттық тәрбие арқылы дамыта отырып, нақты әрекет
- белсенді қарым-қатынас: оқушы мен мұғалімнің әрбір мәселеде
- индивидтік: мұғалімнің әр жеке оқушының ерекшелігін дамытуы, қоғам
- өзіндік тәртіп: өзіндік бақылау мен бағалауды, шешім қабылдауды
- шыдамдылық: әр түрлі пікірлерді қабылдай алу, бір-бірінің пікірлері
«Адам мен адамның бір-бірімен араласу,өзара қарым-қатынасында ғана адамның адамдығы
Сонымен бірге сыни ойлау арқылы тұлға бойында рефлексиялық сапаларды
Оқушы бойында рефлексиялық сапалардың қалыптасуы білім беруді ізгілендірудің
- өз тәжірибесін пайдалана отырып, жаңа білім арқылы дүниеге
- өзге адамдардың ұсынатын идеяларына конструктивтік көзқараспен қарай алу;
- өзіне қарама-қарсы идеяларды жоққа шығаруға емес, түсінуге ұмтылу,
- өз біліміндегі олқылықтарын көре білу және оны жоюдың
Рефлексиялық әрекеттер барысында оқытудың жолдары талданады, өзіндік шешім қабылдауға
Сонымен бірге оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру мұғалім тарапынан
Оқушы тұлғасына шоғырланған білім берудің мәні неде?
1.Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру – адамның қалыптасуы,тұлғаның өз
2.Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру сырттан келетін тәрбиелеу емес,
3.Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру – адамның дене және
4.Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру тұлғаның қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағыттлады.Сондықтан
Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беруде мұғалімнің құзырлылығы қандай?
«Тәрбиелеу үрдісі оқушыны тәрбиелеуге емес, оқушы өзін өзі тәрбиелеуе
Оқыту процесіне соңғы кездері жаңа жобалар мен озық технолоиялар
Осыған сәйкес оқыту мазмұны құндылықтық, танымдық, әрекеттік- шығармашылық және
- құндылықтық қызмет: тұлға үшін мәнді бағдар жүйесін, өзіндік
- танымдық қызмет: тұлғаның рухани дамуының негізі ретінде ұлттық
- әрекеттік-шығармашылық қызмет: тұлғаның оқу, еңбек ету, ғылыми, көркемдік
- тұлғалық қызмет: өзіндік санаға бағытталған рефлексиялық қабілетті дамыту
Білім беру үрдісіндегі демократиялық және гуманитарлық қарым-қатынастар оқушының танымдық
Осылайша қарастыру негізінде білім беру үрдісінде оқушының өзіндік сана,
«Баланы тәрбие қылу – тұрмыс майданында ақылмен, әдіспен күресе
ІІ. Негізгі бөлім
Тұлғаға бағытталған білімнің теориялық негіздері.
2.1. Тұлғаның дамуы және қалыптасуы
Қазіргі тандағы өргерістер қоғамның шығармашыл әрекет пен шығармашылық тұлғаға
Сондықтан бүгінгі танда білім беруде тұлғаға бағытталаған көзқарасты жүзеге
Тұлғаға бағытталған көзқарас дегеніміз – педагогикалық іс-әрекеттің әдіснамалық жаңа
Тұлғаға бағытталған жаңа көзқарас түсінігін айқындау үшін негізгі
1.Тұлғаға бағытталған көзқарас ұғымын ашатын негізгі түсініктер:
даралық – адамның ешкімге ұқсамайтын өзіндік ерекшелігі;
тұлғалық – тұлғаның үнемі өзгеріп отыратын әлеуметтік болмысы;
өзін-өзі көрсету – тұлғаның өзіне тән қасиеттері мен мүмкіндіктерін
субьект - өзін және қоршаған ортаны тануда саналы, шығармашыл
мендік тұжырымдама;
педагогикалық қолдау – педогогтердің балалардың білім алуына, өмірлік, кәсіби
қарым-қатынас бойынша алдын-ала және жедел көмек беру
әрекеті.
2. Оқушыларға білім берудің құрылымының негізгі ережелері мен бастапқы
өзін-өзі белсендіретін тұлға ұстанымы;
дарашылдық ұстанымы;
субьектілік ұстанымы;
таңдау ұстанымы;
шығаомашылық табыс ұстанымы;
сенім және қолдау ұстанымы.
3. Технологиялық бөлік.
диалогтік;
шығармашылық іс-әрекет;
баланың жеке басының дамуын қолдау;
оқушылардың өз бетінше шешім қабылдауына, білім алудың мазмұны мен
Жеке тұлғаны дамытуға бағытталған мектеп оқушыға ғылым негіздерін үйретіп
Баланың бойындағы ең жақсы қасиет: өзін-өзі мамандыққа бейімдеу. Оны
Педагогикалық әрекеттің шыңына апаратын келесі баспалдақ – кәсібилік. Ал
Обьективтік критерийлері. (мұғалімнің өз мамандығына қаншалықты сәйкес әлеуметтік тәжірибеге
Жоғары еңбек көрсеткіші, әр түрлі жағдайяттарды шығармашылықпен шеше алу
Субьективтік критерийлері. (адамның мамандығы қаншалықты оның табиғатына, қабілеті мен
Шығармашылық критерийлері. (мұғалім өз кәсібінің шекарасынан шыға алуы, сол
Нәтижелі критерийлері. (оқушының алған білімін өмірлік жағдайяттарды шешуде қолдана
Қазіргі кезде бұларды «құзырлылық» деп атап жүр. Бұл ұғым
2.2.Оқушылар дүниетанымын қалыптастыруда оқытудың рөлі Дүниетаным – бұл
Болашақтағы болмыс шынайылығының тәсілдерін аңғара отырып, дүниетаным өзіне өмірлік
Оқушылардың ғылыми дүниетанымы ғылыми-философиялық білімдерді, қазіргі ғылыми жаңалықтарды, сонымен
Оқушылардың дүниетанымын психологиялық тұрғыдан сыртқы дүниенің оның санасында бейнеленуінің
Оқушылардың ғылыми дүниетанымы тұтас педагогикалық процесте қалыптасады. Дәл осы
Маңызды психологиялық мәселелердің бірі болып оқушылардың дүниетанымын қалыптастыруға байланысты
өзіндік көзқарасының заңдылықтарын ашу.
Ғылымдардың көзқарасы бойынша табиғат және қоғам туралы ғылыми білімдерді
Бірақта табиғат пен қоғам дамуының заңдылығын білу жеткіліксіз. Саналы
Білімді аудару тұрақты сендіру, мінез-құлық мотивтері, принциптері болатын, тұлғаның
Педагогтар мен психологтардың зерттеулері бойынша білім оқушылардың іс-әрекетінің басты
И.Я. Лернер танымдық тапсырмалардың рөлін зерттей келе, оқушылардың өздігінен
Бірақта танымдық тапсырмалардың рөлі ғылыми сенімділіктерді қалыптастыру жолында да
болып қызмет етеді. Психология-педагогикалық әдебиеттерге талдау жасай
объективті мазмұны, маңызды қасиеті бар сыртқы дүние туралы дүниетаным
олардың мағынасы мен құндылығын түсіну;
олардың талаптарынан шығатын міндеттерге, шынайылыққа сенімділік;
индивидтің қажеттілігі мен қызығушылығын есепке ала отырып, меңгерілген білімді
құбылыстар мен әлеуметтік фактілерді бағалау және ғылыми талдаудың тәсілдерін
өмірде осы білімдер арқылы басшылық жасай білу ұмтылу;
белсенді іс-әрекетке субъект ретінде дайындық (шешім қабылдау, іс-әрекет жоспарын
Білімді сенімге айналдыру және дүниетанымды қалыптастыру тұлғаның жалпы бағытта
Дәл осы сәйкестіктен баланың қажеттілігі мен тілегі, мақсаты, ұмтылысы
Оқушының дүниетанымын қалыптастыру мінез-құлқының ең маңызды қозғаушысы болып табылады,
Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру іс-әрекеті жетістігінің маңызды шарты тәжірибелік іс-әрекеттер
Адамдардың көзқарастары мен сенімдері әрқашан уақытта жеке тәжірибеде ойластырылған.
Г.Н. Филонов бойынша тұлғалық іс-әрекеттік тұрғыдан оқушылардың дүниетанымын қалыптастыруды
шынайы дүниені жеке тұлғаны рухани –тәжірибелік тұрғыдан меңгеру негізіндегі
Тұтастықтың жеке тұлғаның интеллектуальдық эмоциональды-еріктік және іс-әрекет тәжірибе саласындағы
Жеке тұлғаның дүниетанымын қалыптастыру жүйесінде тәрбие процесін дараландыру, еңбек
ұжымның өзара әсерінің органикалық біртұтастығы;
Оқытудың өмірмен, еңбекпен, тәжірибемен тығыз байланысына негізделген іс-әрекет тәжірибе
Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру процесінде мысалы, оқушының
ішкі позициясындағы бұрын қалыптасқан және қалыптасып отырған әрекеттің арасында,
Дүниетанымның қалыптасуы педагогикалық процесс ретінде, обьективті түрде әдіснамалық идеялардың
Дүниетаным қалыптасуының біртұтас процесі білім берудегі сабақтастық, оқу пәндері
Кез келген аналитикалық-жүйелік іс-әрекеттің нәтижесінде білім де іс-әекет әдіс-тәсілдері
білім мен білікке қоса ойлау мен әрекет ете алуды
Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру процесі.
Тұлғаның қалыптасуы және дамуының негізгі обьективті фоктор ретінде –
Биологиялық нышандар мен қасиеттердің дамуы адамның функционалды пісіп жетілуі
Тәрбие мен білім беруде адамның табиғи қасиеттірін ескеру қажет,
«Жеке тұлға» деген ұғымда адамның қоғамдық мәні ашылады. К.Маркстің
2.3. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамыту
Ортаның адамның дамуына әсерін қарастыра отырып, философиялық және педагогикалық
Тәрбие –жәке тұлғаның тәрбиелілігі нәтижесінің белгілі бір эталонының болуын
Тәрбие оның мақсаттылығынан басқа ерекше өзгешеліктердің бірі оның осы
Осылайша жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуының жемісті болуының шарты
Жеке тұлғаның қалыптасуында тәрбиеге шешуші мән бере отырып, өзара
Қоғамның даму, ғылым мен техниканың, ұлттық рухани мәдениетінің өркендеуі
басқыншы жаудан қорғап, бостандық пен тәуелсіздік жолында шыбын жанын
Педагогикалық теория мен тәжірибенің бірден-бір күрделі және негізгі мәселе
Әлеуметтану бағытын жақтаушылар адам биологиялық тіршілік иесі болып туғанымен,
Л.С.Выготскийдің анықтауынща «жеке адам – белгілі бір қызмет атқарып,
Жеке адам әлеуметтену барысында өзін-өзі тәрбиелеуге, істеген ісіне жауап
Макрофакторлар (космос, планета, дүние, мемлекет, қоғам ) – жер
Мезафакторлар (меза – орташа ,аралық ) – ұлттық белгілерге
Микрофакторлар – адамға тікелей әсер ететін факторлар (отбасы, құрбы-құрдас,
Микрофакторларға белгілі әлеуметтік агенттер арқылы әсер етеді. Адам жасының
Жеке тұлғаның қалыптасу процесіне бірден-бір әсерін тигізетін – қоршаған
Тұлға өзінің көптеген міндетін шешу арқылы қоғамдық мүддені де
Тұлға – сан қырлы, мазмұны да, табиғаты да күрделі,
3.1. Отбасындағы тәрбиенің рөлі
Тәрбие – қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның өмірін
Өндіргіш күштердің белгілі деңгейде дамуы, соған лайықты меншіктік қатыныста,
Саясат қоғамдағы түрлі әлеуметтік топтардың түпкілікті мүддесін іске асырып,
Бала тәрбие үрдісінің обьектісі ретінде сырттан үлкендердің, қоғамдық ұйымдардың
Бала тәрбие үрдісінің субьектісі ретінде табиғи күшпен қабілеттерінің негізінде
Тәрбиелік ұжымда және қоғамдық ұйымдарда немесе бірлестіктерде әр оқушы
Балалар ұжымын ерікті оқушылар қоғамы арқылы мектептегі өзін-өзі басқару
Бастауыш сыныпта ұлттық ерлік дәстүрлерді насихаттап, оқушыларды отан алдындағы
Оқушылар ұйымында балалардың мораль мен адамгершілік қоғамдық құбылыс ретіндегі
Оқушылар ұйымы құндылық бағдарлы мүддені жүзеге асыру мақсатын белгілейді.
Отбасы барлық уақытта да өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі
Балалардың жанұядағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты әлеуметтік институт
Отбасы – болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын
Ата-ананың балаға сын көз-қараспен қарап, кемшілігін түзетіп, жетістігін жебеп
Баланың жақсысы - әке мен шешенің ары, ата-ананың абройы.
«Тәрбиенің ең тамаша мектебі - отбасы». Баланы 5 жасқа
Ана тәрбиесі – кешенді тәрбие, жинақталған аса тағылымды мектеп.
Әке – балаға сыншы. Ол бала бойындағы әрбір жақсы
Сондықтан бала тәрбиесі ата-аналарға жауапты, міндетті жүктейді, ал ол
Отбасы тәрбиесінің қоғамдық және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда артықшылығы басым.
Отбасы тәрбиесінің проблемасы – ананың жанұя тұрмысынан қолы босамауы.
Отбасы – тәрбиенің негізі. Оның құндылығын «Ұяда не көрсең,
Отбасы тәрбиесі туралы орыстың педагогі А. С. Макаренко: «Әрбір
Кейде қазақ отбасының жүйелі тәрбие беру мүмкіндіктері төмен деген
Қазақ отбасында баланы өмірге дайындау дәстүрінің бірі – шежіре
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Жолтаева Қ.Ж. Тұлғаның дамуындағыжалпы заңдылықтар: Дәрістік курс. -Алматы: Қазақ
Педагогика: Оқулық/ Абай атындағы Ұлттық Педагогикалық Университетінің педагогика кафедрасының
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика: Университеттер студенттеріне арналған оқу
Алдамұратов Ә. Жалпы психология: - Алматы: Білім, 1996.
Әбиев Ж.Ә. Педагогика: Оқулық/ Алматы: Дарын 2003.
Қалиев С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы: Алматы:
Табылдиев Ә. Қазақтың халық педагогикасы және тәрбие: Алматы: Қазақ
Педагогика: Дәріс курсы/ Абай атындағы Ұлттық Педагогикалық Университеті.
Ақпанбетов Г. Қазақтардың дүниетанымы. Алматы, Қазақ университеті, 1939.
Меңжанова Ә. Мектепке дейінгі педогогика. Алматы: Рауан, 1992
Ильина Т.А. Педагогика: Оқулық/ Алматы: Мектеп, 1977. – 488
Ұзақбаева С. Тамыры терең тәрбие: Алматы: Білім, 1995. –
Савин П.В. Педагогика: Оқулық/ Педагогика: Алматы: Мектеп, 1983. –
Сөйталиев К.Б. Тәрбие теориясы: Алматы: Мектеп, 1986. – 150
Баженова И.Н. педагогикалық ізденіс: Алматы: Рауан, 1990.- 575
Төлеубекова Р. Бала тәрбиесіндегі халықтық педагогика: Алматы: Респ.баспа қаб.
Мұқанғалиев Е. Отбасы ұрпақ тәрбиесі. / Ислам әлемі-№4, Алматы,
Журналдар
Жұмашева Н. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамыту: Қазақстан мектебі, -
Масырова Р. Тәрбие беру жеке тұлға қалыптасуындағы негізгі фактор:
Тойлыбаев Б. Ұлттық тәрбиеде жеке тұлғаның қалыптасуы: Ұлт тағылымы
Серикбаева Г. Оқушы дүниетанымын қалыптастыру: Сынып жетекші – 2006.
Мұқатаева Қ. Отбасылық тәрбиенің проблемалары. /Білім – Образование-№5, Алматы
1
Дүниетанымды қалыптастыру.
Іс-әрекетке дайындық.
Білімдер жүйесін меңгерудің нұсқауы, оны тәжірибеде қолдана білу іскерлігі.
Бағыттылық және өмірлік ұстанымдар.
Бұрынғы мәдени мұралармен,ғылымдар негізінің білімдерімен қаруландыру.
Сенімдерді қағидаларға, іс-әрекет қызығушылықта- рына және мінез-құлықа өзгертуі.
Білімді іс-әрекет арқылы тұрақты және терең сенімге аудару.