Мазмұны
Кіріспе...................................................................................................................4
1 тарау. Туризмдегі жарнамалық іс-әрекетті ұйымдастырудың теориялық аспектілері
1.1. Қазіргі нарықтық экономикадағы жарнама………………………….........7
1.2. Туристік өнімді өндіру мен өткізуді жасақтаудағы Интернет
1.3. Туризм саласындағы жарнама қызметтерінің арнайы сипаттамасы…..15
1.4. Бренд жасақтау. Жарнамалық науқанды жоспарлау……………...……20
2 тарау. Туристік агенттіктің өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін талдау
2.1 “West travel” туристік фирмасының жалпы сипаттамасы мен
2.2. «West-travel» туристік фирмасыны экономикалық жағдайына сипаттама…………………………………..………………………33
2.3. Фирма стратегияларын талдау. «West travel»ЖШС жарнамалық іс-әрекетін
3 тарау. «West travel». ЖШС-дегі жарнамалық іс-әрекетті
3.1. «West travel» жарнамалық іс-әрекетін ұйымдастырудағы негізгі
3.2. «West travel» жарнамасының тиімділігін есептеу……………………….48
Қорытынды................................................................................................. 54
Қолданылған әдебиеттер......…………………………………………………..55
КІРІСПЕ
Жарнама бізді айнала қоршап тұр. Кейде ол біздің
Ең алдымен, жарнама дегеніміз – эмоциялық реңдегі көркем
Жарнаманың экономикалық рөлі қоғамдық өндірістің өсімінің, капитал салымдар
-таңдау баламалары туралы ақпарат береді;
-компанияларға тұтынушылардың ақшасы үшін жарысудың тиімді құралын ұсынады.
Сондай-ақ жарнаманың қоғамдық рөлі де өлшеусіз.
Жарнаманың білімдік рөлін айтпай кетуге болмайды. Әсіресе
Туристік нарық шекаралары туризмнің жаңа бастамаларының және тиісінше
Сонымен нарықтық қатынастар жағдайында туристік қызметтердің өз жарнамалық
Туристік қызметтер жарнамасы ең қызықты және ең әсерлі
– жақсыз сипаты. Коммуникациялық сигнал әлеуетті клиентке нақты
– әсерлілігін өлшеу тұрғысынан белгісіздігі. Туристік өнімнің сатылуы
– кешенділігі. Туристік өнімді тұтынғаннан кейін демалушының есінде
– көзге түсерлігі мен нанымдылығы. Туристік қызметтер саласы
– сезілмейтін және материалдық емес сипаты. Сатушы туристік
Осы ерекшеліктердің барлығы–клиенттердің көңілдері қайтып, күмән пайда болмас
Осы жұмыстың мақсаты –қазіргі жағдайлардағы жарнамалық іс-әрекеттің маңыздылығын,
Осы мақсатқа сай жұмыстың келесідей міндеттері бар:
- туризм индустриясындағы жарнаманың ерекшеліктерін зерттеу;
- «West travel» туристік фирмасының жалпы сипаттамасын
-туристік фирманың іс-әрекетінің негізгі көрсеткіштерін талдау;
- жарнамалық іс-әрекет пен оның туризмдегі рөлін зерделеу;
-жарнамалық тұжырымдаманы және оның «West travel» туристік фирмасындағы
Таңдалған тақырыптың өзектілігі –қазіргі экономикалық нарық, туристік
Жарнаманы ұйымдастыру тақырыбының теориялық мазмұндылығына туризмдегі жарнаманың аспектілері
Практикалық маңыздылығы осы іс-әрекет саласының ерекшеліктерін ескере отырып,
Бұл жұмыстың зерттеу нысаны - «West travel»
Зерттеу базасы –әртүрлі әдебиет көздері, Интернет, сондай-ақ «West
Зерттеу әдісі –әдебиет деректері мен туристік агенттіктің жарнамалық
1 тарау. Туризмдегі жарнамалық іс-әрекетті ұйымдастырудың теориялық аспектілері
1.1. Қазіргі нарықтық экономикадағы жарнама
Жарнама – бұл қазіргі шынайылықтың айқын бет-бейнесі: оның
Бүгінде жарнаманы даттаушылар, сынаушылар көп-ақ, өйткені қазіргі оның
Кейбір сыншылардың пайымдауынша, ең дұрыс жарнаманың өзінде өнім
Басқалары жарнаманы адамдардың еркін психологиялық тұрғыдан байлау, қулық
Жарнама әртүрлі коммуникациялық үрдістер көмегімен таратылады. Қазіргі
Әлеуметнамалық тұрғыдан, бұл нысандарға ықпал етудің күрделі үрдісі,
Экономикалық тұрғыдан –бұл тұтынушыларды қосқандағы (үй шаруашылығы) шаруашылық
Қазіргі сервистік компаниялар маркетингтік коммуникациялар кешенін құрайтын
Дербес коммуникациялар сервистік қызметкерлердің тұтынушымен тікелей қатынас жасауын
Жақсыз коммуникациялар ақпараттың қызмет жеткізушіден мақсаттық аудиторияны құрайтын
Коммуникациялардың дамуы олардың дербес және жақсыз формаларының арасындағы
Жарнама жаппай байланыс құралы ретінде нарықта ақпаратты таратуда
Біріншіден Жарнама дегеніміз –коммуникация үрдісінің және ақпараттандыру
Екіншіден Жарнама дегеніміз –тауарлар, қызметтер, өнімдер туралы нақты
Үшіншіден Жарнама дегеніміз идеяларды, тауарлар мен қызметтерді қандай
Жарнамаға мынадай белгілер тән: ақылы қызметтер, нақты жарнама
Жарнаманың мақсаттық аудиторияға бағытталуы арқасында шығындар азайып, ақпараттылығы
Кейбір мамандар жарнаманы тауарлар мен қызметтер сапасын,
Бұдан шығатыны, әртүрлі анықтамаларда «жарнама» деген ұғымның жан-жақты
1. жақсыз сипаты. Коммуникациялық сигнал әлеуетті клиентке нақты
2.Жарнамалық мәтіннің сатушыдан сатып алушыға біржақты бағытталуы.
3. Жарнаманың тиімділігін өлшеу тұрғысынан белгісіздігі. Бұл сапасы
4. Қоғамдық сипаты. Жарнамаланатын тауар заңды және жалпыға
5. Жарнамалық хабарландыруда жарнаманың кімнің есебінен жүзеге
6. Жарнаманың бейтараптылық сипаты болмайды. Жарнамалық мәтінде негізгі
7. Көзге түсерлігі мен нанымдылығы. Жарнамалық дәйектердің көп
-ақпараттандыру, яғни жаңа тауар, нақты оқиға, фирма,
-иландыру –тұтынушының фирма бет-бейнесі мен оның тауарларын тиісті
-есіне салу (мәлімет беруді қолдау, сатып алу кезінде
Түптің түбінде, коммерциялық үгіт-насихат, өткізуді ойластыру мен жекелей
Жарнама функцияларының көп болуы себепті, маркетингтік коммуникацияның бұл
1) Жарнаманы демеушісінің, коммуникация субъектісінің типіне қарай жіктеу.
2) мақсаттық аудиторияның типіне қарай жарнама былай бөлінеді:
3) аудиторияның белгілі бір тобына бағытталуына қарай жарнаманың
4) жарнама іс-әрекеті қамтитын аумаққа қарай жарнаманың жіктелуі:
5) жарнамалық іс-әрекет нысаны мен оның сипаттамаларына қарай
6) Жарнамалық науқанның мақсатына қарай жарнама сұранысты
Нақты тауардың жарнамалық науқандағы мақсатын оның өмірлік циклына
7) Жарнаманың ықпал ету тәсіліне қарай жіктелуі (чех
8) Аудиторияға ықпал ету сипатына қарай жайдарлы және
Айбарлы жарнама сипатына қарай өнімді өткізуге талпыну құралдарына
Жайдарлы жарнама тауар туралы хабар беріп қана қоймай,
9) жарнамалық мәтінді таратудың пайдаланылатын құралдарына қарай баспа
1.2. Туристік өнімді өндіру мен өткізуді жасақтаудағы Интернет
Интернет желісі байланыстың ұшқырлығы мен сапалылығын арттырып,
- коммуникациялар және тиімді байланыс;
- жарнама және туристік өнімді өткізу;
- маркетингтік зерттеулер;
- фирма мен оның туристік өнімін электронды түрде
-электронды халықаралық және аймақаралық туристік көрмелердің және жәрмеңкелердің
-алдын-ала иемдену мен резервке қою жүйесін пайдалану;
- турды өз бетіндік қалыптастыру мен туристік жолдаманы
- елдер мен бағыттар бойынша туристік өнімнің электронды
- елтанушылық ақпаратты, елдің түкпір-түкпіріндегі ауа райының жедел
-әртүрлі тасымалдағыштар мен басқалай туристік қызметтер бойынша, қонақ
-Интернет желісін өзара есеп айырысу үшін пайдалану;
- виртуалдық туристік кеңсені құру, т.б.
Интернеттің мүмкіндіктерін туристік өнімді қалыптастыру және ілгерілету үшін
- қажетті ақпаратты іздеу мен жүйелеу;
- маркетингтік зерттеулер;
- туристік қызметтерді тиімді жарнамалау;
- серіктестер іздеу;
- туристік қызметтерді алдын-ала иемдену мен резервке қою;
- туристік өнімді өткізу;
-қабылданған жарнамалық стратегияның тиімділігін талдау.
Жаһандық әлемдік желідегі тез, сенімді коммуникациялар болашақта туристік
Интернет-жарнама түрлерің қарастыратын болсақ, олар:
Мелиялық жарнама – тесттік-графикалық жарнамалық материалдарды сайт беттерінде
Контексттік жарнама - тесттік-графикалық жарнамалық материалдарды тұтынушыларға іздеу
Жарнаманың басқа түрлері медиялық және және контексттік жарнамалардың
Электрондық пошта (e-mail) – тұтынушыларға өзара ақпараттармен алмасуға
Электрондық пошта желіні қолданушы тұтынушылардың барлығында бар.
E-mail хабарламаның push-технологиясын білдіреді.
Жеке тұтынушыға үндеу мүмкіндігін береді.
Тұтынушыға қызықты болып көрінген хат оның достарына жіберілуі
e-mail көмегімен алға басу үшін мынадай әдістер қолданылады:
Жазылушыларға жіберілетін хаттар.
Интернетте әр түрлі тақырыптарға арналаған жіберілім тізімдері көп.
Ашық (барлық қалаушыларға)
Жабық (адамдардың белгілі бір тобына)
Тегін (жобалаушылардың қалауына байланысты)(http://kazseo.com )
Тегін емес
Тақырып бойынша хаттардың жіберілуі адамдардың белгілі бір тобына
Интернет-жарнаманың құқықтық тұрғылары
Интернет-жарнама қыруар пайда әкеледі. Мысалы, АҚШ-та 2001 жылы
Айта кететін жайт, посткеңестік кеңістіктегі ғылыми қауымдастықта қазіргі
«Жарнама туралы» заң жарғыларын зерделей отырып, мынадай қорытынды
Бүгінде интернет-жарнама орналастырылуы, түрлері жөнінен сан алуан, олардың
Қазіргі шетелдік заңнаманы және оның тәжірибесін талдау бойынша
Бүгінде АҚШ-тың 19 штатында Интернетте жарнаманы күштеп
Осылайша тіпті арнайы құқықтың реттеудің өзі тиімділікке апармайды,
Сондықтан қазіргі таңда көптеген елдердің заңнамасы осы мәселені
Бір қызықты жайт, барлық дерлік қазіргі мемлекеттерде заңды,
Бұл жерде мынадай сұрақтың тууы заңды: неге жарнама
Сондай-ақ қазіргі кезде заңға қайшы интернет-жарнама үшін жауапкершілікке
Бүгінде интернет-қатынастар негізінен өзін-өзі реттеу арқылы жүзеге асырылады.
Сонымен Интернеттің басқа бұқаралық ақпарат құралдарымен салыстырғандағы негізгі
таргетинг –мақсаттық аудиторияны дәл қамту (география, уақыт,
трекинг –сайтқа енушілердің әрекеттерін талдау, жасалған қорытындыларға сәйкес
қол жетімділік (тәулігіне 24 сағат, аптасына 7 күн);
икемділігі (жарнаманы лезде бастап, түзетіп, тоқтатуға, үзуге болады);
интерактивтілігі: тұтынушы сатушымен және өніммен өзара әрекеттесіп, оны
ауқымды ақпаратты орналастыру мүмкіндігі (соның ішінде графиканы, дыбыстарды,
ақпаратты жедел тарату және алу;
құнының төмендігі;
тұтынушының зейінін аударуы, егжей-тегжейлі түсінуге талпынуы [2].
1.3. Туризм саласындағы жарнама қызметтерінің арнайы сипаттамасы
Туризм саласындағы жарнама өндірушілер, жеткізушілер мен тұтынушылар арасындағы
Туризмдегі жарнама маусымдық сипатына, табиғат-климат және басқа факторларға
Жекелеген туристік фирмалар қолданатын тәсілдер мен тасымалдағыштар бәсекелестік
Франчайзинг жүйесі, кіріктірілген мейрамхана және қонақ үйлерінің тізбегі,
Жарнама туристке саяхатқа дейін және кейін ықпал етіп
Жарнаманың түрлері, құралдары мен тасымалдағыштары өте көп.
Шетелдік жарнама әлемдік нарық пен басқа елдердің нарығын
Жалпы ұлттық жарнама елдің ішіндегі аймақтық серіктестерге арналған.
Аймақтық жарнама жалпы ұлттық және аймақтық нарықтарға бағыт
Жергілікті жарнама бір қалада немесе қаланың белгілі бір
Маркетинг элементі ретінде жарнама туристік фирмалардың тұтынушыға ықпал
Қазіргі маркетинг жарнамадан бәсекелестіккүрес құралын, туристік өнімге деген
Бизнес серіктестерге арналған жарнама іскерлік жарнамасы деп аталады.
1) туристік кәсіпорындарға арналған;
2) туристік көтерме және бөлшек өнімді жүзеге асыруға
3) мамандарға арналған;
4)әлеуетті туристерге арналған.
Жарнама туроператорлардың жарнамасында көтерме сатып алушылардың сұранысын (топтық
Директ-мейл –туристік фирмалар мен жеке тұлғалардың арнайы таңдалған
1. Осы туроператормен келісім шарт жасасқан турагенттіктер мен
2. Жаңа турбағдарламалар, нақты қонақ үйлердегі «қолайлы орындар»,
Тікелей пошта арқылы проспекттер, каталогтар, тегін жарнама газеттері,
Турагенттіктің іскерлік жарнамасы туристік фирманың қажеттіліктерінің жарнамасы және
Қажеттіліктер жарнамасы әлеуетті серіктестерге туристік фирманың іс-әрекеті мен
Қажеттіліктер жарнамасы ақпаратқа мұқтаж, сондықтан бұқаралық ақпарат құралдарында
Мүмкіндіктер жарнамасы барлық мүдделі жеке және заңды тұлғаларға
Жарнаманы БАҚ арқылы таратуды көбінесе әртүрлі туризм салаларын
Рекреациялық және танымдық туризм туристік қызметтер нарығындағы әртүрлі
Жарнамалық үндеудің нақты формасын таңдау тарату арналарына, үндеудің
Қазіргі жағдайларда жарнамалық қызметтің көрсетілім түрі көп қолданылуда,
Көрмелер –уақыты шектеулі, жүйелі түрде ұйымдастырылатын нарықтық шаралар,
Жәрмеңке –бұл да өнімді нарықта өткізуді мақсат еткен
Көрмелер мен жәрмеңкелердің нақты айырмашылығы айқын білінбейді, өйткені
Көрмедегі туристік фирманың оң бейнесі әлеуетті туристер мен
Көрмеге қатысушы туристік фирма нақты жетістіктерге жетуге
Көрмеге туристік фирманың қатысуы оның оң имиджін
Көрме қызметі нарықтық позицияларды нығайтып, туристік байланыстар аясын
1.4. Бренд жасақтау. Жарнамалықкомпанияны жоспарлау
Туристік фирманың жарнамасы брендтан, фирма атауынан басталады.
Тауарлық белгі (сауда маркасы, бренд) белгілі бір сатушы
Бренд эстетикалық мәнге ие бола отырып, біздің өміріміздің
Фирмалық атау түрлері
Тиімділігінің деңгейінің артуына қарай фирма атауы тектік, сипаттамалық,
Тектік термин тікелей өнімге қатысты. Көбінесе бұрын танымал,
Кей жағдайларда құқықтық тұрғыдан қорғалатын сипаттамалық атаулар көбінесе
Сипаттамалық тауарлық белгіге ие болу үшін (мысалы,
Бейнелі атауда өнімді тікелей сипаттамайтын, тұспал болады. Бренд
Еркін атауда өніммен еш байланыс болмайды: KIWI –
Туризм саласында көбінесе қосарлы атаулар қолданылады. Агенттіктердің көпшілігі
Соңында айта кетер жайт, ең әсерлісі жасанды сөз
Жоғарыда келтірілген сауда маркаларының басты құқықтық (әрі логикалық)
Алайда марканың тиімділігінің терең, эстетикалық негізі болады. егер
Тиімді бренд тұрақты. Ол өзінің қуатын басқа
Фирмалық атаудың барлық сөздері бір-бірімен қабысып, біртұтастанып, синергетикалық
«Көпжақтылық» дегеніміз икемділік –бірнеше мақсатты қатар көздеу. Мұндай
Брендтің нығаюына оның дыбыстық және визуалдық эстетикасы да
Фонетикалық жағын сөз ететін болсақ, ең жиі қолданылатын
Фирмалық атауды таңдау үрдісі көрсеткендей, бір әріпті артық
Сонымен, бренд –коммуникацияларды құрудың тиімді тәсілі. Осы себепті
Айқын даралық сипат – уақыт өткен сайын нығая
Маркетологтар фирмалық стильдің тұрақтылығы нарықтың құбылмалы теңізіндегі жарық
Брендті сәйкестендіру тәсілдерін қолдануда мұқияттылық қажет, мағынаға толы
Сәйкестілік мәселелерінің теориялық тұрғысы сөз болғанда швейцариялық психолог-ғалым
Біз оны түйсінгенде архетиптар белсендіріліп, өмірімізді жаңа
Бұл белгілі бір дәрежеде біздің мінез-құлқымыздың қозғалтушы күштерінің
Егер осы ойды бренд құруда пайдаланатын болсақ, тұрақты
Архетип ұғымына сүйене отырып, HIG-Hvalue компаниясы
Релевантті архетипті анықтау
Тұтынушылармен маңызды байланыстар орнатуды осы тауар түріне тән
Бренд прототипін құру
Сонымен, Карл Пирсонмен бірге 12 архетипті бөліп
Бренд-прототиптің өзектілігін қолдау
Сәйкестілік қатып қалған нәрсе емес –ағымдық жағдайларға үнемі
Брендті жасақтау фирманың нарыққа ену кезеңінде жүзеге асырылады.
Туристік агенттіктердің жарнамалық-ақпараттық жұмысының маңызды элементі –жарнама науқаны.
Туристік фирмалар, қонақ үй желілері, ірі қонақ үйлер
Жарнама науқаны - бұл мұқият жоспарланған, үйлестірілген
Жарнама науқаны барысында туристік фирма фирманың бет-бейнесі, оның
Жарнама науқаны жарнамалық іс-әрекетті басқару, жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау,
1-кесте.
Жарнамалық науқанды жоспарлаудың негізгі мақсаттары
Термин анықтама
Стратегиялық жоспарлау Мақсаттар (түпкі нәтижелер) мен стратегияларға (құралдарға)
Мақсаты Нәтиженің бағыты немесе жалпы сипаттамасы
Тапсырмасы Нақтырақ анықталған және уақытқа байланған мақсат
Стратегия Анықталған мақсаттар мен міндеттер ескерілген әрекет жоспары
Тактика қалай енгізілуді көрсететін жекелеген нақты стратегия компоненттері
Жарнама науқанының бірінші кезеңінде оның мақсаты анықталып, не
-кіріспелік жарнама –назарды жарнама нысанына аударады. Оның мақсаты
- бедел жарнамасы –назарды жарнама берушіге аударады. Кәсіпорынның
Жарнама теориясында мұндай бағдарлы іс-әрекет кіріспелік және бедел
- Тауар жарнамасы басты міндетті шешеді –тауарға деген
Тауар жарнамасының қағидаттық ерекшелігі сол –ол енжар бақылаушыны
Тауарды алға жылжыту мен сатуға септесу өткізуді ынталандыру
Жарнаманың алғашқы үш түрі тек есту мен көру
Өткізуді ынталандыру шараларының мақсаты –сатып алушы
Келесі қадам –жарнама ықпалы түсетін мақсаттық аудиторияны анықтау
Үшінші кезеңде мақсаттық аудиториядан алынған мәліметтер негізінде құралдар
1. мақсаттық аудиторияны қамту көлемі;
2. қамту тиімділігі.
Жарнама үндеулерін таратудың негізгі арнасы:
-тікелей поштамен тарату ("директ мейл");
- әлеуетті тұтынушының қолына тікелей берілетін жарнама
Қазіргі жағдайларда медия құралдарын таңдау олардың артықшылықтары мен
Туризмде медия құралдарын қолдану уақытын анықтаған кезде сұраныс
Жарнама таратудың таңдалған құралдарына байланысты әлеуетті тұтынушылардың немесе
Төртінші кезеңде жарнама науқанының бюджеті қарастырылады.
Бұрын қалыптасқан бюжетке қатыссыз жарнама құралын таңдау бюджеттің
Соңғы шешуші кезең - жарнама науқанының тиімділігі
Коммуникативтілік критерийі бойынша бағалау жарнама науқанының әрекеттілігін көрсетуі
Жүргізілген жарнама науқанының тиімділігін былай тексеруге болады:
• есте қалушылығы, яғни тұтынушылардың жарнама мәтінін естеріне
• жарнаманың танымалдылығы, мысалы, бұқаралық ақпарат құралдарында, бұл
Экономикалық әсерді өткізу көлеміне, нарықтағы үлесіне, жарнама науқанына
2 тарау. Туристік агенттіктің өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін талдау
2.1 “West travel” туристік фирмасының жалпы сипаттамасы мен
«West travel» ЖШС мекемесі туристік іс-әрекетпен айналысатын кәсіпорын
Орналасқан жері: «West travel»: Қазақстан Республикасы, Батыс Қазақстан
e-mail:west travel@mail.ru .
Факс:8(7112)54-41-70
Тел:8(7112)50-86-82
Фирма № ТА 0034954 лицензия негізінде қызмет етеді.
Туристік іс-әрекетті жүзеге асыру үшін лицензия алу барысындағы
1. Лицензиялық іс-әрекетті жүзеге асыру үшін өзінің немесе
2. Санитарлық-гигиеналық, өртке қарсы нормалардың, еңбекті қорғау нормаларының
3. Туристік келісім шарт жасау, оның ажырамас бөлігі
4. Шаруашылық субъектісі мен туристік өнімді тұтынушы арасындағы
5. Штаттың патентті жұмыскерлермен толығуы, мамандардың кәсіби дайындығының
6. Туристік агенттік қызметкерлерінің мемлекеттік тілді білуі.
7. Заң бойынша сотталған, соттылығынан арылмаған менеджер мен
Одан әрі қарай фирманың лицензиялары мен сертификаттарының көшірмелері
Турагенттік мекеме жарғысы мен құрылтайшылық құжаттар негізінде жұмыс
«West travel» туристік іс-әрекеттің түрлі бағыттары бойынша қызмет
Туристік салада жыл жазғы және күзгі-қысқы маусымдарға бөлінеді.
«West travel» ЖШС «Students International» және «Globus
Британияның Қазақстандағы консулы «Globus Education» демеуімен ай
«West travel» туристік фирмасы жыл сайын шетелдік білім
Білім беру туризмнің үш түрі бар: біріншіден, тілді
«West travel» туристік фирмасы «Students International» және «Globus
Фирмада туризм саласының мамандары жұмыс жасайды соның
штаттық қызметкерлер, директор, бухгалтер, халықаралық туризм
Қаладағы барлық жетекші қонақ үйлермен және әуе агенттіктерімен,
Кез-келген кәсіпорынның түпкі мақсаты - кәсіпорынның іс-әрекетінің экономикалық
«West travel» ЖШС басты міндеті халықтың туристік қызметтерге
«West travel» туристік фирмасын бас директор (фирманың иесі)
«West-travel» туристік фирмасының басқару-ұйымдық құрылымын төмендеі 1-суреттен
1 - сурет
Басшы
Темір жол билетін рәсімдейтін менеджер
Халықаралық туризм менеджері
Бухгалтер
Әуе билетін рәсімдейтін менеджер
Фирмада туризм саласының мамандары жұмыс жасайды соның
«West-travel» туристік фирмасының персоналдарының қызметіне жүгінген тұтынушыларға
Бас директорға бухгалтер, туризм мен демалыс жөніндегі
Басқарманың ұйымдастырушылық құрылымы қолданыстағы бағыныштылық жүйесін, міндеттер мен
Директордың қызметі мынаған саяды:
- қолхатсыз шешім қабылдай алады;
- қызметкерлерге байланысты: оларды жұмысқа қабылдау, жұмыстан шығару
- еңбекақы жүйесін тағайындайды;
- сыйақы тағайындайды;
-« West travel» ЖШС жалпы басқару;
-сату бөлімінің жұмысын бақылау;
-қаржылық және материалдық құндылықтарды бақылау;
-құрал-жабдықтар мен кеңсе техникасының күй-жайын бақылау;
-сұраныс пен ұсыныс нарықтарын талдау;
-серіктестер мен клиенттермен келісім шарттар жасасу;
-агенттіктің жарнамасын ұйымдастыру.
Туризм жөніндегі менеджердің қызметі:
- факсимильдік хабарларды қабылдау/ жөнелту;
-қоңырауларға жауап беру;
- құжаттардың толық жиынтығын дайындау;
- жолдамаларды ресімдеу;
- клиентті қарсылау және тауарды таныстыру;
-клиенттермен келісім шарттар құру;
- клиенттермен байланыс;
-клиенттік базаны толықтыру;
-жасалған жұмыстар жөнінде есептер ұсыну.
Бас бухгалтердің қызметі:
-ҚР-да қолданылатын ұлттық бухгалтерлік және салық есебін жүргізу;
-қолданыстағы заңдарға сәйкес салық, қаржы және статистика есептерін
Қоғамды басқару органдарына жыл сайынғы есептерді ұсыну.
Еңбек ақыны төлеу, есептерді ұсыну, ағымдық шығындарға ақшалай
Жұмыскерлердің жұмысын ұйымдастыру
Қызметкерлерді ұйымдастыру мақсаты –шығындарды азайту шартымен берілген тиімділікке
Қызметкерлерді басқару функциялары былайша таратылады.
Жалпы жарнама агенттігін директор басқарады. Ол фирманың
Білікті сатушыларды (менеджерлерді) іздеу
Дербес сату мәні экономиканың әртүрлі салаларына ортақ. Мысалы,
Қызметкерлерді іздеу, таңдау және жалдауды директор жүзеге асырады.
Қызметкерді жұмысқа алар алдында кәсіпкер алдымен мына сұрақтарға
Менеджерлердің міндеттері қандай болмақ?
Оларға қандай жалақы және қосымша жеңілдіктер тағайындалмақ?
Оларға қызмет бойымен өрлеу мүмкіндіктері беріле ме?
Директор фирманың өндірісіне қажетті материалдарды сатып алып, ҚР
Қызметкерлерді ынталандырудың тиімді жүйесін құру: фирмада сый ақы
Қызметкерлердің өрлеуін жоспарлау, кадрларды ротациялау және ілгері ұмтылдыру:
Оқыту шаралары: қызметкерлер біліктілігін арттыру үшін менеджерлер Астана
Ұжымдағы әлеуметтік тартыстар, кикілжіңдерді шешу: ондай жұмыс жүргізілмейді,
Фирманың ұйымдастырушылық құрылымында кадрлар бөлімі жоқ. Оның себебі
Қазіргі таңда фирманың қызметкерлерін реттейтін құжаттарға типтік жобадағы
Лауазымдық нұсқаулықтар жұмыскердің басқару жүйесіндегі орны мен мақсатын,
Бас бухгалтердің жұмысының ерекшеліктері
«West travel» ЖШС-де ҚР Салық Кодексіне сәйкес салықтардың
Қызметкерлердің еңбек ақысы сату көлеміне байланысты, өйткені агенттіктің
Өзінің жұмысын жүргізу үшін бухгалтер үш компьютерлік бағдарламасын
2.2. «West-travel» туристік фирмасының экономикалық жағдайына сипаттама
«West-travel» туристік фирмасының тұтынушылардың жеке қызығушылықтарын қанағаттандыруға мүмкіндіктері
«West-travel» туристік фирмасының жолдама пакеттердің баға көрсеткіші
1- кесте
Көрсеткіштері 2009 жыл (млн.тенге) 2010 жыл (млн.тенге) 2011
(;+) (млн.тенге) Пайыздық мөлшері
Шетелде білім алу туры 21 567 000 2667800
Білім саласы бойынша бағдарламалар 6 633 000
Шетелдік турлар (жаға жай, экскурциялық, тау шаңғысы) 12
Барлығы 44 997 567 54 068 585 58
2009-2011 жылдарды салыстыра келе, 2011 жылды 2009 жылға
«West-travel» туристік фирмасының қаржыландыру көзі коммерциялық турлар ұйымы
Пайда көзі Шығындар
туристік турларды сату кезіндегі коммиссиялық пайыз;
пайданың нормалық пайызы; тарифтер тағайындау арқылы қосымша қызмет
жол жүру билеттерін, брон жасау және жолдаманы үйге
анықтамалық қызметтер көрсету.
- персоналдар жалақысына;
- құрал-жабдықтардың тозуы;
- коммуникальды, әкімшілік шығындары (лицензияға,
«West-travel» туристік фирмасының ішкі және жылжымалы туризмнің дамыуы
Төмендегі 3-кесде «West-travel» туристік фирмасының орындалған жұмыстың нәтиженсін
3- кесте
Көрсеткіштері 2009 жыл 2010 жыл 2011жыл 2009-2011ж.ж
Орындалған жұмыстың пайдасы (млн.теңге) 46.41 31.98 58.69 26.45%
Тұтынушылар саны (адам саны) 677 520 780 15.21%
2011 жылды 2009 мен салыстырғанда 2011жылы орындалған жұмыстың
Тасымалдарды қамтамасыз ету бойынша транспорт түрлерінің жұмыстарының ерекшеліктері.
«West-travel» туристік фирмасының тұтынушыларының транспорт қызметін қолдану көрсеткіші
4- кесте
Транспорт түрі 2009 жыл өлш.бір адам (%)
Әуе транспорты 45,66 48,5 48,69 1, 3
Темір-жол транспорты
30,36 35,41 32,1 1, 74
Көлік транспорты 20,98 14,09 17,21 3, 77
Транспорттыі басқа түрлері 3 2 2 -1
Көрсеткіштер нәтижесіне бойынша туристердің көп бөлігі әуе транспортының
2.3. Фирма стратегияларын талдау. «West travel»ЖШС жарнамалық іс-әрекетін
«West travel» ЖШС шағын, жаңа аяғынан тұрып келе
1. Нарықтың жаңа сегменттеріне жол ашу туралы шешім.
2. Бірнеше кеңселерді ашу тураы шешім.
3. Клиенттерді тартудың қолданыстағы арналары, ілгерілету әдістемелері, баға
Қазіргі таңда барлық шешімдерді компанияның иесі (бас директор)
Интервью барысында агенттік директоры Компанияға қатысты төмендегі
Іс-әрекет аясы: ересектер мен балаларға арналған туристік
Іс-әрекет басымдығына сапалы қызмет ие.
Фирма өзінің нарықтағы орнын сақтап, бәсекелестікке қабілетті артықшылықтарын
Мақсаттарға қол жеткізу механизмі
Басшының пікірінше, стратегиялық мақсаттарға жету үшін фирма мыналарға
Нағыз кәсіби қызметкерлер, өз саласындағы үздік мамандардың болуы;
Барлық іс-әрекеттердің технологиялылығы, оңтайлы және реттелген бизнес-үрдістер;
іс-әрекетті толықтай ақпаратпен қамту.
Табысқа жетудің маңызды факторлары
Компания табысқа жетудің келесі факторларын көрсетеді:
1. Қызметкерлердің қойылған міндеттерге, нәтижеге жетуге ұмтылуы.
2. Қазіргі заманғы технологияларды пайдалану.
3. Фирманың клиенттер арасындағы беделінің жоғары болуы.
4. Ұсынылатын қызметтердің сапасы.
5. Қызметкерлердің жоғары біліктілігі.
6. Нарық туралы ақпаратты жинау және талдау.
7. Серіктестермен үйлестірілген жұмыс.
8. Нарық туралы мәліметтердің жеткіліктілігі.
9. Жаңа міндеттерді шешу үшін қаржылық ресурстардың болуы.
10. Кіріс пен шығындарды қаржылық қатаң есепке алу.
«West travel» ЖШС-дегі жарнама
Бұл фирма турфирмалардағы жарнамалық іс-әрекеттің үздік үлгісін бере
Фирмада жарнамамен директордың өзі айналысады (кейде оның тапсырысымен
«West travel» ЖШС жарнамалық-ақпараттық материалдарын көптеген жарнама
Сонымен қатар Штендер қолданылады.Штендер дегеніміз бұл жұмыс
Алайда бас директордың айтуы бойынша турбизнесте ауызша жарнаманың
Агенттік шағын кәсіпорын болғандықтан, басшылық маркетингтің жоқтығынан зиян
Көзге түсетін кемшіліктері:
- клиенттер базасының талданбауы
- фирманың нарықтағы орны туралы мәліметтердің болмауы.
Бұл фирмада маркетинг қызметін басқаша ұйымдастыруға болады, атап
Кәсіпорынның мықты және әлсіз жақтары.
Мықты жақтары:
- жоғары деңгейлі мамандары
- компаниядағы ізгі ниетті ахуал
- қызметкерлердің жан-жақты хабардарлығы
- қаланың көптеген кәсіпорындарымен байланыстарының болуы
-басқа агенттіктерден айырмашылығы – жартылай оператор рөлін
- ұсынылатын қызметтерінің кәсіби сапалылығы.
Әлсіз жақтары:
- мардымсыз айлық
-ішкі менеджмент қиындықтары
- жоспарлаудың жоқтығы
- маркетингтің болмауы
Қауіп-қатерлер:
-басшылық әрі қарай әрекетсіздік танытса, жоспарлау мен
- фирманың ішкі қиындықтарына байланысты жақсы мамандарынан айрылу
Мүмкіндіктері:
- бәсекелестер алдындағы кәсіби басымдықтары
- жаңа бағыттарға із салуы.
Өзінің қызмет ету мерзімі барысында «West travel»
Жарғылық капитал – бұл жеке немесе заңды тұлғалар
Айналымдық капитал –бір өндірістік цикл барысына қатысып, толықтай
- материалдық айналымдық құралдар
- ақшалай қаражаттар;
- қысқа мерзімді қаржылық салымдар;
-ағымдық шоттардағы қаражаттар.
Негізгі капиталы:
- ұзақ уақыт пайдаланылатын материалдық құндылықтар: жер меншігі,
- қаржылық салымдар: жеке құнды қағаздары, басқа кәсіпорындарға
- аяқталмаған капиталдық салымдар;
-материалдық емес активтер: патенттер, лицензиялар, тауарлық белгілері, жобалар.
Көрсетілетін қызметтердің көлемі:
1 жыл ішінде фирма орташа есеппен жөнелтеді
Айналымдық капиталы
Жарғылық капиталы
Негізгі капиталы
Фирманың жыл сайынғы табыстары
Турагенттік барлық қажетті мүлік-саймандармен жабдықталған: үстелдер, компьютерлер, кеңсе
«West travel» ЖШС пайда табуы басқа фирмалардағы ұсынылатын
3 тарау. «West travel». ЖШС-дегі жарнамалық іс-әрекетті
3.1. «West travel» жарнамалық іс-әрекетін ұйымдастырудағы негізгі
«West travel» турагенттігінің қызметтерін жарнамалау барысында есте тұтар
Жарнамалық тұжырымдаманың негізгі идеялары:
-фирманың жарнамасы оның сөзсіз артықшылықтарын көрсетуге бағытталады;
- «West travel» ЖШС білікті мамандары бар
-орналасқан жерінің қолайлылығы – қала ортасында, адамдар
«West travel» ЖШС жарнамалық саясаты төмендегілерді шебер ұштастыру
-жекелеген қызметтерді (оқыту турларын, курорттарды, сауықтыру
-шұғыл жарнама (таныстырылым, мейрамдар мен айтулы күндер)
-жаңа қызметтер туралы ақпарат;
-жарнаманың деректілігін қамтамасыз ету (қазіргі таңда қолданбалы ақпараттылыққа
- «West travel» ұсынатын қызметтердің жарнамасы ескі клиенттерді
-жарнамалық саясаттың және нақты науқандардың мәні мынада болуы
- жарнама беделді қалыптастыруға бағытталуы тиіс;
- кез-келген жарнама науқаны күрделі маркетинг зерттеулерімен қатар
- жарнамалық бюджетті жоспарлау «West travel» ЖШС соңғы
-жарнаманы БАҚ-да орналастыру туралы шешім жарнаманың тиімділігін талдауға
-жарнама жоспарлы және жүйелі болуы тиіс, үзік-үзік кесінді
-кешенді жарнамал ық іс-әрекеттің маңызды бағыты РR
- «West travel» ЖШС барлық жарнамасы қатаң
-электронды тасымалдағыштардағы және Интернеттегі жарнамаға ерекше назар аударылады,
- жарнамамен тыңғылықты, әдіснамалық тұрғыдан айналысу керек, барлық
«West travel» клиенттеріне жасалған талдау көрсеткендей, фирма өндіретін
«West travel» жарнамалық саясатында басты рөлді Қазақстанда, сондай-ақ
«West travel» ЖШС-не Қазақстан мен таяу шет елдердегі
AITB, Германия, Берлин –туризм бойынша ең ірі халықаралық
EIBIM, Швейцария, Женева – конгресс туризм бойынша жыл
А.Т.М., США, Орландо –американдық құрлықтағы ең ірі туристік
FITUR , Испания, Мадрид –бизнес туризм бойынша Еуропадағы
WORLD Travel Market, Ұлыбритания, Лондон –әлемдегі ірі туристік
Arabian Travel Market, ОАЭ, Дубаи –Орта және Таяу
WTF, Япония, Токио –жапон туризміне назар аударатын елдердің
Мұндай көрмелер мен жәрмеңкелерге қатысу серіктермен байланыстар орнату
Көрмеге қойылатын «West travel» ЖШС жарнамасын мұқият ойластыру
«West travel» агенттігінің тиімді жарнамалық саясатын жасақтау үшін
«West travel» ЖШС ерекшелігінің мәні мына фирмалық үндеуде
-турагенттіктің жалпы жарнамасы;
-жекелеген қызметтердің жарнамалық қамтылуы (көрмелердің өткізілуі, шетелде оқу,
-қызметтердің шұғыл жарнамасы, акциялар, т.б.
«West travel» ЖШС турагенттігінің жарнамасы бір жағынан шетелдік
Мұндай көзқарас жарнамалық тасымалдағыштарды, маңызды жарнамалық идеяларды, дәйектер
Сондай-ақ фирма орналасқан ғимарат пен кеңсенің маңайында жағымды
Сондай-ақ каталогтар мен визит карточкаларын ауыстырып, сувенир өнімдеріне
Бюджеттің ерекше бабына –мерекелік сувенирлік өнімдер. Жарнамалық таныстырылымдар
Туристік қызметтер жарнамасы барлық турфирма жарнамасы мен арнайы
«West travel турагенттігінің жарнамасында фирманың белгісі міндетті түрде
«West travel» ЖШС-не жаңа клиенттерді іздестіру мақсатында маркетингтік
Қазіргі жағдайларда жарнаманы Интернет желісінде орналастырудың кез-келген мүмкіндігін
Ақпаратты негізінен арнайы туристік WWW-серверде орналастырған дұрыс.
Егер нобайы жарнама берушіге үйлесіп жатса, жарнаманы басқа
Қазірде Интернетте туристік өнімді алға апарушы ақпараттық желі
"Стар Лайт" электронды баспасы Интернеттегі жарнама қызметтерінің және
ИНТУРИОН (http://www.hro.ru/intour) арнайы онлайын қызметінің беттерінде туристік мекемелерге
- туристік мекемелер – электронды онлайн анықтама;
- туристік ұсыныстар - туристік бағдарламалар мен турлар
- серіктестерді іздеу –серіктестерді іздеу туралы хабарландыру;
- туристік қызметті қамтамасыз ету - туристік қызметті
- виртуалды саяхаттар - Интернетте көрсетілген елдер
Электронды онлайн анықтама жер шарының кез-келген түкіпіріндегі ақпарат
Желідегі жарнама кешенді жарнама арқылы ғана алға ілгерілейтін
Турагенттік сайтта ақпаратты егжей-тегжейлі орналастыруы тиіс. Ең алдымен
Талдаулар көрсеткендей, агенттіктің табысқа жетуі үшін клиент қамқорлыққа
Тұрақты клиенттермен және қонақтармен жұмыс жарнамалық іс-әрекеттің бөлек
Жанама жарнамаға «паблисити» жатады. «West travel» қолдауымен, сондай-ақ
Сондай-ақ жарнаманың жағымды амалдарының ішінде турфирманың белгісі бейнеленген
Фирманың беделін көтеруде дизайдық ресімдеудің маңызы зор: жасанды
Біреулердің есептеуінше, орташа статистикалық адам күн сайын
Кез-келген жарнаманың басты міндеті - тұтынушылар тұтынушылардың мақсаттық
Әдетте баспа жарнамасында бұл міндетті тақырыпша немесе көркем
Дизайн мен мәтіннің (ауызша немесе жазбаша) жарнаманың табыстылығы
Жөнсіз-жосықсыз ұзын-сонар жарнама көрерменді шаршатып, сәтсіздікке ұрынады. Ал
Жарнаманың мәтіні мен дизайны көрерменнің ой қажеттіліктерін танып,
«Жарнама бейнесі» өнімнің оң имиджін қалыптастыруға көмектеседі. Ауқатты
Жарнама маркетинг жоспарында алдыңғы шептегі әскер сияқты. Оның
Мәтіні мен дизайны көрерменді қазір немесе ертең белгілі
3.2. «West travel» жарнамасының тиімділігін есептеу
Бүгінде компаниялар коммуникация шығындарын өз мойындарына алып, өздері
Жарнаманың тиімділігін анықтау моделі
Әзірше салалар бойынша жарнама тиімділігін анықтаудың жалпыға бірдей
Дегенмен қолдануға мейлінше бейімделген баламалық көзқарас, ыңғайдың бары
Бәсекелестік күшейген сайын қарқынды жарнама сатудың қозғалтқыш күші
Бағалау жүргізілуге тиісті көрсеткіштердің ең аз жиынтығы төмендегідей:
• жарнаманың тиімділігі –хабарлама тиімділігінің салымдар
• хабарлама тиімділігі -жарнаманы көргеннен кейін өздерінің
• салымдардың тиімділігі -жарнама шығындарының маржаға қатынасы;
• жауаптың тиімділігі –трафиктің жарнама құнына қатынасы;
• жетістік тиімділігі -аудиторияның маржаға қатынасы;
• жарнама аудиториясы – жарнаманы көрген әлеуетті сатып
• жарнама құны –жарнама шығындары;
• маржа – саудадан түскен пайда мен тауар
• трафик – сатып алушының қызметіне жүгінген сатып
Жоғарыда аталған көрсеткіштердің бәрі өлшенеді және стандартты болып
Айта кететін жайт, жарнама тиімділігін бағалаудың әмбебап моделі
1) жарнама мақсаты пайданы көбейту болып табылады;
2) маркетингтік коммуникацияда пайдаланылатын креативті материалдар жарнаманың
3) медиа жоспарлау берілген бюджетпен мақсаттық аудиторияның нақты
4) өнімді жеткізу мен сату үрдісімен байланысты сыртқы
5) сатумен байланысты үрдістер зерттеу мерзімі барысында қатыстық
Жарнама науқаны мақсаттары әдетте компанияның қызметтерімен тығыз
Бұл модель бойынша есептеулер жүргізгенде креативті материалдардың деңгейі,
Сыртқы үрдістер көбінесе жарнаманың түпкі тиімділігінде маңызды рөлін
Нақты түрде жарнаманың тиімділігі көрсеткіші хабарлама тиімділігінің
Хабарлама тиімділігі трафиктің жарнамалық хабарлама аудиториясына қатынасы болып
«Жарнама тиімділігі» моделінің көрсеткішінің орташа мәнінің ауытқуы нөлден
Егер пайда ұлғайтудан басқа компанияның жарнамалық іс-әрекеті басқа
Кез-келген есептеулердің сапасы бастапқы мәліметтердің дәлдігіне байланысты.
Аудитория (А) түрлі тасымалдағыштарда жарнаманы көрген мақсаттық аудиторияның
Жарнама құнын (С) мердігерлердің сметасынан алуға болады. егер
Маржа (М) зерттелген мерзімде өткізілген әр тауардың құны
Жүгінулер санының өзгеруі (Т) есептік мерзімде жүгінген адамдар
Бастапқы көрсеткіштерді есептеу үшін клиенттердің жүгінулерін есепке алу
«West travel» жарнамасының тиімділігін есептеу үшін 2010 жылдың
«Жарнама аудиториясы» көрсеткішінің мәнін есептеу үшін екі тәсіл
Телеарна, радио, сыртқы жарнама, баспасөз бен Интернетке арналған
Телеарнаның, соның ішінде сіздің жарнамаңыздың көрермендерінің дәл санын
Сыртқы жарнама аудиториясын есептеу үшін таңдалған форматтың өлшемі
Баспа өнімінің тиражы әдетте көрсетіледі. Интернетке келетін
Аудиторияны анықтар алдында мақсаттық аудиторияның мәселесін шешіп алу
Сондықтан есептеулер кезінде аудиторияның әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларын ескеру керек.
Жарнама құнын – яғни нақты аптада пайдаланылған жарнама
«Маржа» бастапқы көрсеткішінің мәнін табу қиын емес. Бұл
Егер есептеулер нәтижесінде маржа теріс мәнді болып шықса,
«Трафик» көрсеткішін оңай есептеуге болады, өйткені жүгінетін
3-кесте
Жарнама тиімділігін есептеуге арналған бастапқы көрсеткіштер
апта аудитория трафик құны маржа
1 3000 90 39000 101500
2 2500 150 39000 152250
3 3000 100 39000 50750
4 2500 145 39000 203000
Әр апта үшін төрт көрсеткіштің мәндері берілген: жарнама
Толықтай талдау кезінде көрсеткіш бір-бірімен тығыз байланыста екеніне
Әр аптаға арналған «хабарлама тиімділігі» көрсеткішінің мәнін табайық.
Әр апта үшін «салымдар тиімділігі» мәні трафиктің жарнама
«Жарнама тиімділігі» мен «хабарлама тиімділігі» көрсеткіштерінің арасында тікелей
4-кесте
Апталар бойынша салымдар мен хабарламалар тиімділігі
апта тра-фик құны аудитория маржа хабарлама тиімділігі
1 90
2 150 39000 2500 152250 0,06 0,25
3 100 39000 3000 50750 0,03 0,76
4 145 39000 2500 203000 0,058 0,2
Егер жарнамаға елтіп адамдар кеңсеге көп келсе, жарнаманың
Әр аптадағы «жарнама тиімділігі» көрсеткішінің мәнін қарастырайық. Бұл
5-кесте. Апталар бойынша жарнаманың тиімділігі
апта хабарлама тиімділігі салымдар тиімділігі жарнаманың
4 0,058 0,2 0,29
2 0,06 0,25 0,24
1 0,03 0,38 0,08
3 0,03 0,76 0,04
Ыңғайлы болуы үшін үлкен мәннен кіші мәнге өту
Көріп тұрғанымыздай, жарнама көбінесе 4-ші аптада тиімдірек. бұл
Қорытынды
Дипломдық жұмысты қорытындылай келе,туризм бүгінгі күні қоғамның
Сонымен қатар қазіргі уақытта туризмде маңызды орын
Жоғарыда айтып кеткеніміздей, ең бірінші кезекте – орналастыру
Туристік қызметті экономиканың жоғары түсімді саласына айналдырудың қажеттілігі,
нормативті-құқықтық базаны жетілдіру;
инфрақұрылымды дамыту;
еңбек ресурстарының біліктілігін жоғарылақаржы ресурстарын тарту үшін қолайлы
Әдебиет тізімі
Балабанов А. Наружная реклама. Рынок наружной рекламы восстанавливается.
2. Басовский Л.Е. Маркетинг: лекциялар курсы. М.: Инфра-М,
3. Биржаков М. Б., Биржаков К. М., Ушаков
4. Туристские фирмы, № 13, Санкт-Петербург, 1997.
5. Бороноева Т. А. Современный рекламный менеджмент. -
6. Борисов Б. Л. Технологии рекламы и PR:
7. Викентьев И.Л. Приемы рекламы и Public Relations.
8. Восколович Н.А. «Маркетинг туристических услуг» - қайта
9. Гольман Н.А. «Рекламное планирование. Рекламные технологии. Организация
10. Гуляев В. Г., Морозов И. В. Информационное
12. Дмитриева Л. М. Основы рекламы: оқу құралы.
13. Дурович А. П. Реклама в туризме: оқу
14. Карпова Г. А. «Современный туризм», Москва, «Финансы
15. Кириллов А. Т., Маслова Е. В. Реклама
Квартальнов В.А. Туризм – М. Финансы и статистика
16. Котлер Ф. “Основы маркетинга” “Вильямс” баспа
17. Панкратов Ф.Г., Ю. К. Баженов, Т. К.
18. Петелин В. Г. Менеджер предприятия по
19. Ромат Е.В. Реклама. – СПб.: Питер, 2001.
20. Селиверстов С. Рекламные технологии. «Наружка, как
21. Феофанов О. А. Реклама: новые технологии
22. www.proftourportal.ru ;
23. www.tourbusiness.ru
24. www.dis.ru/market
25. «Маркетолог» 3/09 шығарылым
26. «Маркетолог» 4/09 шығарылым
27. «Туризм: право и экономика» 1(4) 2004
28. «Туризм: право и экономика» 4(11) 2005
29. «Туризм: право и экономика» 3(16) 2006
30. «Туризм: право и экономика» 2(9) 2005
31. Биржаков М.Б. Введение в туризм. -СП б.:
16