МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................5
1 НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ПЕРСОНАЛДЫҢ ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІЛІГІН
1.1 Кәсіпорын персоналының еңбек нәтижелілігін бағалау ұғымы,
1.2 Қазақстан Республикасында қызметкерлерді бағалау және еңбекақы
2 «ДИЛАЙ» ААҚ ПЕРСОНАЛЫНЫҢ ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІЛІГІН
2.1 «Дилай»ААҚ жалпы сипаттамасы
2.2 Персоналдың еңбек нәтижелілігін
2.3 «Дилай»ААҚ халықаралық қатынас тәжірибесінде
3 ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІГІН БАҒАЛАУ МЕН ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУДІҢ
3.1 «Дилай»ААҚ персоналын ынталандырудағы даму перспективалары
3.2 Еңбек нәтижелілігін бағалау мен еңбекақы
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................29
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................31
КІРІСПЕ
Бұл тақырып қазіргі Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастары
Персоналдың еңбек нәтижелілігін бағалау жүйесін дұрыс ұйымдастыру
Курстық жұмыстың мақсаты - персоналдың еңбек нәтижелілігін
Берілген жұмыста келесі міндеттер анықталған:
еңбек нәтижелілігін бағалаудың мәнін нарықтық экономика жағдайында
еңбек нәтижелілігін бағалау әдістерін қарастыру;
нақты кәсіпорында еңбек нәтижелілігін бағалауды ұйымдастыруды талдау;
еңбек нәтижелілігін бағалаудың шетелдік тәжірибесін зерттеу;
кәсіпорында персоналдың еңбек нәтижелелігін бағалауды жетілдіру жолдарын
Алынған курстық жұмыстың зерттеу объектісі болып «Жарқын»
Курстық жұмысты жазған кезде бірнеше заңдар қолданылды,
Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және
Екінші тарауда «Жарқын» ЖШС-ң өндірістік-шаруашылық және қаржылық
Курстық жұмыстың үшінші тарауында кәсіпорында еңбек нәтижелілігін
Қорытындыда түйіндер мен ұсыныстар беріледі.
1 НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ПЕРСОНАЛДЫҢ ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІЛІГІН
1.1 Кәсіпорын персоналының еңбек нәтижелілігін бағалау ұғымы,
Қызметкер ұйым коллективіне бейімделіп және өз жұмысын
Негізінде, жұмыс нәтижесін бағалау 3 мақсатты көздейді:
Әкімшілік функциялар: қызмет бойынша жоғарылату, төмендету, ауыстыру,
Ауыстыруды жұмысшының тәжірибесін кеңейту үшін қолдануға болады,
Ал егер жұмысшыға оның жұмысының нәтижесін бағалап
Ақпараттық функциялар. Қызмет (жұмыс) нәтижесін бағалау адамдарға
Еңбек нәтижелілігін бағалауға әсер ететін факторлар:
Берілген қызметкердің орындайтын жұмыстарының сипаттамасы. Яғни, қызметкердің
Мемлекеттік талаптар, шектемелер және заңдар. Қызметкерлерді қызмет
Бағалаушының жұмысшыға жеке қатынасы. Егер бағалаушының моралдық
Басшының жұмыс стилі. Басшы алынған бағаны әртүрлі
Кәсіподақ әсері. Олар еңбек нәтижелілігін бағалауға да
Жұмыстың нәтижесін бағалау мәселесі.
Шынымен де басқару персоналдың әрекетін бағалаған кезде
өндірістің нәтижесін (тиімділігін) қалай белгілеу керек;
басқару функцияларының осы нәтижелерге (басқару тиімділігіне)
осы үлеске қосқан әрбір қызметкерлердің пайын қалай
Мысалы, кәсіпорында басты технологтық бөлімі бар өнімді
Әдетте, басқару әрекеттерінің кәсіпорынның нәтижелеріне әсерін есептеудің
Жанама түрде бағалаудың басқа жолы жұмыс процесін
Бұл жағдайда жұмысты жіктеу жүзеге асырылады, берілген
Басшылар мен мамандардың жұмыс күнінің суреті
Жұмыс қиындығының (күрделілігінің) белгілері:
Функциялар, еңбек мазмұнын құрайды;
Жұмыстың әртүрлілігі, оның қайталанушылығы, кешенділігі;
Жұмысты өз бетінше орындау деңгейі;
Басшылықтың масштабы және күрделілігі;
Жауапкершіліктің сипаты және деңгейі;
Жұмыстағы жаңалық деңгейі және шығармашылық деңгейі және
Бағалаудың міндеттері. Еңбек нәтижесі бойынша басшылар мен
Жұмысшының жұмыс істеп тұрған лауазымға сәйкестігін анықтау;
Қызметкердің лауазымдық жалақысының деңгейін анықтау үшін және
Жұмысшылардан жекелеген қайтарымдылығын қамтамасыз ету, олардың соңғы
Кадрларды іскерлік бағалау нәтижелері арқылы келесі басқару
Кадрларды таңдау.
үміткерлердің жеке қасиеттерін бағалау;
үміткерлердің квалификациясын бағалау.
Алынып тұрған лауазымға сай келуі дәрежесін анықтау.
қызметкерлерді қайта аттестациялау;
қызметкерлерді орналастыру рационалдылығын талдау;
лауазымдық міндеттерді орындау толықтылығы мен нақтылығын
қызметкерді сынау уақыты аяқталғаннан кейін бағалау.
Кадрларды пайдалануды жақсарту.
қызметкерлердің жүктелу деңгейін анықтау, квалификация бойынша
басқару еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру.
Жұмыс нәтижелеріне персоналдың қосқан үлесін анықтау.
қызметкерлерді қолдауды ұйымдастыру (материалдық, моралдық ынталандыруды
жазалау шараларын орнату.
Персоналды жылжыту, квалификацияны жоғарылату қажеттілігі.
қызметкерлердің қызмет барысында жылжуын болжау;
жауапкершілікті тапсырмаларды орындауға қызметкерлер таңдау;
қызметкерлердің квалификациясын көтеру бағдарламаларын жасау;
курстарда және квалификацияны көтеру бойынша институттарда
Басқару аппаратының құрылымын жақсарту.
басқару аппаратының, мамандардың, бөлімдердегі жұмыскерлердің санын
сан нормативтерін тексеру;
лауазымдық инструкцияны жасау және нақтылау.
Басқаруды жетілдіру.
басқару стилі мен әдістерін жетілдіру (демократиялық
персоналдың жауапкершілігін жоғарылату;
басшылар мен бағынушылардың өзара қарым қатынасын
Қызметкерлерді іскерлік бағалаудың қағидалары:
объективтілік - персоналды, оның іс-әрекетін, тәртібін сипаттау
оперативтілік - бағалаудың шапшаңдығы мен уақтылығы, оны
жариялық - персоналды бағалауды жүргізу тәртібімен және
демократизм - қоғамның қатысуы, бағалауға әріптестер мен
талаптардың бірегейлілігі - бірыңғай лауазымдағы қызметкерлердің бәріне
қарапайымдылық - бағалау процедурасының анықтығы, қол жетерлілігі,
нәтижелілік - бағалау нәтижелері бойынша міндетті түрде
Енді мамандарды және басшыларды бағалауды бөлек қарастыратын
Мамандар жүйесінің нәтижесін бағалау көрсеткіштер жүйесі арқылы
Мамандар жұмысының күрделілігі берілген жұмысшының категориясының қиындығын
Мамандардың еңбек өнімділігі бір бірлік уақыт ішіндегі
Сонымен, бөлімнің өндірістік нәтижелерін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер
маңызды номенклатура және көлем бойынша жоспарлы
еңбек өнімділігі;
өнімнің (орындалған жұмыстың) сапасы;
Жобалау жұмыстарымен айналысатын құрылымдық бөлім үшін
басқарушы коллективтің еңбек нәтижелілігін бағалау көрсеткіштері келесілер
жоспарлы және жоспарлы емес орындалған жұмыс саны;
орындалған жұмыстың сапасы;
жұмысты орындау мерзімін сақтау.
Басшының еңбегін бағалау кезінде коллективтің еңбек өнімділігін
Бөлімнің еңбек сапасын бағалауды жеке жұмыстардың тікелей
1.2 Қазақстан Республикасында қызметкерлерді бағалау және
Іскерлік бағалау нәтижелерін әртүрлі мақсаттарда қолдануға болады,
Еңбек бойынша бағалау еңбекақы төлеу деңгейіне үйлестіруді
Қазіргі кезде персоналдың еңбекақысын ұйымдастыруда екі тұжырымдама
Еңбекақы төлеуді дәстүрлі ұйымдастыру еңбек нәтижелеріне, жеке
Жалақының құрылымында әдетте екі бөлікті ерекшелейді: тұрақты
Еңбекақы төлеуді ұйымдастыру деп еңбек мөлшері мен
Нарықтық қатынастар жағдайында жалақыны ұйымдастыру қағидалары мен
Ақталмаған ақша қаражаттарын алу мүмкіндігін санамағандағы әр
Еңбекақы төлеудегі теңдеушілік жағдайларды ығыстыру, коллективтік және
Еңбекақы төлеуде орындалатын жұмыстың күрделілігі мен еңбек
Кәсіпорында жалақыны ұйымдастыру барысында жұмыс берушілер мен
Еңбекақы төлеу жүйесі мен формасын таңдау барысында
кәсіпорынның қаржылық жағдайы;
өмір құнының деңгейі;
бәсекелестердің тура сондай жұмыс үшін төлейтін жалақы
Еңбекақы төлеудің қазіргі әдістері сыйақы берудің әр-түрлі
Реттеу әдістерінің жиынтығында жалақыны мемлекеттік реттеу ерекше
Мемлекеттік реттеудің негізі болып ҚР Заң актілері
Негізгілерінің қатарына мыналар жатады: күрделілік, еңбек қосымшасының
Қазіргі жағдайда еңбек күрделілігі тәжірибеде қолданылатын тарифтік
Материалдық сфераны ұйымдастыру еңбекақы төлеу мәселелерін
Қазақстан Республикасында қазіргі жағдайда жалақыны реттеу механизмі
ұйымдастырушылық-құрылымдық формалары әр-түрлі ұйымдар мен кәсіпорындар үшін
заңмен бекітілген минималды жалақы түріндегі мемлекеттік кепілдіктен;
жалақыны коллективтік-келісімдік реттеудің дамып келе жатқан жүйесі,
жеке табыс салығы және әлеуметтік салық арқылы
Нарықтық қатынастарға өтумен бірге кәсіпорындарда жалақыны ұйымдастыруда
Еңбекақы төлеу мен еңбек нәтижелерін үйлестіру сыйақыны
2 «ДИЛАЙ»ААҚ ПЕРСОНАЛЫНЫҢ ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІЛІГІН
2.1«Дилай» ААҚ жалпы сипаттамасы
"Электр желілерін басқару жөніндегі Қaзaқcтaн кoмпaниясы" ашық
Қазақстан Pecпyбликасының мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі Мемлекеттік
Оның мемлекеттік кешеніне Ұлттық электр торабын құрайтын
«Дилай» ААҚ маңызды cтpaтeгиялық орынға ие бола
Koмпaния - Қазақстанның біртұтас элeктp энepгетикалық жүйесіндегі
«Дилай» ААҚ элeктp энepгeтикалық саласы дамуының стратегиясын
«Дилай» ААҚ энергиямен жабдықтау жүйесіндегі өз орны
«Дилай» ААҚ қызметтерінің тарифтерін Қазақстан Pecпyбликасының табиғи
«Дилай» АҚ-ның құрамында «Жүйелік оператордың Ұлттық диспетчерлік
Koмпaния Aлмaты және Acтaнa қалаларында кеңселерге ие.
Электр тораптарының таралуы келесідей жүзеге асырылады: кернеуі
- ӘЖ 1150 кВ – 1421,225 км;
- ӘЖ 500 кВ – 5323,262 км;
- ӘЖ 220 кВ – 15975,912 км;
- ӘЖ 110 кВ – 558,668 км;
- ӘЖ 35 кВ – 42,9 км.
ЖЭТ филиалдарының теңгерімінде қуаттылығы 32209,05 МВА трансформаторлары
• 1150 кВ - 3 дана, қуаттылығы
• 500 кВ - 15 дана, қуаттылығы
• 220 кВ - 53 дана, қуаттылығы
• 110 кВ – 1дана, қуаттылығы 2,5
• 35кВ - 2 дана, қуаттылығы 23,2
1. КЕGОС АҚ-ның «Ақмола жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 4225,519 км
2. КЕGОС АҚ-ның «Ақтөбе жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1200,02 км
3. КЕGОС АҚ-ның «Алматы жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2412,82 км
4. КЕGОС АҚ-ның «Шығыс жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1039,2 км
5. КЕGОС АҚ-ның «Батыс жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1679,5 км
6. КЕGОС АҚ-ның «Сарыбай жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2416,481 км
7. КЕGОС АҚ-ның «Солтүстік жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 3216,389 км
8. КЕGОС АҚ-ның «Орталық жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2918,58 км
9. КЕGОС АҚ-ның «Шымкент жүйеаралық электр тораптары»
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 4213,458 км
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 13 мамырдағы
Қазақстан Pecпyбликасының мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі Мемлекеттік
Оның мемлекеттік кешеніне Ұлттық электр торабын құрайтын
" Дилай " ААҚ маңызды cтpaтeгиялық орынға
Koмпaния - Қазақстанның біртұтас элeктp энepгетикалық жүйесіндегі
" Дилай " ААҚ элeктp энepгeтикалық саласы
"Дилай" ААҚ энергиямен жабдықтау жүйесіндегі өз орны
"Дилай" ААҚ қызметтерінің тарифтерін Қазақстан Pecпyбликасының табиғи
"Дилай" АҚ-ның құрамында «Жүйелік оператордың Ұлттық
Koмпaния Aлмaты және Acтaнa қалаларында кеңселерге ие.
Электр тораптарының таралуы келесідей жүзеге асырылады: кернеуі
- ӘЖ 1150 кВ – 1421,225 км;
- ӘЖ 500 кВ – 5323,262 км;
- ӘЖ 220 кВ – 15975,912 км;
- ӘЖ 110 кВ – 558,668 км;
- ӘЖ 35 кВ – 42,9 км.
ЖЭТ филиалдарының теңгерімінде қуаттылығы 32209,05 МВА трансформаторлары
• 1150 кВ - 3 дана, қуаттылығы
• 500 кВ - 15 дана, қуаттылығы
• 220 кВ - 53 дана, қуаттылығы
• 110 кВ – 1дана, қуаттылығы 2,5
• 35кВ - 2 дана, қуаттылығы 23,2
1. "Дилай" АҚ-ның «Ақмола жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 4225,519 км
2. "Дилай" АҚ-ның «Ақтөбе жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1200,02 км
3. "Дилай" АҚ-ның «Алматы жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2412,82 км
4. "Дилай" АҚ-ның «Шығыс жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1039,2 км
5. "Дилай" АҚ-ның «Батыс жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 1679,5 км
6. "Дилай" АҚ-ның «Сарыбай жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2416,481 км
7. "Дилай" АҚ-ның «Солтүстік жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 3216,389 км
8. "Дилай" АҚ-ның «Орталық жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 2918,58 км
9. "Дилай" АҚ-ның «Шымкент жүйеаралық электр
Филиалдың мүліктік кешеніне жалпы ұзындығы 4213,458 км
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 13 мамырдағы
2.2 Персоналдың еңбек нәтижелілігін
Қазақстан Республикасындағы біртұтас электр энергетикалық жүйенің Жүйелік
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі аясында "Дилай" АҚ өз
Компанияның әлеуметтік саясатының бір бағыты қызметкерлердің денсаулығына
Корпоративтік өзара қарым-қатынастарды күшейту үшін жыл сайын
Компания «Энергиятех кәсіподағымен» бірлесе еңбек қорғау мәселелері
Компанияның энергетика ардагерлерін, зейнеткерлерді, Ұлы Отан соғысының
Өндірістік қызметпен қатар "Дилай" АҚ көмекке мұқтаж
"Дилай" АҚ қызметкерлер құрамының жалпы сипаттамасы төмендегідей.
«Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан Компаниясының "Дилай"
Кесте 1-Қызметкерлердің әлеуеті өндірісті дамыту, еңбек тиімділігі
2005, 2006, 2007 жылдардың статистикалық деректері
Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл
Саны (адам)
нақты 3931 3960 3935
әйелдер 1029 1054 1047
басшылар 610 626 629
мамандар 1298 1306 1358
қызметкерлер 34 37 37
жұмыскерлер 1989 1991 1911
Жас құрамы, (%) 610 1306 37
Кесте 1-Жалғасы
30 жасқа дейін 17,2 18,2 19,8
31-40 жас аралығы 25,4 24,4 24,3
41-50 жас аралығы 33,4 32,5 30,6
51-54 жас аралығы 11 11,4 11,3
55-60 жас аралығы 10,1 10,2 10,7
61-63 жас аралығы 1,2 1,4 1,6
зейнеткерлер 1,7 1,9 1,5
Жұмыс өтілі, (%)
1 жылға дейін 8,5 9,2 10,9
1-3 жыл аралығы 14,4 12,5 15,1
3-5 жыл аралығы 11 13,3 12,3
5-10 жыл аралығы 21,5 22,5 18,0
10 жылдан артық 44,6 42,5 43,7
Білім деңгейі, (%)
жоғары 44,4 46,8 48,0
арнайы орта 23,9 22,1 22,7
орта кәсіби 10,1 11,6 10,9
орта 21,6 19,5 18,4
Кадр тапшылығы (%)
жалпы 9,7 11,9 12,4
басшылар мен мамандар 10,1 11,7 14,2
жұмыскерлер 9,2 12 10,5
Оқыту
біліктілігін көтерді (адам) 1039 1086 839
оқуға шығындар (мың теңге) 36902 41240 71528
Ескерту: Маслов Е.В. Управление персоналом предприятия. Учебное
Қазіргі таңда қызметкерлердің біліктілігін көтеру Компаниядағы басымдыққа
Бұдан басқа, ҰЭЖ жаңғырту жобасының шеңберінде 20
Компания өндірістік техникалық персоналды жаңалап отыру, ҰЭТ
Қызметкерлер жұмысын уәждеу мен ынталандыру жұмыстары келесідей.
Еңбекақы төлеу қоры (ЕТҚ) жоспарланған 4 229,3
Кесте 2-Кәсіпорынның негізгі қызметінің 2010-2011 жылдарғы көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Өлшеуі 2010 2011 Ауытқулар
+,- %
1. Өткізілген өнімнен түскен кіріс мың тенге
2. Өткізілген өнімнің құны мың тенге 862750
12,3
3. Жиынтық кірісі мың тенге 30 30
4.Межелік шығыстары мың тенге /час 2457,4
Кесте 2-Жалғасы
5. Кәсіпорынның негізгі қызметінен түскен кіріс мың
6. Кәсіпорынның негізгі емес қызметінен түскен кіріс
7.Салыққа дейінгі кірісі мың тенге. 0,76
8. Кірістік салық шығыстары мың тенге
9.Таза кірісі мың тенге 20 23,9 3,9
10. Персонал саны адам 35 37 2
11. Еңбек өнімділігі мың тенге 2457,4 2804,2
12. Негізгі құралдардың жылдық құны мың
13. Еңбек қорқарулылығы мың тенге 3,28 3,45
14. Жылдық еңбек ақы қоры дн мың
Ескерту: Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.
Кесте 3-Кәсіпорынның 2010-2011 жылдарғы өнім шығару көлемінің
Жыл Жылдық өнім шығару көлемі, мың тенге
Жоспар Факт
2009 1113600 1213600
2010 1133600 1143600
2011 1513600 1113660
Ескерту: Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.
Кесте 4 - Кәсіпорынның 2010-2011 жылдарғы өнім
Көрсеткіштер
Жоспар Факт
1. Кәсіпорынның өнім шығаруы 44,51 38400,14
2. Кәсіпорынның өнім өткізуі 4,97 4285,45
Ескерту: Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.
Кесте 5-Кәсіпорынның 2010-2011 жылдарғы негізгі құралдардың көрсеткіштері,
Көрсеткіштер
2009 2010 2011
1. Өткізілген өнімнен түскен кіріс 4285,45 4285,45
2. Негізгі құралдардың жылдық құны 64,55 65,55
Ескерту: Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.
Еңбек ұғымы тауар өндіруде және
Кәсіпорын жұмысшысының табысына өндіріс шығындарына кіретін жалақы,
Кесте 6 - Кәсіпорынның 2010-2011 жылдарғы өнім
Көрсеткіштер
Өлшеуі 2009 2010 2011
1. Өткізілген өнімнен түскен мың тенге
Кесте 6-Жалғасы
2. Өткізілген өнімнің құны мың тенге 862750
3. Таза кірісі мың тенге 20 23,9
4. Активтердің жылдық құны мың тенге 64,55
Ескерту: Шекшня С.В. - Управление персоналом современной
Кәсіпорындар қазіргі жағдайда, өзінің ұйымдастырушылық – құқықтық
Еңбекақы мөлшерін анықтаушы элементтердің бірі -
Тарифтік ЕАҚ құрамы кесімді-жұмысшылар мен мерзімді
Кесімді – жұмысшылардың ЕАҚ орындалған жұмыс көлеміне
ЕАҚ КЕС = P x N x
мұнда P - өнім бірлігіне есептелген
N - тапсырма бойынша өнім саны (көлемі);
K - жоспарлы тапсырманы орындау коэффициенті.
Сурет 4 берілген.
Қалыпты жағдайда еңбекақы қажетті өнімнің
Кәсіпорындарда еңбекақыны тиімді ұйымдастыру оның
рының еңбек нәтижелерін ынталандыруға, дайын өнімнің бәсекеге
Еңбекақыны тиімді ұйымдастырудың мақсаты – кәсіпорынның шаруашылық
Кәсіпорындар қазіргі жағдайда, өзінің ұйымдастырушылық – құқықтық
Еңбекақы мөлшерін анықтаушы элементтердің бірі -
Қазақстан Республикасының 2008 жылдың желтоқсанында қабылданған
Жалақының ең төменгі мөлшері -
Мемлекеттік базалық зейнетақы мөлшері -
Зейнетақының ең төменгі мөлшері -
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес төлемақылар мен басқа
Базалық әлеуметтік төлемдер мөлшерін есептеу үшін, өмір
Біздің елімізде еңбекақы
жұмысшылардың өмір деңгейін көтеретін табысының басты қайнар
Қоғамдық өндірістің әртүрлі фазаларында: өндірісте, бөлуде, айырбаста
Жалақы мөлшерінің төмен болуы, мемлекеттің экономикасының дамуына
Мерзімдік – жұмысшылардың ЕАҚ жұмыс істеу
ЕАҚ МЕР = Н x ТОС x
мұнда Н - жұмыс көлемі, сағат-норма;
ТОС - атқарылатын жұмыстың орташа сағаттық тарифтік
К - жоспарлы тапсырманы орындау коэффициенті.
Еңбекақы шығынының құрамына немесе ЕАҚ-на кәсіпорынның еңбекке
Кесте 7-Негізгі құралдардың категориясына сәйкес кәсіпорынның жұмысшыларына
Жұмысшылар мамандығы Смендегі саны, адам Тәуліктік саны,
Кесте 7-Жалғасы
Бастық 1 2 9,34 2*8*213=3408 31830,8 7957,5
Шебер 1 2 8,89
30297 7574,2 1515 39386 5514 44900 58370
Опер-р БММ 4 8 7,4
25752 6438 1288 33478 4687 38165 49615
Оператор разливочного автомата 4 8 7,4
25752 6438 1288 33478 4687 38165 49615
Оператор бракеражного автомата 4 8 7,4
25752 6438 1288 33478 4687 38165 49615
Оператор этикет.автом. 3 6 7,4
25752 6438 1288 33478 4687 38165 49615
Слесарь-ремонтник 1 2 8,25
28710 7177,5 1435 37322 5225 42547 55311
Эл.-монтер 1 2 8,25
28710 7177,5 1435 37322 5225 42547 55311
Слесарь КИПиА 1 2 8,25
28710 7177,5 1435 37322 5225 42547 55311
Жүкші 4 8 6,9
24012 6003 1201 31216 4370 35586 46262
Ыдысшы 3 6 6,9
24012 6003 1201 31216 4370 35586 46262
Қоймашы 1 2 6,9
24012 6003 1201 31216 4370 35586 46262
Экспедитор 2 4 8,25
28710 7177,5 1435 37322 5225 42547 55311
Ескерту:«Социально-экономическая характеристика рынка труда в Казахстане» /
Еңбек қатынастарының жарғылық заңды түріндегі реттеу, сонымен
Әрбір жұмысшының еңбек ақысы оның жеке қосқан
7 кесте-Кәсіпорынның жұмысшыларына 2010-2011 жылдарғы еңбек ақы
Көрсеткіштер
Көлемі
Календарлық күндері 365
Демалыс күндері 104
Мереке күндері 14
Номиналдық уақыт қоры, сағат 247
Орынды себептермен жұмысқа шықпау ( күндері ):
-кезекті демалыс 28
-қосымша демалыс 3
-невыходы по болезни 1,5
-декретті демалыс 1
-оқуға демалыс 0,5
Жоспарлы уақыт қоры, күндері 213
Смена ұзақтылығы, сағат 8
Эффективті уақыт қоры , сағат
Ескерту:«Социально-экономическая характеристика рынка труда в Казахстане» /
8 кесте-Кәсіпорынның жұмысшыларына 2010-2011 жылдарғы еңбек ақы
Көрсеткіштер
Өлшеуі 2009 2010 2011
1. Төлеуге кеткен шығындардың барлығы
мың тенге 1113600 1513600 400000
2. Еңбек ақы қоры мың тенге 862750
3. Қосалқы шығындар мың тенге 20 23,9
4. Арнайы киім құны мың
Ескерту:2010-2011 жылы 4 222,7 млн.теңгеге өсті. Өткен
2.3 «Дилай» ААҚ халықаралық қатынас
ТМД елдерінің электр энергетикасында бірігу үдерістері 1992
Қазақстан БЭЖ мыналармен қатарлас жұмыс істейді:
- Ресей БЭЖ-мен Қазақстан Республикасы және Ресей
- Өзбекстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Өзбекстан
- Қырғызстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Қырғыз
Қатарлас түзімде ТМД-ге мүше 12 елдің 11
Ресей БЭЖ-мен қатарлас жұмыс түзімдерін жетілдіру "Дилай"
2001 жылдан қатарлас жұмыс шеңберінде Ресейге электр
2003-2005 жылы Қырғызстан мен Тәжікстаннан Ресейге Қазақстан
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 7 қазан
Көрсетілген жоспарға сәйкес Энергетика және минералдық ресурстар
«Батыс транзит» акционерлік қоғамының құрылтайшысы "Дилай" АҚ
«Батыс транзит» АҚ жарғылық капиталы құрылтайшылардың акцияларға
«Батыс транзит» АҚ заңды тұлға ретінде 2005
«Батыс транзит» АҚ Жарғысына сәйкес, ол орындайтын
«"Дилай" -Сервис» мекемесі "Дилай" АҚ қарасты 2001
Бұл мекеме құрылтайшының басқарушылық, әлеуметтік-мәдени және сервис
Мекеме қызметінің негізгі мақсаттары: мүліктің жай-күйін қарау;
2008 жылы «"Дилай" -Сервис» мекемесінің құрылымдық бөлімшесі
«ЭНЕРГОИНФОРМ» мекемесі – заңды тұлға мәртебесіне ие
Халықаралық байланыс саласына қарасты оқу-машықтану тобы құрылған
ОДБ-ның жедел жұмыстық және техникалық жұмыскерлерін оқытуды,
ОДБ-ның жедел жұмыстық және техникалық жұмысерлерін оқыту
Еңбек қорғау және өрт қауіпсіздігінің жай-күйіне бақылауды
Атқарымдары:
ОДБ-ның жедел жұмыстық және техникалық жұмыскерлерін солар
ОДБ-ның жедел жұмыстық және техникалық жұмыскерлері үшін
Апатқа қарсы жаттығуларды жүргізу үдерісін, ӘЖЖ-н жөндеуге
Компьютерлік кесте арқылы электр тораптары мен жекелеген
Оқыту бағдарламалық-техникалық кешенін жаңарту жөніндегі ұсыныстарды дайындау;
Қауіпсіздік техникасы күндерін даярлау мен жүргізуді ұйымдастыру,
ОДБ-ның мыналарға бақылауды жүзеге асыруы:
еңбек қорғау мен өрт қауіпсіздігінің жай-күйіне;
еңбектің сау да қауіпсіз жағдайларын жасау жөніндегі
еңбекті қорғау жөнінде ережелер, нормалар мен нұсқаулықтар
өндірісте жазатайым оқиғаларды зерттеу мен есепке алу
жұмыскерлерді жеке-дара қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етуге.
3 ЕҢБЕК НӘТИЖЕЛІГІН БАҒАЛАУ МЕН ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУДІҢ
3.1 «Дилай»ААҚ персоналын ынталандырудағы даму перспективалары
Қоғамның стратегиясын іске асыру мақсатында басшылық мынадай
Қоғамның капиталдануын және көрсетілетін қызметтердің құндылығын арттыру;
мемлекеттік, республикалық және салалық бағдарламалар жөніндегі іс-шараларды
электр энергетикасы саласында норма шығармашылық қызметке қатысу;
жүйелік оператордың сенімді және сапалы қызмет көрсетуі;
басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара пайдалы ынтымақтастықты
Қазақстан Республикасының заңнамалық базасына және ІSO 9001,
жүйелі және үдеріс тұрғысы әрі дұрыс ақпарат
сапа менеджменті, экология, кәсіби қауіпсіздік және денсаулықты
Қоғам қызметінің барлық саласында мемлекеттік тілді қолдану;
қызметкерлерді тарту және сақтау және Қоғамның тиімді
қызметкерлердің қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету және
болуы мүмкін авариялық жағдайларды олардың алдын алу
«Дилай»АҚ басшылығы менеджмент жүйесі жұмысының нәтижесі үшін
«Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы «Дилай»АҚ
Аудит қорытындысы бойынша «Дилай»БМЖ тұрақты негізде жақсартудың
БМЖ-дің таратылу аймағы Жүйелік оператордың электр энергетикасы
Тексеріс барысында басшылық пен қызметкерлердің БМЖ-ді қолдау
Басшылықтың жетекшілік рөлі;
БМЖ-ды дамытуға қажетті ресурстардың бөлінуі;
Сапа жағына мақсатты көңіл аударылуы;
Қызметкерлерді жауапкершілік жүктеу мен өкілеттілігін белгілеу арқылы
БМЖ сәйкестік сертификаттарының расталуы (2008 жылы тамыз
«Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы «Дилай»АҚ
ТМД елдерінің электр энергетикасында бірігу үдерістері 1992
- Ресей БЭЖ-мен Қазақстан Республикасы және Ресей
- Өзбекстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Өзбекстан
- Қырғызстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Қырғыз
Қатарлас тізімде ТМД-ге мүше 12 елдің 11
Ресей БЭЖ-мен қатарлас жұмыс түзімдерін жетілдіру «Дилай»АҚ-ның
2010 жылдан бастап жұмыс шеңберінде Ресейге электр
2009-2015 жж аралығында Қырғызстан мен Тәжікстаннан Ресейге
Қоғамның стратегиясын іске асыру мақсатында басшылық мынадай
Қоғамның капиталдануын және көрсетілетін қызметтердің құндылығын арттыру;
мемлекеттік, республикалық және салалық бағдарламалар жөніндегі іс-шараларды
электр энергетикасы саласында норма шығармашылық қызметке қатысу;
жүйелік оператордың сенімді және сапалы қызмет көрсетуі;
басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара пайдалы ынтымақтастықты
Қазақстан Республикасының заңнамалық базасына және ІSO 9001,
жүйелі және үдеріс тұрғысы әрі дұрыс ақпарат
сапа менеджменті, экология, кәсіби қауіпсіздік және денсаулықты
Қоғам қызметінің барлық саласында мемлекеттік тілді қолдану;
қызметкерлерді тарту және сақтау және Қоғамның тиімді
қызметкерлердің қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету және
болуы мүмкін авариялық жағдайларды олардың алдын алу
"Дилай" АҚ басшылығы менеджмент жүйесі жұмысының нәтижесі
«Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы "Дилай"
Аудит қорытындысы бойынша "Дилай" БМЖ тұрақты негізде
БМЖ-дің таратылу аймағы Жүйелік оператордың электр энергетикасы
Тексеріс барысында басшылық пен қызметкерлердің БМЖ-ді қолдау
Басшылықтың жетекшілік рөлі;
БМЖ-ды дамытуға қажетті ресурстардың бөлінуі;
Сапа жағына мақсатты көңіл аударылуы;
Қызметкерлерді жауапкершілік жүктеу мен өкілеттілігін белгілеу арқылы
БМЖ сәйкестік сертификаттарының расталуы (2008 жылы тамыз
«Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы "Дилай"
ТМД елдерінің электр энергетикасында бірігу үдерістері 1992
- Ресей БЭЖ-мен Қазақстан Республикасы және Ресей
- Өзбекстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Өзбекстан
- Қырғызстан энергожүйесімен Қазақстан Республикасы және Қырғыз
Қатарлас тізімде ТМД-ге мүше 12 елдің 11
Ресей БЭЖ-мен қатарлас жұмыс түзімдерін жетілдіру "Дилай"
2010 жылдан бастап жұмыс шеңберінде Ресейге электр
2009-2015 жж аралығында Қырғызстан мен Тәжікстаннан Ресейге
Еңбек нәтижелілігін бағалау мен еңбекақы төлеудің шетелдік
Қазіргі өмірде қызмет ететін еңбекақы төлеу жүйесін
Дәстүрлі деп аталатын жүйелер келесі қағидаға негізделген:
Сондай жүйелерде еңбекақы төлеу деңгейі еңбек келісім
Бұл кезде еңбек ақының құрама бөліктері жөнделетін
Еңбекақы төлеудің жекешелендірілген түрі тарифтік тор келісім
Еңбекақы төлеудің ең жаңа жүйелерінде қолданылатын еңбекақы
Бірінші қағида - еңбекақының шамасын бекіту процесінде
Екінші қағида - еңбекақы жұмыс орнына емес,
Үшінші қағида - шамадан тыс жекелеудің алдын
Швецияда қызметтің жалпы нәтижелерімен байланысты жалақының айнымалы
Германияда еңбекті ұйымдастырудың икемді формаларына басқа мамандықтарды
Францияда қатаң индексациядан бас тартты, және коллективтік
Францияда жалақыны жекелеу тәжірибесі бір-біріне сай келетін
Жеке шығарым үшін төлем;
Кепілденген минимумнан (80%) және айнымалы бөліктен (20%)
Соңғы жылары «кадрларға» (Батыста басқарудың барлық деңгейінің
Жалақының белгіленген бөлігі қызметкердің квалификациясымен байланысты, ал
Жалақыны жекелеудің соңғы формасы қосымша үстемелердің барлық
АҚШ кәсіпорындарының (ірі және орташа фирмаларының) қаржылық
АҚШ-тың ірі және орташа жеке фирмаларындағы табысқа
Жұмыс күшінің сапасын жоғарылатуды (персоналды дамыту) ынталандыру
жалдау бойынша кадрларды тарту және таңдау;
кадрларды жүйелі түрде аттестациялау;
кәсіпорынға кадрларды бекіту;
кәсіпорындарда сәйкес ұйымдастырушылық-техникалық және әлеуметтік-экономикалық еңбек жағдайларын
қызметкерлердің кәсіби-квалификациялық деңгейінің үзіліссіз өсуін материалдық ынталандыру.
Дәстүрлі деп аталатын жүйелер келесі қағидаға негізделген:
Сондай жүйелерде еңбекақы төлеу деңгейі еңбек келісім
Бұл кезде еңбек ақының құрама бөліктері жөнделетін
Еңбекақы төлеудің жекешелендірілген түрі тарифтік тор келісім
Еңбекақы төлеудің ең жаңа жүйелерінде қолданылатын еңбекақы
Бірінші қағида - еңбекақының шамасын бекіту процесінде
Екінші қағида - еңбекақы жұмыс орнына емес,
Үшінші қағида - шамадан тыс жекелеудің алдын
Швецияда қызметтің жалпы нәтижелерімен байланысты жалақының айнымалы
Германияда еңбекті ұйымдастырудың икемді формаларына басқа мамандықтарды
Францияда қатаң индексациядан бас тартты, және коллективтік
Францияда жалақыны жекелеу тәжірибесі бір-біріне сай келетін
Жеке шығарым үшін төлем;
Кепілденген минимумнан (80%) және айнымалы бөліктен (20%)
Соңғы жылары «кадрларға» (Батыста басқарудың барлық деңгейінің
Жалақының белгіленген бөлігі қызметкердің квалификациясымен байланысты, ал
Жалақыны жекелеудің соңғы формасы қосымша үстемелердің барлық
АҚШ кәсіпорындарының (ірі және орташа фирмаларының) қаржылық
АҚШ-тың ірі және орташа жеке фирмаларындағы табысқа
Жұмыс күшінің сапасын жоғарылатуды (персоналды дамыту) ынталандыру
жалдау бойынша кадрларды тарту және таңдау;
кадрларды жүйелі түрде аттестациялау;
кәсіпорынға кадрларды бекіту;
кәсіпорындарда сәйкес ұйымдастырушылық-техникалық және әлеуметтік-экономикалық еңбек жағдайларын
қызметкерлердің кәсіби-квалификациялық деңгейінің үзіліссіз өсуін материалдық ынталандыру.
Персоналды дамыту механизмі еңбекақы төлеудің, қосымша төлемдердің
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі заманда бұл тақырып (мәселе) барлық кәсіпорындар
Сондықтан, бұл мәселеге үлкен көңіл бөлу керек,
Еңбек тиімділігінің дәрежесін анықтаудың басты мақсаты персоналдың
Сонымен қызметкердің жұмыс нәтижелілігін бағалау арқылы кәсіпорында
Сондықтан, ұсынылған кейбір әдістерді қолдану арқылы объективтілікпен
Кәсіпорында қызметкерлердің еңбек нәтижелілігін бағалау мәселелерін зерттеу
Екінші тарауда жүргізілген «Жарқын» ЖШС-ң қаржылық-экономикалық іс-әрекетін
«Жарқын» ЖШС-ң технико-экономикалық көрсеткіштерін талдау негізінде тауарлық
Сондай-ақ, зерттелетін кезең ішінде негізгі қорлардың орташа
Өндіріс рентабельділігі жоғарылау жағына қарай өзгерді. 2001
Кәсіпорынның іс-әрекетін өндірілетін өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы
Кустық жұмыстың үшінші тарауында қызметкерлердің еңбек нәтижелілігін
Нақты критерийлерді қамтитын модель жасап шығару керек;
2. Жұмыс нәтижелілігін бағалаудың объективтілігін қамтамасыз ету
Аттестцияны жүргізуді жиілету керек;
Қызметкерлерді ынталандыру үшін аттестация нәтижелерін, бағалау критерийлерін,
Бағалауға көп көңіл бөлу керек;
Еңбекақы төлеудің тарифсіз жүйесін енгізу, себебі ондай
Кәсіпорында сыйақы беру жүйесіне көп көңіл аударылып
Сонымен бірге, кәсіпорынның тиімді іс-әрекетін іске асыру
өндірісің техникалық деңгейін жоғарылату;
өндірісті және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру;
негізгі қорларды пайдалануды жақсарту;
өндірілетін өнімнің оның рентабелділігін ескере отырып,
маркетинг іс-әрекеті сферасын дұрыс ұйымдастыру.
Сонымен, берілген жұмыста жалақыны талдаудың теориялық және
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Н. Назарбаев «Қазақстан-2030» Қазақстан президентінің елге жолдауы.
2. Закон «О труде в Республике Казахстан».
Закон РК «О коллетивных договорах»/ Вопросы труда,
Закон РК «О занятости населения». 30.12.1998г. Казахстанская
«Социально-экономическая характеристика рынка труда в Казахстане» /
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның
Маслов Е.В. Управление персоналом предприятия. Учебное пособие.
Кибанов А.Я. Управление персонало организации. Учебник. М.:
Шекшня С.В. - Управление персоналом современной организации.
Дж. М. Иванцевич, Лобанов А.А. Человеческие ресурсы
Травин В.В., Дятлов В.А. Менеджмент персонала предприятия.
Дмитреченко Н. Система оплаты, которая может стимулировать
Цыпкин Ю.А. Управление персоналом. Москва: ЮНИТИ, 2001г
Управление персоналом. Учебник для ВУЗов. Под ред.
Кохно П.А., Микрюков В.А., Комаров С.Е. Менеджмент.
Веснин В.Р. Практический менеджмент персонала: Пособие по
Аяпов Е.А, Арынов Е.Е. Орысша - қазақша
4
Еңбеккерлердің еңбек ақы қоры
Кесімді есеп бойынша жалақы
Кесімділік сыйлықақы
Кесімділерге қосымша төлем
Мерзімнен тыс уақыт үшін қосымша төлем
Мерзімділік сыйлықақы
Тарифтік мөлшерлеме бойынша мерзімдік жалақы
Бос тұрып қалғанға төлемдер
Еңбек өткерген жылдар үшін сыйақы
Үстеме, және басқада төлемдер
(аудандық коэффициент, тегін қызмет көрсету
Еңбек демалысқа
ақы төлеу
Сурет 1 - Еңбеккерлердің еңбек ақы
Жастар үшін жеңілдік сағаттарға төлем
Бала емізетін аналарға жұмыс кезеңіндегі үзілісіне төлем
Жалақының айлық (жылдық) қоры
Жалақының күндік қоры
Қызмет өткерген жылдар үшін төлем
Еңбек демалысы төлемі
Мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындаағаны үшін төлем
Тегін, заттай берілген және коммуналдық пен
Оқу орынына және өндіріске байланысты емес іссапарға
Жұмыстан шығардағы жәрдемақы
Пайдаланылмаған демалыс өтемі
Кесімді прогрессивтік жүйе бойынша қосымша төлем
Кесімді-сыйлық ақы жүйе бойынша қосымша төлем
Мерзімділерге сыйлық ақы
Бригаданы басқару жұмысынан босатыл-маған бригадирлерге қосымша төлем
Түнгі жұмыс үшін қосымша төлем
Шәкірттерді дайындау үшін қосымша төлем
Жұмыс жағдайының қалыптыдан ауыт-қуына байланысты қосымша төлем
Жалақының сағаттық қоры
Бір жылға тарифтік есеп бойынша төлем
Қалыпты есеп бойынша қосымша табыстың сомасы
Жалақының тарифтік қоры
Мерзімнен тыс жұмыс үшін қосымша ақы
Ішкі ауысымдық бос тұрып қалу ақысы
Жұмысшыға байланысты емес ақау үшін төлем
Толық күндік бос тұрған үшін ақы
Сурет 2- Жұмысшылардың жалақы қорының құрылымы
Кесімді жалақы
ЗКЕС
Мерзімді
жалақы
ЗМЕР
Сағат қорына дейінгі қосымша төлем Дч
Айлық қорына дейінгі
қосымша төлем Дм
Күндік қорына дейінгі
қосымша төлем Ддн
Еңбек ақының тарифтік қоры
ЕАҚТ = ЗКЕС + ЗМЕР
Жалақының сағаттық қоры
ЕАҚС = ЕАҚт + Дч
Жалақының күндік қоры
ЕАҚК = ЕАҚС + Ддч
Жалақының айлық қоры
ЕАҚА = ЕАҚК + Дм
Сурет 3 -Жалақының айлық (жылдық) қоры