Қаржылық есептіліктерді талдау

 Мазмұны
Кіріспе 2
І-тарау. Қаржылық есептілік оның мазмұны 4
1.1 Қаржылық есептердің ерекшеліктері мен мазмұны 4
1.2 Банктік есеп берулерді дайындау жұмыстары 9
ІІ – тарау. 16
2.1. Бухгалтерлік баланстың сипаттамасы 16
Баланс Міндеттемелері 17
2.2. Қаржы-шаруашылық қызметтің табыстары мен 21
зияндары туралы есептілік 21
Кірістерді (шығыстарды) бағалау және тану 22
Банк кірістері мен шығыстарының құрамы 23
2.3. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік 27
2.4. Басқа да есептіліктердің түрлері 30
Банктің шартты және мүмкін болатын міндеттемелерінің есебі 30
Меншікті капитал қозғалысы туралы есеп 31
Түсініктеме жазбаның ашылуы 34
Кіріспе . . . . . . .
І-тарау. Қаржылық есептілік оның мазмұны
1.1 Есептіліктердің ерекшеліктері мен мәні . . .
1.2 Есеп берулерді дайындау жұмыстары . . .
1.3Қазақстан Халық Банкінің экономикалық мінездемесі . . .
2-тарау. Қаржылық есептіліктерді ұсыну және ашып көрсету
2.1 Бухгалтерлік баланстың сипаттамасы . . . .
2.2 Қаржы шаруашылық қызметтің табыстары мен зияндары
2.3 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік . .
2.4 Басқа есеп берулердің түрлері . . .
3- тарау. Қаржылық есептіліктерді талдау
3.1 Банк балансының өтімділігін талдау . . .
3.2 Банктің қаржылық тұрақтылығын бағалау . . .
Қорытынды . . . . . . .
Пайдаланған әдәебиеттер . . . . . .
Қосымшалар . . . . . . .
Кіріспе
Банктер - нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық буындарының бірі.
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар банктердің ұйым
Нарықтық қатынастар жағдайында банктегі бухгалтерлік есеп үлкен мәнге
Коммерциялық банктер несие ресурстарының негізгі бөлігін шоғырландырып, өз
Бухгалтерлік қорытынды есеп мынадай міндеттерді шешуді қарастырады:
- шаруашылық жүргізіп отырған және потенциалды инвесторлар мен
- күнелтіп отырған және мол мүмкіндікті инвесторлар мен
банктердің шаруашылық қорлары, оның міндеттемелері, қаржылары мен құралу
Қаржылық есептілік – бұл өзара байланысқан көрсеткіштің топтасқан
Қаржылық есеп негізінен өтелген жағдайлардың қаржылық нәтижелерін және
Осыған байланысты диплом жұмысымның мақсаты - банктегі қаржылық
Осыдан диплом жұмысымның міндеттері:
банктік қаржылық есеп берулердің түрлері мен дайындау жұмыстарына
банк ұсынатын қаржылық есептіліктердің сапасын анықтайтын көрсеткіштерге нақты
Жұмысты жазу барысында «Қазақстан Республикасының Банктер және Банктік
І-тарау. Қаржылық есептілік оның мазмұны
1.1 Қаржылық есептердің ерекшеліктері мен мазмұны
Бухгалтерлік есеп тек қана бухгалтерлік кітапты жүргізуден тұрмайды.
Қорытынды есеп дегеніміз – банктердің шаруашылық-қаржылық қызметі жөніндегі
Бухгалтерлік қорытынды есеп мынадай міндеттерді шешуді қарастырады:
- шаруашылық жүргізіп отырған және потенциалды инвесторлар мен
- күнелтіп отырған және мол мүмкіндікті инвесторлар мен
- банктердің шаруашылық қорлары, оның міндеттемелері, қаржылары мен
Жалпы мақсаттағы сыртқы қаржылық қорытынды есеп – бухгалтерлік
Маңыздылық - қабылданған шешімнің нәтижесіне әсер ету мүмкіндігі.
Анықтылық - берілген ақпарат шыншыл болуы керек, оны
Салыстырмалық - шешім қабылдайтын тұлғаға, ұқсастарды, айырмашылықтар мен
Тұрақтылық - енгізілген өзгерістер туралы, оларды қолданушылар хабардар
Мәнділік – сол немесе басқа оқиғалардың салыстырмалы маңыздылығын
Консерватизм – активтерді қалай бағалау керектігі бухгалтерлерге түсініксіз
Толықтылық - есептік ақпараттар мүдделі тұлғалардың білуіне қажетті
Тиімділік – барлық сапалы қасиеттердің негізінде орындалады. Бұл
Қазақстан Республикасында шығарылған қаржы есептерін әзірлеп, тапсыруға арналған
1. Қаржылық қорытынды есептің мақсаттары;
2. Бухгалтерлік есепке алу мен қаржы есептемесінің негізгі
3. Қаржы есептері элементтерінің айқындамасы, олардың танылуы мен
Қаржылық қорытынды есептің мақсаты – ақпараттарды пайдаланушыларды банктің
Қаржылық есептемелерді пайдаланушылардың қатарына қазіргі және әлеуетті инвесторлар,
1. Инвесторларда, берілген инвестицияларға қатысты тәуекелге байланысты. Оларға
2. Өздеріне тиесілі кредиттер мен проценттер уақытылы төлене
3. Өздеріне тиесілі кредиттер мен проценттер уақытылы төлене
4. Субъект қызметінің үздіксіздігі туралы ақпаратқа мүдделі сатып
5. Субъект қызметінің тұрақтылығы мен рентабельділігі туралы ақпаратқа
6. Ресурстарды бөлу, демек субъектілердің қызметі туралы ақпараттарды
7. Жұртшылыққа, өйткені субъектілер толып жатқан әдістер арқылы,
Банк басшысы қаржы есептемесін әзірлеу және оны тапсыру
Қаржы есептемесі сондай-ақ мыналар үшін:
инвестициялық шешімдер мен кредиттер беру жөніндегі шешімдер қабылдау;
субъектінің болашақ ақша тасқындарын бағалау;
субъектіге сеніп тапсырылған ресурстарға байланысты оның ресурстарын, міндеттемелерін
басшы орындардың жұмысына баға беру үшін пайдалы ақпараттарды
Банктердің жылдық қорытынды есебін құрастырған кезде, беріліп отырған
есептеу;
үздіксіздік немесе толассыздық;
түсініктілік;
мәнділік;
маңыздылық;
анықтылық;
әділетті әрі тұра көрсету;
бейтараптық;
сақтық;
жинақтылық;
салыстырмалылық;
дәйектілік.
Енді әрбір қағидатты сипаттап өтейік.
Есептеу - қаржы есептері есептеу қағидаты негізінде жасалады,
Есептеу қағидатына сәйкес, есептеу мерзімін кейінге қалдыру және
Толассыздық - субъект шектелмеген уақыт кезеңі ішінде өзінің
Түсініктілік - қаржы есептерінде беріліп отырған ақпарат оны
Мәнділік - қаржы есептерінде оны пайдаланушылар шешімдер қабылдау
Маңыздылық - ақпарат, егер оның ескерілмеуі немесе дұрыс
Анықтылық - ақпаратта айтарлықтай қате немесе бұрмалау болмаса
Бейтараптық - қаржы есептемесінде беріліп отырған ақпарат сенімді
Сақтық - активтер мен табыстың асыра бағаланбауы, ал
Тиянақтылық - сенімділікті қамтамасыз ету мақсатында қаржы есептеріндегі
Салыстырмалылық - қаржы ақпараты пайдалы әрі мазмұнды болуы
Дәйектілік – есеп жүргізу саясатын бір кезеңнен екіншісіне
Есептік ақпарат себепсіз кешеуілдетілген жағдайда, ол өзінің маңызын
Бұл жағдайда мезгілдік шегін ескеру керек. Ақпаратты мезгілінде
Ақпараттан алынған пайда оны қамтамасыз ету құнынан артық
Қазақстан Республикасы Президентінің заңдық күші бар 1995 жылғы
Бұл элементтер “қаржы есептерін әзірлеп, тапсыруға арналған тұжырымдамалық
1.2 Банктік есеп берулерді дайындау жұмыстары
Қаржылық есептілік – бұл өзара байланысқан көрсеткіштің топтасқан
Түрлері бойынша есеп беру: бухгалтерлік, статистикалық, қаржылық болып
Қаржылық есептіліктерді ұсыну қолданушыларды банктің қаржылық жағдайы туралы
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасы Президентінің “Бухгалтерлер есеп туралы”
Осы Жарлықты іске асыру мақсатында 1996 жылы Қазақстан
Ұлттық комиссияның алдына қойған негізгі міндет бухгалтерлік есептің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банк басқармасының “Бухгалтерлік есептің стандарттары
қаржылық баланс (форма № 1);
қаржылық-шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есеп;
ақша қозғалысы туралы есеп;
меншік капиталының қозғалысы туралы есеп;
банктің ықтимал және шартты міндеттемелері туралы есеп;
қаржы активтері мен міндеттемелерін өтеу мерзімдері туралы есеп;
активтер мен міндеттемелерді шоғырландыру бойынша есеп;
түсініктеме жазба.
Сонымен бірге, бұл Жарлыққа сәйкес екінші деңгейдегі банктегі
Бухгалтерлік баланс, оған қосымшалар және мәліметтер Ұлттық банктің
Банк аталған департаментке күндік балансты екі жұмыс күні
Екінші деңгейлі банктер үшін соңғы айналымды есепке ала
Есеп берудің жылдық бухгалтерлік балансы, қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижелері
Барлық банк мекемесі есеп беру кезеңінің соңында бас
Бухгалтерлік есеп беру белгілі бір ерекшелігі бойынша топтасқан
Барлық есеп беру материалдары мың теңгеде белгіленуі керек
Қаржылық жылдық есеп берулерде заңдарды сақтауға – басшы
Есеп беру жылындағы түгендеу жүргізудің санына, оларды жүргізу
Міндетті түрде түгендеу жүргізілуі керек:
материалды жауапты адам ауысқан кезде (істі қабылдау-тапсыру күні);
ұрлау немесе аса зиян келтіру деректері айқындалған кезде,
кездейсоқ жағдаяттар әсерінен туындаған төтенше жағдайлар, өрт, апат
субъектінің таратылуы кезінде (қайта құрылуы), таратылу (бөліну) балансын
Қазіргі кезде әлеуетті инвесторлар, кредиторлар, өнім берушілер, сатып
өздеріне тиесілі депозиттері бойынша сыйақыны уақтылы ала ма,
банк қызметінің толассыздығы туралы ақпаратқа мүдделі;
банк қызметінің тұрақтылығы мен рентабельділігі туралы ақпаратқа мүдделі;
жалақы, зейнетақымен қамтамасыз ету мүмкіндігін бағалау үшін мүмкіндік
өзге де статистикалық деректерді анықтау үшін.
Қаржы есептемесінің мақсаты банктің қаржы жағдайы, қызметі және
Қаржылық есептіліктерді дайындамас бұрын, банк қаржылық есептіліктерді дайындау
жіктелінетін активтер мен шартты міндеттемелер бойынша толық көлемде
шет ел валютасына, аффинерленген қымбат бағалы металдар мен
филиалдардағы субкоршоттарды “Нистро” шоттарын тексеру, тексеру болған жағдайда
негізгі құралдар мен материалдардың түгендеуінің қорытындысына сәйкес баланстық
банктегі Жарлыққа сәйкес сыйақыны, демалыс күндері ақысын және
депозит бойынша, кредит бойынша және банкішілік есептіліктер бойынша
жоғарыда аталған сомаларды бухгалтерлік есеп принциптеріне сәйкес алдағы
алдағы кезең табыстары шотында есептелінген қалдықтарды талдап, бухгалтерлік
барлық беттік шоттары бойынша тексеру ведомосын дайындау;
дебиторлық борыштарды жабдықтаушылармен, сатып алушылармен банктің негізгі ісі
транзиттік шоттардағы есептелінген сомаларды, дебиторлар мен кредиторлардың (теңге
аяқталмаған өндіріс бойынша істелінген жұмыс көлемін анықтау және
Барлық жазулар жүргізілгеннен кейін, табыстар мен шығыстар шоттары
3599 “Бөлінбеген таза табыс (жабылмаған зиян)” баланстық шотындағы
дивиденттер төлеуге;
төленген жарғылық капиталдың көлемінің ұлғаюына;
басқа да мақсаттарға.
Дивиденттерді есептеген кезде, есептелінген сомалар 3580 “Өткен жылдағы
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ егер, қаржылық жылдың соңында
Есепті жылдың соңындағы жылдық бухгалтерлік есеп берулерді жүргізгенде,
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-да есепті жылдағы түгендеу көлемі,
Мынандай жағдайларда міндетті түрде түгендеу жүргізілуі керек:
банк құндылықтағы жалға берілгенде, сатып алғанда, сатқанда, сонымен
салымшылар құрамы өзгерген мезетте;
материалдық жауапты тұлғалардың ауысуы барысында;
ұрлану фактілері және құндылықтардың бұзылуы мәлім болған жағдайда;
өрт және басқа да апатты жағдайларға душар болғанда;
банктің тиімділік балансы заңмен қарастырылған жағдайда.
Түгендеу барысында және басқа да тексерулер барысындағы негізгі
негізгі құралдар, материалдық құндылықтар және ақша қаражаттары артық
заңда белгіленген нормадағы шектен аспайтындай құндылықтар бойынша шығындар,
Банктің жылдық есептіліктерінің құрамына: жылдың біріккен баланстық есеп
Жылдық біріккен баланстық есепке филиалдар арасындағы есептердің сомасы
Қолма-қол ақша қаражаттары касса шоттарында теңге түрінде және
Басқа банктерге шарттар болып, сол банктердің костро шоттары,
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-да қаржылық есеп беруді құру
“Бухгалтерлік есеп туралы” Жарлығымен;
бухгалтерлік есептің стандарттарымен (БЕС);
БЕС-ке арналған әдістемелік ұсынымдарымен;
бухгалтерлік есепті ұйымдастыру субъектілері бойынша бұйрықтар, нұсқаулықтар, нұсқаулар,
Сонымен бірге, қаржылық есептіліктерді дайындау жұмыстары барысында заңдарды
Сонымен қоса, қаржылық есеп беруді мамандандырылған бухгалтерлік фирмалармен,
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-ның қаржылық есептіліктерді дайындау барысында
“Есеп саясаты және оны ашу” 1 БЕС белгілеген
барлық шаруашылық операцияларының есеп беру кезеңінде осы кезеңдегі
есеп беру кезеңінде табыстар мен шығындарды жатқызудың дұрыстығы;
әрбір айдың басында айналым мен қалдықтардың синтетикалық есеп
Кассалық және банктік құжаттарға түзетулер енгізуге болмайды. Ал,
Бухгалтерлік есепті айғақтау үшін қажетті ақпараттарды алғашқы құжаттарды
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-да бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға
Құжаттар айналымын реттейтін кесте үшін жауапты, сондай-ақ құжаттарды
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-да бухгалтерлік есептің және қаржылай
Сонымен бірге, банк қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есепті
“Қазақстан Халық банкі” ААҚ-да күндік, айлық, тоқсандық есеп
Қателердің тіркелуі журналда жүргізіледі. Журнал келесі реквизиттерге ие
ІІ – тарау.
2.1. Бухгалтерлік баланстың сипаттамасы
Қаржылық есептіліктің бухгалтерлік баланс басты формасы болып табылады.
Бухгалтерлік баланстағы активтер мен міндеттемелер олардың мәні бойынша
Банктің қаржылық есебінде баланстың екі түрі қолданылады.
700- Н үлгі және К1 үлгідегі жылдық бухгалтерлік
Баланс белгілі бір моменттегі көрініс сияқты, ол банктің
Баланс мәліметтері бойынша ақша ресурстарының құралуы мен олардың
Банктің бухгалтерлік балансы негізгі үш бөлімнен: активтерден, міндеттемелерден
Бухгалтерлік баланс мұнымен шектеліп қоймай мына статьяларды біріктіруге
Активтердің арасына мына төлемдегі баптар кіреді:
Ақша;
Ұлттық Банктегі депозит шоты;
Басқа банктердегі ақша рыногы депозиті мен кредитке бөлінген
Кері “РЕПО” жөніндегі келісім бойынша сатып алынған бағалы
Банк портфеліндегі бағалы қағаздар;
Аффинирленген бағалы металдар;
Заңды тұлғалар мен жеке адамдарға берілген кредиттер;
Капиталға инвестициялар мен реттелген борыш;
Өтелмеген акцепттер бойынша клиенттердің міндеттемелері;
Негізгі құрал-жабдықтар (амортизациясын шығарғанда);
Материалдық емес активтер (амортизациясын шығарғанда);
Банктің басқа да активтері;
Жіктелетін активтер бойынша залалдарды жабуға (“минус” белгісімен) арналған
Баланс Міндеттемелері
Банктердің депозиттері (талап ету, жинақтау және мерзімдік);
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі алдындағы борыштары;
Басқа да банктер алдындағы борыштар;
Заңды тұлғалар мен жеке адамдар алдындағы борыштар;
Бағалы қағаздар;
Халықаралық қаржы ұйымдарының алдындағы борыштар;
Өтелмеген акцепттер бойынша банк міндеттемелері;
Басқа да қарыз алу;
Басқа да міндеттемелер;
ӨЗ КАПИТАЛЫ:
Жарғылық акционерлік капитал:
Қосымша капитал:
Бөлінген таза табыс пен капитал резерві;
Сатуға жарамды бағалы қағаздар бойынша игерілмеген таза
Акционерлерден сатып алған өз акциялары;
Банк бухгалтерлік баланс статьяларын ашқан кезде қаржылық ақпараттың
Егер есепке алу мен өтемақыға заңды құқығы болмаса
Банк өзінің депозиттік сертификаттарын немесе басқа борыштық міндеттемелерін
Егер бағалы қағаздардың сомасы қаржылық есептегі бланстық құнынан
Біріктірілген қаржылық есеп беру
Барлық қаржы операциясында есеп берудің біріктірілген есеп беру
Біріншіден, жылжымайтын мүлікке бөлінетін инвестиция немесе қаржы (ақша).
Бұлардан өзге мына мәселелерге де ерекше көңіл бөлген
сегментаралық шығындарды белгілеу;
ақша мен оның эквивалентін анықтау;
инфляция процестеріне байланысты қаржы көздерін анықтау, кеткен шығындарды
үкіметтік гранттар (субсидиер).
Егер банк шетелге елеулі ақшалай қаржы аударса немесе
Жалпы, қаржы көздерін үйлестіру кезінде іскерлік және жеке
Біріктірілген қаржылық есеп және оны жасау әдістемесі
Қаржылық есеп көздерін үйлестірудегі негізгі мақсат – басты
Негізгі (аталық) банк – оның құрамында бір немесе
Қосалқы банк – бұл екінші деңгейдегі банк, мұнда
Қазақстан заңына сәйкес қосалқы банк өзі сияқты тағы
Бағынышты ұйымдар - өзінің басқа қосалқы ұйымы жоқ,
Қаржылық есеп беруді жария ету
Банктердің қаржылық есеп көздері мұндағы бірыңғай қаржы операцияларын
Негізгі банк өзінің қаржы көздерін жария еткен құрамындағы
уақытша бақылауға алынған қосалқы ұйымдар;
негізгі банкке берілуі төмен қатаң бақылаудағы ұзақ шектеулі
Қосалқы банктерді бақылауға алудағы негізгі мақсат олардан тиісінше
Негізгі банк дауыс беретін акцияларды тікелей өзі сатып
Жарты немесе жартылай акцияларды иеленген негізгі банк мына
өзге инвесторлармен келісім жасауға және көп дауыс жинаса;
өзі қаржы бөлетін ұйымның қаржылық-шаруашылық жағдайын анықтағанда;
директорлар кеңесінің мүшелерін анықтап, белгілеуді, ұсынуы;
директорлар кеңесінің жиынында көп дауыс алуға құқылы.
Сонымен қатар, кез-келген қаржы-шаруашылық қызмет банктің барлық топтарында
Негізгі банк бағынышты ұйымдардың жарғылық капиталы дауыс беру
Егер негізгі банктің құрамында қосалқы ұйымдар саны аз
Біріктірілген қаржы есебінде негізгі банктің өзіндік үлесі мынадай
инвестициялар сатып алу әдісі бойынша белгіленеді;
қосалқы ұйымның таза кірісі ұлғаяды, шығыс үлесі инвестицияның
Негізгі банк бағынышты ұйымға өз ықпалын жүргізбесе, азшылық
Басқа жағдайларда бағынышты ұйымдар құн әдісі пайдаланылады. Егер
Ұзақ мерзімді қатаң шектеулер дегеніміз:
дивиденттік саясатына бақылау жасауға мүмкіндік беретін бағынышты ұйымдар;
саясаттағы өзгерістер.
Топ мүшелері негізгі банкке өздерінің қаржылық есептерін бермеулері
Негізгі банктің және оның қосалқы банктері мен ұйымдары
Біріктірілген есеп беру формасы (үлгісі) Қазақстан Республикасының Ұлттық
Халықаралық стандартқа сәйкес (МСФО-27) негізгі банк пен қосалқы
қосалқы ұйымдарды басты компаниялар инвестицияларының баланстық құны;
есепті кезеңдегі қосалқы ұйымдардың таза табысының үлес салмағы;
негізгі компаниялар акцияларының баланстық үлесі.
Біріктірілген балансты даярлағанда қосалқы ұйымдар инвестициясын назарға алмаған
Азшылық үлесінің мәліметі біріктірілген баланс есебінде бөлек көрсетілгені
Жалпы, біріктірілген қаржылық есеп бірыңғай шаруашылық ұйымдар үшін
2.2. Қаржы-шаруашылық қызметтің табыстары мен
зияндары туралы есептілік
Банктің пайда және зиян жөніндегі есебінде, оның тиісті
Операциялық немесе басқа табыстарды (шығыстарды) тану Қазақстан Республикасының
Сыйақы түріндегі табыс активтен түсетін нақты табысты
егер де жасалған мәмілелерге байланысты экономикалық пайдалардың
егер де табыстың алынуы аса жоғарғв сенімділікпен бағаланатын
Қаржы-шаруашылық қызмет нәтижелері туралы есепке осымен ғана шектелмей
бағалы қағаздар бойынша тікелей берген кредиттерге байланысты ұсынылған
бағалы қағаздар бойынша тікелей алынған кредитке байланысты алынған
комиссиялық алымдар бойынша сыйақы (мүдде) түріндегі шығысты егжей-тегжейлі
маржа;
операциялық кіріс, дилингтік операциялардан кірістер бойынша, комиссиялық алымдардан,
операциялық шығыс, дилингтік операциялардан шығыстар
төтенше жағдайлардан кіріс (шығыс);
табыс салығы;
салық салынғаннан кейінгі таза кіріс (шығын).
Есеп беру және қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелерін анықтауға қойылатын
Банк қызметінің тиімділік дәрежесін пайдаланушылар бағалай алуы үшін
Сыйақы (мүдде) түріндегі кірістер мен шығыстар маржаның құрылымы
Кірістерді (шығыстарды) бағалау және тану
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп жөніндегі Ұлттық комиссияның 1996
Сыйақы (мүдде) түріндегі кіріс мынадай жағдайларда танылады:
жасалған мәмілеге байланысты банкке экономикалық пайданың тиімділігі байқалса;
кіріс сомасы аса жоғары сенімділікпен бағаланатын болса.
Банк мәмілеге сәйкес контрагенттің ақшаларын пайдаланғаны үшін туындайтын
Активтен (міндеттемеден) болатын нақты кірісті (шығысты) есептейтін уақытша
Банктің кірістері мен шығыстары Қазақстан Республикасы Президентінің “Бухгалтерлік
Банк ағымдағы айдың кірістері мен шығыстарын есептегенде, келесі
Төменде аталған операциялардан туындайтын кірістер мен шығыстар нетто
сатуға арналған бағалы қағаздардың есептен шығарылуы және де
шетелдік валютамен және бағалы металдармен дилингтік операциялар;
сатуға жарамды бағалы қағаздардың есептен шығарылуы, өтеуге дейін
Кіріске жатқызылған соманы алу мүмкіндігіне қатысты белгісіздік туындаған
Банк өз активтерін жіктейді және соған орай Қазақстан
Банктің шығыс сомасына жатқызылған соманы төлеуге немесе пайдалануға
Бұрынғы есептен шығарылған активтердің сомасын қайтару, сол активтерді
Қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есепте кіріс пен шығыс
Банк кірістері мен шығыстарының құрамы
Банктің кірістері есептеу әдісі негізінде теңгемен есептеледі және
берілген кредиттер, депозиттер, форвардтық, лизингтік операциялар, бағалы қағаздармен
шетелдік корреспонденттік шоттар, аударымдар бойынша комиссиялық алымдардан, аккредитвтер
жарна, акциялар және басқа да бағалы қағаздар бойынша
есеп айырысу және кассалық қызмет көрсету үшін клиенттерден
қайта бағалауды ескере отырып, сатуға жарамды бағалы қағаздарды
сатылуға арналған шетел валютасы мен бағалы қағаздарды сатып
банктерге, сонымен бірге инкассация үшін де көрсетілетін қызметтен
банктің басқа да активтерін сатудан түсетін кірістерден;
банктің шеккен шығындарының өтемінен түсетін сомадан;
өткен жылдар үшін үстеп есептелінетін, талап етілетін, банктің
банктің банк қызметкерлерінің кінәсінен төленген тұрақсыздық айыппұлын олардан
басқа да санкцияларды қолданудан алынған сомадан;
банк иелігіндегі мүлікті жалға беруден алынатын түсімдерден;
банктің алған басқа да табыстарынан;
төтенше жағдайлардан болатын кірістерден құралады.
Банктің шығысы есептеу әдісі негізінде теңгемен есептеледі және
алынған кредиттер, депозиттер бойынша, форвардтық, лизингтік операциялар, бағалы
есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету жөніндегі басқа банктердің қызметі
қызмет көрсету жөніндегі комиссиялық алымдар мен корреспонденттік қатынастардан;
клиенттердің операциялар бойынша почта мен телеграф және басқа
сатуға жарамды бағалы қағаздарды қайта бағалауды ескере отырып,
сатуға арналған шетел валютасы мен бағалы қағаздарды сатып
басқа да адамдарға әртүрлі қызмет көрсетуден болған шығындардан;
банктің басқа да активтерін сатудан болған шығындардан;
осы активтерді сатқанда болатын шығындардан;
банк операциялары бойынша басқа да адамдардың шығындарын өтеу
есеп беріп отырған кезеңде анықталған (өткен жылдар қателіктерін
банк қызметін қамтамасыз етуге байланысты әртүрлі шығындарды қосқанда,
банк қызметкерлерінің еңбек ақысын төлеуге, әртүрлі үстеметөлемдерді қоса
кезекті (жыл сайынғы) және қосымша демалыстарға (пайдаланылмаған демалыс
банктің қайта құрылуына, қызметкерлер санының қысқартылуына байланысты оның
жоғары және орта арнаулы оқу орындарында кешкі, сырртай
кадрлар даярлауға жұмсалатын шығындардан;
банктің штатына енгізілмеген қызметкерлердің азаматтық-құқықтық сипаттағы, мердігерлік шарттарды
демалыс күндері, жұмыстан тыс уақыттағы жұмыстары үшін заңға
заңға көзделгендей, жұмыста еріксіз болмаған уақыты үшін немесе
өнертапқыштық пен жаңашылдық ұсыныстары үшін төленетін сыйақылардан;
сақтандыруға жасалатын аударымдар;
негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар, материалдық емес активтер
әкімшілік үйлерді, құрал-жабдықтарды, банк мүүкәмалдарын пайдаланудың, жөндеудің барлық
жылуға, жарыққа, өрт пен қорғау күзетін ұстауға жұмсалатын
банктің активтері мен баланстан тыс міндеттемелерін жіктеуге сәйкес
бланктер әзірлеу, сатып алу және жіберу бойынша шығындар,
құндылықтар мен құжаттарды тасымалдау мен сақтауға арналған сумкалар
ақшаны, құндылықтарды, банктік құжаттарды тасымалдау мен сақтау бойынша,
қызметкерлерді жұмысқа жұмылдырып, көшіріп алуға жұмсалатын шығындардан;
банктердің жарғылық қызметін жүзеге асыру үшін пайданылатын негізгі
өндірістік қызметке байланысты кеңсе, почта-телеграф, операциялық, іссапар шығындарынан;
кеңес беру, ақпараттық және аудиторлық қызметке төлем жасаудан;
банк қызметіне байланысты өкілдіктерге жұмсалатын шығындар; басқа ұйымдардың,
қызметтік автокөліктер ұстауға және меншік автокөліктерін қызметтік сапарларға
салықтар, алымдар, кедендік баж және басқа да міндетті
тауар, қор, валюта биржасы қызметінің, брокерлік, дилерлік, маркетингтік
банк қызметкерлеріне аудандық коэффициенттер мен шөлді, сусыз және
акциялар, облигациялар және басқа да бағалы қағаздар шығаруға
егер сақтандыру төлемдерінің сақтандыру мерзімі аяқталған соң міндетті
жарнамаға жұмсалатын шығындардан;
айыппұлдар, өсімпұлдар, тұрақсыздық өсімпұлдары мен басқа да санкцияларға
басқа да шығындардан;
төтенше жағдайлар шығындарынан құралады.
Акционерлердің өз капиталын салым ретінде салуы мен алуы
2.3. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік
Ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы есеп берудің
1)ағымдағы есеп беру кезеңіндегі заңды тұлғалардан түсетін және
2)есеп беру кезеңі бойынша банктердің операциялық, инвестициялық және
Ақшалай қаражаттар-кассада және банк шоттарында тұрған қолма-қол ақша.
Ақша қозғалысы туралы есепте операциялық, инвестициялық және қаржылық
Операциялық қызмет-заңды тұлғаның табысты алуы бойынша және басқа
Банк операциялық қызметтен түсетін ақшаның қозғалысын жанама әдісті
клиенттер ақшасының қозғалысы;
депозиттерді орналастыру, тарту және жабу жөніндегі операциялар;
кредит беру, алу және өтеу жөніндегі операцияллар;
Инвестициялық қызмет-ұзақ мерзімді активтерді тарту мен сату, өтеген
Инвестициялық қызметтердің нәтижесінде пайда болған ақша қаражаттары қозғалысының
Ақша қаражаттарының түсуі:
материалды емес активтерді, негізгі қаржылар мен басқа да
қаржылық инвестицияларды өткізуден;
басқа заңды тұлғаларға берілген несиелерді алу;
басқа да түсімдер;
2)Ақша қаражаттарын алу:
-материалды емес активтерді, негізгі қаржылар мен басқа да
-қаржылық инвестицияларды тарту;
-басқа заңды тұлғаларға несиелерді беру;
-басқа да төлемдер болып табылады;
Инвестициялық қызметтер бухгалтерлік баланстың ұзақ мерзімді активтерді қосатын
Қазақстан Халық Банкісінде ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік
Операциондық қызметтердегі ақша қозғалысы жөніндегі есептілік жанама
Инвестициялық және қаржы-шаруашылық қызметтердегі ақша қозғалысы жөніндегі есептілік
Қазақстан Халық Банкісінде ақша қозғалысы жөніндегі есептілікті жасаған
Ақша қозғалысы туралы есепте операциялық, инвестициялық және қаржылық
Банк операциялық қызметтен түсетін ақшаның қозғалысын жанама әдісті
клиенттер ақшасының қозғалысы;
депозиттерді орналастыру, тарту және жабу жөніндегі операциялар;
кредит беру, алу және өтеу жөніндегі операциялар.
Операциялық қызметтен болатын ақша қозғалысына мынадай статьялар кіреді:
банктік таза кірісі;
амортизация;
құрылған резервтер бойынша өзгерістер;
алдын ала төленген шығыстар бойынша өзгерістер;
есептелген кірістер бойынша өзгерістер;
мерзімінен бұрын төленген салықтар бойынша өзгерістер;
банктік басқа да активтері бойынша өзгерістер;
есептелген шығыстар бойынша өзгерістер;
кейінге қалдырылған салықтар бойынша өзгерістер;
Қаржы активіне және негізгі қаражатқа ақша салуға байланысты
Қаржы активіне және негізгі қаражатқа ақша салуға байланысты
негізгі құрал-жабдықтарды алу және сату жөніндегі;
материалдық емес активтерді сатып алу және сату бойынша;
бағалы қағаздарды сатып алу және сату жөніндегі;
кредит беру және оны өтеу жөніндегі қозғалыс кіретін
Қаржылық қызметтен болатын ақша қозғалысы:
банк алдындағы міндеттемелер жөніндегі;
клиент алдындағы міндеттемелер жөніндегі;
бағалы қағаздар шығару мен оларды өтеуге байланысты міндеттемелер
төленетін девидендтер жөніндегі;
ретке келтірілген банк борышы жөніндегі;
жарғылық капитал, резерв қорын және капиталдың басқа да
Қолма қол және қолма қолсыз ақшалар мен аффинирленген
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп берулерде банктегі нақты
2.4. Басқа да есептіліктердің түрлері
Банктің шартты және мүмкін болатын міндеттемелерінің есебі
Шартты және мүмкін міндеттемелер дегеніміз-банктің белгілі бір тәуекелділікке
займдар мен құнды қағаздар бойынша қаржылық кепілдеме ретінде
банктің бухгалтерлік балансында көрсетілмеген , алайда банктің сатып
валюталық бағамдар және сыйақы бойынша ставкалар,және өндірістік
басқа да шартты міндеттемелерге сонымен бірге қарыздық міндеттемелер
Сонымен бірге банк мынадай шартты және ықтимал міндеттемелердің
Кепілдіктер мен өтелмеген акркдитивтер;
Қысқа мерзімді өзінен өзі жойылатын міндеттемелер, олар өтелген
Бухгалтерлік баланста әзірге танылмаған сату мен сатып алу
Своп,опцион,фьючерстік және форвардтықмәмілелерді қоса алғанда валюта айырбасының сыйақы
Банк басқа тұлғалар алдындағы қамтамасыз етілген міндеттемелердің жиынтық
Көптеген банктер қазіргі уақытта баланстық шотта активтер немесе
Қаржы есептіліктерін қолданушылар бнктің қаржылық есептілікетерде көрсетілмеген міндеттемелері
Есепті жылға «Қазақстан Халық Банкі экономикалық пайдасының ықтималдығы
Меншікті капитал қозғалысы туралы есеп
Банк өз капиталының қозғалысы туралы есепте табыс табудың,
Қаржылық активтер мен міндеттемелердің өшу мерзімдерінің есебі
Банк активтері мен міндеттемелерінің талдауын өшу мерзімдері бойынша
1 айға дейінгі ;
1 айдан 3 айға дейінгі ;
3 айдан 1 жылға дейінгі ;
1 жылдан 5 жылға дейінгі;
5 жылдан жоғары;
Банк шартта көзделген есеп беру күнінен өтеу күніне
оның қаржылық және іскерлік түпкілікті жоспары туралы ақпаратты
өтеу мерзімі келесі уақытқа дейінгі қалған кезеңге негізделген,
осындай тәукелдерді басқару және бақылау әдістерін ашып көрснтуге
Егер де өшірулер кейінге қалдырылса , әрбір аралық
Қолданудағы кезең мен өшу мерзіміне дейінгі активтер мен
түрлі тәуекелділіктерді басқару мен бақылау әдістері;
өшірілу мерзімдері мен проценттік ставкалары;
Банктерге салынған талап етілгенге депозиттер мен аванстар
Қарыздар мен аванстардан болатын шығындар
Бұл шығындарды банк қызметінен болатын шығындар деп те
1)Есеп жүргізу саясаты өндіріп алу үмітсіз болған қарыздарды
2)Банк қызметінен болатын щығынды есеп беріп отырған кезең
3) Есеп берген күнге шығынды жабуға арналған резервтің
Бухгалтерлік балансқа енгізілген мерзімі өткне және оқшауланған қарыздың
Активтер мен міндеттемелерді шоғырландыру туралы есеп
Банк өзінің кез –келген активтерін, міндеттемелерін және
Банк сондай –ақ валюта бағамының өзгеруі нәтижесінде туындайтын
Трастық қызмет операциялары.
Егер банк елеулі трастық қызметке тартылған болса ,
Банк заңды тұлғалардың , инвестиция және зейнетақы қорларының
Байланысты тараптармен жүргізілетін операциялар.
Банк байланысты тараптармен операциялармен жүргізгенде «Байланысты тараптар туралы
әрбір заеммен аванстың, депозит пен жай вексельдің жеке
әрбір негізгі кірістің түрінен, мүдде төлемдер шығыны, төленген
заем мен аванстан есеп беріп отырған кезеңдегі кірістен
қайтарылмайтын міндеттемелер сомасы мен кездейсоқ жағдайлармен байланысты туындайтын
Есеп жүгізу саясаты.
Банктер басқалардан өзгеше әдістерді қаржылық есептерде статьяларды тану
кірістің негізгі түрлері;
сатуға арналған, сатуға жарамды бағалы қағаздарды бағалау;өтелгенге дейін
шаруашылық қызметтің негізгі операциялары мен басқа да жағдайлар
үмітсіз қарыздарды айқындау үшін негіздер және оны есептен
шығыстарды жалпы банктік тәуекелге жатқызу үшін негіздер және
«Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісінің есеп саясаты бухгалтерлік
-«Бухгалтерлік есеп туралы Қазакстан Республикасы
Қазақстан бухгалтерлік есеп стандарттары;
Бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік ұсынымдар;
Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктерді реттеп
«Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісінің ақша айналымдарында, займдар
Банк есеп саясатын жасаған кезде бухгалтерлік есеп стандарттарында
Аталған банктің бухгалтерлік есеп саясаты қаржылық есептіліктерді құру
Есепті жыл болып 1 қаңтардан 31 желтоқсанға дейінгі
«Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісінің есеп саясатын
Есеп саясатының дұрыс жүргізілуін бақылауды Бухгалтерлік есеп пен
«Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісінің есеп саясаты
бірінші нысан - «Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісінің
екінші нысан-Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісіне;
үшінші нысан-«Қазақстанның жинақтаушы Халық Банкісі ААҚ үшін
Түсініктеме жазбаның ашылуы
Банк қаржылық есептегі түсініктеме жазбада келесілерді көрсетеді:
қаржылық есепті дайындаған кездегі әдістер мен тәсілдер;
қаржылық есептіліктердің басқа құрамында көрсетілмеген ақпараттардың ашылуы;
қаржылық есептіліктерде көрсетілмеген басқа да мәліметтер;
Түсініктеме жазбаға бухгалтерлік баланста, банктік қызметтің табыстары мен
Оған қоса түсініктеме жазбада банк активтері мен міндеттемелерінің,
Қаржы шаруашылық қызметтің табыстары мен зияндары туралы есептіліктегі