мазмұны
КІРІСПЕ 3
1 МЕКТЕПТЕГІ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ 5
1.1 Сыныпта жүргізілетін тәрбие жұмысының мәні мен мағынасы
1.2 Тәрбие мақсаты төңірегінде қалыптасқан өй - пікірлер 7
2 СЫНЫПТАҒЫ ТӘРБИЕ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Сынып сағаты - сыныппен тәрбиелік жұмысының негізгі формасы
2.2 Сынып жетекшісінің сыныпта тәрбие жұмысын жоспарлау мен ұйымдастырудағы
2.3 Тәрбие жоспарына қойылатын негізгі талаптар 27
2.4 Сынып жетекшісінің сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмысы
ҚОРЫТЫНДЫ 34
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 36
КІРІСПЕ
Мектеп пен жанұяның педагогикалық процесінде оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыру
Материалістік диалектика адам табиғатын биологиялық пен әлеуметтіктің бірлігі деп
Қоршаған дүниені өзгерте отырып, адам өзін де өзгертеді. Бұл
Педагогикалық ықпал ету тәсілдері дегеніміз жеке тұлғанын қоршаған орта
Берілген курстық жұмыстың мақсаты - сынып-сағатының, тәрбиенің
Тәрбие үрдісінің мәні мен мағынасын ашу оның теориялық негіздерін
Сыныпта тәрбие жүйесін қалыптастыру ерекшеліктерін анықтау;
Сынып жетекшінің сыныппен тәрбиелік жұмысын жоспарлауын жан-жақты қарастыру.
Әр түрлі мектептерде тәрбие жүйелері ұжымдық шығармашылық жұмыстар, қоғадық-
Педагогикалық процеске қатысушылардың іс- әрекеті мен қарым- қатынасы педагогикалық
1 МЕКТЕПТЕГІ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Сыныпта жүргізілетін тәрбие жұмысының мәні мен мағынасы
Мектептегі оқу-тәрбие процесін демократияландыру мен гуманитарландыру, қоғамымыздағы негізгі міндеттердің
Бүгінгі қоғамды қайта жүру жағдайында әрбір адамның, соның ішінде
Эстетикалық тәрбие, ол тәрбиенің баска салаларымен де (ақыл-ой, адамгершілік,
Кезінде, эстетикалық тәрбиенің мәнін аша келе А. В. Луначарский,
Сондай-ақ, жапон елінде "эстетика саласынан білім алмаған адам, экономикалық
Дегенмен де эстетикалық тәрбиенің кейбір міндеттері әр кезде, не
Ауыл мектептері жағдайында жүргізілетін бүкіл тәрбие жүйесінің, соның ішінде
Мектептегі қабырға газетінің сапасы төмен болуы, көркемөнершздар ұжымының орындау
Мектеп көлемінде өткізілген кейбір тәрбиелік шараларға (тақырыптық тәрбие сағаттары,
Кейбір мектептерде өткен мәдени шаралардың 43-іне қатыса отыра, солардың
1.2 Тәрбие мақсаты төңірегінде қалыптасқан өй - пікірлер
Ежелгі ойшылдар тәрбиенің мақсаты ізгі, рақымшыл азаматтарды тәрбиелеу деп
Я.А.Коменский тәрбиенің күшіне сенді, оның ойынша тәрбие үш мақсатқа
Пестолоццидың тәрбие мақсаты, адамның табиғи күшқуаты мен қабілеттілігін дамытуға
Ерте заманнан бері тәрбие мақсаты жайлы пікір жалғасып келеді.
Осыған орай сұрақ туады, балаға әрқашан бақытты болу пайдалы
Көп уақытқа дейін тәрбие мақсаты идеалды адам мұратына, жан-жақты
Бүгінгі тәрбиеннің мақсатын әлеуметтендіру мәселелерімен бірлікте қарастыру өзекті мәселелердің
Тәрбие мақсаты - ол педагогикалық процеспен қоғамның қажеттілігіне қарай
Тәрбие мақсаты – бұд қоғамның бетбұрысына, қандай мұраттарына қолжеткізуіне
Тәрбие мақсаты жалпы және жекеленіп келеді. Тәрбиенің мақсаты жалпы
Мәдениет деңгейі, тәрбие мақсатының жалпы бағытын айқындап отырады. Тәрбиенің
Тәрбие мақсатын тұжырымдауда, міндетті түрде табиғат, қоғам, адамның обьективті
Тәрбие мақсатын анықтауда маңызды себептердің қатарына жататындар, мақсатты құрастыру,
Әлеуметтендіру қоғам талаптарын жеке тұлғаның қалыптасу кезенінде бірте- бірте
Ғылымға адамды «Әлеуметтендіру» термині саяси экономикадан келді, оның ең
Тұлғаның әлеуметтік даму барысында қоғамда адам өзін тұлға ретінде
Әлеуметтендіру – тұлғаның белгілі бір бейнесін дәріптейді, оның негізгі
«Әлеуметтендіру жүйесінің алдына қойған міндеттерінің екі тобы шешімін табады:
Әлеуметтік бейімделу (адаптация) индивидтің қоршаған орта жағдайларына ыңғайлануы болса,
Әлеуметтендірудің көптеген тұжырымдамаларын талдау, олардың барлығын осы аталған позициялардың,
Екінші жағынан, адам әлеуметтендіру кезінде белсенді түрде қатысып қоймай,
Қоғамдық мәдениет (адамзат жинақтаған мәдениет мұрасы) адамдардың әрекетін үйлестіру
Жалпы адамдық мәдениеттің өзіне тән ерекшелігі, тұлғаның жан-жақты дамуының
Кребер мен Клакхон мәдениет табиғатын талдайды, оны құрап тұрған
2 Сыныптағы тәрбие жүйесі және оны ұйымдастырудың ерекшеліктері
2.1 Сынып сағаты - сыныппен тәрбиелік жұмысының негізгі формасы
Әр түрлі мектептерде тәрбие жүйелері ұжымдық шығармашылық жұмыстар, қоғадық
Тәрбие жүйесі бірнеше кезеңнен тұрады:
жүйенің қалыптасуы;
ұжым іс- әрекетінің жүйесі мен мазмұнын жасау;
жүйені лайықты тәртіп бойынша қалыптастыру, дәстүрлерді сақтау мен жаңалықтарды
Сынып сағатын өткізген кезде тәрбие мақсаттары мәселесін шешпей, сыныпта
Мұғалімдер ұжымында ортақ мақсат болған жағдайда ғана, әрқайсысы оған
Лицейді ұлттық мәдениет элементтерімен безендіру.
Тілдерді меңгеру.
Ұлттық мәдениетті мәдениеттану сипатындағы оқу пәндері арқылы меңгеру.
Ұлттық мәдениетті базистік оқу бағдарламасындағы басқа да пәндерде меңгеру.
Ұлттық мәдениетке арналған арнайы курстар, факультативтер.
Ұлттық мәдениетті меңгеруге арналған оқушылардың зерттеу іс- әрекеті.
Ұлттық мәдениетті меңгеруді мақсат еткен үйірмелер мен клубтардың жұмысы.
Ұлттық мәдениетті меңгеруге арналған сыныптан тыс іс- әрекет.
Ұлттық мәдениетпен байланысты лицей дәстүрлері.
Мектеп өз түлектерінің мәдени негізінің қалыптасуына ықпал етеді, ол
тәрбиелеу және дамыту іс-әрекеттерін ұйымдастыру;
ұжымды ұйымдастыру мен дамыту;
оқушы жеке тұлғасының қалыптасуына көмектесу, оның ішкі мүмкіншілігі, бейімділігі,
Сынып жетекшілерінің сынып сағатын жүргізгенде іс-әрекетіне жасалған әлеуметтік
Педагогтардың, зерттеушілер мен мұғалімдердің оқушы ұжымындағы тәрбие жүйесін ұйымдастыру
Денсаулық пен салауатты өмір салтын тәрбиелеу.
Баланың өнегелік мінез- құлықтарын қалыптастыру.
Баланың бойына біткен қабілеттілігі мен мақсат- мүдделерін жаңаша дамыту.
Сыныппен тәрбиелік жұмысындағы оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыруда оқушылардың
Зерттеушилер қатынастар жүйесіне әртүрлі компонентерді кіргізеді. Әрбір қатынас белгілі
Жеке тұлғаның ең басты қасиеттерін осылайша бөлу өте маңызды,
Тәрбие нәтижелері туралы сөз етер болсақ, жеке тұлғаның басты
Басқа адамдарға деген қатынас- гуманизм.
Өз- өзіне деген қатынас- қадір қасиет.
Еңбекке деген қатынас- еңбексүйгіштік, еңбекқорлық.
Ұжымға деген қатынас- ұжымшылдық.
Отанға деген қатынас- отан сүйгіштік, патриотизм.
Табиғатқа деген қатынас- табиғатқа қамқорлық.
Көркемдікке қатынас- көркемдікті эмоционалды- эстетикалық түрде қабылдау қабілеті.
Жеке тұлғанын осы бір қасиеттерін қалыптастыру- қоршаған орта туралы
Оқу материалының, әрбір сабақтың өзіндік тәрбиелік маңызы бар екені
Пән мұғалімдерінің оқушыларды тәрбиелеу сынып жетекшілерінің басшылығына тәуелді. Осылайша,
Сыныпта жеке тұлғаның ұжымдық қасиеттері эстетикалық құндылықтарға, табиғатка көзқарасы
Сынып жетекшісінің жұмысында сыныптан тыс тәрбие көрініс табады. Қазіргі
Сынып жетекшісінің сыныппен тәрбиелік жұмысы мектеп жобасымен белгіленеді.
Дәстүрлі емес әдістемелерде сынып жетекшісінің негізгі қызметтері:
Баланың денсаулығын сақтау.
Баланың адамгершілігін тәрбиелеу.
Баланың қабілетін дамытуға қамқорлық.
Сыныптың мектептегі тіршілік қызмет-әрекетін ұйымдастыру (Н.Е.Щуркова):
-әрбір оқушыны қажетті оқулықтармен және әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету;
-баланың көзінің көруі, құлағының естуі, оның бойын ескеріп, әрбіреуінің
-сыртқы киім мен аяқ киім қоятын орынның болуы;
-мектептің ертеңгілік тамағының тәртібі мен асхананың тазалық ережесін қамтамасыз
-оқушы үсті-басын ретке келтіре алатын дәретхана бөлмелерінің орналасуы мен
-сынып бөлмесінің ішкі көрінісін, бөлменің жарықтығы, бөлменің көркеәдемлігін сақтайтын
-әрбір баланың киімі мен аяқ киімін гигиена, эстетикатұрғысынан деген
-әрбір оқушының сабақ кестесі мен сынып бөлмелерінің орналасуынан хабарлар
-оқушының барлық сынып бөлмелерінің неге арналғанын оларды пайдалану ережелерінен
-оқушының қоршаған заттармен жоғары мәдени деңгейде, тазалықты, әдемілік пен
Топтың пәндік іс-әрекетін ұйымдастыру:
-балаға дүниенің көпжақтылығы мен кұрделілігі, қарама-қайшылықтарын, танымдық іс-әрекетін ашу;
-баланы дүниедегі адам өміріне қажетті құралдары, материалдық құндылықтарға жататын
-баланың күш-жігерін, өзінің денесіне, денсаулығынап, ағзасының сұлулығы мен күшіне,
-балаға дүниені көркем образдар арқылы тануға, көркемдік заттар тудыра
Өмірді түсініп, сезінудің рухани іс-әрекетін ұйымдастыру, ол дегеніміз –
Тәрбие нәтижелерінің диагностикасы негізінде жеке тұлғалық дамудың сипаттамасы. Сынып
Жоғарыда келтірілген жеке тұлғаның қасиеттері оқу барысында сабақта да,
Оқушылардың сыныптағы іс-әрекетін ұйымдастыру. Сынып жетекшісі мына бір тұжырым
-тәрбиенің жеке тұлғаға бағытталуы;
-тәрбие жүйелік сипатта болуы;
-тәрбие іс-әрекетінің мақсатарының бірлігі, оқушылармен жұмыс істейтін мұғалімдердің өзара
-тәрбие процесі жеке тұлға теориясы мен іс-әрекет теориясына, құндылықтар
Жеке тұлға теориясы арқылы мұғалім оқушының тек тәрбие обьектісі
Сынып жетекшісінің іс-әрекетінде басқару теориясының да маңызы бар. Педагогтің
Сынып сағатының тәрбие жүйесі қызметіндегі маңыздысы - оқушылардың іс-әрекетінің
Басқару теориясы тәрбиелік шараларды дайындаудың нәтижелі әдісін анықтауға мүмкіндік
-тәрбиелік шаралардың нақты бір формасын таңдау (сынып сағаттары, КВН,
-шаралардың мақсаттары мен міндеттерін анықтау;
-шараларды өткізуге ынталы топ пен оқушыларды таңдау;
-ынталы топпен бірігіп тәрбие жұмыстарын жоспарлау;
-жұмысты ұйымдастыру міндеттерін ынталы топ мүшелеріне бөліп беру;
-мерекеге дайындық;
-сынып жетекшісінің тәрбие шараларын дайындауда оқушыларға ақыл-кеңес беруі;
-ынталы топпен бірігіп шараларға дайындықты тексеру;
-тәрбиелік шараларды өткізу;
-оқушылармен (ынталы топ, сыныптың мүшелерімен) бірігіп өткізілген шараларға талдау
-оқушылармен бірігіп алдағы жұмысты жоспарлау.
Тәжірибе көрсеткендей, осы ұсынысты қолдана отырып, сыныпта осындай тәрбие
Сынып жетекшісінің жұмысында сыныппен немесе жеке бір оқушымен этикалық
2.2 Сынып жетекшісінің сыныпта тәрбие жұмысын жоспарлау мен ұйымдастырудағы
Жоспар бір күннің немесе бір оқу жылының нәтижесі емес.
Жоспар жарты жылға немесе тоқсанға арнап жасалынады. Тәжірибелі сынып
Мектеп тәжірибесінде бүгінгі күні тәрбие жоспарының түрлері көп. Олардың
Мектептегі қодданылып жүрген және ғылыми педагогикалық әдебиеттер мен
Жоспардың бұл түрі сынып жетекшісіне тәрбие үрдісінде оқушылардың, пән
Сынып жайлы мәлімет:
2.Өткен оқу жылыына сай атқарылған тәрбиелік шаралардың нәтижесіне қысқаша
3.Жаңа оқу жылына
4.Сынып жайлы мәлімет, өткен оқу жылында атқарылға тәрбие жұмыстарының
Апта аралығын өрсету
Негізгі бөлімдер Тәрбиелік шаралрадың мазмұны Формасымен тәсілі
1.Сынып ұжымын ұйымдастыру
2. Оқушылардың өзін-өзі басару ұйымары және балалардың
3. Пән мұғалімдері және мектеп әкімшіліктермен байланысты
4. Отбасы және жұртшылықпен жұмыс
5.Жеке оқушымен жұмыс
1.Сынып ұжымын ұйымдастыру: (формасы - сынып сағаты),тақырыптық әңгімелер, саяси
2.Бұл бағытта сыныпқа қатысты ұйымдастыру шаралары белгіленеді (Ұйымдастыру формасы
3.Сол сыныпта істейтін барлық пән мұғалімдері, пәндік үйірмерлердің жетекшілерімен
4.Отбасы және жұршылықпен жұмыс: оқушылардың ата-аналарымен байланыс
5.Жеке оқушымен жұмыс: бұл бөлімде сыныптағы кейбір ұжымның сабақ
Мектептегі сынып жетекшісінің тәрбие жұмысындағы негізгі міндеті- оқушылардың жеке
Сынып жетекшісі тәрбие жұмысын жоспарлағанда оның ең басты, шешуші
Оқушылар ұжымын тәрбиелеудің маңыздылығы, мектеп қабырғасынан шыкқаннан кейін олар
Сыныптағы оқушылардың өзара дұрыс қарым-қатынасы — тұрақты көңіл-күйді, бір-біріне
Сынып жетекшісінің тәрбие жоспары - міндетті педагогикалық құжат. Жоспар
Жоспар - тәрбие жұмысының айнасы. Ол сынып жетекшісі мен
Сынып жетекшісі мектептегі оқу - тәрбие үрдісін жоспарлау барысында
Бұл күнде баланы сырпай билеп, бәрін де ол үшін
Тәрбие жұмысын жоспарлау оқушылар ұжымының бүгінін ойлауға, ертеңінің негізін
Мектепетегі сынып жетекшілерінің тәжірибесінде оқушылардың қабілеті мен қызығуын, жеке
Жоспарлауда тәрбиенің жүйелілік және бірізділік ұстанымдары да барлық жағдайда
2.3 Тәрбие жоспарына қойылатын негізгі талаптар
1.Жоспар ұжымдық еңбектің белгісі. Сондықтан тәрбие жоспарын
2.Тәрбие жоспарының мақсаты, міндеттері айқын болсын.
3.Тәрбие жұмысы жоспарының мазмұны оның максатымен бірлікте
4.Оқушылардың жеке басының, жас ерекшелікгерін және мүмкіншіліктерін ескеру.
5.Тәрбие жоспары ықшамды, әрі ондағы көрсетілген шаралар орындалатын болсын.
6.Тәрбие жоспарындағы атқарылатын шаралар саны жағынан емес, сапасымен
7.Тәрбиелік шараларды атқаруда колданылатын әдістер бір сарынды емес, әртарапта
8.Жоспар құру барысында сынып жетекшісі окушыладың не нәрсеге қызығатынын,
9.Жоспардағы тәрбиелік шаралар жүйелі,
10. Тәрбиенің салаларына қатысты белгіленген шаралар жеке-дара емес, біртұтастық
Тәрбие жоспарын құрудың алғышарттары
I.Мектеп өміріне қатысты және қазіргі кездегі мектеп пен тәрбие
II. Балалардың жас ерекшелігі, сынып ұжымының даму деңгейі,
1.Оқушылардың сабақтан тыс зияттық-танымдық әрекеттерін ұйымдастыру.
2.Салауатты өмір салтына ынталандыру, ол үшін өздерінің бағдарламасын құру.
3.Оқушыларды мәдениет құндылықтарынен тығыз қарым-қатынас жасауға ынталандыру.
4.Оқушыларды қарым-қатынас мәдениетіне
III. Мектептің, тәрбие мекемелері
IV.Оқушылардың жеке тұлғасы мен сынып ұжымын зерттеп тану.
V.Алдағы мерзімде болатын айтулы даталы күндер мен мейрамдарды анықтау,
VI.Болашақта балалармен баратын мәдени ошақтарды айқындау.
VII. Жоспарлау. Оқушыларды немесе белсенділерді жосшарлауға, оны талқылауға тарту.
Мектептің және сыныптың ерекшелігі, бағдарына байланысты тағы басқа қосымша
Сынаптағы тәрбие жұмысының жоспарының құрылымы:
сынып ұжымдарына мінездеме.
тәрбие міндеттері.
сынып ұжымдарының жұмыс бағыттарын олардың өткізілу мерзімі, көрсетілген жоспар
ата – аналардың жұмыс мазмұны.
Оқушылардың жеке жұмыс мазмұны.
Жоспар кесте үлгілері.
Мазмұны/айы қыркүйек қазан Желтоқсан
Адамгершілік тәрбиесі (өмір салты)
Ақыл – ой(оқу)
Дене тәрбиесі (денсаулық)
2- үлгі
Рет саны Жұмыс мазмұны әдістерінің түрлері. Орындау мерзімі Жауапты
3- үлгі
Бағыттар Ұжымдық жұмыс Жеке жұмыс Мұғаліммен жұмыс Ата- аналармен
4- үлгі
мерзімі Жұмыс мазмұны Ескертулер
Жоспарға қойылатын талаптар.
педагогиканаң міндеттеріне балалардың тәрбиесін көкейкесті мәселелерге сай келу.
балалардың жас ерекшілігіне сай келу.
жұмыс әдістерін түрлерінің әртүрлілігі.
жоспар орындау мүмкіндіктерін шындыққа сәйкестігі.
Сынып жетекшілері жоспар құруда мынадай қайнар көздерді білу, негізгі
білім, тәрбие туралы.
Мемлекеттік, аймақтық және жергілікті документтер
тәрбиені жоспарлау бойынша оқу - әдістемелік құралдар.
мектептің тәрбие жұмысының жылдық жоспары.
оқушыларға жасалған диагностика мәліметтері.
Ата –аналардың, оқушылардың ынта, тілектері.
Әлемде, елде немесе сол жерде таяуда болатын оқиғалар.
Жоспарлау барысында мынандай мәселелерін ің түйіні шешіледі.
Бұл істі кім үшін өткізу керек.
Оны қалай жақсы өткізу керек.
Бар ұжым немесе жекеленуін шағын ұйымдық еріктер қатысқан жөн.
Іске кім басшылық жасау керек.
Бұл істі қай жерде өткізген қолайлы болады.
Қашан өткізу керек.
Күрделі тәрбиелік іс тізбекті сызба ідісін жоспары болады. Мұндай
Жоспарлау барысы мынандай талапқа басшылық алу керек.
Тәрбиелеушінің даярлық деңгейіне сүйеніп , жаз және дербес ерекшелігін
Жоспарға ұжымдық сипат беру. Барлық ұжым мүшенің жоспары қатынасуы
Оқушының бірге жоспарлау тәсілмен .
Тәрбиенің әсері дегеніміз- қалыптасып келе жатқан тұлғанын орта мен
2.4 Сынып жетекшісінің сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмысы
Жеке тұлғаның қалыптасып дамуы үздіксіз сипатта болатыны бізге мәлім.
Біріншіден, оқудан тыс әр тарапты әрекет баланың сабақта мүмкін
Екіншіден, сыныптан тыс әр түрлі тәрбие жұмысының түрімен айналысу
Үшіншіден, сыныптан тыс түрлі тәрбие жұмысы оқушыларда әрекеттің
Төртіншіден, сыныптан тыс әртүрлі тәрбие жұмысының формасы тек
Бесіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен өткізуде уақытқа
Алтыншыдан, сыныптан тыс тәрбие жұмысының нәтижесіне күнделікті бақылау мүмкіндігінің
Жетіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысы оқушылардың мүмкіндіктеріне сай қолдары
Сыныптан тыс тәрбие жұмысы мектептегі тәрбие жұмысының құрамдас бөлігі
ҚОРЫТЫНДЫ
Бүгінгі қоғамды қайта жүру жағдайында әрбір адамның, соның ішінде
Ежелгі ойшылдар тәрбиенің мақсаты ізгі, рақымшыл азаматтарды тәрбиелеу деп
Сынып сағатын өткізген кезде тәрбие мақсаттары мәселесін шешпей, сыныпта
Мектеп тәжірибесінде бүгінгі күні тәрбие жоспарының түрлері көп. Олардың
Жоспар — ұжымдық еңбектің жемісі. Сынып жетекшісі тәрбие жұмысын
Сонымен, тәрбиенің әсері дегеніміз- қалыптасып келе жатқан тұлғанын орта
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Азаров Ю.П. Искусство воспитывать. М, 1985г.
Амонашвили Ш.А. Размышления о гуманной педагогике. М, 2001г.
Беспалько Б.П. Слагаемые педагогической технологии. М,1989г.
Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. А., 1995.
Журавлев Я.И. Педагогика в системе наук о человеке. М.,
Ильина Т.А. Педагогика. М, 1984г.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы. А, 1999ж.
Караковский В.А., Новиков Л.И., Селиванова Н.А. Воспитание? Воспитание… Воспитание!
Қоянбаев .Ж.Б. Педагогика - оқу құралы. Алматы. Рауан
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. А, 1998ж.
Лихачев Б.Т. Педагогика. М, 1996г.
Макаренко А.С. Избранные педагогические сочинения в 2 томах. М.,
Педагогика. Дәріс курсы. А, 2003ж.
Петровский А.В. Личность. Деятельность. Коллектив. М., 1982.
Петровский А.В. Личность. Деятельность. Коллектив. М., 1982.
Подласый И.П. Педагогика. 1,2 книги. М, 1996г.
Подласый И.П. Педагогика. Книга 1.Учебник для студ. пед. вузов;
Сластенин Б.А. Педагогика. М, 2002г.
Харламов И.П. Педагогика. М, 1990г.
Харламов И.Ф. Педагогика. Учебник. Минск. 1998 г.
3