«Қазақстан Республикасындағы мигранттармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс»
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.................................................................................................................. 3
I БӨЛІМ. ҚОҒАМДАҒЫ МИГРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР РӨЛІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Миграция процестерін теориялық талдау...................................................... 6
1.2 «Миграция» түсінігі мен пайда болу тарихы ..............................................
1.3 Қазіргі көші-қон процестерінің мәселелері ................................................. 22
1.4 Қазақстандағы әлеуметтік көші-қонды реттеу жұмыстарының мазмұны ..................................................................................................................................
ІІ БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӨШІ – ҚОН МӘСЕЛЕЛЕРІМЕН ӘЛЕУМЕТТІК
2.1 Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу жолдарын
2.2 Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу
2.3 Зерттеу нәтижелері және олардың талдаулары ........................................... 53
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ .............................................................................................. 59
IV. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................................60
ҚОСЫМШАЛАР
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Еліміз егемендігін алып, халықаралық қауымдастық
Еліміздің сонау ғасырлар қойнауында жатқан өткені мен бүгінгі тәуелсіздік
Біз өз тарихи отанымызда ежелден бері қоныстанып отырған түп
Біз әлі өркениетті ұлт ретінде толық қалыптасып, етек-жеңімізді жиып
Қоғамдағы көші-қон үрдісі аумағындағы мәселелерді шешу мемлекеттік саясаттың басты
Қазақстандағы 20-ғасырдың 90-жылдарындағы бірден қиындаған демографиялық жағдай табиғи өсімнің
Бүгінгі таңдағы көшіп қону процесі мемлекеттердің, тіпті дүниежүзілік өркениеттің
Осы процестің жылжуына 1948 жылы қабылданған «Адам құқықтарының жалпы
Әрбір адамның еркін қозғалуына және кез келген мемлекеттің негізінде
Әрбір адамның кез келген мемлекетті, сонымен қатар өз мемлекетін
Қазақстанда болып жатқан ішкі көші-қон аумағындағы үрдістердің ерекшелігі әзірге
Әлеуметтік зерттеулер мен көші-қон саясаты бағытындағы жұмыстар үлкен қажеттілікке
Зерттеу жұмысының нысаны: қоғамдағы мигранттардың әлеуметтік мәселелері танылады.
Зеттеу жұмысының пәні: Еліміздегі көшіп-қонушылардың әлеуметтік мәселелерін реттеу жұмыстары.
Зерттеу жұмысының мақсаты: қоғамдағы әлеуметтік көші-қон мәселелерін қарастыра отырып,
Қойылған мақсатқа жету және зерттеудің болжамын тексеру үшін келесі
Әлеуметтік көші-қон мәселесін теориялық тұрғыда зерттеу;
Қазақстан Республикасындағы көші-қон мәселесінің тарихы мен қазіргі таңдағы жағдайына
Қазақстандағы көші-қонды реттеу жұмыстарының ерекшеліктерін қарастыру.
Зерттеу жұмысының болжамы: көші-қон саясатындағы әлеуметтік реттеу жұмыстары талапқа
Зерттеудің теориялық маңыздылығы: отандық және шет елдік демография, саясаттану,
Зерттеудің практикалық құндылығы: Еліміздегі мигранттармен әлеуметтік жұмыс жүргізу жөніндегі
Зерттеу базасы: Астана қаласы көші-қон полициясы мемлекеттік мекемесі
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: Зерттеу жұмысында кіріспе, екі
I БӨЛІМ. ҚОҒАМДАҒЫ МИГРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР РӨЛІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Миграция процестерін теориялық талдау
Халық қоғамның өндірістің күшінің негізгі қайнар көзі болып табылады.
Қазіргі Қазақстанда демографиялық процестерді зерттеу тек қана ғылыми жағынан
Көші-қон мәселесі қазіргі кездегі өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Республикадағы демографиялық жағдайды талдау барысында Қазақстанның даму ерекшеліктерін ескеретін
Демографиялық зерттеулер қоғамдағы әлеуметтік-психологиялық және әлеуметтік-демографиялық жағдайға тікелей және
Қазіргі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы әлі зерттелмеген немесе
Жастарды Отанға деген махаббатқа, халқына деген мақтанышқа тәрбиелеу керек.
Қазақстан Республикасының тұрғындарының саны, құрамы және орналасуы туралы сұрақтар
Демек, мемлекеттердегі көші-қон үрдістерін, жалпы жаңадан пайда болған қоғамдардағы
Сонымен бірге көші-қон мәселесінің концептуалды түрде негізделуіне ресейлік ғалымдардың
Шын мәнінде ресей ғалымдарының көпшілігі көші-қон мәселесін этноәлеуметтік феномен
Ал енді отандық саяси ой саласына келер болсақ, көші-қон,
Қалай десек те, осы заманғы отандық саяси ғылым шеңберінде
Сонымен қатар, Қазақстандағы заңсыз көші-қон үрдістері туралы зерттеуші Е.Ю.
Ал енді жалпылай алғанда, отандық ғылым өкілдерінен аталмыш мәселе
Кеңес Одағы кезінде еліміздің халқының орналасуының мәселелері туралы ең
Екінші топқа халықтың орналасуы бойынша қазақстандық ғалымдар жатады. Алғашқы
70-80 жылдары Қазақстанның революцияға дейінгі демография мәселелерін қарастырған жұмыстар
Көші-қон мәселесін зерттеу қиын және ол көптеген философтардың, экономистердің,
- Қазақстанның саяси және әлеуметтік-экономикалық дамуымен тығыз байланысты екендігін
- халықаралық және ішкі республикалық миграцияның қала және ауыл
- тұрғындардың сапалық мінездемесі қалай өзгеретінін көрсету, яғни оның
- миграциялық тұрғындардың ұлттық құрылымның өзгеруіне ықпалын көрсету;
- халықтың денсаулығына және біліміне назар аудару;
- өнеркәсіптің химиялық және ядролық өндірістің экологиялық жағдайға әсер
Жұмысты жүргізуде маңызды кайнаркөздер болып, Қазақстан Үкіметінің экономикалық, әлеуметтік,
Санақ мәліметтерін зерттеуде, қорытындылауда, өңдеуде нақты қиыншылықтар кездесті.
Негізінде біз үшін маңызды құжаттар ол демографиялық жылнамалар, статистикалық
Қазақстанда ХХ ғасырдың соңында күрделі өзгерістер болды. 1991 жылдан
Кеңестік мемлекеті ыдырап, тәуелсіз Қазақстан республикасының қалыптасуы кеңес дәуіріндегі
Қазақстан Республикасындағы көші-қон үрдісі аумағындағы мәселелерді шешу
Екінші кезеңде (1930-1950 жж.) миграцияны зерттеу, басқа да ғылымдар
Үшінші кезең 1960-шы жылдардан бастау алады, бұл кезеңнен бастап
Н.В. Романованың «Этнополитические процессы в РК» атты еңбегінде Қазақстан
Г.М. Меңдіқұлованың «Исторические судьбы казахской диаспоры на протяжении ХVІ-ХХ
Е.Ю. Садовскаяның «Миграция в Казахстане на рубеже ХХІ века:
Миграцияның көлемінің Қазақстандағы ұлғаюына, демографиялық жағдайды талдауға, ұлттық қауіпсіздікті
1997 жылы миграциялық процестердің саяси-құқықтық мәселесіне арналған зерттеу жұмысы
Қалай десек те, осы заманғы отандық саяси ғылым шеңберінде
Сонымен қатар, Қазақстандағы заңсыз көші-қон үрдістері туралы зерттеуші Е.Ю.
Қазақстан Республикасында болып жатқан көші - қон процестерінің өткен
Қазіргі кезде қоғамдағы көші-қон жағдайының сипаты мен шиеленісу дәрежесі
1.2 «Миграция» және «еңбек миграция» түсінігі мен пайда
Көп уақыт "миграция" ұғымын адамдар әр түрлі түсінген, бірақ
Біріншіден, миграция ұғымымен біз адамдардың мақсат-міндеттеріне қарамай олардың кеңістіктегі
Екінші, басқа қалаға қонакқа бару, күн сайын екі жақты
Үшінші және осы ең басты миграция деп айтуға болады.
Тарихқа көз салсақ, миграция адамдар пайда болғаннан басталғанын көреміз.
Осы мысалдарға қарай отырып, біз мигранттардың елдер мен мемлекеттердің
басқа салт - дәстүрлер. Міне осылар елдегі тұрақтылыққа әсер
Мысалы: Америка материгінде мигранттар сол жерде мыңдаған
қалыптасқан мәдениетті бұзып, қиратып, өз мәдениеттерін енгізген. Бірақ ол
бірін-бірі толықтырып, қатар өмір сүре алады, оған біздің ел
алады. Өздеріңіз білетіндей, елімізде 100-ге тарта ұлт өмір сүреді.
Тарихи қалыптасу бойынша миграция, яғни халықтың жаппай көшіп-қонуы саяси
Демографиялық процестердің ішінде халықтың миграциясы маңызды орын алады. Өйткені
Жалпы көші - қон процестері мемлекеттің ішкі және сыртқы
Адамзаттың бүкіл даму тарихында, сонау антика заманынан бүгінгі күндерге
Көші-қон (миграция) сөзінің ата-тегі латын тілінің migrato – басқа
«Мигрант», «босқын» және «көшіп-қонушы адамдар» терминдері өзінің этимологиясы бойынша
- өзінің әлеуметтік және құқықтық статусы бойынша мигрант статусы;
- иммигрант статусы;
- босқын статусы;
- көшіп-қонушы адамдар мен орын ауыстырушылар статусы бар.
Халықтың миграциясы демографиялық жағдайларға, елдің тұрғындарының санын бірден көбеюіне
Тарихқа үңілсек, ең алғашқылардың бірі болып миграциялық процестерді жүйелендірген
1) көбіне миграция қысқа қашықтықта жүзеге асады; (бұл жерде
2) территориялық орталық ірі болған сайын, ол өзінің тартымдылығын
3) әр миграциялық ағымға өзіндік қарсы ағым сай болады;
4) ірі қалалардың өсуі, қала тұрғындарының табиғи өсіміне емес,
5) халықаралық миграция, елдің ішіндегі болып жатқан миграция заңдылықтарымен
6) миграцияның көлемі өндірістің, сауданың, әсіресе көліктің дамуына байланысты
7) миграцияның ең басты анықтаушысы-экономикалық себептер болады;
Ал бүгінгі күнде қоғамның дамуында жоғарыда айтылған әсіресе, екі
1989 жылғы жарық көрген «Миграциология» деген еңбекте, миграция дегеніміз
1) Миграциялық қозғалыстар бір елдің ішінде де, осымен бірге
Халықаралық миграцияға иммиграция және эмиграция деген түсініктер тән. Біріншісі,
Ішкі миграция дегеніміз - бір мемлекеттің территориясы көлеміндегі қозғалыс.
2) Ішкі де, сыртқы миграцияға да мынандай негізгі түрлер
Маусымдық миграция міндетті түрде қайта оралумен бірнеше айға созылады,
Экономикалық себептерге адамдардың жат жерде табыс табу, өзінің материалдық
Әлеуметтік - мәдени себепке: туризм, емделу, білім алу мақсатын
Білім алу мақсатымен көшіп - қону. Бұл бір мемлекеттің
Маятниктік миграция (челноктық, шекаралас) – бұл тұрақты мекен-жайынан оқу
Эпизодтық миграция – бұл төртінші және негізгі түр болып
Жоғарыда айтылғандармен қоса, қазіргі кездегі миграцияның ең бір кең
Сыртқы миграцияға байланысты тағы бір түрді - заңсыз (астыртын)
Осы жоғарыда айтылған миграция түрлерімен қатар, қазіргі кезде зерттеушілер
3) Формасына қарай миграциялық қозғалыстарды былай деп бөлуге болады:
4) Миграциялық қозғалыстарды себептеріне байланысты жіктей отырып мыналарды бөліп
Қазіргі кезеңде миграцияны қандай факторлардың анықтағанына қарамастан, басты орынды
5) Тұрғын халықтың миграциясы үш деңгейге бөлінеді. Бірінші деңгей–бұл
Екіншісі – бұл территориялық қоныс аудару, жоғарыда айтқандай ұйымдасқан
Үшіншісі – бұл мигранттың жаңа орынға, жаңа жұмысқа бейімделуі
Мемлекеттік миграция саясатының қалыптасу кезеңдерін қарастыратын болсақ, халықтың миграциясы
Халықтың ішкі көші-қонына бір елдің әкімшілік-аумақтар арасындағы көшіп-қону жатады.
«ауыл-ауыл» бір ауылдық жерлерден екінші ауылға барғанда болатын көші-қон
«ауыл-ауыл» кедейшіліктің, ауыл шаруашылығының төмен табысының, төмен өнімділіктің, жерді
«қала-қала» негізінен жұмыспен қамтылу мақсатында халықтың бір қаладан екінші
«қала-ауыл» мигранттардың оралуы немесе жаңа қоныстану үшін халықтың қаладан
Көші-қон – жеке адамдардың Қазақстан Республикасынан және Қазақстан Республикасына
Ерекше мүдделік байланыс ретінде БҰҰ сараптамасын дайындай отырып, мигранттардың
басқа шетелге ауру және білім алу үшін кету;
жұмыс істеу үшін кеткен мигранттар;
жаңа отбасыларды құру мақсатында кеткен мигранттар;
тұрақты тұру үшін кеткен мигранттар;
гуманитарлық түсіну мақсатында басқа елге кеткен шетел азаматтары (босқын
Осы айтылып кеткен топтардың ішінен 2-ден 5 түрлі санаттарын
Көші - қонның бірнеше түрін қарастыруға болады:
Аумақтық сипатына қарай, тұрғылықты халықтың көшіп-қонуы – ішкі, сыртқы,
Ішкі көшіп - қону – халықтың бір мемлекет ішінде
Сыртқы көшіп-қону дегеніміз – адамдардың бір мемлекеттің аумағынан екінші
Көшіп келуші – Қазақстан Республикасына уақытша немесе тұрақты тұруға
Көшіп келу – шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың уақытына
Миграция және миграциялық процестер туралы айтқанда оның функцияларына
Халықтың көші-қоны өз функцияларын орындай отырып қоғамдық дамуға әсер
Халық көші - қонының функциялары біркелкі емес. Олардың кейбірі
Көші-қонның келесі бір функциясы еліміздің әр аймақтарындағы табиғи белдеулер,
Қайта орналастыру функциясын орындай отырып көші - қон еліміздің
Көші - қон функциясының үшінші түрі сұрыптау. Оның негізі
Белсенділікті жоғарлату, қайта орналастыру және сұрыптау функциялары көші-қонның әрқайсысында
Көші - қон бірнеше қоғамдық ғылымдардың қарауына жататын мәселе.
Миграция – бұл адамдардың кем дегенде 6 жылға тұрғылықты
Мигранттардың түрлі категорияларымен әлеуметтік жұмыс жүргізу технологиялары толығымен миграция
Саяси география саласындағы ғалымдар мен мамандардың болжауынша көшіп-қону процесін
Халықтың миграциясы – қазіргі әлеуметтік дамудың маңызды проблемалардың бірі,
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде және соғыстан кейінгі жылдарда босқын-мигранттар
Көшіп - қону масштабының өсуі оның құқықтық базасын өндеудің
1.3 Қазіргі көші-қон процестерінің мәселелері
Елімізде болып жатқан көші-қон процестеріне айтарлықтай көп факторлар әсер
саяси;
этномәдени;
әлеуметтік-экономикалық;
табиғи-климаттық, экологиялық;
ақпараттық-насихаттық.
Көші-қон процестеріне осы факторлар тобының әсері әртүрлі болды. Этностың
Жоғарыда тізіп көрсетілген факторлар тобының Қазақстанда болған және қазіргі
Қоғамды демократияландырумен, әртүрлі саяси реформалардың басталуымен Қазақстанда көші-қон процестеріне
Татарлардың, немістердің, белорустардың, украиндардың, еврейлердің өздерінің тарихи отанына көшіп
Кесте 1
Қазақстан жерінде қоныстанудың пайда болуының тарихи шеңбері
№ Жылдар Деректер
1. 1929 ж 8 - 15 сәуір Қазақстанға
2. 1950 ж. Көші-қон басқармасы құрылды.
3. 1956 ж. Жұмысшыларды жинақтау органдары «Оргнабор» Басқармасымен біріктіріледі.
4. 1992 ж. Көші-қонның шарықтау шегі.
5. 1997 ж. 13 желтоқсан «Тұрғындардың көші-қоны туралы» заңы
6. 2001 - 2002 ж.ж. Көші-қон саясатының салалық бағдарламасы
7. 2009 – 2011 ж.ж. «Нұрлы көш» бағдарламасы
Халықтың көші-қон белсенділігінің күшеюіндегі этномәдени фактордың болуы бұрын Қазақстанға
Бірқатар жағдайларда баяғы жылдардағы күштеп көшіру (қырым татарлары, шешендер,
Осы халықтардың өзінің тарихи отанына оралғысы келетін тілегі жоғарыда
Әлеуметтік-экономикалық фактор көші-қон көңіл күйіне ықпал ететін аса маңызды
Тұрғын үйдің болмауынан, әсіресе жастар арасында, көші-қон тек сыртқа
Халықтың көші-қон легінің жандана түсуінің елеулі факторы экологиялық жағдайдың
Бұрынғы жылдарда қоршаған ортасы жоғары дәрежеде лас және табиғи
Қазақстан Республикасында көші - қон процестеріне кең және жүйелі
Нарыққа өту жағдайында көші-қон процестерін реттеуді күшейтудің қосымша факторы
Республика ішілік көші-қонды бірінші кезекте айқындайтын қосымша факторларға Астана
Қазақстанда көші-қон процестерін реттеудегі оңды фактор, оның саяси тұрақтылығы
Көші - қон легін тұрақтандыруда ТМД - ға қатысушы
Елімізге келіп жатқан мигранттар еңбегі кімге пайдалы, кімге зиянды
Біріншіден, мигранттар еңбегі Қазақстан кәсіпкерлеріне пайдалы. Дәлелдейік, қазір қазақстандықтардың
Екіншіден, Қазақстанда жұмыс істеу мигранттардың өзі мен отбасына да
Заңсыз еңбек ету миграциясын заңдастыру туралы заңға сәйкес, Азия
Соңғы кездері Қазақстанда миграция мәселесіне арналған көптеген халықаралық
Қазір Қазақстан Орта Азиядағы дамыған елге айналды. Мұнда осы
Осы орайда Қазақстан Халықаралық еңбек ұйымының 16 құжатына
Ауылдан қалаға көшу-заман талабына сай заңды құбылыс. Ел өркендеп
Халық көші - қонының аса маңызды әлеуметтік экономикалық қызметі
Кесте 2
1998-2008 жж. Қазақстан халқының халықаралық көші-қоны
Жыл Барлығы Соның ішінде
ТМД елдері өзге елдер
Көші - қон сальдосы иммигранттар эмигранттар иммигранттар эмигранттар иммигранттар
1998 - 57686 170787 228473 161738 150781 9049 77692
1999 -156261 161499 317760 148165 216906 13334 100854
2000 -219025 111082 330107 100075 229643 11007 100464
2001 406679 70389 477068 63863 372053 6526 105015
2002 -238495 71137 309632 67861 208215 3276 101417
2003 -175538 53874 229412 51236 155672 2638 73740
2004 -261388 38067 299455 35530 239318 2537 60137
2005 -203039 40624 243663 38340 193866 2284 49797
2006 -128355 37102 165457 35366 120724 1736 44733
2007 -123195 33621 156816 31575 117426 2046 39390
2008 -94249 49344 143593 46044 102375 3300 41218
Кейбір мәліметтер бойынша 2004 жылы Астанада тұратын мигранттардың саны
Қазақстан Еңбек және халықтың әлеуметтік қорғау министрлігі жылда
Кейбір халықаралық сарапшылар Қазақстанға келетін еңбек мигранттарының саны
Бірақ Қазақстан Үкіметі жақын арада осы мәселеге арналған заң
Мамандар заңсыз миграция проблемасы күрделі әрі жан-жақты қарауды талап
Жалпы көші-қон процестері мемлекеттің ішкі және сыртқы саясаты, қоғамдағы
Адамзаттың бүкіл даму тарихында, сонау антика заманынан бүгінгі күндерге
Республикамыздың көші-қон мәселесі бойынша жүргізілген зерттеулерде жасалған талдау біріншіден,
Қазақстан Республикасында болып жатқан көші-қон процестерінің өткен кезеңіне талдау
Еліміз халқының саны азаюының негізгі себебі көші-қонның теріс сальдосы
Қазіргі кезде қоғамдағы көші-қон жағдайының сипаты мен шиеленісу дәрежесі
Көптеген аймақтарда жағдайдың тұрақсыздығы, әсіресе ТМД елдерімен мигранттар үшін
Сараптау бағасы бойынша, казіргі таңда сыртқы көші-қонның ең үлкен
Әрине, республикамыздың адам тапшылығын, демографиялық дағдарысты басынан өткеріп отырған
Көшіп-қонушыларды орналастыру үшін уақытша орталықтар құру, аймақтың санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын
Бірақ қаражаттың жетіспушілігінен, жоғарыда аталған облыстардағы аймақтық әкімшіліктердің қызметтес
Еңбек миграциясы процестеріне келер болсақ, естеріңізде болса, 1995 жылдың
Қазақстан аумағына шет ел жұмыс күшін пайдалануға және тартуға
1998 жылдан бері Қазақстан аумағына жұмыс істеуге тартылған шет
Алыс шет елдерде Қазақстан азаматтарын еңбекке орналастыруды ұйымдастырудың ауқымы
Сыртқы еңбек миграциясының шиеленісу мәселелеріне қазіргі кезде, ең алдымен,
Дегенмен, еліміздің жекелеген аймақтарындағы көші-қон жүктемелерін анықтауға мүмкіндік беретін
Бүгінгі таңда Қазақстанға қоныс аударушылар саны ресми түрде 57
Қадағалауға алынған 1999 - 2002 жылдарда еріксіз қоныс аударушылар
Көшіп - қонушылардың шоғырлану процесіне олардың тап болатын ортасы
Әдетте, еріксіз қоныс аударғандардың ең тығыз орналасқан аймақтарында өндірістің
Қоныс аударушыларды жұмысқа орналастыруда да аз қиындықтар туып жатқан
Қоныс аударушыларды жұмысқа орналастыруда еріксіз қайта құру мәселесі туындап
Аймақтарды еңбек ресурстарымен толтырумен қатар, кейбір аумақтарда халықтың жаппай
1991 жылы КСРО құлағаннан кейін республиканың солтүстік және шығыс
Бұның тағы бір тигізетін жағымсыз ықпалы – солтүстіктің және
Келешекте жағдай қиындай түсуі мүмкін, мемлекет экономикалық дағдарыстан шыққаннан
Шет елдерге шығу үшін жасалған жасанды саяси тосқауылды алғаннан
Көшіп - қонушылар ішінде өзге ұлт өкілдерінен украиндер, белорустар,
Алыс шет елдерде қазақ диаспорасының болуы Қазақстандағы көші-қон жағдайына
Бұл, сөзсіз, қоныс аудару саласындағы, әсіресе, жоғары білікті мамандардың
Сонда да болса, әлі күнге дейін республикада қоныс аудару
1.4 Қазақстандағы әлеуметтік көші - қонды реттеу жұмыстарының мазмұны
Нарық салмағынан әлі еңсесін көтеріп, есін жия қоймаған кейбір
Қазақстан Республикасы нарықтық экономика мен құқықтық мемлекетке өтудің қиын
Көші қон процестерін реттеудің халықаралық құқықтық негізін аталған және
Қазақстан БҰҰ на 1992 жылы мүше болды, содан бері
Ал енді Қазақстан Республикасында көші қон процестерін реттеу үшін
Қоғамда көші-қон мәселелерін шешу әлеуметтік-экономикалық жағдайдың тұрақтану перспективаларымен айқындалады.
Осы көші - қон мәселелерін реттеп, шешу мақсатында Қазақстанда
- көшіп-қонушылардың құқықтарын сақтау мен қорғауға, оларды нәсілдік, ұлттық,
- көші-қон процестерін және халықаралық міндеттемелерді реттеу саласында заңдардың
- жеке адам мен мемлекеттің мүдделерін ұштастыруға, өкімет
- Қазақстан Республикасы халқының мүддесін қорғауға, тең құқықты ынтымақтастық
- Жергілікті халық пен көшіп-қонушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін
Дегенмен қазіргі таңда көші қон туралы ұлттық заңнамамызды жетілдіру
Бұдан басқа мәселелерді түйіндей келіп, мынадай тұжырым жасауға болады,
Оның қай дәрежеге жататыны байланыссыз халықтың көші қон саласындағы
Қоныс аударушылардың ерсілі қарсылы ауысу бостандығы мен құқығын нарықтық
Қазақстанның ғылыми және ғылыми техникалық потенциялын сақтап қалу үшін
Мәжбүрлікпен және жер аударушыларды және босқындарды қабылдау және орналастыру
Сыртқы еңбек миграциясын мемлекеттік реттеу; заңсыз көші қон және
Ғылыми және ғылыми техникалық кадрлар миграциясы процесін реттеу мақсатында
Ғылымды және жоғары білімді дамыту, оның қаржылық және материалдық
Мамандарды дайындау және зерттеу қызметін ынталандыру қызметін қосатын, елдің
Сыртқы еңбек миграциясы саласындағы басты міндет қазақстандық мигранттарды әлеуметтік
Осыған байланысты дұрыс нәтижелерді мыналардан күтуге болады:
Шетелге уақытша жұмыс істеуге кеткен Қазақстан Республикасы азаматтарын әлеуметтік
Қазақстан азаматтарының шетелдерді жұмыс істеп жүрген кезеңдерінде және Қазақстан
Шетелдің жұмысшы күшін пайдалану және тарту саласында мемлекеттік саясатты
Шетел жұмыс күшін тартуға байланысты бірінші кезектегі міндет сыртқы
Еңбек иммиграциясын реттеуді қамтамасыз ету, нормативтік құқықтық базаны жетілдіру
Ресей, Қытай, Орта Азия және Кавказ елдерімен еңбек миграциясы
Шекара жанындағы аймақтарда шетел жұмысшы күштерін тарту және пайдалану
Маусымдық жұмысшыларды сондай ақ вахталық әдіспен істейтін жұмысшыларды тарту
тиісті мемлекеттік органдардың рұқсатынсыз жұмысқа қабылдайтын шетелдіктердің жауапкершілігін күшейтуді
жұмыс берушілер мен жұмысшылар арасындағы еңбек дауын шешу тәртібін
Қазіргі кезеңдегі миграциялық жағдайды талдау мен оның дамуындағы негізгі
Халықтың көші-қонын реттеудегі құқықтық негізі 1997 жылғы 13 желтоқсанда
Біздің Қазақстан Республикасының миграциялық саясатына арналған бағдарламасына келер болсақ,
Қазақстан Республикасының Көші-қон саясатының салалық бағдарламасы еліміздің Елбасының Қазақстан
Бұл бағдарламаның мақсаты – тұрақты демографиялық және әлеуметтік-экономикалық дамудың
Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер, миграцияның теріс сальдосының оң
Көшіп келуді бақылау жүйесін жасау және дамыту. Заңсыз көші-қонның
Қазақстандағы көші - қон бақылауының қазіргі жүйесі заңсыз көші-қонның
Көшіп келушілердің, бірінші кезекте заңсыз көшіп келушілердің ағынына байланысты
Қазақстанға заңсыз келген және оның аумағында тұратын көшіп келушілер
Заңсыз көшіп келуді болдырмау және оның жолын кесу үшін
көшіп келуді бақылаудың пәрменді біріңғай жүйесін жасау процесін жеделдету;
бір жағынан, көшіп-қонушылардың заңнамалық құқықтарын қорғауды көздейтін көші-қон заңдарын
босқындар деп танылған адамдардың елдің әлеуметтік-экономикалық өміріне тезірек бітеқайнасып
белгілі бір құқықтық мәртебесі жоқ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше мемлекеттердің әрқайсысымен шарттық процесті жандандыру
Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңнамаларының шегінде жергілікті атқарушы органдардың
шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың келу, болу және кету
мемлекет аумағында шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың, олардың саны,
Көші-қон мәселесін шешудегі негізгі міндеттер. Көші-қон мәселелерін шешуді іске
1. Сыртқы саясат алдында:
мемлекетаралық деңгейде оралмандар, босқындар, мәжбүрлі қоныс аударушылар мәселелерін шешудің
мемлекеттердің – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушылардың жанжалдарды болдырмау мен
көші-қон процестерін реттеу және көшіп-қонушылар шыққан елдермен тиісті ақпараттар
көші-қон жөніндегі ұлттық заңнамалардың үйлесімін жасау;
Қазақстанның еңбеккер көшіп-қонушыларының құқықтары туралы екі жақты және көп
Қазақстан Республикасының шекара маңындағы сауданы оңтайландыру, мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық және
Отандастарымыздың тұрып жатқан елдердегі толық құқылы саяси, әлеуметтік-экономикалық және
Көші-қон мәселелерін шешу мүддесінде шетелдіктердің көші-қон қызметтерімен, халықаралық мемлекеттік
2. Ішкі саясат саласында және әлеуметтік - экономикалық салада:
оралмандарды жайластыру, мемлекеттік атаулы көмек беруді дамыту және оларды
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық реформалардың негізгі бағыттарымен демографиялық және көші-қон
Көші-қон саясаты басымдықтарын ескере отырып көші-қон бағдарламаларын әзірлеу және
әлеуметтік-экономикалық дамудың аймақтық бағдарламалары құрамына оралмандарды жайластыру жөніндегі шаралар
республиканың аймақтарындағы, еңбек рыногындағы, тұрғын үйге және мәдени-тұрмыстық саладағы
оралмандарға көмек көрсететін қоғамдық ұйымдармен өзара іс-әрекет;
шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың келуіне және кетуіне, сондай-ақ
3. Заңнама саласында – Қазақстан Республикасының Заңдарын және өзге
4. Ақпараттық салада:
рухани бірлік, халықтар достығы, қоғамдық және ұлтаралық келісім идеясын
Қазақстан халықтарының тарихы және мәдениеті туралы бөлімдерді тарату;
көшіп-қонушылардың ұлттық салт дәстүрлерін ескеру;
бұқаралық ақпарат құралдарына көшіп-қонушылардың құқықтық және әлеуметтік-экономикалық жағдайын объективті
көші-қон мәселелерін тиімді шешуге жағдай жасайтын оңды қоғамдық пікірлерді
Қазақстан Республикасы халқын көшіп-қонушылар психологиясының ерекшелігі, көшіп-қонушылар жағдайының себептері
Жалпы жоғарыда айтылғандарды қысқаша қорытындылай келе, көші қон саясатын
Жоғарыда жасалған талдау көрсеткендей, осындай құжаттардың саны, мысалы Ресейде
Қорыта келе, қоғамдағы көші-қон мәселесін реттеп, шешу жолдары қазіргі
Жалпы, босқындар мен еріксіз қоныс аударушылардың мәселелерін шешуге байланысты
Қазіргі кездеңдегі негізгі міндет – Ресей Федерациясы мен Еуропалық
Еуропалық Одақ мемлекеттерімен және ТМД елдерімен өткізіліп жатқан реформалардан
көші-қонның негізгі себептерінің бірі болып табылатын экономикалық, әлеуметтік және
дағдарыс жағдайында қалған елдердегі (мысалы, гуманитарлық апат жағдайында) адамдар
халықты кетіруге мәжбүр ететін оқшауларға бағытталған себептерді жою;
саяси дағдарыс, экономикалық және этникалық ахуалдар себепті кенеттен елден
шет елдерден тұруға және тіршілік етуге келетін барлық тұлғалар
заңсыз көші-қон мен заңсыз еңбек істеуге қарсы бірлесіп шаралар
елге оралып, әлеуметтік-экономикалық бірігуге бағытталған қызметтестік жасау.
Біздің елімізге шет елдерде бар тәжірибені ескеру қажет. Мысалы,
Бұл әдістерден саяси және әлеуметтік-экономикалық дамуға талдау жасау негізінде
Көші-қон саласындағы бірінші кезекте тұрған мәселені – миграциялық процестерді
Сарапшылардың бағалауы бойынша, импортшы-елдердің нарығында білікті жұмысшы күшіне деген
Мемлекеттік және шетелдік тәжірибе негізінде, көшіп-қонушылардың көптеген күнделікті проблемалар
Әлеуметтік қызметкерлердің тікелей араласуымен халыққа әлеуметтік қызмет көрсету
Былайша айтқанда, мигранттар мен мәжбүрлі көшіп-қонушыларды орналастыру мен қабылдауда
Әлеуметтік жұмыскерге әрқашанда мигранттардың әлеуметтік аспектілерінде негізгі проблемаларға баса
Дезинтеграция және реинтеграция күштеу көші – қонында анықталады. Күштеу
Әлемде көптеген адамдардың тобы ұйымдастық, әлеуметтік және техникалық инфраструктураларға
Соңғы жылдары Қытай мен Қазақстан арасындағы миграция өте қарқынды
Мигрант және оралман құқықтары:
жұмысқа орналасуға, біліктілінгін жоғарлатумен жаңа мамандық алуға;
мемлекеттік және орыс тілдерін меңгеруге жағдай жасау;
ҚР заңдылығында бекітілгендей Қарулы күштер қатарынан босату;
Зейнетақы мен жәрдемақы төлеу;
Келген жерінен баспана алумен бірреттік жәрдемақы қаражатын беру; ж
Қоғамда көші-қон мәселелерін шешу әлеуметтік-экономикалық жағдайдың тұрақтану перспективаларымен айқындалады.
Қазақстан Республикасы халқының мүддесін қорғауға, тең құқықты ынтымақтастық негізінде
Жергілікті халық пен көшіп-қонушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз
Көші - қон мәселесін шешуді іске асыратын негізгі бағыттарға
Оралмандарды жайластыруға, олардың қоныстанған жеріне бейімделуіне және жергілікті әлеуметтік
Оралмандардың жаңадан келген жерінде бітеқайнасып кетуі мыналарды көздейді:
мемлекет кепілдік беретін негізгі құқықтары мен бостандықтарын іске асыруға
әлеуметтік қолдау жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және жүзеге асыру, жайластыруға
Басқа мемлекеттерден келетін мәжбүрлі көші-қонның алдын алудың аса маңызды
Мемлекеттік басқару органдары азаматтарды қоныстандыру процестерін және олардың құқықтарын
Орталық және жергілікті атқарушы органдар Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінде
2. Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында экологиялық жағдайдың мониторингін өткізу
Экологиялық жағдайы қолайсыз аудандарда көшіп-қонушылар ағынын шектеу жөніндегі іс-шараларды
3. Мәжбүрлі көшіп-қонушылардың және босқындардың өздерінің шыққан мемлекетіне өз
- әрбір жеке адамға дара көзқарас;
- өзінің тұрақты тұратын жеріне қайта оралуға мүдделі адамның
- қайта оралу процесіне мемлекеттің қатысуы;
кемсітушілікке жол бермеу және адам құқықтарын сақтау, ұлттық әдет
қайтып оралатын аймақтағы ахуал туралы бәрін қамтыған және объективті
Көшіп келуді бақылау жүйесін жасау және дамыту.
Заңсыз көші-қонның жолын кесу Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін, оның экономикалық
Қазақстандағы көші-қон бақылауының қазіргі жүйесі заңсыз көші-қонның қалыптасқан жағдайына
Көшіп келушілердің, бірінші кезекте заңсыз көшіп келушілердің ағынына байланысты
Қазақстанға заңсыз келген және оның аумағында тұратын көшіп келушілер
Заңсыз көшіп келуді болдырмау және оның жолын кесу үшін
көшіп келуді бақылаудың пәрменді біріңғай жүйесін жасау процесін жеделдету;
бір жағынан, көшіп-қонушылардың заңнамалық құқықтарын қорғауды көздейтін көші-қон заңдарын
мигрант деп танылған адамдардың елдің әлеуметтік-экономикалық өміріне тезірек бітеқайнасып
белгілі бір құқықтық мәртебесі жоқ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше мемлекеттердің әрқайсысымен шарттық процесті жандандыру
Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңнамаларының шегінде жергілікті атқарушы органдардың
шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың келу, болу және кету
мемлекет аумағында шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың, олардың саны,
Еңбек көші - қонын реттеу.
Орталық және жергілікті атқарушы органдар шетелдік жұмыс күшін тарту
ІІ БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӨШІ – ҚОН МӘСЕЛЕЛЕРІМЕН ӘЛЕУМЕТТІК
2.1 Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу жолдарын зерттеу
Қазақстан нәсіліне, түсіне, ұлтына, жынысы немесе діни белгілері бойынша
Қазақстан Республикасы Барлық еңбекші - мигранттардың және олардың отбасы
Қазақстан Республикасы бекіткен Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы
• жергілікті қызметкерлермен тең жәрдемақы алу құқығын алу;
• жәрдемақы экспортын қоса, елден кету кезінде алынған құқықтарының
• әр түрлі елде алған құқықтардың жинақталуынан пайда табу.83
ХЕҰ - ның № 143 Конвенциясында 84 мәртебелері реттелмеген
• медициналық көмек;
• науқастану;
• жүктілік және бала күтімі ;
• мүгедектік;
• зейнетақы төлемдері;
• асыраушыдан айрылу ;
• кәсіптік ауру және өндірістегі жазатайым оқиғалар;
• жұмыссыздық;
• отбасылық жәрдемақылар
ХЕҰ-ның № 157 Конвенциясы, сонымен қатар, еңбекші-мигранттардың елден кеткен
1994 жылғы ТМД Келісімі мен бұрынғы кеңестік республикалармен еңбек
Қазақстанда еңбекші-мигранттардың әлеуметтік сақтандырылуға құқығы туралы мәселе ең алдымен
Жалпы жағдайда, Қазақстан заңнамасына сәйкес елде тұруға рұқсат алған
Зерттеу мақсаты: Қоғамдағы әлеуметтік көші-қон мәселелерін қарастыра отырып, олардың
Зерттеудің эмпирикалық болжамы: көші-қон саясатындағы әлеуметтік реттеу жұмыстары талапқа
Зерттеу нысаны: Еліміздегі мигрант статусна ие қоныс аударушылар.
Зерттеу пәні: Әлеуметтік жұмыстың еліміздегі көшіп-қонушылардың мәселелерін шешудегі
Зерттеу әдістемесі: Анкета
Зерттеу міндеттері:
Еліміздегі мигрант статусна ие қоныс аударушылардың құқықтық белсенділігін
Индивидуалды мәліметтерді өңдеу.
Алынған мәліметтерін қорытындылап шығару.
Анкета құрастыру кезінде осы мәселе төңірегінде өткізілетін эмперикалық зерттеулер
2.2 Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу жолдарын
Бұл анкета сұрақтары мигранттармен әлеуметтік жұмыс жүргізу барысында оларға
Анкета келесідей сұрақтардан тұрады:
Аты жөні:
Ұлты:
Жынысы:
Азаматтығы:
Жасы:
Білімі:
Кәсібі:
Отбасы жағдайы:
Алғаш келген кезде қандай қиындықтарға кездестіңіз?
1)құқықтық жағынан
2) әлеуметтік жағдайдың төмен болуынан
3) қоғамдық ортаның қабылдауы жағынан.
Жергілікті адамдардың сіздерге деген көзқарастары қандай болды: 1)теріс 2)
Қоныс аударушыларға көрсетілетін мемлекеттік жеңілдіктер туралы білесізбе?
ия
Білсеңіз, бұл көмек түрлерін атап көрсетіңіз:
1) әлеуметтік төлемдер
2) медициналық жеңілдіктер
3) қайта оқыту
Сізде әлеуметтік төлемдер алуда қиындықтар болды ма:
1) болды
2) болған жоқ
3) ондай қиындықтар қалыпты жағдай деп ойлаймын
ҚР - на қоныс аударудағы негізгі мақсатыңыз:
жұмыс 2) қонаққа келу
Өзіңізге қай статус жақынырақ келеді деп ойлайсыз:
Оралман. (Қазақстан Республикасы егемендік алған кезде оның шегінен тыс
Иммигрант. (Қазақстан Республикасына уақытша немесе тұрақты тұру үшін келген
Эмигрант. (тұрақты немесе уақытша тұру үшін басқа мемлекетке кететін
«Халықтың көші-қоны туралы» заңмен таныссыз ба?:
ия
Егер «ия» болса қалай таныстыңыз:
Егер «жоқ» болса неліктен:
Әлеуметтік – медициналық көмекке деген қажеттілігіңізді қалай қанағаттандырасыз:
Еңбек нарығында жұмысқа орналасудағы қиындықтарыңыз қандай:
1) құжат жөндеу бойынша
2) құқықтық жағынан
3) кейбір жұмыс түрлері бойынша жұмысқа қабылдамау
Қоныс аударушылар арасында немесе оларға қатысты қандай заңсыздық немесе
Осындай құқық бұзушылық жағдайларда өз құқықтарыңызды қалай қорғайсыз:
2.3 Зерттеу нәтижелері және олардың талдаулары
Анкета әдісі. Анкета сауалнамалары ашық түрде жасалынды. Жабық
Анкетаға қатысқан респондентердің жалпы саны отыз адам. 20 ер
Сыналушылардың анкета сауалдарына жауап беру нәтижелері пайыздық көрсеткіштермен есептелінді.
Алынған мәліметтердің сандық көрсеткіші төмендігі кестеде көрсетілген және әр
Алғаш келген кезде қандай қиындықтарға кездестіңіз?
А. құқықтық жағынан 40%
В. әлеуметтік жағдайдың төмен болуынан 40%
С. қоғамдық ортаның қабылдауы жағынан.
20%
2. Жергілікті адамдардың сіздерге деген көзқарастары қандай болды
А. оң
В.теріс 50%
20%
С.жауап беру қиын 30%
3. Қоныс аударушыларға көрсетілетін мемлекеттік жеңілдіктер туралы
A.Иә 50%
В.Жоқ 50%
4. Білсеңіз, бұл көмек түрлерін атап көрсетіңіз
А. әлеуметтік төлемдер 70%
В. медициналық жеңілдіктер 10%
С. қайта оқыту 20%
5. Сізде әлеуметтік төлемдер алуда қиындықтар болды ма
А. Болды 40%
В. болған жоқ 50%
С. ондай қиындықтар қалыпты жағдай деп ойлаймын 10%
6. ҚР-на қоныс аударудағы негізгі мақсатыңыз
А. Жұмыс 20%
В. қонаққа келу 5%
С. отанға келу 75%
7. Өзіңізге қай статус жақынырақ келеді деп ойлайсыз
А. Оралман 70%
В. Иммигрант 20%
С. Эмигрант 10%
8. «Халықтың көші-қоны туралы» заңмен таныссыз ба?
А. Иа 30%
В. Жоқ 70%
9. Әлеуметтік – медициналық көмекке деген қажеттілігіңізді қалай қанағаттандырасыз:
А. Иа 40%
В. Жоқ 60%
10. Еңбек нарығында жұмысқа орналасудағы қиындықтарыңыз қандай
А. құжат жөндеу бойынша 60%
В. құқықтық жағынан 20%
С. кейбір жұмыс түрлері бойынша жұмысқа қабылдамау 20%
«Алғаш келген кезде қандай қиындықтарға кездестіңіз?» сауалы бойынша
Сурет 1. «Алғаш келген кезде қандай қиындықтарға кездестіңіз сауалы
«Жергілікті адамдардың сіздерге деген көзқарастары қандай болды?» сауалы
Сурет 2. «Жергілікті адамдардың сіздерге деген көзқарастары қандай болды
«Қоныс аударушыларға көрсетілетін мемлекеттік жеңілдіктер туралы білесізбе?» сауалы бойынша
Сурет 3. «Қоныс аударушыларға көрсетілетін мемлекеттік жеңілдіктер туралы білесізбе
«Білсеңіз, бұл көмек түрлерін атап көрсетіңіз?» сауалы бойынша
Сурет 4. «Білсеңіз, бұл көмек түрлерін атап көрсетіңіз сауалы
«Сізде әлеуметтік төлемдер алуда қиындықтар болды ма?» сауалы
Сурет 5. «Сізде әлеуметтік төлемдер алуда қиындықтар болды ма
«ҚР-на қоныс аударудағы негізгі мақсатыңыз?» сауалы бойынша
«Өзіңізге қай статус жақынырақ келеді деп ойлайсыз?» сауалы
««Халықтың көші-қоны туралы» заңмен таныссыз ба?» сауалы бойынша мигрант
Сурет 6. ««Халықтың көші-қоны туралы» заңмен таныссыз ба сауалы
«Әлеуметтік – медициналық көмекке деген қажеттілігіңізді қалай қанағаттандырасыз?» сауалы
«Еңбек нарығында жұмысқа орналасудағы қиындықтарыңыз қандай?» сауалы бойынша
«Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу жолдары» атты жұмысын зерделеу
Анкета әдісі нәтижесінде респонденттердің басым көпшілігінің «Халықтың көші-қоны туралы»
Көші қон мәселесімен жұмыс істейтін біртұтас (мәселен ІІМ жанынан)
Еліміздегі көші-қон саясатының толық жүзеге аспай жатқандығы, яғни заңның,
Иммиграциялық процестердің ақпараттық қамтамасыз етілуі, иммигранттарды мемлекеттік тіркеу және
Қорытынды
Қорыта келе, қоғамдағы көші - қон мәселесін реттеп, шешу
XXI ғасырда геосаясаттың орнын бірте-бірте геоэкономика ала бастайтын болды.
а) еркін сауда ұстанымдары;
ә) көп бағдарлы дүниежүзілік жүйе құруга қатер төндіретін болады.
Осының барлығы тұтас алғанда дүниежүзін ықпал ету аймақтарына қайтадан
«Әлеуметтік жұмыстағы мигранттармен жұмыс жүргізу жолдары» атты тақырыпта зерделеу
Иммигранттарды қабылдайтын басқа да елдермен әріптестік орнату, заңсыз көші
Мигранттар қазіргі таңда заңсыз түрде қоныстануда. Осыған байланысты оларды
Иммиграциялық процестердің ақпараттық қамтамасыз етілуін, иммигранттарды мемлекеттік тіркеу және
Заңсыз миграциямен күрес механизмдерін жетілдіру, бұл саладағы ескі әдістерден
Шекаралық және құжаттық бақылау тиімділігін арттыру мақсатында шетел азаматтарының
Шетел мемлекеттерінен келген азаматтарды есепке алуды реттеу үшін көші
Қазақстан Республикасы халықаралық міндеттерінің есебінен заңсыз мигранттарды депортациялаудың тиімді
Менің осы жұмысымда көрсетіп кеткен жағдайлар теория емес, оны
Қазіргі заманда әлемдік проблема болып отырған халықаралық заңсыз миграция
Қорыта келгенде, Қазақстан Республикасында көші - қон мәселелерін шешу
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Абилгазиева Ж., Минбаева З. О миграционных процессах в Казахстане
Адам құқықтарының жалпы декларациясы. 1948ж. 10 желтоқсан
Анализ миграционной ситуации в суверенном Казахстане //Саясат 2003 №3
Асылбеков М. Қалың елдің қатарына қосылсақ. //Егемен Қазақстан. 2001ж.
АСИП. Индифмационно – аналитический бюллетень. Демография и миграция в
Атамекеніне көшіп келетіндер көп. //Түркістан. 2001ж. 29 желтоқсан
Бектурганов Б. Почему уезжают люди из Казахстана? Мониторинг от
Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 29 қазандағы №
Демографическая миграция в Западно–Казахстанской области. //Саясат. июль – август
Денисенко М.Б., Ионцев В.А., Хорев Б.С. Миграциология.-Москва, 1989.-3 с.
Долгучиц Л.А., Мельников Н.А. Планеты иммигрантов. –М.: //Молодая гвардия.
Елмұрзаева Р.С. Қазақстанның демографиялық және миграциялық үрдістері.// Казахская
Жағанова А. Көші-қон: бүгін және ертең. //Үкімет Жаршысы. А.,
Жолдыбалина Г.Ә. – Қазақстандағы көші-қонның әлеуметтік дамуға әсері. Вестник
Заңсыз көші-қонның залалы қандай? // Заң және заман –
Иватова Л.М., Құрманбаева Ш.А. Қазақстан Руспубликасындағы миграциялық процестер және
Кәпқызы Есенгүл. «Халық санын өсіру – мемлекеттің басты саясаты
Көші-қон көкжиегі қамқорлықпен кеңейеді //Қазақстан әйелдері – 1999 №6
Кваша А.Я., Ионцев В.А. Современная демография.-Москва: Изд-во Моск. ун-та,
ҚР Президентінің «Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу
Қазақстан Республикасының Конституциясы (1998 жылдың 7 қазанында берілген
Қазақстан Республикасының Көші-қон саясатының тұжырымдамасы // Қазақстан Республикасы Президенті
Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқының көші-қоны туралы» Заңы, 13 желтоқсан
Қазақстандағы көші-қон мәселелері //Саясат 2003 №8
«Қазақстан Үкіметі көші-қонды басқару жөніндегі Нұрлы көш мемлекеттік жобасын
Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының 2001-2010 жылдарға арналған салалық бағдарламасы
Қазақстан Халықаралық көші-қон ұжымына мүше болды. Қазақ елі, 2003.
ҚР ұлттық қауіпсіздігі //Саясат 2004 №8
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің міндетін атқарушының
Лұқпанов А.И. Этнодемографические процессы в Республике Казахстан на пороге
Мендекулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие.
Миграция делает Казахстан совсем иной страной. // Мегаполис- 23
Миграция и новые диаспоры в постсоветских государствах. – Москва.,
Мигранты в Казахстане – Кто они? //Континент – 2001
Миграция и мигранты // Человек и труд, 2001
Миграционные процессы //Вестник КазНУ, 2003 №1
Организационно - правовое обеспечение миграционной политики в РК //
О проблемах миграции и демографической ситуации в Казахстане //Казахстанская
О миграции населения //Столичная жизнь 2002 №5
Политические и экономические аспекты миграционных процессов в Казахстане
Проявление миграционных процессов в Республике Казахстан //Труд в
Результаты социологического исследования в среде оралман // Институт сравнительных
Регулирование международной миграции рабочей силы в условиях глобального рынка
Романова Н.В. Этнополитические процессы в РК. – Алматы: Казахстан,
Садовская Е.Ю. Миграция в Казахстане на рубеже ХХІ века:
Сартаев С. Күш-қуатымыз бірлікте. Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы. Алматы: Атамұра,
Сборник актов Президента РК и Правительства РК, 2001 №37
Смаилов А. Миграция населения Республики Казахстан. Статистический справочник. Алматы,
Сыроежкин К.Л. Добро пожаловать, или посторонним вход воспрещен //
Татимов М.Б., Акшалова М.А. Формирование самостоятельной демографической и миграционной
Тәуелсіз Қазақстандағы көші-қон мәселесі //Хабаршы ҚазҰУ «Тарих» - 2003
Тәтімов М. Әлиев Ж. Дербестігіміз – демографияда // Алматы
Тилесов А.Т. Қазақстандағы көші-қон мәселелері // Саясат, 2003.-№ 8.
Шығу және бару елдеріндегі еңбек көші-қоны саласында тиімді саясат
Халықаралық көші-қон құқығы № 1: Көші-қон саласында терминдер сөздігі.
Факторный анализ причин миграций населения Казахстана //Вестник АУ имени
Этнодемографический ежегодник. 2006. Алматы. 2006. Агентства РК по статистике.
http://www.aikyn.kz -» Экономика -» МИГРАНТТАР кімге ПАЙДАЛЫ,
http://www.aikyn.kz -» Саясат -» Қазақстан МИГРАЦИЯЛЫҚ ТАСҚЫННЫҢ астында
2