МАЗМҰНЫ
Өскелең буынның бүгінгі
Өмір салты. Салауатты өмір сүру салты
Сексология негіздері 13
Репродуктивтік саулық 14
САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ САЛТЫ, ОНЫҢ КОМПОНЕНТТЕРІ
ВАЛЕОЛОГИЯНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 19
ДЕНСАУЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 19
ЖАС ВАЛЕОЛОГИЯСЫ 20
ДЕНСАУЛЫҚТЫ ВАЛЕОЛОГИЯЛЫҚ АНЫҚТАУ 21
Жанұядағы өмір саулығының валеалогиялық негіздері 22
ДЕНСАУЛЫҚҚА ҚАУІПТІ ФАКТОРЛАР 23
Организмнің қорғаныс жүйесі 23
Денсаулықтың гигиеналық негіздері 24
БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ЖЕКЕ БАС
САУЫҚТЫРУ ЖҮЙЕЛЕРІ, ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ ҚҰРАЛДАРЫ
МЕКТЕП ВАЛЕОЛОГИЯСЫ 27
МЕКТЕП ІШІНДЕГІ ОРТАНЫҢ ОПТИМАЛДЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
БАЛАЛАРДЫ ОҚУҒА БЕЙІМДЕУДІҢ ВАЛЕОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТЛЕРІ
КОМПЬЮТЕРЛЕНДІРУ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАР ДЕНСАУЛЫҒЫ 30
Әдебиеттер 32
1. Оқушыларда салауатты
қалыптастыру және соларға сәйкес білім бағдарламаларын
2. Адамның денсаулығы ................................................................................11
3. Жасы мен
лығының параметрлері, көрсеткіштері
4. Сексология негіздері.....................................................................................13
5. Репродуктивтік саулық.................................................................................13
6. "Салауаттану - денсаулықты сақтау'............................................18
7. Валеологияның психологиялық және педагогикалық
8. Жас валеологиясы.......................................................................................19
9. Денсаулықты Валеологиялық
10. Жанұядағы өмір саулығының валеалогиялық
11. Келелі тамақтану негіздері.........................................................................22
12. Денсаулыққа қауіпті
13. Денсаулықтың гигиеналық негіздері........................................................24
14. Салауатты өмір
15. Мектеп валеологиясы................................................................................26
16. Балаларды оқуға бейімдеудің валеологиялық
17. Балалар мен жасөспірімдердегі аутоагрессияның алдын
18. Компьютерлендіру және оқушылар денсаулығы....................................29
19. Әдебиеттер...................................................................................................32
Өскелең буынның бүгінгі
Оқушыларда салауатты өмір салтын енгізу уәждемесін
Табиғи сауықтыруға мұрындық болушылардың бірі, атақты
Қазақстанда салауаттану бойынша көп басылым жарық
Қазақстанда бірнеше конференциялар еткізілді, солардың ішінен
Республикада салауаттанудан білім беруді нормативті қамтамасыз
Ы. Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясында
......."Салауаттану - денсаулықты сақтау" бағдарламасы бойынша
• Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ Білім
- оқушылардың салауатты өмір салтын
- салауатты өмір салтын қалыптастырудың жүйеге
- бағдарламалардағы мәліметтердің компьютерлік (ақпараттық) жиынтығын
- салауатты өмір салтын қалыптастыру саласында
- адамгершілік-рухани, адамгершілік-жыныстық
- денсаулық
- салауатты өмір салтын
Алдағы уақытта бұл тізім кеңейтіле түседі.
Салауатты өмір салтын қалыптастырудың проблемалары,
Өтксн жылдардағы жұмыс тәжірибесі салауатты өмір
- құқықтық ортамен қамтамасыз ету;
- ақпарат ролін арттыру;
- салауаттанудан білім беру рөлін
-салауатты өмір салтын қалыптастыру бойынша қолданбалы
“Салауаттану - денсаулықты сақтау” бағдарламасы жеке
Келешекте жоғары білікті валеолог мұғалімдерді дайындау,
Сонымсн, зерттеу болашағы салауаггы өмір салтын
"Салауаттану - денсаулықты сақтау" бағдарламасын ендіру
1) балалар мен жастар денсаулығын нығайту;
2) гигиеналық сауаттылықты арттыру:
3) денсаулықты сақтау әдістері
4) салауатты өмір салтының негіздері
5) психопрофилактика және психогигиенаның әдістерін
6) өз денсаулығын сақтауға жауапкершілікті
7) оқушылардың дене қимылдары белсенділігін
8) түрлі жұқпалы және тәндік созылмалы
9) ауырсындыратын әуестіктерге — темекі
10) адамгершілік-имандылық негіздер және соларға барабар
11) ауру себепті сабаққа бармай қалуды
Алматы қаласы, Павлодар, Шымкент және Алматы
Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдарында «Қалай
Қазіргі уақытта салауаттану әр түрлі бағытта
Қазақстан мектептерінде салауаттанудан сабақ беру әртүрлі
Салауаттанудың одан әрі дамуы және салауатты
- салауаттану зерттеулерінің бірегей
- салауаттандан білім беру
- салауаттанудан сабақ беруді
"Салауаттану - денсаулықты сақтау' бағдарламасы
Салауатты өмір салтын үздіксіз қалыптастыру ұлттық
СӨСҚ мектепке дейінгі білім беру ұйымдары;
СӨСҚ бастауыш сыныптар (1-4-сьныптар);
СӨСҚ негізгі мектеп (5-9-сыныптар);
СӨСҚ толық орта мектеп (10-11-сыныптар);
СӨСҚ орта кәсіптік білім беру ұйымдары;
СӨСҚ жоғарғы оқу
СӨСҚ қосымша білім беру
"Салауаттану - денсаулықты сақтау" бағдарламасы бойынша
Мектепке дейінгі кезең — бала организімінің
Мектепке дейінгі балаларда салауатты өмір салтын
Міндеті - денсаулық қорғау жөніндегі алдын
Денсаулықты қорғау мәселелерінде мектепке дейінгі жастағы
Мектепке дейінгі жастағы балалардың салауатты өмір
Көрсетілген міндеттерді шешуге мына бағыттағы іс-әрекеттерді
- салауатты өмір салтын қалыптастыру жөнінде
- салауатты өмір салтының мәнін көрсететін
- салауатты өмір салтын қалыптастыру мәселелерінен
- салауатты өмір салтын жүргізудің
- мектеп жасына дейінгі
- салауаттанудан білім берудің құрауыштарымен
Жалпы білім беретін мектеп ұйымдарында "Салауаттану
Бастауыш мектепке (1-4 сыныптар) арналған "Салауаттану
Төменгі сыныптарда салауатты өмір салтын қальштастыру
Валеология пәні, міндеті, тапсырмасы және әдістері.
Валеологияның зерттейтін объектісі - дені сау
Адамның денсаулығы
Денсаулық - болмыстың өте үлкен мәселесі.
Қоғам саулығының көрсеткіштері: туылуы, өлімі, ауруы,
Денсаулықты бағалаудың сандық және сапалық әдістері.
Жасы мен жыныстарына байланысты адамның денсаулығының
Адам өмірін жас кезеңдеріне бөлу. Балалар
Акмеология - адамның творчестволық жас кезеңдеріндегі
Әйел организмінің физиологиялык кезеңдерінің ерекшеліктері. Репродуктивтік
Қартаю - организмнің дамуындағы бір кезеңі.
Құрт ауруы (туберкулез), сары ауру (гепатит)
ҚР-ның дүние жүзі елдері ішінде (ИЧР)
Өмір салты. Салауатты өмір сүру салты
"Өмір салты" түсінігінің философиядағы, әлеуметтанудағы, психологиядағы
Өмір салтының структуралық элементтері. Өмір салтын
"Салауатты өмір сүру салты" (СӨС) түсінігі.
Сексология негіздері
Сексология тарихы. Жыныс мүшелерінің анатомиясы мен
Сексологияның әлеуметтік-құқықтық мәселелері. Жас балаларды, жасөспірімдерді
Нәпсілік және денсаулық. Нәпсіліктің гигиенасы. Нәпсілік
Репродуктивтік саулық
Қыз баланың, бойжеткеннің және әйелдің денсаулығы.
«Кеңінен таралған аурулардың себептері», "Отбасы денсаулығының
Оқушылар негізгі психикалық қызметтердің диагностикалық даму
Аға буынның салауаттану туралы білімінің педагогикалық
«Салауаттану - денсаулықты сақтау» бағдарламасы бойынша
Орта кәсіптік білім беретін ұйымдардың студенттері
Жастар арасында ауру деңгейінің жоғары болуы
Әлеуметтік-гигиеналық дағдылар мәселелерімен қатар дене тәрбиесінің
«Салауаттану - денсаулықты сақтау» бағдарламасы бойынша
Жоғарғы мектептегі салауаттану курсының мақсаты -
1. Салауаттану пәні, оның
2. Салауатты өмір салтын қалыптастырудың
3. Мектепте салауаттанудан білім берудің
4. Мектепте денсаулық қалыптастыру
5. Денсаулық нышаны және диагностикасы.
6. Денсаулықтың гигиеналық негіздері.
7. Сауықтыру жұмысының жүйелері, әдістері
8. Денсаулық сақтаудың ұлттық дәстүрлері және
9. Денсаулықты сақтау және нығайту факторы
10. Қауіп-қатер факторлары
11. Мектеп оқушыларының денсаулығын сақтау және
12. Мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетін салауаттық
13. Психикалық денсаулықтың адам денсаулығының құрамдас
14. Балаларды және жасөспірімдерді ауто-агрессиядан алдын
15. Компьютерлендіру және мектеп оқушыларының
16. Ұрпақтық денсаулық.
17. Созылмалы аурулардың алдын алу.
18. Тиімді тамақтанудың ғылыми негіздері.
"Салауаттану - денсаулықты сақтау" бағдарламасы бойынша
Балалар мен жасөспірімдерде салауатты өмір салтын
"Салауаттану - денсаулықты сақтау» бағдарламасы бойынша
Салауаттану біліміне оқыту денсаулықты сақтау және
Алынған білім мен оқыту тиімділігін бағалау
Мұғалімдер салауаттанудан алған білім деректері негізінде
Халық салттарының гигиеналық аспектілері. Сүндетке отырғызу
Дәстүрлі және рухани-жыныстық тәрбие. Өзара кішіпейілділік
САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ САЛТЫ, ОНЫҢ КОМПОНЕНТТЕРІ
"Өмір сүру салты" ұғымының философиялық, социологиялық,
Өмір салтының категориялары: экономикалық, социологиялық, әлеуметтік-психологиялық,
"Салауатты өмір сүру салты" ұғымы, оның
Өмір сүру салтының структуралық элементтері. Жеке
"Қазақстан-2030" стратегиялық даму бағдарламасындағы ҚР азаматтарының
Қазақстан халқының денсаулығы бойынша демографиялық көрсеткіштері.
ВАЛЕОЛОГИЯНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қоғамның белсенді өкілін тәрбиелеу мен қалыптастыру:
Жыныстық тәрбиелеудің әдістері мен мақсаттары. Гигиеналық
Әлеуметтік адаптация. Қоғамда, көпшілік арасында жүріп-түру
Өз орнын анықтап, өзін-өзі қоғамда билеу,
ДЕНСАУЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
"Денсаулық" ұғымы. Денсаулықты бағалауға методологиялық тұрғыдан
Жеке бас (индивидтік) және қоғамдық (социум)
Тұлғаньң психикалық калпы мен қасиеттерін анықтау
Физикалық және психикалық шаршауды бағалау әдісі.
ЖАС ВАЛЕОЛОГИЯСЫ
Өмірдің әрбір жас кездеріндегі физиологиялық көрсеткіштер.
Акмеология ғылымы адамның творчестволық жасында психикалық
Әйелдер физиологиялық кезеңдерінің ерекшеліктері. Репродуктивтік саулық.
Қартаю - адам организмінің калыпты дамуының
ДЕНСАУЛЫҚТЫ ВАЛЕОЛОГИЯЛЫҚ АНЫҚТАУ
1бозбалалық жас-
әйелдерде — 16-дан -20-ға дейін
2. к ә м е л
әйелдерде — 20-даи -55-ке дсйіи.
а) бірініші кезең — ерлерде —
әйелдерде - 20-дан —
б) екініші кезең — ерлерде —
Валеологиялық диагностика - денсаулықты сандық бағалайтын
Темперамент типіне кешенді диагаостика жасау. Жеке
Физикалық жағадйы мен дамуына диагностика жасау.
Көру жүйесінің жағдайы. Есіту-сейлеудің дамуына диагностика
Денсаулық көрсеткіштерінің жасына карай өзгерістері. Білім
Функционалдық калыптарын айыру, оларды бағалау әдістері.
Валеологиялық диагностика нәтижесіне байланысты педагогикалық, психологиялық
Контрацепция. Контрацепцияның тарихы. Контрацепция түрлері: гормоналды
Жыныс жолымен таралатын аурулар. Олардың алдын
Жанұядағы өмір саулығының валеалогиялық негіздері
Жанұя және психикалық саулық. Жанұяның типтері
Ана мен баланың құқықтары.
Бала көтермеудің некеге әсері: оның себептері
Жанұядағы келіспеушілік (конфликт) себептері мен әсерлері.
Келелі тамақтану негіздері.
Ас қорыту жолдары мен оның бездерінің
Тамақтану қалпының (норма) қалыптасу белгілері.
Ретті, жүйелі, мөлшерлі тамақтану.
Тамақтанудың басқа байланысты аспектілері.
Балалар тамағына қойылатын негізгі талаптар.
Артық дене салмақтың мәселелері, оның себептері,
Тамақтану мәдениеті, тамақтану кезінде зиянды әдеттерден
Диетология негіздері, оның аурулардың алдын алу
ДЕНСАУЛЫҚҚА ҚАУІПТІ ФАКТОРЛАР
Қазіргі адамдардың денсаулығына әсер ететін ішкі
Денсаулыққа қауіпті факторлар.
Тамақтанудың бұзылуы. Артық салмақ, оның зияндығы.
Психоэмоциялық шектен тыс кернеу, себептері, зияндары.
Орта өзгерістерінің денсаулықка әсері.
Аутоагрессивті мінез-құлыұқ темекі тарту, арақ ішу,
Организмнің қорғаныс жүйесі
Иммунитет туралы. И. И. Мечников, П.
Иммунологиялық реакциясын әлсіретуші факторлар.
Кең таралған жұқпалы аурулардың алдын алу
Жұқпалы аурулардың жұғуы мен таралуы. Жұқпалы
Сауықтыру ісін ұйымдастыру негіздері
Сауықтыру дене жаттығуларының прициптері, әдістері, бұйымдары.
Дене жаттығуының қайталанып, біртіндеп және жеке
Адам организмінің адаптациясының даму механизмдеріне дене
Физикалық (дене) белсенділік және иммунитет. Шынығудың
Дәстүрлі және дәстүрлі емес сауықтыру жүйелері.
Әр түрлі созылмалы ауруларды сауықтыру әдістері
Сауықтыру жаттығуларының тиімділігін өз басыңызда тексеру
Денсаулықтың гигиеналық негіздері
Гигиена - СӨС негізі.
Жеке адам гигиенасы - қоғамдық гигиенаның
Тері мен ауыз қуысының гигиенасы. Киім
Дене шынықтыру және шынығу. Психогигиена. Гигиеналық
Гигиена ғылымы - денсаулықтың оптималдық жағдайының
Гигиена салалары. Гигиеналық нормативтер. Адам саулығына
Гигиеналық норманың бұзылуының адам саулығына зиянды
БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ЖЕКЕ БАС
Жеке бас гигиенасы - адамның жалпы
Тамақтану гигиенасы. Өсіп келе жатқан организм
Балалар терісінің құрылымдық ерекшеліктері, теріге гигиеналық
Киім мен аяқ киім гигиенасы. Оқу
Салауатты өмір салтын қалыптастырудағы халықтық дәстүрлер
Әдет-ғұрыптар, мейрамдар, ауыз тұтулар, ойындар, әр
САУЫҚТЫРУ ЖҮЙЕЛЕРІ, ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ ҚҰРАЛДАРЫ
Денсаулықты қалыптастыру, күшейту және сақтау әдістерінің
Сауықтыру орталықтары. Кәсіпорын мен мекемелердегі өткізілетін
Сауықтыру әдістері тиімділігінің көрсеткіштері. Сауықтыру әдістерін
Оптималды қозғалыс режимі туралы: гиподинамия, гипокинезия,
Білім беру мекемелеріндегі қозғалыс режимін ұйымдастыру.
МЕКТЕП ВАЛЕОЛОГИЯСЫ
Валеологиялық білім беруді ұйымдастыру жүйелері. Педагогикалық
Валеологиялық білім беру бағыттары. Мектеп валеологиясының
Оқушыларды саулыққа үйретуді педагогикалық ғылым тарауларында
Көру гигиенасы. Көрудің бұзылуы және оның
МЕКТЕП ІШІНДЕГІ ОРТАНЫҢ ОПТИМАЛДЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
Балалар өсуі мен дамуы үшін олардың
Оқушылардың еңбектену, оқу қажеттілінше сәйкес микроклиматтың
Мектеп үйіне қойылатын санитарлық талаптар. Мектеп
Балалардың мектептегі қауіпсіздік шараларына лайықты мінез-құлығын
БАЛАЛАРДЫ ОҚУҒА БЕЙІМДЕУДІҢ ВАЛЕОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТЛЕРІ
Балалар организмі дамуының гетерохроңдылығы (біркелкісіздігі), оның
Оқушылардың оқу ісі және денсаулығы. Зиян
Десинхроноз- организмнің физиологиялық жүйелері белсенділігінің биологиялық
БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДЕГІ АУТОАГРЕССИЯНЫҢ АЛДЫН АЛУ
Зиянды жаман әдеттердің кең таралуы: темекі
КОМПЬЮТЕРЛЕНДІРУ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАР ДЕНСАУЛЫҒЫ
Компьютер - оқу құралы және кәсіби
Сындарлы кезеңнін. өзінің қысқа мерзімді шекара
Тағам сипатына орай, бұл организмнің қоршаған
а) тамақтанудың гистотропты жүйесі,
б) тамақтанудың желток түрі. Бұдан
Жаңа туған нәресте неонаталдық кезеңнен өтеді.
Еметін шақ 29-шы күннен бастап, I
Бақша, мектсп алдындаға кезең 1 жастан
Мектепке дейінгі кезең 3-тен 7 жасқа
Төменгі мектеп жасы — 7—11. Бұл
Жоғары мектеп жасындағылар ішкі сскреция бездерінің
Әр балада биологиялық дамудың жекелей үлгісі,
Әдебиеттер
1. Н.М. Амосов. Денсаулық туралы
2. Г.Л. Аланасенко. Л.А. Панова.
3. Г.Л. Билич, Л.В. Назарова.
4. И.И. Брехман. Диагностика, средства,
5. В. И. Дубровский. Ваяеология.
6. А.С. Имангалиев. Педагогическая валеология
7. Ж.Ж. Жатқанбаев. Валеология –Алматы .2003.
8. В.В. Колбанов, Г.К. Зайцев.
9. Т.К. Мустафина. Основы валеологии.
10. Ю.Х.К. Сатпаева. Валеология - наука
11. А.А. Покровский. Тағам туралы талдау.
12. Ә. Өмешұлы. Салауатты өмір –
13. В.Л. Г. Татарникова. Педагогическая
14. Е. И. Торохова. Валеология. Программы
2