МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҚТЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН
Инвестицияның пайда болуы, түрлері мен есептеу әдістері 6
Инвестициялық нарық қызметі мен операциялары 12
Шет мемлекеттердің инвестициялық нарығындағы тартымды ресурстардың құрлымы мен даму
АҚМОЛА ОБЛЫСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҒЫН ЗЕРТТЕУ 20
Ақмола облысының индустриалды–инновациялық дамуы: экономикалық өсу мәселелері мен инвестицияның
Облыс экономикасын инвестициялық қаржыландыру ресурстарына талдау 44
Қазақстан экономикасына инвестиция тарту механизмін мемлекеттік реттеу 51
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ БАРЫСЫНДА КЕЗДЕСЕТІН
Қазақстан Республикасының инвестициялық қызметті қаржыландыру барысында кездесетін мәселелер 58
Қазақстан Республикасының инвестициялық нарығын жетілдіру жолдары 68
ҚОРЫТЫНДЫ 73
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 75
ҚОСЫМШАЛАР 78
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі. Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып
Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасындағы қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарықты
Қазақстан Республикасындағы қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарықтың экономикалық мәні мен
Ақмола облысының қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарығына зерттеу жүргізу;
Қазақстан Республикасының қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарығын қаржыландыру барысында кездесетін
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі Ақмола облысының инвестициялық нарығы.
Дипломдық жұмыстың зерттеудің пәні Ақмола облысының қазіргі жағдайдағы инвестициялық
Дипломдық жұмыстың жаңашылдығы. Қаржыландырудың көздерін анықтап және оларды қалай
Дипломдық жұмысты зерттеудің әдістемелік және теориялық негізін облыстың инвестициялық
Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Экономикалық оқулықтарда инвестициялық нарықтың дамуы жайында
Зерттеу әдістері. Жұмыстың тақырыбын зерттеуде жалпы диалектикалық, салыстырмалық, аналитикалық,
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімен, қорытынды мен пайдалынылған
Диплом жұмысының кіріспесінде тақырыптың өзектілігі, мақсаты, зерттеу объектісі, теориялык
Бірінші бөлімінде Қазақстан Республикасындағы қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарықтың экономикалық
Ал, екінші бөлімінде Ақмола облысының қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарығына
Үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасының қазіргі жағдайдағы инвестициялық нарығын қаржыландыру
Дипломдық жұмыстағы зерттеудін нәтижелері қорытындыда жинақталған.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҚТЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН
1.1 Инвестицияның пайда болуы, түрлері мен есептеу әдістері
Инвестиция туралы ұғым банк ісі ғылымының арнайы бөлігі болып
Шаруашылық іс-әрекеттер процесінде оған қатынасушылар күрделі қаржыны жүзеге асырады,
Қазақстандағы болашақ басты міндеттердің бірі – XXI ғасырдың ортасына
"Инвестиция" деген сөз латынның "инвест" (салу) дегенінен шыққан. Енді
Сөйтіп, нені салуға болады? ірі банктердің қаржылық ресурстары, өнеркәсіптік
Бұл - акцияны сатып алу, олармен биржадағы ойынға қатысу,
Инвестиция дегеніміз – табыс алу мақсатында кәсіпкерлік және басқа
Инвестициялық қызмет бұл – инвестицияларды салып және инвестицияларды жүзеге
Инвестициялаудың тар кәсіпқойлық анықтамасы бұдан да қатты, мұнда қаржы
Инвеетицияны жүзеге асырушы заңды және жеке тұлғалар, бұлар коммерциялық
Инвестор - бұл капиталды салған кезде, көбіне басқа біреудің
Кәсіпкер - бұл белгілі бір тәуекедділікпен өз капиталың салушы
Саудагер - бұл белгілі, алдын-ала есептелінген тәуекелділікке баруға дайын
Ойыншы - қандай да болмасын тәуекелдікке баруға дайын адам.
Инвестициялау мақсаты - табыс, пайда, кіріс. Кірісті қаржыны бизнестің
Сыртқы экономикалық қызметтің маңызды аспектісі - шетел инвесторларының қатысуы
Шетелдік инвестицияларды тарту үшін қажетті жағдайлар жасалуы тиіс:
1)шетелдік инвесторлардың қызметімен байланысты әкімшілік рәсімдерді ықшамдау: жұмыс істеу
2)елдің ұлттық мүдделері үшін қызмет түрлеріндегі басымды салық жеңілдіктерін
3)жерді, жылжымайтын дүние-мүлікті пайдалану құқығын
қамтасасыз ету, қызметкерлерді оқытуға субсидиялар беру;
4)пайда әкетіліміне үкімет кепілдіктерін немесе оны қайта
капиталдандырудың жеңілдетілген шарттарын беру.[17]
Жаңа қоғам өзінің соны өзгерістерін бірге ала келетіні белгілі.
Қазақстанда нарықтық реформаларды табысты жүзеге асыру үшін Бүкіл дүниежүзілік
Инвестициялар деп - өнеркәсіпке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына және өндірістің
а) қысқа мерзімдік иелену- иелену мерзімі бір жылға дейін;
ә) ұзақ мерзімдік – иелену мерзімі бір жылдан артық;
Инвестор – қор нарығында құнды қағаздарды сатып алушылар болып
Ұлттық инвестор дегеніміз- Қазақстан Республикасында инвестицияны жүзеге асыратын Қазақстан
1. Инвестициялаушы елдегі капиталдың мол қорлануы.
2. Дүниежүзілік шаруашылықтың әр түрлі бөліктеріндегі капиталға сұраныс пен
3. Жергілікті рынокты монополизациялау мүмкіндігі.
4. Капитал экспортталатын елде арзан шикізат пен жұмысшы күшінің
5. Саяси тұрақтылықтың және қолайлы инвестициялық ахуал.
Капиталды шетке шығару мына нысандарда жүргізіледі:
өнеркәсіп, сауда т.б. кәсіпорындарына тікелей инвестициялар;
портфельдік инвестициялар (шетелдік облигацияларды, акцияларды және басқа да құды
Ішкі инвестициялық ресурстар өте тапшы бүгінгі экономикалық жағдайда экономиканы
Инвестициялық қызмет дегеніміз – шаруашылық жүргізуші субъектілер жүзеге асыратын
1.2 Инвестициялық нарық қызметі мен операциялары
Инвестициялық қызмет бұл – инвестицияларды салып және инвестицияларды жүзеге
Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан инвестициялық процесс әлеуметтік
Экономикалық құрылым мынадай элементтерден және инвестициялық іс-әрекеттің нәтижесінен тұрады:
Пайда табу. Түскен пайданың өзі екі аспектіні қамтиды: экономикалық,
Жоғарыда көрсетілген пайданың негізінде жұмыскерлер де табыс тауып, соның
Пайдадан түскен салық пен өтелімдер мынадай мақсаттарға жұмсалады:
Міндетті медициналық қамсыздандыру қорына;
Мемлекеттік зейнетақы қорына;
Аймақтық бюджетке;
Республикалық бюджетке;
4. Өнеркәсіптік әлеуметтік даму қорын құру.
Егер фирма салымдары бойынша ең жоғары тиімділікке жетуге тырысса,
1. Инвестициялаудың шектеулі тиімділігі.
2. "Замазкалау" принципі.
Сылап, бітеу жұмысына келетіндей инвестиция жүргіз. Шешімді қабылдап алғаннан
Мұнан еркін шешімділікке және басқа әрекеттерге баруың мүлдем тиылды
Мысалға, әлгі сатып алынған станокты алсақ, оны 1 жыл
3. Күрделі қаржыны салуда материалдық және тиімділіктерді бағалау үйлесімділік
1) Шығындар мен шығарудың салыстырмалы бағаларын салыстыру арқылы, яғни
Бірақ әлемдік инвестиция жасау тәжірибесі тек қана тиімділіктің ақшалай
2) Тиімділіктің ақшалай және техникалық белгілерінің үйлесімділігі. Бұл тәсіл
3) Тиімділікті бағалаудағы таза түріндегі техникалық тәсіл. Бұл бизнестегі
4. Үйренушілік шығындар принципі.
Үйренушілік шығындар деген не? Бұл - жаңа инвестицяялық ортаға
Уақытша жоғалту деген - табысты да жоғалтумен бірдей деп
Әрқашанда да жаңа инвестиция жөніндегі шешім мен оны іс
Өндірістік инвестицияаудағы үйренушілік шығындары одан да асып кетеді. Жабдықтарды
Қол жұмыстарын машинамен ауыстырғыңыз келді делік. Бұл да белгілі
Мұнан туындайтын қорытынды : үйренушілік шығындарды жаңадан өндірілген өнімдерді
Сұраным бағасы ұсыным бағасынан көп болып, ең бастысы көп
5. Мультипликаторлық (көбейткіш) принципі.
Мультипликаторлық принцип салалардың өзара байланыстылығына сүйенеді. Бұл дегенің, мәселен,
Сөйтіп, келешектегі кірістің қандай болатынын білесіз. Мультипликатор арқылы салалар
Күш беруші саланың мультипликатор арқылы нәтижесі әр түрлі және
Мультипликатордың күш әсерінің азаюы сіздің кәсіпорны саласының басқа саладағы
6.Q – принципі "Q" - принципі - бұл қор
Q ═ дің биржалық бағалануы (құндылығы) / бұл активтерді
Егер бөлшек бірліктен үлкен болса, онда инвестиция жүргізу тиімді
Сөйтіп, инвестициялау тиімділігі сұраным бағасы мен ұсыным бағасының өз
Q ═ фирманың барлық биржалық құны / оның материалдық
Тұтастай алғанда, бұл принциптің қолданылу деңгейінің аз болуы,
1.3 Шет мемлекеттердің инвестициялық нарығындағы тартымды ресурстардың құрлымы мен
Батыс елдердің бір қатарында қазіргі несие жүйесінде инвестициялық банктер
Инвестициялық банктердің негізгі қызметі -ұзақ мерзімді ссудалық капиталды мобилизациялау
1.Бірінші типті инвеегациялық банктер.
2.Екінші типті инвестициялық банктер. Мұндағы бірінші типті инвестициялық банктер
Батыс Еуропаның континенталды елдеріне және дамушы елдерге негізінен осы
Инвестициялық банктердін пайда болуын негізінен мемлекеттің бағалы қағаздарын орналастырумен
Бірінші типті иңвестициялық банктер соңғы кезде көбінесе корпоративті секторлардың
Бірінші типті инвестициялық банктер капиталды тарту, бағалы қағаздар нарығында
Акциялар мен облигацияларды қайта орналастырумен айналысады;
Халықаралық бағалы қағаздарды еуровалюта нарығында орналастыруда делдал болады;
Корпорацияларға инвестициялық стратегияның сұрақтары бойынша және бухгалтерлік есеп пен
Қазіргі кезде бұл банктерсіз бағалы қағаздарды сату өте қиынға
Екінші типті инвестициялық банктер соғыстан кейінгі Батыс Еуропаның экономикасын
Дамушы мемлекеттердегі мұндай инвестициялық банктер негізінен 1960 жылдары олар
Көптеген елдерде инвестициялық банктердің қызметін басқа да қаржылық-несиелік мекемелер
Инвестициялық ахуал дегеніміз – инвесторларды тартатын немесе алыстататын елдегі
Ескертпе – автормен құрастырылған [50]
Сурет 1. – Ұлттық экономикаға инвестицияның түсуіне әсер ететін
Инвестициялық ахуалды бағалауға қолданылатын неғұрлым әмбебап тәсіл – факторлық
Қазақстанға инвестицияның кіруіне мәнді кедергі жасайтын экономикалық кедергілер, одан
Инвестициялық ахуал түсінігі макро– және микродеңгейлерді қамтиды. Макроэкономикалық деңгейдегі
Инфрақұрылым және қызметтер. Бұл критерийлер бойынша Қазақстан әлемдік стандарттан
2 АҚМОЛА ОБЛЫСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҒЫН ЗЕРТТЕУ
2.1 Ақмола облысының индустриалды–инновациялық дамуы: экономикалық өсу мәселелері мен
Инвестициялар бірнеше түрге бөлінеді: венчурлық, тікелей, портфельдік, аннуитеттік түрде
Венчурлық капитал - бұл тәуекелділік күрделі қаржыны салуды білдіруде
Күрделі қаржының жүзеге асуы, кәсіпорның клиенттердің акцияларының бір бөлігін
Тікелей инвестициялар - бұл шаруашылық субъектісіне табыс алу үшін
Портфельдік инвестиция - бұл өзінің портфелін құрап алумен байланысты
Аннуитет - жеке адамның салған инвестициясы. Бұл зейнеткер болып
Сақтандыру компаииялары және зейнетақы қоры қарыздық міндеттемелер шығарады да,
Инвестицияның орны толу мерзімі, тәуекелділік жағдайы, алдағы инфляция қарқыны,
Ең тиімді, оңай тәсіл болып, ақшаны дұрыс пайдалану тек
Инвестициялық шешімге барғанда, онымен бірге инфляцияны да есепке алу
Егер инвестор 100 мың теңгені 15% жылдық өсіммен салғанда,
Тағы бір мысал келтірейік. Сіз бір шаруашылық объектісін салуға
Мұнан кейінгі - екінші ереже: егер инвестициялау тиімділі инфляция
Қайта орнына келуге мерзімі - бұл қаржы салымының басындағы
Мұндағы пайда деп отырғанымыз таза пайда яғни, салықты алып
Пайданың жай нормасына негіз болатыны пайдалану жөніндегі есептесулер. Бұл
Жалпы пайда немесе салық алынатын, жалпы инвестициялық шығынға жатқызылған
Таза пайда + жалпы инвестициялық шығынға жатқызылған амортизация.
Пайданың жай нормасының кемшіліктері болады:
а) негізге алатын белгілі бір жылды табу қыйын болады;
б) пайданың жай нормасы салықтық жеңілдік болған жылдарды есепке
Компаундинг: бұл әдістің мәні мынада - жыл сайынғы кірістің
Мұндай есептің тәжірибелік мәні: егер өсу процентін өзгерте алмасаңыз,
Үшінші варианттың мүмкіндігі бар: базалық сома да, процент те
Мына мысалды қарап көрейік. Сіздің старттық сомаңыз 10000 теңге.
Инвестициялық процесс әр уақытта да тәуекелділікпен байланысты болады, өйткені
Сондықтан, шешім қабылдағанда уақыт факторын есепке алу қажет яғни,
Дисконттаудың негізі болатыны қандай да болмасын сома келешекте алына
Дисконттау арқылы қазіргі соманың ақшалық эквивалентін келешектегі алынатын сомадан
КС = БСх(п + г),
мұндағы - КС - келешектегі ақша сомасы (келешек құн);
БС - бастапқы (қазіргі, күнделікті) құны;
г - процент төлемі немесе табыс нормасы;
п - табысты қосып есептейтін жылдар саны.
Келешек ақша сомасы мен проценттік төлемді білу арқылы, осы
Ірі инвестициядан алғашқы табысты ең кем дегенде үш-бес жылда
Бірінші кезекте, шетел инвестициялары бұрынғы мемлекеттік кәсіпорындар үшін берік
Екіншісі және шетел инвестициясымен ере келетіндерің ең маңыздысы -
Ақырында, қаншалықты қисыны байқалмаса да, инвестициясы елдің тәуелсіздігін нығайтуға
Бүгінде халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша Қазақстан шетелдік инвестицияларды тарту
Ескетрпе – автормен құрастырылған [50]
Сурет 2. – Жылдар бойынша жалпы ТШИ–дың
Қазақстан Республикасы 2008 жыл бойынша шетелдік инвестицияларды тікелей тарту
1993 жыл кезеңінде Қазақстан экономикасына 81,8 млрд. АҚШ доллары
Қазақстанның негізгі елдері – инвесторлары: АҚШ (2,059 млрд. АҚШ
Кесте 1. – Негізгі елдері – инвесторлардың жалпы құйылу
Мемлекет 2008 2009
млн.долл.АҚШ % млн.долл.АҚШ %
барлығы 18 453,4 100,0 19809,1 100
Оның ішінде
Нидерланды 3147,8 17,1 4349,4 22
АҚШ 2462,1 13,3 2059,5 10,4
Ұлыбритания 909,3 4,9 1797,2 9,1
Франция 1022,6 5,5 1203,8 6,1
Кайман аралдары
(Британдық) 9,3 0,1 976,5 4,9
Канада 314,1 1,7 944,8 4,8
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Қол жеткізген көрсеткіштерге Қазақстандағы жағымды бизнес-ахуалы, жетілген инвестициялық заңнаманың,
Инвестордың инвестиция салу шешімін қабылдауға әсер ететін негізгі факторларының
Көршілес мемлекеттердің энергетикалық ресурстары мен кең тауар айналыстары Қазақстаннан
Қазақстандағы инвестициялық қызметті жүзеге асырудың заңдық негіздері өтпелі экономикасы
Осы Заңмен халықаралық тәжірибеде қабылданған инвесторлардың құқығын қорғаудың барлық
Сонымен қатар, Заң отандық инвесторға қалай болса, шетелдік инвесторларға
Заңға сәйкес, Қазақстан экономикасының басым секторларында өз қызметтерін іске
Жеке секторлардың ынтасын мадақтау мақсатында мемлекет экономиканы әртараптандыру және
Бұл саясаттың негізгі құралы өңдеуші сектордың дамуын ілгерілетуге бағытталған
Стратегияны іске асырудың өзекті көрсеткіштері ретінде 2015 жылға қарай
Жеке шикізаттық емес секторға институционалдық, қаржылық және инфрақұрылымдық қолдау
Ол үшін мемлекеттік қаржылық және халықтың тұрмыс қажетіне қызмет
Осы институттардың барлығы бүгінде «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры шеңберіне
Бәсекеге қабілетті өндірісті дамытуға жағдай жасау үшін қазіргі уақытта
Бүгінде Қазақстанда алты арнайы экономикалық аймақ құрылған:
«Ақтау Теңіз порты» - көліктік-логистикалық қызметтерді дамыту үшін;
«Астана – Жаңа қала» - құрылыс және құрылыс материалдарын
Алматы қаласының жанындағы Ақпараттық технологиялар паркі – отандық IT-бизнесті
Оңтүстік Қазақстан облысында «Оңтүстік» - тоқыма өнеркәсібін дамыту бойынша;
Атырау облысындағы Ұлттық индустриялық мұнай-химия паркі – көмірсутектік шикізатты
«Бурабай» АЭА – Астана қаласынан 200 км қашықтықтағы туристік
Аймақтардың аумағында еркін кедендік аймақ тәртібі қолданылады, сонымен қатар
Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар экономиканы әртараптандырудың тағы бір тиімді құралы болып
Өткен жылы 7 әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардан тұратын өңірлік даму институттары
Бұл тұрғын үйдің әлеуметтік-экономикалық маңыздылығын көрсетеді, тұрғын үй
Тұрғын үй нарығына жүргізілген зерттеулері нәтижесінде тұрғын үй нарығы
Ал тұрғын үй нарығының дамуы осы байланыстардың қалыптасу бағытын
Тұрғын үйлердің адам өмірі және адамның басты қажеттіліктерін қанағаттандырудағы
Бір уақытта тұрғызылған үй басқа тауарлар секілді нарыққа түседі,
Нарықта ұзақ мерзімде өнім саны жоғарлап, баға тұрақталады, қысқа
Тұрғын үй қорына жүргізілген зерттеулер нәтижесінде тұрғын үйдің ерекше
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 3. - Тауар ретіндегі тұрғын үйдің ерекше белгілері
Тұрғын үймен болатын қатынастарға байланысты нарықта жүргізілетін операцияларға агенттіктер
Бұл тұрғын үй құрылыс компаниялары қызметін біраз жеңілдеткен, сондықтан
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 4. - Тұрғын үй құрылысы нарығы қызметін ұйымдастырудың
Бұл байланыстардың арасы алшақтап, нарықта толық қанды қызмет етуші
Қарастырылғандар біздің ұйғаруымызша тұғын үй нарығын басқару тұжырымдарын қалыптастыруда
Тұрғын үй қоры және тұрғын үй қызметі нарығы біріге
Тұрғын үй қызметі нарығының шамасы тұрғын үй бағасына әсер
Тұрғын үй нарығында жаңа құрылыс объектілерінің салынуы мен бұрынғы
Оның бағасы мен салыну көлемі екінші нарықтың сиымдылығы мен
Сондықтан бастапқы және екінші нарық арасында бағалық, құрылыстың ерекшелігі,
Тұрғын үй нарығы қызметі құрылыс саласы бойынша ұйымдық басқаруды
Экономиканың даму жағдайы да тұрғын үй нарығына тікелей әсер
Тұрғын үй нарығында әлеуметтік-экономикалық мәселелердің қарастырылуы мен нарықты мемлекеттік
Қазақстандық нарықтың дамуы, тұрғын үйлерге бағаның белгіленуі 1991ж. бастап,
Кесте 2. - 1994-2011 жылдары аралығында инвестиция есебінен Қазақстан
Жылдар Тұрғызылған тұрғын үйлер аумағы, (барлығы) Олардың ішінде жеке
мың шаршы метр өткен жылға, % пәтер
саны,
мың мың
шаршы
метр өткен жылға, % пәтер саны,
мың
1994 6130 77,9 84,5 1133 97,3 11,2
1995 5046 82,3 67,0 1122 99,0 10,5
1996 3856 76,4 48,4 1057 94,2 9,4
1997 2322 60,2 28,8 764 72,3 6,7
1998 1663 71,6 20,4 628 82,2 5,2
1999 1407 84,6 15,7 699 111,3 6,1
2000 1344 95,5 13,9 851 121,7 7,0
2001 1132 84,2 10,5 803 94,4 6,7
2002 1105 97,6 9,6 843 105,0 6,6
2003 1218 110,2 10,9 910 107,9 7,4
2004 1506 123,7 12,5 1094 120,2 8,5
2005 1552 103,1 12,6 1159 105,9 8,8
2006 2111 136,0 18,2 1432 123,6 11,3
2007 2591 122,7 21,9 1781 124,3 13,5
2008 4992 182,4 43,8 2505 145,2 19,3
2009 6245 125,1 54,5 3680 146,9 29,6
2010 6679 107,0 57,5 3856 104,8 31,3
2011 6848 102,5 58,8 3527 91,5 27,7
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Кестедегі мәлеметтерден Қазақстандық нарықта тұрғын үйлерді енгізу 2000ж. бастап
Тұрғын үй жеке меншік объектісі ретінде ғана емес, оны
Жүргізілген зерттеулер нарыққа әсер етуші факторлардың бірі баға болғанын
Кесте 3. - 2004-2011 жылдары аралығында Қазақстан Республикасы тұрғын
Атауы 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Жаңа тұрғын үйлерді сату бағасы % 113,6 155,5 135,1
Көркейтілген тұрғын үйлерді сату бағасы % 124,8 173,2 138,7
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Кестедегі көрсеткіштерден тұрғын үй бағасының 2005ж. жоғары қарқынмен өсе
Бағаның жоғарлауы тұрғындарды бірнеше жылдарға ипотекалық несие алуға мәжбүр
Әлемнің көптеген елдерінде бұл нарық қызметі дамып, тұрғын үйді
Тұрғын үйді жалға берушілер үшін бұл бизнестің бір түрі
Мемлекеттің араласуынсыз жалгерлік нарықты дамыту қиынға түсері анық, сонымен
Ал 2011 жылдың тамызынан бастап, тұрғын үй нарығының белсенділігі
Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй саласының жағдайы мен мәселелерін зерттеу
Кесте 4. – Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй нарығындағы инвестицияның
Периодтар Ерекшеліктері Мәселелері Мемлекеттік шаралар
Бірінші
кезең
(1991-1995ж.) қалыптасқан тұрғын үй шаруашылық байланыстарының бұзылуы, тұрғын үй
1992ж. Қазақстан Республикасының Тұрғын Үй Кодексі, Жаңа тұрғын үй
Екінші
кезең
(1996-1999ж.) экономика аса жоғары емес, бірақ тұрақты түрдегі көрсеткіштерге
4 кестенің жалғасы
Үшінші
кезең
(2000-2009ж.) Мемлекеттік бағдарламалар қабылданды, тұрғын үй қорын сақтап қалу,
2008 ж. Президенттің Қазақстан халқына жолдауы қарастырылды,
2009-2011 жылдарға Мемлекеттік бағдарламалар қабылданды;
Төртінші кезең (2010 жыл және одан бері қарай) бағаның
2011ж. жылжымайтын мүлік белсенділігі, 2008ж. республика бойынша тұрғын үйлерді
ҚР тұрғын үй нарығын, құрылысын одан әрі дамыту көзделді,
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Қазіргі Қазақстандағы тұрғын үй нарығының жағдайы қызып кетуден кейінгі,
Ақмола облысы тұрғын үй нарығының дамуы, аймақтағы нарық қызметінің
Біріншіден - жалақы мөлшеріне байланысты тұрғындардың төлемқаблеттілігі өсті, нарықтың
Жалпы республикадағы орташа жалақымен салыстырғанда облыста жалақы деңгейі елеулі
Екіншіден - жылжымайтын мүлікке инвестициялау әсер еткен, яғни жеке
Инвестициялық тартымдылық және одан келетін жоғары табыстылық шамасы нарықтың
Үшіншіден - тұрғындар санының өсуі, жылжымайтын мүлік бағасының жоғарлауы,
Облыстағы нарықтың жандануына әсер еткен адам саны мен облыстың
Төртіншіден - соңғы жылдары аймақтағы тұрғын үй бағасы деңгейінің
Бесіншіден - аймақта тұрғын үй құрылысы нарығы мен экономиканың
Зерттеулер нәтижесінен 2002-2008 жылдар аралығында тұрғын үй қорының негізгі
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 5.- 2005-2011 ж.ж. Ақмола облысы аймақтары бойынша инвестиция
Суреттен облыс бойынша Көкшетау, Аккөл қалаларында тұрғын үй қорларын
Тұрғын үй нарығын зерттеу, тұрғын үй қорының бағасын анықтау
Халықаралық тәжірибеде тұрғын үйдің қолжетімділік коэффициенті «housing price to
Төлемқабілетті сұраныс көлемі қол жетімділік коэффициентіне тәуелді болып табылады
Кесте 5. –2007-2011 жылдары аралығындағы Ақмола облысы бойынша қол
№ Жылдар Ақшалай табыс
(орташа айлық жалақы, теңге) 1-ші нарықтағы тұрғын үйдің
орташа бағасы (теңге) Қол
жетімділік коэффициенті
2-ші нарықтағы тұрғын үйдің орташа бағасы
(теңге) Қол жетімділік коэффициенті
1. 2007ж. 44369 44362 3,7 23700 2,0
2. 2008ж. 53832 66281 4,6 34967 2,4
3. 2009ж. 63959 109754 6,4 61534 3,6
4. 2010ж. 72086 147374 7,7 71982 3,7
5. 2011ж. 82055 163930 7,4 94599 4,3
Ескертпе - Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, Ақмола облысы тұрғын
Кестедегі көрсеткіштерден қол жетімділік нәтижесінің Ақмола облысы бойынша бастапқы
Зерттеулер нәтижесі тұрғын үй бағасының соңғы үш жылда облыста
Тұрғындардың жалақы шамасына қарай нарықтың басқа да көрсеткіштері бойынша
Ақмола облысында жалақы көрсеткіші елдегіден салыстырмалы жоғары болғандықтан жалақы
Алынған қатарлық динамикалық кезекті корреляциялық өңдеуден тұрғындардың жалақысының (ақшалай
Кесте 6. - Ақмола облысы бойынша жалақы өсіміне байланысты
№ Көрсеткіштер Коэффициент
Салынған тұрғын үй пәтерлерінің саны (мың пәтер) 0,960686
Жаңа тұрғын үйлердің 1 ш.м. бағасы (Ақтау қ. бойынша
Тұрғын үйлерді пайдалануға беру (шаршы метр) 0,974483
Тұрғын үймен қамтамасыз етілу 0,658239
Ескертпе – автормен құрастрылған
Кестедегі нәтижелерден оң корреляциялық байланыстарды көруге болады, ол жұптық
Табыс өсімі тұрғын үй нарығындағы көрсеткіштерге оң әсер еткен
Нарықта қазіргі таңдағы мұндай механизмдердің бірі тұрғын үй құрылыс
Анықталған жағдайларды қарастыра келе, біз облыста қол жетімді тұрғын
Тұрғын үй нарығын дамыту нарықты микро және макро деңгейде
Мемлекеттің тұрғын үй саясатын жүзеге асыру мақсатындағы бағдарламасымен 2009-2010
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 6. - 2011-2013 ж.ж. Ақмола облысында Мемлекеттік бағдарламамен
Азаматтармен жеке тұрғын үй құрылысы да бағдарламада қарастырылып, жеке
Дегенменде аймақтағы ақысыз берілетін он жүздік жер телімін алу
Мемлекеттік бағдарламаның қабылдануы оң құбылыс болды, көптеген жас жанұялар
Бірақ, бағдарлама бойынша тұрғын үй алуға өтініш білдірген тұрғындардың
Біз жалгерлік нарық қызметі үшін тұрғын үй құрылысының қажеттілігін,
Кластерлік бағытта дамытуда өнімдер сатылатын негізгі орталықтар қарастырылады. Мұндай
Ақмола облысында құрылыс кластерін ұйымдастыру және дамыту мыналарға ықпал
Ақмола облысы аймақтық кластерлік саясаты қалыптастырудың негізгі міндеттері болып
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 7.- Ақмола облысындағы кәсіпорындар негізінде құрылыс саласы кластерін
Кластер құру барысы тек Ақмола аймақтық бағдарламадағы жобаға сәйкес
Сондықтан Ақмола облысындағы инвестиция негізінен құрылыс кластерін құрудың үлгісін
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 8. - Ақмола облыстық құрылыс кластерін құру үлгісі
Ақмола облысында құрылыс кластерін қалыптастырудан мына бағыттардағы нәтижелер күтіледі:
Тұрғын үй нарығын басқаруды жетілдіру, салалық бәсекелестік ортаны қалыптастыру.
Құрылыс саласы, құрылысты жабдықтауды ынталандыру, құрылыс кластерінің Құрылуы мен
Тұрғындарды мемлекет тарапынан әлеуметтік бағытта қолдау, мемлекеттік бағдарламалардың одан
Саладағы қаржыландыру, несиелендіру, сақтандыру қызметін жетілдіру, несиелендіруге қатысты тәуекелді
Жалгерлік нарығындағы белсенділікті арттыру, салаға көптеген жеке инвесторларды тартуды
Бұл анықталған бағытта тұрғын үй нарығындағы мәселелерді кешенді түрде
«Қазақстандың инвестициялық қоры» акционерлік қорын қалыптастыруға және жарғалық қорын
2005 жылғы 24 желтоқсанындағы ҚР–сы Үкіметінің № 1383 нұсқауымен
Қазақстан Республикасының индустриалды–инновациялық саясатының негізгі бағыттарына сәйкес болса;
экономикалық және қаржылық параметрлері жағынан тартымды болып табылса;
ұйымның технологиялық потенциалын көтеруге, өнімдер мен қызметтердің өндіру көлемін
6.7-ші суретте «ҚИҚ» АҚ-дағы жобаларға бөлінген бюджеттік қаражаттардың қолданылу
2008 жылы Қорда қарастыруға жалпы құны 41, 2 млрд
Қордың директорлар кеңесі қаржыландыруға жалпы көлемі 13,9 млрд теңгені
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 9. – Қордың Инвестициялар динамикасы, млн.теңге
Қор қызметке кіріскен 2005 жылдан бастап 2008 жылдың 31
«Қазақстанның инвестициялық қоры» акционерлік қоғамының бағдарламаның басты мақсаты –
ғылыми әлеуетті дамыту – бағдарламаның мақсаты болып табылады;
инновациялық кәсіпкерлік орта қалыптастыру және оны дамыту;
көпдеңгейлі инновациялық инфрақұрылым қалыптастыру және оны дамыту;
гранттарды көбейту және венчурлық қорлар құру жөніндегі қаржылық инфрақұрылымның
Ұлттық инновациялық жүйе элементтерінің арасындағы тиімді қарым-қатынасты қамтамасыз ету;
қағидалы-құқықтық базаны жетілдіру.
Жобаларды орындаушылар – грант алушылар тек қана заңды тұлғалар,
Өтінім беруші ретінде жойылу қаупі бар, қаржылық жағынан сенімсіз,
Бастапқы таңдау кезіндегі оң баға берілгеннің өзінде ТКЗ-ға Қор
Экспорт пен ішкі тұтыну үшін дәстүрлі тауарлар мен қызметтердің
2.2 Облыс экономикасын инвестициялық қаржыландыру ресурстарына талдау
Қазіргі кезде Кдзақстан Республикасының үкіметі басты назарды инвестицияның сапасына
Қазақстан Республиканың өнеркөсіп құрылымында минералды-шикізат кешенінің үлесі шамамен 65
Геологиялық ізденіс жұмыстарына бағытталған инвестиция көлемі күрт төмендеді, егер
Қазақстан Республикасының үкіметі мемлекет саясатының минералды-шикізат ресурстарының корларын ұлғайту
Екінші жағынан бүгінгі күні жоғары косымша құны бар және
Инвестициялық хал-ахуалды нашарлатпау мақсатында заң жобасына бұрын қойылған келісм
Одан басқа Қазақстан Республикада "Жер койнауы мен оны пайдалану"
Қазақстан Республикасының Президентінің 2000 жылдың 6 наурызындағы № 349
Тәртіпке сәйкес, жеңілдіктер мен преференциялар беру жағдайына:
1) инвестициялық жобаның экономиканың басты секторларына қатысты болуы;
2) инвестициялық жобаны жүзеге асыруында қазақстаңдық заң тұлғасының негізгі
Инвестщиялық жобаның тиімді жүзеге асырылуы үшін инвестиция бойынша Қазақстан
- натуралды мемлекеттік гранттар;
- келісім-шарт жасасудан 5 жыл мерзімге жер мен мүлік
- салық алына бастайтын табыс алу кезінен 5 жылға
- инвестициялық жобаны жүзеге асыруға қажетті құрам-жабдық, шикізат, материалдар
Салықтық жеңілдіктер беру мерзімі негізгі қорға инвестиция көлемі мен
Мемлекеттік натуралды гранттарға:
1) негізгі қорлар — жер учаскелері, ғимараттар, өндіріс
2) бейматериалды активтер-ғимаратты, жермен пайдалану құқығы мен басқадай құқықтар.
3) өндірістік қорлар, аяқталмаған құрылыс, салықтар, дайын
Реформалардың жүзеге асырылуы ғаламдық, жүйеаралық институтционалды-экономикалық өзгерістер қажеттілігінің дәлеллі.
Бұл жағдай инвестициялық саясат аясында интеграция процестері мен әлемдік
Екінші кезең (2007–2010 жж.) экономиканың барлық саласында Бағдарламаның іс-шараларын
Жеке секторлардың, шетел инвесторларының, мемлекеттік бюджет пен мемлекеттің қаржы
2010 жылы 2007 жылмен салыстырғандағы ЖІӨ-нің екі есеге өсіру
Үшінші кезең (2011–2015 жж.) индустриалды-инновациялық даму Бағдарламасын өткізу жағында
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 10. – 2006–2015 жылдарға арналған Қазақстанның инновациялық жүйесін
Индустриалды–инновациялық саясатты белсенді жүргізу жылына экономиканың өсу қарқынын 9–9,5
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 11. – Индустриалды–инновациялық дамыту Бағдарламасының орташа жылдық қарқынын
Бағдарламаны өткізу мүмкіндік береді:
ЖІӨ құрамындағы өнеркәсіптің үлес салмағын 2000 жылы 33,4%-дан 2015
ЖІӨ құрамындағы ғылыми және ғылыми-инновациялық іс-әрекет қызметтерінің үлес салмағын
ЖІӨ құрамындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесінің төмендеу қарқынын 2000 жылы
ЖІӨ құрамындағы қызметтерді өндіру үлесінің төмендеу қарқынын 2000 жылға
Осыменен қатар Бағдарламаны өткізбесек өнеркәсіптік өндірістегі кен-тау өндіру өнеркәсібінің
Бағдарламаны өткізуге инвестициялық мінездегі тікелей шығындардың қарастырылып отырған көлемі
Бағдарламаның шараларын қаржыландыру үшін Даму банкі, Инвестициялық қор, Инновациялық
Бұдан басқа, жаңа технологиялық және ғылымисыйымды өндірістерді құру мен
Сапалық өзгерістер өңдеу өнеркәсібі қосымша құнының құрылымында болады. Металлургия
Өңдеу өнеркәсібі мен қызметтер сферасындағы бәсекеқабілетті және экспортқа бағытталған
Инвестициялық ахуалдың жақсаруы мен толығымен экономиканың әрі қарай ырықсыздануы
Бағдарламада ұсынылған шаралардың кешені өте перспективті, өйткені ол экономиканың
Реформалардың бастапқы кезеңіндегі болашақ белгісіздігі, көптеген экономикалық агенттердің әрекет
Осыған байланысты отаңдық қор нарығын дамытудың басты бағыттарына ішкі
Зейнет ақы жүйесін реформалау негізінде зейнетақы қорлары сияқты мүмкіндігі
Корпоративті бағалы қағаздарға көп мөлшерде инвестицияларды екінші деңгейлі банктер
2000 жылы сақтадыру компаниялары тарапынан экономикалық нақты секторымен бағалы
Қазақстан Республикасы үкіметінің мәжілісінде сөз сөйлеуде елбасы Назарбаев Н.Ә.
Қазіргі кезде Қазақстаңда шикізат секторының басым болуына қарамастан, ғылыми
Реформалар жүргізудің алғашқы кезеңдерінде Казақстан Республикасына инвестицияларды тарту мәселесі
Жыл сайын тартылатын тікелей шетел инвестициялар көлемі бойынша Қазақстан
АҚШ мемлекетінің республика экономикасына инвестиция ағымынын басты ерекшелігіне оның
Тікелей шетел инвестиция көлемі бойынша абсолютті көрсеткішке 2002 жылы
1994 жыл мен 2000 жыл аралығында инвестициялық іс-әрекетті реттейтіи
Қазіргі Казақстан экономикасы дамуында жаңа сапалық дәрежедегі кезеңге келді.
Бүгінде бұл инвестициялық саясат бір қатар мәселелерді шешуі шарт.
Жаңа жағдай заң негіздерін жетілдіру етеді. "Инвестициялар туралы" жаңа
Жаңа инвестициялық саясат концепциясында нарықтың барлық агенттерінің халықтың, банктердің,
Қазақстан Республикасының инвестициялық іс-әрекетті реттеудің тиімділігін жүзеге асыру мақсатында
Инвестициялық салық преференциялары жаңа өндірісті қалыптастыру, не әрекет етуші
Қазақстан Республикада инвестициялық іс-әрекетті реттеуге бағытталған заңдардағы өзгерістер мен
2.3 Қазақстан экономикасына инвестиция тарту механизмін мемлекеттік реттеу
Қазақстан тұңғыш президенті Н.Ә Назарбаев нарықтық қатынастары ерте қалыптасқан,
Қазақстан шетелдік инвестиция тартудан ТМД елдері арасында бірінші орынға
Инвестиция тартудың ең маңызды жері – тәуелсіз еліміздің тұтастығын,
Қазақстанның тағы бір ерекшелігі – географиялық құрылымдық жағдайы мұхиттармен
Халықаралық келісім бойынша, бейтарап зона белгіленіп қойылады. Ол белгілетен
«Миттал – Стил Темиртау» трансұлттық корпарациясын бүкіл әлем біледі.
Еуропа құрылығындағы ең ірілердің қатарына жататын Румыниядағы болат қорытатын
Мемлекеттік мудде жағынан қарағанда, Лакшами Миттал секілді инвесторлар мемлекетке
Инвестицияларды кейде капиталды салымдар ретінде қарастырады. Осындай қате түсінік,
инновациялық,
капиталды құрылыс,
қаржы капиталын әр түрлі формада колдануға іске асады [41].
Инвестицияны тар мағынадағы анықтамасын капитал құнын сақтау мен оны
Инвестицияның экономикалық мағынасындағы анықтамасында оны "тірі және затталған еңбектің
Дж.М.Кейнс пікірінше инвестиция дегеніміз, капиталды мүліктің осы кезендегі өндіріс
2005 жылы Қазақстан Республикасындағы инвесгициялық қызметтің нәтижесі - қаржы
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлемі 2003 жылғымен
2003 жылдың деңгейіне қарағанда негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардын өңірлік құрылымындағы көлемнің жартысынан астамын
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлеміндегі ірі кәсіпорындардың үлесі -
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың түрлік құрылымына сәйкес тұрғын емес
Негізгі капиталға жұмсалған басқа шығындар 131 млрд. теңгені құрады,
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлемінің жартысынан астамын меншіктін жекеше
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың салалық құрылымы 2004 жылмен салыстырғанда
Кең өндіру өнеркәсібінде негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың барлық көлемі
Өңдеу өнеркәсібі салалары арасында металлургия өнеркәсібінің үлесіне ғана негізгі
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың үлес салмағы жылжымайтын мүлік операцияларымен,
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың көлемі ауыл шаруашылығында бұрынғысынша мардымсыз
Білім беру мен денсаулық сақтаудағы инвестициялық белсенділік денгейі әлі
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың көлемі де табиғат қорғау шараларына
Негізгі капиталға жұмсалған инвестицияларды қаржыландыру көздерінің құрылымында меншікті және
Меншікті қаражаттың едәуір үлес салмағы киім өндіру, үлбір өндеу
Маңызды бөлігі - кәсіпорынның жұмыстарды іске асыру мен қызмет
Негізгі капиталға жұмсалған инвестицияларды қаржыландыруға жұмсалған қаражаттың жалпы
2004 - 2005 жылдары негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көп
Қаржы емес активтерге жұмсалған инвестициялар құрылымындағы өндірілмеген материалдық және
Жоғарыда айтылғандардың барлығы экономиканын өсуі мен капиталдың корлануының негізгі
3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЗАМАҢҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ НАРЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ БАРЫСЫНДА
3.1 Қазақстан Республикасының инвестициялық қызметті қаржыландыру барысында кездесетін мәселелер
Республиканың әлеуметтік – экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жаңа жүйесіне
Бұл құжаттар елдегі инвестициялық процесті басқарудың негізін қалады; жұмыс
Заңда тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың мақсаттары мен міндеттері белгіленген.
- жаңа технологияларды , алдыңғы қатарлы техника мен ноу-
- жоғары сапалы тауарлар мен қызмет көрсетуге ішкі нарықтың
- отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдау мен ынталандыру ;
- экспортқа бейімделген және импортты алмастырушы өндірістерді жетілдіру;
- ҚР- ның шикізат базасын ұтымды және кешенді пайдалану;
- менеджмент пен маркетигтің қазіргі әдістерін енгізу;
- жаңа жұмыс орындарын құру;
- жергілікті кадрларды үздіксіз оқытудың, олардың мамандық деңгейін жоғарлатудың
- өндірісті күшейтуді қамтамасыз ету;
- қоршаған табиғи ортаны жақсарту.
Басқару процесі үшін инвестициялық жобаларды жүзеге асыруды ынталандырудың шаралар
Әлеуметтік жобалар тез кайтарымды және де табысты жобаларға жатпайды.
Әлеуметтік жобаларды қаржылаңдырудың бір түрі - ол мемлекеттік несиелендіру.
Сонымен қатар шетел инвестициясын әлеуметтік салаға тартудың тағыда бір
Нарықтық қатынастарды қалыптастыру кезеңінде экономиканы инвестициялау процесін реттеуде басты
Инвестициялық қызметті реттеу процесінде мемлекет бір уақытта бірнеше қызметтерді
ссудалық пайыз, ақша, несие және амортизациялық саясаттар арқылы іске
салықтық және несиелік жеңілдіктер, мысалы, инвестициялық ахуал арқылы белгілі
ірі корпорациялардың қызметі мен жоспарларын келістіру жолымен белгілі бір
Мемлекеттік инвестициялық реттеуді экономикалық өсу мен макроэкономикалық тұрақтандыру мақсатында
Экономиканың нақты секторын дамыту және қалпына келтіру, бір жағынан,
Инвестициялық қызметті реттеу сферасындағы құқықтық база үшін қазақстандық нарықта
Біріншіден, Қазақстан территориясында кәсіпкерлік қызмет шарттары мен мүделерін және
Екіншіден, инвесторға қозғалмайтын мүлікпен мәмілені тіркеу туралы, жарғылары туралы,
Үшіншіден, инвесторлар акциялар мен басқа да бағалы қағаздарды сатып
Төртіншіден, инвесторлар өз құқықтары мен міндеттерін басқа тұлғаларға беруге
Бесіншіден, инвесторларға келесідей жағдайларда салықтық жеңідіктер беріледі: қарастырылып отырған
Алтыншыдан, приоритетті жобаларды іске асыратын инвесторлар үшін кедендік салықты
Инвестициялық қызметті реттеу бойынша шаралар жүйесінде басымдылықты мәнді мемлекеттік
Әлеуметті-экономикалық дамудағы ұзақмерзімді мақсаттар әрдайым қысқамерзімді мақсаттарға сәйкес келе
Мұның барлығы мемлекеттің реттеу қызметін мәнді күшейту кезінде ғана
Орта және ұзақ мерзімді инвестициялық стратегия Қазақстанның ұлттық экономикалық
Ескертпе – автормен құрастырылған[50]
Сурет 12. – Мемлекеттік инвестициялық реттеу әдістерінің құрылымдық схемасы
Бұл шараларды іске асыруға мемлекеттің бюджеттік, салықтық, несиелік, валюталық,
Мемлекеттік инвестициялар – қажетті әлеуметтік өзгерістер мен өндірістік және
Нақты секторда инвестициялық белсенділікті ынталандыру мақсатында мемлекет экономиканы қайта
Мемлекеттік дотациялар мен субсидиялардың көмегімен мемлекеттік кәсіпорындардың, дамудың басымдылықты
Экономиканың нақты секторында инвестициялық қызметті жандандыру үшін монополияны шектеу,
Мемлекеттік реттеудің маңызды әдісі мақсатты республикалық бағдарламаларды арнайы бюджеттік
Мақсатты қаржылық қорлар жеке және заңды тұлғалардың өзіндік аударымдары,
Қазіргі жағдайда экономиканың нақты секторын мемлекеттік қолдау жеңілдетілген салық
Инвестицияны мемлекеттік реттеудің тікелей әдісін мемлекеттік контрактілі жүйе атқарады.
Мемлекеттік контрактілерді қаржыландыруға мемлекеттік бюджет қаражаттарынан бөлек, мақсатты қорлар
Қызмет үшін ресурстарды қалыптастыруды реттеудің маңызды әдісі ретінде жергілікті
Инвестициялық процестерді экономикалық реттеудегі мемлекеттің рөлінің күшеюі үкіметпен қарастырылатын
Капитал қозғалысын мемлекеттік реттеудің маңызды элементі және оны экономиканың
Ақша–несие жүйесінің негізгі қызметі материалдық және материалдық емес өндірісті
Елдің банктік жүйесі Ұлттық банк, оның территориялық бөлімшелері мен
Банктік емес жүйесі іс–әрекеттері салыстырмалы банктік заңнамамен регламенттелетін институттар
Сонымен қатар қаржылық нарықта сақтандыру және зейнеткерлік жүйелер қызмет
Инвестицияның маңызды көзі банктік жүйеде шоғырландырылған қаржылық ресурстар болуы
Мемлекеттің кең қатысуымен банктер қызметінің неғұрлым маңызды сфералары болып
Банктік жүйенің экономиканың нақты секторына аудару коммерциялық банктердің келесідей
банктерді несиелеуге ғана емес, сонымен қатар инвестициялауға бағыттау;
банктердің жаңа инвестициялық технологияларын пайдалану;
нақтылау негізінде қаржылы–өнеркәсіптік топтарды жаңғырту;
нақты секторда ақша айналымын көтеру;
ссудалық пайызды Ұлттық банктің есептік ставкасына неғұрлым нақты бағыттау;
тәжірибеге банктік тәуекелдерді төмендетудің тиімді механизмдерін енгігу;
банкте барлық ұқсас қызметтерді бағыттау – несиелеу, инвестициялау, инвестициялық
банк өкілдерін қаржыландыратын кәсіпорындардың менеджентіне енгізу;
менеджментті түбегейлі жетілдіру.
Негізгі институционалды инвесторлардың бірі зейнеткерлік жинақтау қорлары (ЗЖҚ) болып
Инвестициялық ресурстарды реттеу үшін ойластырылған салық саясатына үлкен мән
салық салынатын объектілердің санын кеңейте отырып, салық салу дңгейін
салалық және уақытша мінездегі салықтар бойынша шартталмаған жеңілдіктердің санын
шетелдік инвесторлар үшін жеңілдетілген салық салудың ерекше тұрақты режимін
Инвестициялық процестерді мемлекеттік реттеудің маңызды жанама әдістерінің бірі салық
Инвестициялық белсенділіктің төмендеу әсерінен Қазақстан экономикасының нақты секторындағы негізгі
Қазақстанның нақты секторын дамыту мен қайта қалпына келтіру үшін
Бірінші тәсілінде негізгі капиталдың нормативті мерзімі жасанды қысқарту және
Амортизацияны тездетудің екінші тәсілі жабдықтың қызмет ету нормативті мерзімін
Республиканың қазіргі жағдайында, әсіресе оның басымдылықты салаларында тездетілген амортизациялық
Амортизациялық аударымды есептеудегі неғұрлым маңызды кезең амортизация нормасы болып
Техниканың 5-7 жыл қызмет ету мерзімімен негізгі өндірістік қорлардың
негізгі қорларды кезеңді қайта бағалау;
амортизациялық аударымдарды мерзімді индексациялау;
инвестициялық тауарлар мен қызметтерге бағаның өсуімен сәйкес амортизация нормасын
Осыған орай, инвестициялық белсенділікті жандандыру үшін келесілерді енгізетін мемлекеттік
мемлекеттік және жеке инвестицияларды рационалды қолдану, мемлекеттік инвестициялық бағдарламаларды
отандық тауарлардың бәсекеқабілеттілігін жоғарлату және экономикада ұдайы өндіру процестерін
инвестицияға жинақтарды аударудың тиімді жүйелерін құру мен бағалы қағаздар
экономиканың нақты секторына банктердің инвестициялық қызметтерін күшейту мақсатымен банктік
өндірістік сфераға бағытталған инвестицияларға кепілдендірудің тиімді жүйесін құру бойынша
инвестициялық салымға кәсіпорындардың өз қаражаттарын көбейту үшін амортизациялық саясатты
Коммерциялық банктердің инвестициялық қызметтен табатын кірістері, экономикалық факторлар
Қазіргі кезде бұл банктерсіз бағалы қағаздарды сату өте қиынға
Инвестицияны әлеуметтік салаға тартудың көрсетілген бағыттарынан басқа да істеріне
Сонымен, инвестициялық процесті пайда табу арқылы әлеуметтік тиімділікке жеткізетін
3.2 Қазақстан Республикасының инвестициялық нарығын жетілдіру жолдары
Эконамиканың дамуында жақсы қалыптасқан ол инвестициялық саясат. Экономикадағы бағаны
Мәселен, жаңашылдықты пайдалану мақсатында көптеген ірі жоба іске қосылған.
Сондай-ақ жеміс-жидек өндейтін 20 цех пен зауыт, 5 кант
Ұлан-байтақ аймаққа орналасқан облыс байлығын тізіп айта берсек, ұзақ-сонар
Ауыл шаруашылығы дегенде, тіл ұшына алдымен ірі қара, жылқы
Облыстың жеміс-жидек өсірудегі тәжірибесі мол. Жеміс ағаштарының, жалпы көлемі
Жүзім шаруашылығын дамытуда да жақсы істер бар. 4,5 мың
Облыстағы қаржылық саланы дамытудың тағы бір көзі — туризм.
Облыс Қытай мен Орталық Азия республикаларының, Ресей мен Қырғыстанның
Инвестиция салымдар құрылысқа жұмсалған қаржының үлсс салмағы басым
Қазақстанның интеллектуалдық және рухаи потенциалдығын негізі болып саналатын білім
Әрине, экономикалық және әлеуметтік тиімділіктерді, дегенімен де олардың нақты
Ең алдымен аса маңызды екі мәселеге ерекше көңіл бөлу
Экономикадағы құрылымдық өндірістерді сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі мен деңгейі көбінесе
Макроэкономикалық тұрғыдан алғанда құрылымдық саясатты қалыптастыру негізіне өзара
Макроэкономикалық салада оңтайландыру ісі халық шаруашылығының салалық құрамына
Болашақтағы салалық өзгерістерді негіздеу де ескерілетін маңызды фактор-жиынтық сұраныс
Дағдарысты жағдайдан шығу және экономиканы дамыту-ұлттық табыстағы өндірістік қор
Мұндай саясатты қалыптастыру қалдықсыз технологияларды кеңінен ендіре отырып, елдің
Мемлекеттің құрылымдық саясаты, ең алдымен макроэкономикалық деңгейде инвестициялық шешімдер
Инвестициялық саясат маңызды үш бағытта жүргізіледі:
- мемлекеттік бюджеттік қорларды пайдалану арқылы;
- шкі несие қорлары мен жеке заңды тұлғалардың өзіндік
- шетелдік инвестициялар тарту мен тиімді пайдалану механизмі арқылы;
Осы бағыттар ішінен басымдысын таңдап алу және халық шаруашылығының
Іс жүзнде,белгілі мақсатқа қол жеткізуді көздейтін мемлекеттің құрылымдық –инвестициялық
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыс бойынша қысқаша қорытындылар:
Инвестициялық қызметті жүзеге асыру арқылы мемлекет иновациялық жетістіктерге жете
Кез-келген істі бастау үшін міндетті түрде қаражат керек. Сондықтан
Шетелдердегі күрделі қаржы салымдарының жүйесін қарастырдым. Дамушы мемлекеттердегі мұндай
Инвестицияны әлеуметтік салаға тартудың көрсетілген бағыттарынан басқа да істеріне
Сонымен, инвестициялық процесті пайда табу арқылы әлеуметтік тиімділікке жеткізетін
Қойылған мақсаттардың толық шешілу бағасы. Әлемдік нарықтың қатаң талаптары
Жұмыс нәтижелерін нақты қолдану бойынша берілген мәліметтер және ұсыныстар.Ұзақ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының “Инвестиция туралы” заңы. 2003 жыл және 2005,
Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. Егемен Қазастан, 6 мамыр
Салық кодексі – Алматы; 2002 жыл – Б.230
М.В Ивошин «Инвестиция. Организация управления и финонсирования.»//Москва 1999 г.,
Аналитическая информация о состоянии рынка ценных бумаг Республмкиа Казахстан.
Бочаров В.В. “Современный финансовый менеджмент” Москва Санкт-Петербург, Нижний Новгород
Бочаров В.В. “Управление денежным оборотом предприятий и корпораций. Москва
Васина А.А. “Финансовая диагностика и оценка проектов” – СПб:
Журнал “Хабаршы” 2004-2006ж., Б.123
Инвестициоиный рейтинг Казахстана // Офиальный сайт ЗАО «Казинвест
Интернет сайт WWW.WFIN.KZ
Косжанов.Т.Н. “Промышленная и инвестиционная политика в долгосрочной стратегии экономики
Казахстанская правда. // С.Тай «Влияние прямых иностранных инвестиций// 07.03.2006
Крушевиц Л. “Инвестиционные расчеты” Питер 2004г., 341б.
Ковалев В.В. Финансовый анализ Алматы Финансы и статистика. 2004
Қаржы-қаражат А. Қантарбаев //Инвестицияларды талдау// 2004-2006 ж., 234б.
Маулимбердина С.Т. “Рынок ценных бумаг” вводенме в проблему. //Саясат,
Методические рекомендации по оценке эффективности иевестиционных проектов: Официальное издание.
Нәдірбек Әпсәләмов, Қазиқан Исабеков, Өмірзақ Сұлтанов “Экономикалық теория негіздері”
Нурланова. Н.К. “Инвестиционная ситуация в Казахстане и перспективы ех
Реформировамие экономики Казахстана: Про их решения. Алматы, 2004,
РЦБК 2004-2006 ж., 452с.
Стоянова Е.М. “Финансовый менеджмент: теория и практика. 2006г., 402б
Хес О. //Совмещение акцептов с количества иа качество иностранных
Тұрғын үй нарығының даму бағыттары // «Қазақстан Республикасы экономикасының
Тұрғын үй құрылысы нарығының аймақтық дамуы мен болашағы //
Нарықтық экономикадағы тұрғын үй саясатының дамуы // «Экономика, бизнес
Современное состояние и развитие рынка жилья в Казахстане //
Баспана мәселесінің қазіргі жағдайы // Халықаралық Бизнес Университетінің Хабаршысы,
Нарық жағдайындағы тұрғын үй жүйесінің экономикалық дамуы // «Ізденістер»
Тұрғын үй нарығын дамытудың шетелдік тәжірибесі // КазЭУ Хабаршысы,
Финансы. Учебник для вузов. М.В Романовского
Финансы, деньги, кредит. Учебник. О.В. Соколовой. –
Мамыров Н.К., Саханова А.Н т.б Государство и бизнес. Алматы:
Ильясов К.К,. Исахова П.Б Расходы государственного бюджета.
Құлпыбаев С. Және басқалары.Қаржы теориясы Алматы: Мерей, 2001 жыл
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С.Оқулық.- Алматы: 2003 жыл - Б.448
Әмірқанов Р.Ә., Тұрғұлова А.Қ. Қаржы менеджменті. Оқу құралы. –
Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения – Алматы: 2009ж,
Елубаева Ж.М., Бюджетная система Республики Казахстан: теория, практика и
Финансы. Учебное пособие (Под.ред.Проф.А.М. Ковалевой).4-изд.2000 жыл – Б.32
Мельников В.Д.,Ли В.Д.Общий курс финансов.2001 жыл – Б.285
Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Алматы:Қазақстан, 2000 жыл – Б.96
Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Учебное пособие-
Шугрина Е.С. Муниципальное право.Новосибирск: изд – во Новосибирского университета,
Егемен Қазақстан Алматы 2008 жыл – Б.8
Балабанов А.И., Балабанов И.Т. Финансы. Учебное пособие. – Петербург:
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник. – М.:2001.-
Ақмола облысының статистикалық мәліметтер жинағы – 2011ж., 231б.
ҚОСЫМШАЛАР
4
Тұрғын үйдің басқа тауарларға қарағанда ерекше белгілері
Әр қайсысының бір- біріне ұқсамауы мен ерекше белгілерінің болуы
Жанұя табысына қарағанда жоғары бағаға ие болуы
Ұзақ мерзімде қолданылуы мен сақталуы
Кепілдік объектісі ретінде қарастырылуы
Орнынан қозғау немесе көшіруге мүмкіншіліктің жоқтығы
Уақыт факторына тәуелділігі
(тез арада тұрғызылудың төмендігі)
Тұрғын үй құрылысы нарығы қызметін ұйымдастыру
жобаны қаржыландырушы,
құрылыс фирмасы
тұрғын үйде тұрушы
немесе жалға беруші
басқа да нарыққа қатысушы
сату стадиясы
құрылыс стадиясы
жылжымайтын мүлік агенттігі
тапсырыс беруші
Көкшетау қаласы
Аккөл қаласы
Атбасар ауданы
Есіл ауданы
Целиноград ауданы
Зеренді ауданы
Бурабай ауданы
(мың шаршы метр)
2005-2011ж.ж. Ақмола облысы аймақтары бойынша тұрғын үй қорының серпіні
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
722,5
126,8
546
527,4
300,83
1022,2
1843,8
238,9
449,7
367,3
546,1
1113,4
2901,1
236,2
440,2
359,7
544,1
1108,9
2875
220,5
412,9
335,5
546,9
1001,6
2857,2
216
412,9
334
536,3
1030,9
2704,3
206,1
400
316,3
475,8
887,5
2590,7
193
345,7
296,5
410,7
837,6
2664,2
175
88,2
32,3
30,4
48
32,1
30,7
436,7
184,5
94,3
34,1
32
49,9
34
32,4
461,2
203,5
105,5
37,6
35,8
53,4
37,9
36
509,7
0
200
400
600
800
1000
1200
мың ш.м.
2011
2012
2013
2011-2013 ж.ж. Ақмола облысында мемлекеттік бағдарламамен салынатын
тұрғын үйлер алаңының жоспары
Көкшетау қ.
Щучинск қ.
Атбасар қ.
Бурабай ауданы
Есіл ауданы
Целиноград ауданы
Аккөлауданы
Ақмола облысы
Құрылыс өнімдері түрлерін өндіру
Құрылыс өндірісін
ұйымдастыру
Құрылыс өнімдерін
өңдеуді ұйымдастыру
өнеркәсібі
Шикізаттарды өңдеу
Кәсіпшілік қызмет көрсетуші фирмалар
Құрылыс шикізаттарының өндірісі
Құрылыс шикізаттарын сату
Құрылыс шикізаттарының көтерме саудасы
Құрылыс шикізаттарының бөлшек саудасы
Өңделген өнімді өткізу
Аралық өнімдерді сату
Көтерме сауда
Бөлшек сауда
Мамандандырылған мекемелер
Құрал-жабдықтарды әкелушілер
Мамандырылған технологиялық қызметтер
Мердегерлер
Кәсіби қызметтер
ЖОБА БОЙЫНША
ЖШС «Тоқыма» кірпіш өндірісі, жылына 50 млн. дана;
АҚ «Түпқараған» тәулігіне 100 метр куб бетондық өндірісі;
Мемлекет және мемлекеттік ұйымдар
Мамандан
дырылған мекемелер,
Ғылыми өндірістік орталықтар
Инфрақұрылым:
автокөлік жолдары,
темір жолдары,
порттар
Мамандандырылған мекемелер, институттар
Құрал –жабдықтарды әкелушілер;
Құрылысты жобалаушылар;
Мердегерлер;
Банктік, сақтандыру, лизингтік қызмет көрсетушілер;
ЖОО
Құрылыс ұйымдары, ассоциациялар
Маманданған оқыту, тәжірибелік орталықтар
Қызмет көрсетуші кәсіпорындар
жылжымайтын мүлік агенттіктері және т.б.
кәсіби қызмет етушілер
Құрылыс өнімдерінің өндірісі:
АҚ «Щучинск медснаб», ЖШС «Стальнойсоюз», ЖШС «Агис темир», ЖШС
Экономикалық мінездегі факторлар:
салықтық, қаржылық режим
қаржылық тәуекел
тарифтік тосқауылдар
айырбас бағамын реттеу
инфляция
анық жекешелендіру бағдарламаларының болмауы
ішкі инвестицияларға шектеу
Материалды-техникалық мінездегі мәселелер:
коммуникациялық инфрақұрылым
көліктік инфрақұрылым
тілдік тосқауылдар
Саяси мінездегі факторлар:
Саяси тұрақсыздық
Реформаларды іске асыру бойынша скептицизм
әлеуметтік түсінбнушіліктерден сақтану
Ұйымдастырушылық мінездегі факторлар:
бюрократия
коммерциялық ақпараттардың болмауы
жергілікті нарық туралы ақпараттың болмауы
мүмкінді серіктестерді табудың қиындылығы
Құқықтық мінездегі факторлар:
құқықтық инфрақұрылым
құқықтық өзгерістердің қарқыны
патенттерді, технологияларды қорғау
толық құрылмаған келісімдік заңданамалар
құнды қағаздар нарығын реттеу
Мемлекеттік инвестициялық реттеу
Жанама
Нормативті-құқықтық
Тікелей
Ақша-несие саясаты
Салықтық жүйе
Амортизациялық саясат
Сақтандыру жүйесі
Мемлекеттік құралдар, дотациялар,
субсидиялар
Мақсатты қаржылық қорлар мен әртүрлі деңгейдегі бюджеттер
Кешенді мақ-саттық бағ-дарламалар
Заңданамалық
база
Мемлекет-тік норма-тивтер жүйесі