Кәсіпкерлік қызметтегі инвестициялық жобалар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. Инвестициялық процесс экономикалық даму факторы ретінде
2. Инвестициялық жобалар түсінігі: инвестициялық жобаларды құру және
3. Мемлекет тарапынан инвестициялық жобаларды қолдау мәселелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Инвестициялар – пайда табу және әлеуметтік тиімділікке жету
Қазақстан Республикасының территориясында күші бар Заңнамаларға сәйкес инвестициялардың,
Инвестициялық қызмет субъектілері арасындағы қарым-қатынасты реттейтін басты құқықтық
Нарықтық қатынастардың тереңдеуі және тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз
Сонымен қатар, қолайлы инвестициялық климатты құру қажет, ол
Инвестициялық жобалау тарихы ХХ ғасырда АҚШ және Батыс
Инвестициялық жобалау мәселелерімен Ресей ғалымдары Канторович Л.В., Хачатуров
Отандық ғылымда инвестициялық жобалау мәселелерінің нақты және толық
Берілген жұмыстың мақсаты экономикалық өсудің инвестициялық тәуелділігін зерттеу
Көзделген мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді қамтамасыз етеді:
әлемдік экономикалық ғылымда орын алған экономикалық өсу қарқынының
инвестиция ағымының негізгі бағыттарын және олардың көлемі мен
инвестициялық жобаларды бағалаудың халықаралық әдістемесін және оны Қазақстан
еліміздегі инвестициялық жобалау механизмін талдау және баға беру;
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобалау жұмыстарын жетілдіру бойынша ұсыныстар
Қазақстан экономикасының даму ерекшеліктерін ескере отырып, инвестициялық жобалау
Дамыған елдердегі инвестициялық жобалаудың жалпы заңдылықтарын зерттеу негізінде
Жұмыстың негізгі зерттеу объектісі – инвестициялық жобалаудың механизмі,
1. Инвестициялық процесс экономикалық даму факторы ретінде
Экономиканың тұрақты дамуының, құрылымдық жаңалықтар енгізудің, жаңа ғылыми-техникалық
Инвестицияға анықтама берген кезде оның тек мағыналық сипатына
Бірақ осы кезге дейін экономикалық тақырыптағы әдебиеттерде инвестиция
Мәселен, Ресей ғалымдары Г.П. Журавлева және М.Ю. Малышева
Инвестициялық қызметтің негізгі объектісі айналым қаражаты деп түсінетін
Инвестициялық қызметтің объектілерін және инвестициялаудың түрлерін келесі суреттен
1 сурет. Инвестициялық қызмет объектілері
Шет елдерде теория және тәжірибе жүзінде кең танымал
Инвестиция ұғымы күрделі қаржы ұғымына қарағанда анағұрлым терең.
Инвестициялық процесс - қоғамдық қайта өндірістің негізгі құрамдас
2 сурет. Инвестициялардың қоғамдық өндірістегі орны
Нарықтық қатынастар жағдайында инвестициялық процесті екі жақты қарастыруға
Физикалық шамалар қозғалысы жағынан инвестициялық процесс келесі іс-әрекеттер
Инвестициялық тауарларды өндіру (құрылыс объектілері, құрал-жабдықтар, технологиялар, патенттер
Жаңа өндірістік қуаттарды игеру процесі;
Тауарларды (қызметтерді) өндіру мақсатында объектілерді пайдалану процесі.
Қаржы шамалары тұрғысынан инвестициялық процесс- ақша салымдарын салумен
Ақша жинақтаушылар;
Инвесторлар;
Қаржылық делдалдар (банктер, қаржылық топтар, инвестициялық немесе қаржы
Инвестициялау процесі келесідей жүзеге асырылады:
жоба көлемі бойынша (кіші және мегажобалар)
жобалардың бағытталуы бойынша (коммерциялық, әлеуметтік, мемлекеттік мүдделермен байланысты,
мемлекет қатысуының түрі бойынша (мемлекеттік капитал салымдары, акциялар
салынған қаражаттардың өтімділік дәрежесі бойынша.
Жалпы инвестицияладың екі негізгі тобы бар:
нақты;
қаржылық.
Нақты инвестициялар - жаңа кәсіпорындарды құруға немесе істегі
Сонымен қатар, тікелей және жанама инвестицияларды бөліп көрсетуге
Негізгі капиталдың көлемін ұлғайтуға және оны жаңартуға бағытталған
Тұтынылған заттардың орнын толтыруға, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды
Коммерциялық тәжірибеде инвестицияларды мақсатты бағытталуына байланысты төмендегі түрлерге
заттай активтерге инвестициялар;
қаржылық активтерге инвестициялар;
материалдық емес активтерге инвестициялар.
Заттай активтерге жұмсалған инвестициялар өндіріс ғимараттарын, құрылғыларды, қызмет
Қаржылық активтерге жұмсалған инвестициялар - бұл басқадай заңды
Материалды емес активтерге жұмсалғна инвестициялар - бұл қандай
Заттай активтерге жұмсалған инвестициялар өзінің пайдалану аясы бойынша
өндіріс тиімділігін арттыруға жұмсалған қаражаттар, яғни, өндірістегі құрал-жабдықтарды,
өндірісті кеңейтуге жұмсалған инвестициялар. Олардың басты міндеті- тауарлар
жаңа өндіріс орнын салуға жұмсалған инвестициялар, яғни, жаңа
зерттелер жүргізу және өндіріске жаңа инновациялық жаңалықтар енгізу.
Мұндай жіктемені енгізудің негізгі мақсаты - инвестициялау кезінде
Қазақстанның экономикалық дамуына жұмсалған инвестициялардың нысандарына байланысты үлес
Сонымен қатар, инвестицияларды меншік нысанына байланысты келесідей бөліп
Мемлекеттік меншік нысанындағы инвестициялар мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландыруды
Жеке меншік капитал нысанындағы инвестициялар кәсіпкерлік қызметпен айналысатын
Шетелдік капитал нысанындағы инвестициялар шет мемлекеттерден, оның ішінде
Инвестициялық саясат елдің экономикалық стратегиясының мақсаттары мен мәселелерін
3 сурет. Инвестициялар бойынша тәуекел деңгейі
Шетел инвесторларының пікірі бойынша, Қазақстан инвестициялық салымдар жасау
Соңғы жылдары Қазақстан ТМД елдері арасында инвестициялық салымдар
Кесте 1 - Қазақстан Республикасына 2000-2005 ж.ж. аралығындағы
Елдер 2000 2001 2002 2003 2004 2005
АҚШ 951,2 1460,4 1011,3 1105,5 2971,2 1125,5
Австрия 0,6 0,8 0,2 2,1 17,4 59,8
Германия 69,5 50,6 37,8 63,9 65,2 74,2
Италия 351,0 488,3 469,1 375,7 313,0 306,6
Ұлыбритания 481,8 600,6 622,7 591,4 924,6 -62,4
Франция 33,2 64,9 123,6 161,3 275,7 774,7
Япония 18,1 32,1 59,6 96,1 178,5 331,4
Инвестициялық климатқа әсер ететін факторларды екі топқа бөледі:
Қазақстанда инвестициялардың құюлуына қолайлы факторлар ретінде шетелдік инвесторлар
табиғи ресурстардың ірі қорларына кіру мүмкіншілігі (мұнай, газ,
2 млрд.-тан астам халқы бар дамушы (Ресей, Қытай,
нарықтың үлкен потенциалы;
мемлекет ішіндегі саяси тұрақтылық;
мемлекеттің тиімді сыртқы саясаты;
ТМД елдеріне қарағанда Қазақстан экономика және қоғам трансформациясының
Инвесторлар арасында жүргізілген сауалнамаға сәйкес, инвестициялау процесін тежейтін
2. Инвестициялық жобалар түсінігі: инвестициялық жобаларды
Қазқстан Республикасы экономикасының дамуы отандық және шет елдік
Инвестициялық жобаларды дайындай отырып, ссудалық қаражаттарды бизнеске тарту
Жобалық несиелеу – бұл отандық және халықаралық тәжірибеде
Инвестициялаудың стратегиясын даярлау;
Инвестициялаудың белгілі бір уақыт аясын белгілеу;
Инвестициялық басымдығын анықтау;
Баламалы нұсқауларды қарастыру;
Инвестицияның жүзеге асыру жоспарын дайындау;
Бір уақытта бірнеше қаржыландыру көздері арқылы қаражат тарта
Инвестициялық жобалар арқылы несие алу экономиканың нақты секторларын
Инвестициялық жоба дегеніміз шектелген уақыт мерзімі ішінде белгілі
Жоба белгілі бір бастапқы мәліметтері бар нәтиженің (мақсаттың)
08.01.2003 ж. ҚР «Инвестиция туралы» Заңында инвестициялық жоба
Жобалардың табыстылығы көптеген факторларға байланысты:
инвестициялық негіздеме деңгейінің жоғары болуы, сметалық құнын және
объектінің барлық функционалды талаптарға сай келуі, пайдалану шығындарын
жобаны басқару жұмыстарын рационалды түрде ұйымдастыру;
жобаның жүзеге асырылу уақытында тапсырыс берушінің жобаға өзгерістер
Кесте 2 - Инвестициялық жобалардың жіктелуі
Қолданылатын ресурстар көлеміне байланысты кіші жобалар
орта жобалар
мегажобалар
Жүзеге асу мерзіміне байланысты қысқа мерзімді
орта мерзімді
ұзақ мерзімді
Ұлттық масштабына байланысты ұлттық жобалар
халықаралық жобалар
Тәуекел деңгейіне байланысты төмен тәуекелді
орташа тәуекелді
жоғары тәуекелді
Ұйымдастыру нысанына байланысты мультижоба
модульдік жоба
Жобаны бағалауда және оның тиімділігін есептеуде жобалық талдаудың
инвестициялық шешім қабылдау;
инвестициялау;
жаңадан құрылған объектілерді пайдалануға беру.
Төмендегі сурет жобалық циклді график түрінде бейнелеуге мүмкіндік
4 сурет. Инвестициялық жобалар циклі
Халықаралық Қайта құру және Даму Банкі мамандарының сатаптауы
жобаларды таңдау (identification);
жобаларды дайындау (preparation);
жобаларды бағалау (appraisal);
келіссөздер жүргізу және жобаны бекіту (negotiations and appraisal);
жобаны жүзеге асыру және оны бақылау (implementation and
жобаның нәтижелерін бақылау (evaluation).[]
Инвестициялық жобаларды қаржыландыруға маманданған банктер жобалық құжаттар, жоба
жобаның инвестициялық ниетінің қалыптасуы (инветсицялық ұсыныс) – 0,2-1%;
инвестициялық зерттеулер – 0,25-1,5%;
жобаның техникалық – экономикалық негіздемесі:
шағын жобалар үшін – 1,0-3,0%;
ірі жобалар үшін – 0,2-1,0%.[]
Инвестициялық жобаларды қаржыландырудың әр түрлі формалары мен әдістері
акционерлік инвестициялар – акциялар сатып алу негізінде ақша
бюджеттік инвестициялау – иневестициялық бағдарламалар арқылы жүзеге асырылатын
инвестицияларды қаржыландыру ретіндегі лизингтік операциялар, яғни меншік құқығын
жеке және заңды тұлғалардың қарыздық міндеттемелері және банктік
Инвестициялық жобаларды қаржыландыру көздері де әр түрлі болады:
шаруашылық субъектілердің жеке қаржы көздері – пайда, амортизациялық
әр түрлі бюджет деңгейлері тарапынан, кәсіпкерлікті қолдау қорларынан,
шедел инвестициялары – біріккен кәсіпорындардың жарғылық капиталын қаржыландыру
қарыз қаражаттары – қайтарым негізінде мемлекеттік және коммерциялық
Кулекеев Ж. өзінің «Жобалық талдауға кіріспе» атты еңбегінде
Коммерциялық жобаларда қоғам немесе жеке меншік кәсіпорын ресурстары
Инвестициялық жоба – бұл жобаның іске асуына қажетті
Инвестициялық жобалар негізінен ұзақ мерзімді инвестициялық салымдарды көздейді.
құрал-жабдықтарды ауыстыру немесе жаңартуға бағытталған жобалар;
өткізілім нарығын кеңейтуге және тауарлар өндірісін ұлғайтуға бағытталған
жаңа тауарлар шығарып, жаңа нарықтарға шығуды көздейтін жобалар;
өндіріс қауіпсіздігін арттыруға және қоршаған ортаны қорғауға бағытталған
Инвестициялық жобаларды тәуелді және тәуелсіз инвестициялық жобалар деп
Егер екі жоба бойынша күтілетін шығындар мен нәтижелер
Тәуелді инвестициялық жобалар өз кезегінде бірін-бірі жоятын және
Бірін-бірі жоюшы жобалар екі жобаның бір мезгілде жүзеге
Бірін-бірі толықтырушы жобаларда бір жобаның екінші жобадан бөлек
Әрбір тез дамып келе жатқан коммерциялық ұйым қызметінің
Инвестициялау туралы шешім - қабылдау өте күрделі процесс.
Әрбір шешім қабылдау процесі әр түрлі кезеңдерден тұрады.
5 сурет. Шешім қабылдау үрдісінің кезеңдері
Жоспарлау кезеңі 4 этаптан тұрады:
Мәселе қою кезеңі. Шешім қабылдау критерийлерін анықтап алу
Ізденіс кезеңі. Бұл этапта инвестордың мүмкін іс-әрекеттерін және
Бағалау кезеңі инвестордың өз мақсаттарына жетуін қамтамасыз ететін
Шешім қабылдау кезеңі. Берілген кезеңде баламалы жобаларды салыстыра
Іске асыру кезеңі. Инвестициялау процесі қабылданған шешімге байланысты
Бақылау кезеңі. Жоспарланған нәтижелер нақты нәтижелермен салыстырылады.
Жобалық талдаудың міндеттеріне инвестициялық жобаның іске асырылуын бағалау,
Кез келген инвестициялық жобаны талдау барысында жобаның түріне,
Инвестициялық жобаны талдау қаралатын жобаның артықшылықтары мен кемшіліктерін
жобаны экономикалық талдау;
жобаны техникалық талдау;
жобаны коммерциялық талдау;
жобаны ұйымдастырушылық талдау;
жобаны әлеуметтік талдау;
жобаны экологиялық талдау;
жобаны қаржылық талдау.
Соның ішінде жобаны коммерциялық талдау жүйесін төмендегі 6-шы
6 сурет. Инвестициялық жобаны коммерциялық талдау
Таңдау нәтижесі ретіндегі кез келген шешім іс-әрекетке бастаманы
Шешімдердің тиімділігін негіздеудің рационалды әдістерін таңдаудың маңызды аспектілерінің
Кесте 2 - Жобалық шешімдер классификациясы
Классификация белгілері Жүйе мінездемесі
1. Экономика сферасы Позитивті
Нормативті
2. Мазмұны Экономикалық, технологиялық, әлеуметтік, т.б.
3. Әрекет ету мерзімі Қысқа мерзімді (оперативті)
Орта мерзімді (тактикалық)
Ұзақ мерзімді (стратегиялық)
4. Шешім қабылдайтын адамдар саны Жеке
Коллективті
5. Шешім қабылдау ортасы Анықтық
Тәуекел
Анықсыздық
6. Мақсаттар саны Бір мақсатты
Көп мақсатты
7. Ақпараттық база Келесі мәліметтер негізінде құрылған:
априорлы
апостериорлы
8. Бірегей деңгейі Күнделікті
Шығармашылық
9. Эксперимент жасау мүмкіндігі Бар
Жоқ
Нарықтық экономикаға өту кезеңінде жетіспейтін инвестициялар шет ел
3. Мемлекет тарапынан инвестициялық жобаларды қолдау
Қазақстан Республикасының егемендігін алуы ел экономикасын тиімді инвестициялау
Кез келген мемлекет үшін әлеуметтік – экономикалық сферадағы
Қазіргі таңда Қазақстан экономикасының тұрақты өсуі байқалады. Төмендегі
9 сурет. ЖҰӨ, өнеркәсіп және негізгі капиталға жұмсалған
Инвестициялардың экономикаға құйылуы әрдайым өнеркәсіп және ЖҰӨ деңгейлерінің
Экономиканың басымды салаларындағы инвестициялық жобалардың тиімді іске асу
өндірістік инфрақұрылым;
өңдеу өнеркәсібі;
Астана қаласының объектілері;
тұрғын үй, әлеуметтік сфера және туризм объектілері;
ауыл шаруашылығы.
Осы заңнамалық актілер негізінде ҚР Үкіметі тарапынан инвестициялар
Кесте 3 - Қазақстан Республикасының экономика салалары бойынша
Экономика секторы Қажетті инвестициялар көлемі Инвестициялық жобалар саны
АҚШ долл. Пайызбен % Бірлікпен Пайызбен %
Өндірістік инфрақұрылым 2713414828 29,16% 27 9,78%
Өңдеу өнеркәсібі 3747834916 40,28% 189 68,48%
Тұрғын үй, әлеуметтік сфера және туризм объектілері 153812000
Ауыл шаруашылығы 214704000 2,31% 18 6,52%
Басқа 2475444233 26,60% 36 13,04%
Барлығы 9305209977 100,00% 276 100,00%
ҚР Үкіметінің негізгі мақсаттарының бірі болып жақын арадағы
Мемлекеттік инвестициялық бағдарламаларды ынталандыру механизмі ел экономикасының нақты
2003 ж. қаңтар айындағы «Инвестициялар туралы» Заңның қабылдануымен
Инвестициялық жобаларға байланысты мемлекеттік саясат келесі қағидаларға
жобаларға салынған инвестициялардың тиімділігі және өтелімділігі;
жобалардың таңдаулығы;
инвестициялық жобаларды қаржыландыру көздерінің әр түрлілігі.
Таңдаулық шартының іске асуы нақты инвестициялық басымдақтардың таңдалуын,
Инвестициялық жобаларды қабылдаудың ең басты шарттарның бірі –
Басымды инвестициялық жобаларды таңдау механизмінің басты кемшілігі –
Инвестициялау бойынша шешім қабылдау барысында қарыз алушының қаржылық-шаруашылық
Қазақстандағы қаржыландырудың әр түрлі көздері бойынша инвестициялық жобалардың
Келісімшарттардың ең көп бөлігі өңдеу өнеркәсібі саласында –
Инвестициялық жобалар бойынша экономиканың басымды секторларындағы анағұрлым перспективті
өңдеу өнеркәсібіндегі инвестициялық жобалардың басым болуы;
қаржы және басқа қызметтер сферасындағы жобалардың аз болуы;
мұнай, газ, қара және түсті металлургия салаларында экспортқа
Экономиканың қарқынды дамуымен ұлттық инвесторлардың экономикаға инвестициялық салымдары
Әсірісе, екінші деңгейлі банктердің инвестициялық жобаларды қаржыландыру потенциалы
Банктердің инвестициялық саясатын ынталандыруда төмендегі жағдайлар қолайлы
банк шоттарындағы халық салымдарының сақталу мерзімінің ұзаруы (10-шы
банк жүйесінің капитализациясының өсуі;
инфляция деңгейіне салыстырмалы тұрақты бақылаудың болуы;
банктің несиелік операцияларының ұлғаюы ( 11-ші сурет), т.б.
10 сурет. Депозиттер көлемі
11 сурет. ЕДБ-ң экономика салаларын және халықты несиелендіру
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының Үкіметі инвестициялық жобалауды
Мемлекеттік инвестициялық бағдарламалардың (МИБ) мақсаты басымды инвестициялық жобаларды
мемлекеттік маңызы бар орта мерзімді инвестициялық жобаларды құру;
жеке инвесторлар, шетелдік қаржылық ұйымдары және донор-мемлекеттер үшін
мемлекет экономикасы үшін маңызды инвестициялық жобалрды құру және
Қазақстан Республикасы экономикасы үшін басымды салаларға сыртқы қаржы
МИБ-ң қықтық негізі төмендегідей нормативті-құқықтық актілермен анықтылады:
1999 ж. №357-І ЗРК «Бюджеттік жүйе туралы» ҚР
1999 ж. №464-І ЗРК «Мемлекеттік және кепілденген мемлекеттік
1999 ж. №1817 ҚР Үкіметі жарлығымен расталған ҚР
1998 ж. №1389 ҚР Үкіметі жарлығымен расталған мемлекеттік
2000 ж. №848 ҚР Үкіметі жарлығымен анықталған МИБ-ға
2000 ж. №968 ҚР Үкіметімен расталған инвестициялық жобалардың
2002 ж. №1219 ҚР Үкіметі жарғысымен анықталған инвестициялық
2005 ж. қайтарымсыз негізде республикалық бюджеттен, сыртқы мемлекеттік
Қайтарымсыз негізде мемлекеттік бюджет тарапынан қаржыландырылатын инвестициялық жобалар
Сыртқы мемлекеттік қарыздар негізінде қаржыландырылатын 47 инвестициялық жобалар
Кесте 4 - Мемлекеттік қарыздар негізіндегі инвестицияларды қолдану
Сектор 2005 (жоспар) млн. АҚШ долл. 2005 (нақты)
Мемлекеттік қызмет 23,93 8,85 36,98 5,18
Қоқамдық тәртіп, қауіпсіздік 15,09 21,20 140,49 12,42
Білім беру 53,58 11,08 20,68 6,49
Денсаулық сақтау 34,75 33,87 97,47 19,84
Әлеуметтік қамсыздандыру 0,56 0,73 130,36 0,43
Отын-энергетикалық комплекс 2,64 1,05 39,77 0,61
Ауыл шаруашылығы 21,51 12,40 57,65 7,26
Су шаруашылығы 11,55 5,90 51,08 3,46
Өндіріс, құрылыс 2,93 1,06 36,11 0,62
Транспорт және байланыс 99,70 74,60 74,82 43,69
ҚР-ң мемлекеттік кепілдемелері негізінде берілетін мемлекеттік емес сыртқы
2005 ж. ҚР мемлекеттік кепілдемелері негізінде 5 жоба
«Электропередача жүйелерін қайта құру» - 185 млн. АҚШ
«Өзен мұнай өндіру саласын қайта құру» - 109
«Астана объектілерін дамыту» - 8 млн. АҚШ долл.
«Қазақстан теміржолы» кәсіпорнын техникалық қайта жарақтандыру және коммерциализациялау
2005 ж. басымды экономика салалары ретінде төмендегілер анықталды:
инфрақұрылымды, ең алдымен, транспорт және сумен қамтуды дамыту;
әлеуметтік сферадағы реформаларды қолдау және адами потенциалды дамыту;
экология;
жалпы ұлттық маңызы бар объектілер;
мемлекеттік басқару органдарын институционалды реформалау;
Астана қаласын дамыту.
Инвестициялық салымдарды тиімді жұмылдыруды қамтамасыз ету үшін ҚР
инвестициялық жобаларды іске асыру бойынша мониторинг жұмыстарын жүргізу:
нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру;
МИБ дайындау процесін бюджеттің құрылуымен байланыстыру:
инвестициялық жобалардың тиімділігін анықтау мақсатында инвестициялық портфельдің сараптамасын
жаңа инвестициялар мен жалпы бюджеттік шектеулерді ескеріп, инвестициялық
экономиканың орта және ұзақ мерзімді дамуы кезіндегі басымды
Берілген мәселелерді қарастыру елдегі инвестициялық жобалау жағдайын жақсарту
ҚОРЫТЫНДЫ
Елдегі нарықтық қатынастар шарттарындағы инвестициялық жобаларды дайындау мен
Мониторинг, ол жобаны дайындаудағы жобалау сатысындағы экономикалық үрдістерді
Сыртқы мониторинг механизмі ҚР-сы Үкіметімен, инвестициялық жобаларды іске
Осы бағдарламаға енгізілген инвестициялық жобаларды іске асырудағы мониторингті
Тәуекел мониторингі белгісіздік немесе тәуекелдердің пайда болу жағдайында
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Лукасевич И.Я. Анализ финансовых операций. Москва: ЮНИТИ, 1998
Оспанов М.Т., Мухамбетов Т.И. Иностранный капитал и
Интернет/ www. investions.kz
2
резидент емес
Инвестициялық қызмет объектілері
Негізгі қорлар және айналым қаражаттары
Бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар)
Несие беру және қаржыландыру
Ғылыми-техникалық өнім
Заңды тұлғалар
резидент
Жеке тұлғалар
Күрделі құрылыс аясы
Қаржы капиталының айналыс аясы
Инновациялық орта
Кәсіпорындар
Банктер
Сақтандыру ұйымдары
Инвестициялық қорлар
Зейнетақы қорлары, т.б.
Инвестициялар
Инвестицияның капиталға трансформациясы
Капитал ресурстарының өсімі
Өндірістік ресурстар
Өндірістік өнім
Өндіріс процесі
Экономикаға сыртқы қысым
Бөлу процесі
Тұтыну
Инвестициялар
Нақты активтерге инвестициялар
Ақша активтеріне инвестициялар
Материалдық емес қорларға инвестициялар
Негізгі қорларға инвестициялар
Тиімділікті арттыруға инвестициялар
Төмен тәуекелді
Орташа тәуекелді
Өндірісті кеңейтуге инвестициялар
Жаңа өндірісті құруға инвестициялар
Жоғары тәуекелді
Өте жоғары тәуекелді
Зерттеулер мен инновацияларды енгізуге инвестициялар
Жоспарлау кезеңі
Мәселе қою;
Ізденіс;
Бағалау;
Шешім қабылдау.
Іске асыру кезеңі
Бақылау кезеңі
Инвестициялық жобаны коммерциялық талдау
Экономикалық талдау
Қаржылық талдау
Дисконтталған әдістер
Статикалық әдістер
Баланс
Ақша ағымдары есебі
Пайда бойынша есеп
Ішкі табыс нормасы
(IRR)
Қаржылық талдау коэффициенттері
Қарапайым пайда нормасы
Өтелу мерзімі
Жобаның ағымдағы құны
(NPV)