МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
Бөлім 1. Кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрудың теориялық негіздері 5
1.1 Жоспарлаудың мәні және көрсеткіштері 5
1.2 Бизнес-жоспар құрудың мақсаттары, міндеттері және принциптері 10
1.3 Бизнес-жоспардың құрылымы және түрлері 20
Бөлім 2. Кәсіпорынның өндірістік бизнес жоспарын ұйымдастыру (“Кентау трансформатор
2.1 Кәсіпорынның өндірістік әлеуеті 34
2.2 Кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметін талдау 40
2.3 Кәсіпорын өнімдерін өткізу нарығын зерттеу 44
Бөлім 3. Кәсіпорынның бизнес жоспар тиімділігі және оны 49
бағалау әдістері 49
3.1 Бизнес жоспардың өндірісте алатын тиімділік орны 49
3.2. Инвестициялық бизнес жоспарлау процесінің тиімділігін есептеу 59
Қорытынды 66
Пайдаланылған әдебиеттер. 68
Кіріспе
Қазіргі нарықтық экономикалық қатынастар жағдайында әрбір кәсіпорын өзінің қызметін
Кәсіпорынды белгілі бір кезеңге дамытуда пайда алу мақсатымен мәмілені,
Осыны есепке ала отырып, бизнес-жоспар мәміле жүргізудің және осы
Нарықтық қатынастары дамыған елдерде үлкен, орта және кіші бизнес
Дипломдық жұмыс объектісі "Кентау трансформатор зауыты" кәсіпорны –
Жұмыстың мақсаты - "Кентау трансформатор зауыты" кәсіпорнының бизнес-жоспарларын
бизнес-жоспардың мәнінің, құрылымының және тиімділігінің теориялық негіздерін зерттеу;
"Кентау трансформатор зауыты" кәсіпорнының өндірістік әлеуетін, қаржылық қызметін
кәсіпорынның бизнес-жоспар тиімділігін бағалау және әдістерін қолдану.
Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан, - кестеден, -
Бірінші бөлім бойынша кәсіпорынның бизнес-жоспар құру ұйымдастыру-экономикалық сипаттамасы, яғни,
Екінші бөлімде, негізгі тақырыбым бойынша, кәсіпорынның бизнес-жоспарын құру әдісі
Үшінші бөлімде, іс-жоспар тиімділігінің өлшемі және оны бағалау әдістері,
Жұмысты жазу барысында осы бағытта зерттеулер жүргізген ғалымдардың еңбектері,
Бөлім 1. Кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрудың теориялық негіздері
1.1 Жоспарлаудың мәні және көрсеткіштері
Нарықтық экономикада өнеркәсіптің тиімді еңбек етуі кәсіпорын жұмысын дұрыс
Қазіргі уақытта кәсіпорынның даму жоспарын жасау барысында, жоспарлау методологиясын
Жоспарлау методолгисына жоспарларды жасаудың түрлері мен әдістері жатады. Жоспарлау
жоспарларды дамыған ғылыми-техникалық және есептік-экономикалық негіздеуді ұлғайту;
қажетті нормалар мен нормативтерді қолдану;
өндірісті техникалық-экономикалық негіздеу;
баланстық есептеулер жүргізу;
өндірістің тиімділігін арттыру көрсеткіштерінің, жүйесін жақсарту;
материал сыйымдылығын, қор сыйымдылығын азайту;
еңбек өнімділігін арттыру;
жоғарғы сапалы өнім шығаруды ұлғайту;
жоспарлардың ыңғайлығын, ықшамдылығын қамтамасыз ету және т.б.
Кәсіпорынның даму жоспарын прогрессивті техникалық экономикалық нормалар мен нормативтерді
Норматив дегеніміз - салыстырмалы шама, еңбек құрал-жабдықтарының қолданылуын көрсететін
Нормалар мен нормативтерді жасаған кезде, ғылым мен техниканың жаңа
Техникалық-экономикалық нормалар мен нормативтер мынадай топтар бойынша жасалынады:
нақты еңбек шығындары (өнімді шығаруға кеткен уақыт шығыны, қызмет
материалдық шығындары нормасы (шикізат, материал, отын, жылу энергия жабдықтардың
еңбек құрал-жабдықьарын қолдану нормативтері (машиналары, ірі құрал-жабдықтарды, механизмдерді, құрал-саймандарды
өндіріс процесін ұйымдастырудың нормативтері (өндіріс циклының ұзақтығы, аяқталмаған өндірістің
іске қосылатын кәсіпорын, өндірістер, цехтар мен агрегаттардың жобада берілген
Нормалар мен нормативтер әртүрлі жағдайларда қолданылады. Тірі еңбек шығындарының
Нормалар мен нормативтер өнімінің өзіндік құнын анықтау үшін қолданылады.
Жоспарларды техникалық-экономикалық негіздеу арқылы олардың көрсеткіштерін анықтайды.
Жоспарлар мынадай көрсеткіштерді қолдану арқылы жасалынады:
сандық;
сапалық;
көлемдік;
үлестік.
Сандық көрсеткіштерге – жалпы өнім мен тауар өнімінің көлемі;
Сапалық көрсеткіштерге – өндірістің экономикалық тиімділігі,
Сандық және сапалық көрсеткіштер бір-бірімен тығыз байланыста болады.
Көлемдік көрсеткіштерге – өндірістің жалпы көлемі, жеке процестер мен
Үлестік көрсеткіштерге – бір-бірімен байланысты бірнеше көрсеткіш-тердің ара-қатынасы жатады;
Өнеркәсіптің жоспарлық көрсеткіштерін есептеу үшін табиғи, еңбек және құндық
Табиғи өлшемдер - өндірістің көлемін, материалды ресурстарды жоспарлағанда қолданылады.
Еңбек өлшемдері – еңбек өнімділігін есептегенде, жалақының мөлшерін, өнім
Құн өлшемдері – көрсеткіштердің құнын көрсетеді. Құн өлшемі арқылы
Кәсіпорынның даму жоспары мынадай бөлімдерден тұрады:
Өнеркәсіп өнімін шығару жоспары (өндірістік бағдарлама) – негізгі бөлім
Ғылым мен техниканы дамыту жоспары. Бұл бөлімнің негізгі маңызы-ғылыми-техникалық
Өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру жоспары. Бұл жоспарда өндірістің экономикалық
-Күрделі қаржы және күрделі құрылыс жоспары. Ол жаңа кәсіпорындар
Материалдық-техникалық қамтамасыз ету жоспары. Оған өнеркәсіп өнімдерін шығаруға кететін
Еңбек және кадрлар жоспары. Бұл жоспар өндіріс көлемі ұлғаюының
Өндіріс шығындары жоспары. Бұл жоспардың мақсаты - өндіріске кететін
Қаржылық жоспар (қаржы). Қаржы жоспарында мынадай көрсеткіштер көрсетіледі –
Кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары. Жұмысшылардың әлеуметтік жағдайын, еңбек
Табиғатты қорғау және табиғат және табиғат ресурстарын пайдалы қолдану
1.2 Бизнес-жоспар құрудың мақсаттары, міндеттері және принциптері
Адамзаттың басқа тіршілік иесінен айырмашылығы алдағы істейтін жұмысын, ой,
Кеңестік экономикада жоспарлау халық шаруашылығын басқарудың басты құралы болды.
Кәсіпкерлік іске көпшілігі жоспарлау керегі жоқ деген ұғымға келеді.
Қазір инициативаға толық мүмкіндік берілген жағдайда өз бетімен жоспарлау
Бизнес-жоспар – бұл бизнестің жаңа түрін құруға, фирма қызметінің
Бизнес-жоспардың негізгі көрсеткіштері. Бұл негізгі бөлім болып есептеледі және
Негізгі жалпы көрсеткіштер:
өндіріс пен шығарған өнімді сату көлемі;
пайда түсім көлемі;
өзіндік құнды азайту және қарызға алған қаражат;
пайдалылық.
Арнайы көрсеткіштер:
сатылған тауарлар мен атқарылған қызметтің сапасы, саны және ерекшеліктері;
салымдардың қайтарымдылық уақыты;
жоспарланған нәтижелерге жетудің кепілділігі.
Тұтынушыларға жеткізілетін өнімдер мен атқарылатын қызметтердің мінездемесі. Бұл бөлімнің
өнімнің сыртқы түрі, сипаттамасы, суреті, безендірілуі және т.б.;
кәсіпкерлік тауардың тұтынушылары туралы түсініктемелер (тауарға сұраныс, аймақ, ұйым
кәсіпкерлік өнімді сату бағасының болжамы.
Сату нарығын, сату көлемін талдап, бағалау. Бұл бөлімде өндіріс
Ұйымдық шаралар мен жұмыс жасау жоспары. Кәсіпкерлік бағдарламаға –
Ресурстармен қамтамасыз ету. Бұл бөлімде ресурстардың түрлері және көлемі
Жобаның тиімділігі. Бұл бизнес-жоспардың соңғы бөлімі, мұнда кәсіпкерліктен алынған
Бизнес-жоспардың маңызы мынада: кәсіпкердің бір өзі қызмет істеуге өз
Әр кәсіпкерге өзінің бизнесін бастау үшін бизнестің алғашқы кезеңіне
Бизнес – жоспарды құруда келесідей талаптар қойылады:
1. Фирма басшысының қатысуы. Жасалатын жобаның мазмұнына қосыла отырып,
2. Сенімді және жеткілікті ақпараттар келтіру. Ұсынылатын ақпараттың дұрыстығы,
3.Бизнес-жоспарда шиелінісетін жолдары болмауы керек.
4.Қарыз капиталын тарта отырып, өзінің құралы да жеткілікті болуы
5.Серіктестер мен инвесторлар болашақ өндіріске, нарықтағы қуатына, баға деңгейіне,
6.Бизнес-жоспарды жасаушы кәсіпкер, фирма немесе компанияның өндірістік қаржылық көрсеткіштері
7.Бизнес-жоспарды жасақтағанда, тиянақты, нақты көрсеткіштермен логикалық үйлесімділік және шағымды
Бизнес-жоспар - бұл кәсіпорынның құрылу және даму жоспары немесе
Бизнес-жоспар келесі міндеттерді шешеді:
кәсіпорынның өміршеңдігі мен тиянақтылығын бағалайды;
қайратты қызметі кәсіпкерліктің тәуекелділігін төмендетеді;
сандық және сапалық көрсеткіштердің даму негізінде болашақ қызметті нақтылайды;
сырттан қолдау мен потенциалды қызығушылықты тарту үшін құрылады;
ол туралы преспективалық болашақты құруға, алғашқы жаңа түрдегі жоспарды
Бизнес-жоспар жоспарланған жобаны қаржыландыру үшін банктермен, мемлекеттік басқару органдарымен
Бизнес-жоспарда болашақта мүмкін болатын және практикалық іске асатын кәсіпкерлік
- алға қойған мақсатты іске асыру үшін потенциалды
- кәсіпорынның әлсіз, күшті жақтарын және жоспарлы бизнесіне сын
- дүниежүзілік тәжірибеде алдын-ала жасалған обьективті жоспар болмаса істен
- өзіңіздің серіктестеріңізге және қызметкерлеріңізге алдағы болашақты айқын және
Бизнес-жоспар жасақтағанда мынадай басты мәселелерге жауап беріледі: Бизнес-жоспар дегеніміз
Бұл шын мәнінде бұрынғы жасақталған орындалуға міндетті жоспар емес,
Бизнес-жоспарды жасаудың 2 кезеңі бар:
А. Бірінші кезең - ақпарат жинау. Өмірлік маңызды бизнес-жоспар
Қызмет - ол не істеп жатыр немесе не істегісі
Нарық – бизнес-жоспарды құрастырушының тұтынушылары кімдер, олар қай жерде
Қаржы - сіз потенциалды тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыра отырып, пайда
Мәліметтердің, ұлттық деңгейдегі статистиканың, салыстырмалы мәліметтердің жоқ болуынан қорықпау
В. Екінші кезең - ақпараттарды жөнге келтіру. Қандай
қарапайым және түсінікті тілде жазылады;
бизнес-жоспарды құрастырушының ойы белгілі мәселелерді баяндайтын нақты бөлімдермен ретке
негізгі мәтіннің оқылуы жеңіл болуы үшін техникалық бөлімдер
Жоспар жай немесе күрделі болуы мүмкін. Ең бастысы ол
Бизнес-жоспарды жасаудың, дайындаудың тәжірибеде тексерілген кейбір тәртіптері бар. Дегенмен,
1.Өзіңіздің ісіңізді бастауға шешім қабылдаңыз.
2.Өзіңіздің ісіңізді ашу үшін, сіздің қабілетіңіз бен біліміңіз қандай,
Бизнес жоспарды құру тізбегі
Сызба 1.1
9
5 10
1 2 3
13 14
6
11
12
3.Өзіңіз жақсы білетін тауар немесе қызмет түрін таңдаңыз. Ең
4.Өзіңіздің нарығыңызды анықтаңыз: Сіз кімге сатасыз? Сіздің бәсекелестеріңіз кімдер?
5.Осы нарықта жұмыс істеп,одан не күтесіз?
6.Сіз қай жерде орналасқыңыз келеді?
7.Сізде өндірістік жоспар мен технологияны пайдалану, сондай-ақ ғылыми-техникалық іс-жоспар
8.Өзіңіздің тауар мен қызметтерді қалай өткізесіз?
9.Сіздің ұйымдық құрылымыңыз қаншалықты және ол сіздің мақсатыңызға сәйкес
10.Заңнамаға сіздің бизнестегі әдістемеңіз сәйкес келе ме? Сіздің тапсырмаларыңыз
11.Сіз қаржылық жоспарды қалай жүргізесіз?
12.Күтілетін проблемалар мен тәуекелділіктен қалай қорғаласыз?
13.Бизнесті жүргізу үшін ақшаны қалай табасыз?
14.Сіздің бизнесіңіздің барлық аспектілері мен сыртқы және ішкі жағдайлардың
Осы кезеңдердің барлығын бір құжатқа жинап, бизнес бастамашы
1.3 Бизнес-жоспардың құрылымы және түрлері
Бизнес-жоспардың құрылымы, маңыздылығы регламенттелмейді, дегенмен, көп жағдайда тәжірибеде мына
Титулдық бет
Резюме (жоспардың қорытынды түйіні)
Кәсіпорынның тарихы
Өнімге, тауарға немесе қызметке сипаттама
Өнімді өткізу нарығы мен салаларын талдау
Бәсекелестік
Өндірістік жоспар
Маркетингтік жоспар
Кәсіпорынды басқару және персонал мен жұмыс жоспары
Ұйымдастыру және басқару
Заң жоспары
Қаржылық жоспар
Тәуекел мен сақтандыруды бағалау
Нарық
Титулдық бетте келесідей мәліметтер бар: тақырып жоспары, дайындалған мерзімі,
Мазмұны титулдық бет пен резюме сияқты, бизнес-жоспардың көп бөлімінде
Резюме бизнес-жоспар құрылғаннан соң жасалады, ол жоспардың нәтижесі мен
1 Кіріспеде жоспардың мақсаты мен жобаның мәні жайлы
2 Негізгі мәні сәттілікке жетудегі жобаның көрсеткіштері мен негізгі
3 Қорытынды - жоспардың нәтижесімен ортақтастыру [3].
Сонымен бизнес-жоспар қорытындыдан, яғни жоспардың соңынан басталады. Танысатын кісі,
жобаның басты мақсаты;
кәсіпкерлік өнімнің қықаша сипаттамасы, жаңалығы және өндіріске ұсынылатын өнімнің
жобаның іске асу уақыты;
іске салынған қаражаттың рентабелділік деңгейі;
болжамды сату көлемі туралы мәлімет;
жобаны іске асыруға кететін шығындар;
күтілетін тиімділік және қорытындысы.
Резюме бизнес-жоспардың ең маңызды бөлімі болғандықтан, оның мазмұны айқын,
Өнімге, тауарға немесе қызметке сипаттама. Бұл бөлім мұқият жасақталып,
Бизнес-жоспарда болашақ тауардың әр бөлігі сипатталуы керек. Сипаттамада келесілер
тауарды пайдаланудағы негізгі қасиеті мен пайдалану тәсілін және тауардың
сұранысты бағалау, тауардың тұтыну бағасы, тауар айналымының өміршеңдік кезеңі;
бәсекелес тауарлардан өзіндік тауардың айырмашылығы;
тауарды қорғау деңгейі, яғни кәсіпорын патенттелген бе; авторлық құқықтары
Сонымен бірге бұл мәселені қарағанда бәсекелестік теориясының екі түрінің
Ұсынылатын тауардың өзіне тән ерекше қасиеті бар ма? Ол
Егер ұсынылатын тауарда ешқандай артықшылық болмаса, онда ол тауарға
Кәсіпкерлік өнімді айқын көзге елестету үшін және өндірістік келісімдер
Өнімді өткізу нарығы, бөлімінде нарықты зерттеу жинақталған мәліметтер бойынша
Бөлімнің бірінші кезеңі - нарықтың потенциалдық сиымдылығын анықтау, яғни
а) Жеке тұлғалар үшін: жасы; жынысы; ұлты немесе этникалық
ә) Фирмалар үшін: қызмет сферасы; тұрақты орны; құрылымы; сату
Екінші кезеңі - сатылу потенциалының сомасын анықтау, яғни кәсіпорынның
Істің салаларын талдау. Саланы сипаттауда нарықтағы абсолютті көлемін көрсету
Бәсекелесті бағалау мен бәсекелестік стратегияны таңдауда саладағы жалғыз өнім
Бәсекелестік бөлімнің мақсаты - бәсекелестік күрестегі тактиканы таңдауды жеңілдету
Бұл бөлімде, ұқсас тауарларды шығарушы ірі өндірушілер, олардың іс
Бәсекелестерді дұрыс бағалай білу керек, олардың стратегиясындағы олқылық және
Стратегияны қандай жолмен жүзеге асырған жөн?
Стратегияны жүзеге асыру үшін кәсіпорын құрылымын қалай өзгертуге болады?
Қаржылық құрылымының қажеттілігі қаншалықты?
Кәсіпорын жаңа нарыққа өтуі керек пе?
Егер стратегиялық өзгеріс немесе нарыққа шығу күтілетін болса, онда
жауапты әрекеттердің мүмкінді әрекеттері;
ол қашан болуы мүмкін;
олардың қаншалықты басқыншы болатындығы;
басқыншы әрекеттерден қаншалықты бас тартатындығы.
Өндірістік жоспар. Бұл бөлімін өндіріспен тікелей шұғылданатын кәсіпкерлер жасақтайды.
Өндірістік бизнес-жоспарда кәсіпорын қай жерде орналасқаны және жерді таңдауда
Сондай-ақ өндірістік жүйенің барлық басты компоненттері бизнес-жоспарда жазылуы керек.
Маркетингтік жоспар мен стратегиясы бөлімінде бизнес жоспардың
фирманың маркетингтік қызметінің стратегиясын кәсіпкердің негізгі мақсатымен тапсырысын сезінуі
фирманың маркетингтік бөлімінің жұмысшылары өзінің тауарларын нарықта жасауы мен
инвесторлардың нарық перспективасы мен сыйымдылығына көз жеткізуі.
Бизнес-жоспарда маркетингтік кешеннің сипаттамасын маркетингтік жоспар аяқтауы керек. Білгеніміздей,кешеннің
Бизнес жоспарда өткізу нарығы мен бәсекелестік бөлімдеріндегі зерттеулердің қорытындысымен
тауардың таралу схемасы: тауарды кім сатады? Өзінің фирмалық дүкендері
баға жасақталу – тауардың бағасы қалай анықталады және жалпы
жарнама қалай ұйымдастырылады (телевидение, радио, баспасөз, жарнамалық стенд т.б.)
сатуды ынталандыру әдістері – фирма сату көлемін қалай ұлғайтады?
тұтынушыларды сервис қызметімен қамту, оны ұйымдастыруға қанша қаражат керек?
қоғамдық пікірді жасақтау – жақсы атақ алу үшін қандай
Егер тауар шет елдерге сатылатын болса, патенттік тазалығы сақталуы
Ұйымдастыру жоспары – мұнда кәсіпорынды басқару жүйесі жазылады, яғни
Кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық формасы қандай; Серіктестік пе, әлде акционерлік
Кім негізгі, жарнамашылар, не акционерлер ме;
Мүмкін жабық акционерлік қоғамның немесе ашық акционерлік қоғамның тізімін
Олар туралы мәлімет келтіру керек: аты және азаматтық куәлігінің
Егер кәсіпорын акционерлік қоғам болса, онда қанша акция шығарылды
Заңдылық жоспарды түзеу, бұл әсіресе жаңа кәсіпорындарға маңызды.
кәсіпорынның заңдылық формасы (мемлекеттік кәсіпорын, акционерлік қоғам, серіктестік
не себептен осы заңдылық форма қабылданды, кәсіпорынның құрылтайшысы кім,
тіркеу куәлігінің номері. Оған қосымша кәсіпорынның заңды адресі көрсетіледі.
Тәуекел мен қауіпсіздендіруді бағалау. Кәсіпкерлік іс тәуекелмен тығыз байланысты,
осы кәсіпорынның ісіне қандай факторлар қайшылық әсерін тигізеді (мәнінің
бұл факторлардың әсер ету мүмкіндігін бағалау;
жоғарыдағы факторлардың әсерінен қандай зиян тигізілуі мүмкін;
тәуекел факторларынан кәсіпорынды қорғау қалай жоспарланады, қандай сақтандыру түрі
Жаңа өнімді жасауда немесе жаңа жобаны ақпаратпен қамтуда менеджмент
Инновациялық бизнес жоспарды келесі түрлерде топтастыруға болады:
Экономикалық жоба - кәсіпорынды жекешелендіру, аудиторлық жүйені жасау, салықтың
басты мақсат алдын ала жоспарланады;
сол сияқты уақытқа байланысты;
қаржылар қажеттілікке қарай мүмкіндігінше жеткізіліп тұрады;
шығындар алдын-ала анықталады, үнемділік пен нақтылық жұмыс барысында бақыланады.
Бұл экономикалық нәтижелердің жоспарланған шығындарды белгіленген мерзімде, ал қорларды
Әлеуметтік жобалар - әлеуметтік қамсыздандыруды қайта қалыптастыру жүйесі, денсаулық
Ұйымдық жоба – кәсіпорынды қайта қалыптастыру, басқарудың жаңа
концепциясын жүзеге асыру, жаңа ұжымды жасау немесе халықаралық форумдар
Бизнес жобалар әртүрлі негізгі байланыста бір-бірімен топтастырылады, ол төмендегідей:
а) Түр – қызметіне қарай (техникалық, экономикалық, әлеуметтік, ұйымдық,
ә) Класс – құрамына, құрылымына (моножоба - бөлек жоба,
б) Масштабы– жобаның көлеміне қарай, қатысушылардың саны мен сыртқы
1) Жобаның ұзақтығы - өмір сүру ұзақтығына байланысты (қысқа
2) Күрделілік – техникалық қаржылық, ұйымдық және басқа да
3) Түр – аймақтық сипатына қарай (инновациялық ұйымдық,
Инновациялық жобаларға көбіне пайда табу мақсатында бизнестің әр түрлі
Жаңа идея – ең арзан қор және ең қымбат
Моножоба
Мультижоба
Мегажоба
Әлеуметтік
Экономикалық
Ұйымдық
Техникалық
Аралас
Оқу -
әдістемелік
Инновациялық
Комбинациялық құрастырма
Қысқа мерзімді
(1-2 жыл)
Орта мерзімді
(3-5 жыл)
Ұзақ мерзімді
(5 жылдан жоғ.)
Инвестициялық бизнес жобаның жіктелуі
Жаңа кәсіпкерлік ойдың құрылуында: тұтынушылар; бәсекелестер; тауар нарығы; ғылыми
Кәсіпкерлік идея – инновацияға, жаңашаландыруға, ноу-хау, қайта жасауға бағытталған,
Жоспарлау процесі кәсіпкерлікте болашақта жасалатын барлық операцияларды
біртұтас процесс болып табылады (сызба 1.3).
Жоспардың құрылуы мен жүзеге асуы
Жоспар
(мақсаттар, шешімнің құралдары)
Бақылау
(жоспардың іске асырылуын
тексеру)
Бағалау
(нәтижені жоспармен салыстыру)
Кәсіпорынның сыртқы функциялары, сыртқы ортамен тікелей байланысты болады. Бұл
Экономикалық – сатып алушылардың тауарды алу үшін жарата алатын
Саяси - экономиканы басқару түрлерін таңдауға әсер етеді;
Құқықтық - қаржы құралдарын пайдалануды және ұсынуды, тауарлар мен
Әлеуметтік-мәдени – талап етілетін тауар түрлерін анықтайды, әртүрлі тұлғалардың
Технологиялық – кәсіпкерліктің өндіріс сферасындағы даму деңгейін анықтайды;
Физикалық немесе географиялық – кәсіпкерлік іске асырылып жатқан аймақтың
Ұйымдастырушы - техникалық институттар - әртүрлі қызмет атқаратын институттардың
Бизнес жоспардың ішкі функцияларын анықтау қажет
Жақсы, әрі дұрыс құрастырылған бизнес жоспар кәсіпкер үшін өте
Қазіргі заманғы нарық үшін бизнес-жоспардың болуы ең алғашқы шарт
Кәсіпкерлік істі бастау үшін қажетті ақшаны тарту, бизнес-жоспарда барлығы
Психологиялық тұрғыдан қарағанда да бизнес жоспар кәсіпкердің, оның кәсіпкерлік
Сыртқы функциялардан басқа бизнесті жоспарлау процесі кәсіпорынның ішкі функцияларына
Ішкі орта факторларға келесілер жатады:
пайдаланатын технологиялар мен құрылғыларға сипаттама;
өнімнің сапасымен қызметтің тауар ретінде анықталуы;
өндірістің шығындары.
Енді, бизнес-жоспардың ішкі функцияларын анықтауға болады:
Бизнес жоспар арқылы кәсіпорынның дамуындағы ең алғашқы кезеңдеріндегі кемшіліктерін
Бизнес жоспар нақты бизнеске мақсатқа талпынушылық береді. Көптеген бизнес
Бизнес жоспарды құру арқылы кәсіпкер өз кәсіпорынның мақсатқа жету
Бизнес жоспарды құру барысында бизнес-жоспар өзін-өзі үйретудің мықты құралы
Бөлім 2. Кәсіпорынның өндірістік бизнес жоспарын ұйымдастыру (“Кентау трансформатор
2.1 Кәсіпорынның өндірістік әлеуеті
"Кентаулық трансформаторлық зауыт" акционерлік қоғамы 1959 жылы құрылған және
Зауыт орналасқан аудан - 7,0 га. Өндірістік ауданы -13,8
"Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы осы жобаны жүзеге
"Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы трансформаторлық және электротехникалық
1. Майлы І-ІІ-ІІІ габаритті, күші 25-1600кВа, 35кВ кернеуге дейін,
2. Электрофицирленген темір жол транспорттары үшін күшті трансформаторлар.
3. Катодты қорғанысты жабдықтарды қоректендіру үшін трансформаторлар.
4. Электр орталықтары және темір жол автоблоктарының аппаратураларын қоректендіру
5. Кернеуді өлшейтін трансформаторлар.
6. Бұрама сорғыштар және тербелмелі электрдвигательдерді басқару блоктары.
7. КТПН типтегі мұнайшылар үшін, жеке тұрғылықты орынды электрмен
8. 6 – 10 – 35 – 160 кВ
9. УКВЗ және УКЗН типтегі мұнай газ желілерін катодты
10. Ұлттық тұтынушылардың электротұтыну және шаруашылық тауарлар.
Кәсіпорынніңшығаратын тауарлардың негізгі ерекшеліктері:
жаңа замандық италяндық және неміс құралдарын пайдалану арқасында әлемдік
мүмкіншілікті және бәсеке қабілеттілікті бағалар – трансформатор құралдарға баға
пайдалану мерзім ішіндегі сервистік және кепілдемелік қызмет көрсету;
Қазақстандағы өндірушілердің ұқсас құралдардың қатыспауы;
бос қадамдар жоғалуының минималды деңгейімен және де минималды габариттер
өзіндік құнның төмендеуі.
"Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы акционерлері болып табылатындар:
Компания иегерлері "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы акцияларын
Кәсіпорындар, ұйымдар мен жеке тұлғаларға әртүрлі қызмет көрсету және
Бұл акционерлік қоғамның трансформаторлық құралдарды өндіру бойынша Қазақстандағы монополист
Бұл акционерлік қоғамның тұрақты клиенттерінің ішіндегі белгілі компаниялар:
1. тауар өндірісінің көлемін бір жылда 3 млрд. теңгеге
2. кәсіпорынды басқаруды ұйымдастырудың тиімділігін арттыру;
3. өндіріске жаңа технологияны енгізу;
4. кәсіпорынның ескі техникасын жаңарту есебінен техникалық жарақтану;
5. жаңа өнімдер өндіруді үйрену және ескілерді модернизация
6. халықаралық ІSO 9001-2000 сапа стандарттарына байланысты сыртқы аудит
Осы көрсетілген мақсаттар жалпыға ортақ болып табылады. Сапа көрсеткіштері
Басқару құрылымы. Кәсіпорын басшылары өндірістегі өндіру жұмыстарын қамтамасыз ету
Техникалық директор жұмыс істейтін еңбек жағдайының қауіпсіздігін құру, өндірістегі
Бас бухгалтер барлық ресурстар түрін тиімді пайдалануды бақылайды және
Кәсіпорынның персонал құрылымы
Атаулары Адамдар саны
Бас директор
Атқарушы директор
Техникалық директор
Коммерциялық директор
Қаржылық директор
Конструклық-технологиялық бөлім
Зауытты басқарудың басқа жұмысшылары
Дәнекерлеуші
Дақпырттаушылар
Молярлар
Қырнаушылар, бұрғылаушылар, фрезеровшілер
Ораушылар
Трансформатор құрылысын жинаушылар
Трансформаторлық болатты кесушілер
Траснформатор жинаушылар
Электр дәнекерлеушілер
Электриктер
Жөндеу-слесорлары
Жүргізушілер, такелажиниктер
Басқа да өндіруші персоналдар 1
1
1
1
1
36
36
47
25
11
16
24
23
7
18
33
30
25
27
129
Мамандар бөлімі келесідей міндеттерді атқарады: кәсіпорынның жеке құрамына
2.2 Кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметін талдау
Кәсіпорын қаржылары - бұл өнімді өндірумен өткізу процесінде; басқа
Активтер құрылымындағы ағымдық активтер айтарлықты орынға ие.
Пассив құрылымындағы меншікті капитал үлесі (66,89 %) 33,41 %
«Кентау трансформатор зауытың кәсіпорынның активтер үлесі Кесте 2.2
Атаулар 01.01.01 01.01.02 01.01.03 01.01.04 01.01.05
Активтегі негізгі құралдардың үлесі 11,66% 7,41% 8,32% 14,56% 14,22%
Активтегі ағымдағы құралдардың үлесі 88,84% 92,59% 91,68% 85,41% 85,78%
ТМЗ 46,19% 55,91% 56,66% 61,90% 51,87%
Дебиторлық қарыздар 38,66% 31,99% 27,21% 18,56% 27,86%
Пассивтегі меншікті капитал үлесі 37,97% 66,34% 50,58% 63,19% 66,89%
Пассивтегі ағымдық міндеттемелер 62,03% 32,56% 49,42% 36,81% 33,41%
2005 ж. 1-ші қаңтардағы есеп бойынша несиелік берешек 643
Кәсіпорынның пайда мен шығындардар есебі
Көрсеткіштер атауы 2000 2001 2002 2003 2004
Өнімді (жұмыс, қызмет) өткізудегі табыс
Өткізілген өнімнің (жұмыс, қызмет) құндылығы 721052 1240187 850584
Жалпы табыс 64588 46639 174715 168932 176125
Кезең шығындары, барлығы 64438 45566 139307 141475 150129
Оның ішінде:
Жалпы және әкімшілік шығындар
64438
45566
139307
141475
150129
Өткізу бойынша шығындар -
Пайыз бойынша шығындар - - - - -
Негізгі қызметтердегі табыс 150 1073 35407 27457 25996
Негізгі емес қызметтердегі табыс 4037 27 97 4159 5720
Салық төлемдеріне дейінгі табыс 4178 1100 35505 31616 20276
Табыс салығы бойынша шығындар
Салық төлемдерінен кейінгі табыс 3745 1100 26404 31615
Төтенше жағдайлардың табыс - - - - -
Таза табыс 3745 1100 26403 31615 20276
2004 жылы кәсіпорынның таза пайдасы 20,3 млн. теңге немесе
Ақша құралдарының қозғалысы жайындағы есеп (КЭШ-ФЛО) бойынша талдау көрсеткендей,
Кесте 2.4
Өтімділікті төлем қабілеттілікті және іскерлік белсенділікті бағалау
Өтімділік коэфициенті 2000 2001 2002 2003
Жабылу коэфициенті CR 1.42 2.84 1.86 2.27 1.82 >=1,6
Жылдам өтімділік коэфициент (QR) 0,64 1.09 0,69 0,90 0,79
Абсолют өтімділік коэфициенті 0,02 0,11 0,14 0,14 0,06
Таза жұмыс істейтін капитал, мың .теңге 252726 1093641 770906
Төлем қабілеттілік коэфициенттері
Меншікті заемқ капиталдық қатынасы 1,6 0,5 1,0 0,7
Жалпы міндеттердің жалпы активтерге қатынасы 0,6 0,6 0,3 0,5
Автономиялар коэфициенті 0,38 0,66 0,51 0,59 0,63 >0,5
Дебиторлық және несиелік берешектердің арақатынасы 0,63 1,01 0,55 1,15
Меншікті айналымды құралдар қорын қамтамасыз ету 0,57 1,07
Қызметтер коэфициенті
Дебиторлық (RТ) есебі бойынша құралдар айналымының коэфициенті 2,12 2,21
Алудағы есептің өтелу мерзімі, күн 170,18 163,03 174,28
Кредиторлар есебі бойынша төлем мерзімі, күн 268,64 161,34 314,54
Материалдық қорлардың айналмалы коэфициенті 1,63 1,22 0,82 1,37 0,62
Күндегі (ІTD) материалдық қорлардың айналым коэфициенті
222
296
437
132
222
Тиімділік көрсеткіштері
Меншікті капитал тиімділігі 1,03% 00,9% 2,86% 2,86% 2,2%
Сауда тиімділігі 0,58% 0,11% 2,93% 3,84% 3,56% 0-10%
Жалпы пайда маржасы 8,22% 3,62% 17,40% 15,00% 9,25%
Таза пайда маржасы 0,48% 0,09% 2,58% 1,92% 1,06%
Активтер тиімділігі 0,39% 0,06% 1,45% 1,69% 1,02%
Жоғарыдағы кесте 2.4 бойынша өтімділік коэффициенттері қысқа мерзімді міндеттемелердің
2003 жылдағы айналмалы құралдар қорын қамтамасыз ету талап етілген
Сауда көлемінің динамикасы 2001 жылдан бастап айқын тенденцияларының
"Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамына
2.3 Кәсіпорын өнімдерін өткізу нарығын зерттеу
Республикадағы салаларды дамыту тенденциялары. Өнеркәсіптік саласындағы электрондық және электротехникалық
Қазақстандағы өнеркәсіптіің электрондық және электротехникалық салаларының дамуының потенциалды мүмкіншіліктері
1. Жергілікті шикізат көздері мен біліктіліккке қажетті арзан еңбек
2. Экономикалық дәлелденген өндірісті орындауға мүмкіндік бермеу негізінде жеке
3. Ұйымның құрастыру өндірісі, тез тозатын түтіндер өндірісі мен
Қазіргі таңда республикада электроэнергетикалық және электро құралдарды барлық ірі
Республикамызда қайта жаңартылған және дәстүрлі емес энергия көздерін кеңінен
ҚР территориясындағы "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы І-ІІ-ІІІ
Кесте 2.5
Трансформатор құралдарын шығаратын аймақтардың
үлесі (млн.теңге)
1999 2000 2001 2002 2003 2004
Қазақстан Республикасы 95,5 88,9 148,5 239,6 443,3 493,3
Батыс Қазақстан
Солтүстік Қазақстан
0,3 0,1 0,1 0,1 0,1
Атырау 85,5 75,9 145,1 234,7 393 399
Оңтүстік Қазақстан 10,0 10,0 0,1 2,3 39,4 80,6
Алматы қаласы
2,7 3,2 2,5 2,8 2,8
ҚР статистика жөніндегі Агенттігінің бұл мағлұматына сәйкес 01.01.05 ж
Трансформаторлық құралдарды ұлттық өндірушілердің өндіріс көлемін есептегенде отырып, жобаны
2.2. Шетелдік жеткізушілер. "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы
Трансформаторлық құралдарының экспорты мен импортының
құрылымы (мың $)
Көрсеткіштер 1999 2000 2001 2002 2003
ҚР-нан экспорттау 729,5 316 185,7 326,2 798,0 419,0
ҚР-ғы импорт 974,3 1684,4 245,18 5048,0 11244,4 22630,7
ТМД елдерінде трансформатор құралдарының импортының көп үлесін Ресей мен
ТМД елдеріндегі трансформатор құралдарын жеткізуші, елдердің ішінде Қазақстандақ нарықта
Кесте 2.7
Елдер Жеткізушілер атауы
Өзбекстан Трансформатор АООТ
Беларуссия Минскілік электротехнологиялық зауыт ААҚ
Украина Запорожтрансформатор ААҚ
Укрэлектроаппарат ААҚ
Ресей Трансформатор ААҚ
Электрозауыт Холдингтік компания ААҚ
Алтайлық трансформаторлар ААҚ
Ұзақ шетелдердегі жеткізушілердің арасындағы импорт үлесі трансформаторлық құралдарды жеткізу
2005 жылы "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы
2005ж сәйкес Республикада шығарылған өным көлемі 13661 мың $
Экспорт және импорт көлемін ескере отырып, трансформаторлық сыйымдылығын бағалаймыз
Кесте 2.8
2000 2001 2002 2003 2004
Өндіріс 1, 957,8 2378,4 25473 8974,1 8748,8
Экспорт 316,0 185,7 326,2 798,0 419,0
Импорт 1684,4 2451,8 5048,0 11244,4 22630,7
Ішкі нарық сыйымдылығы 3326,2 4644,5 7269,1 19420,5 30960,5
Ішкі нарықтың өсімі
40% 57% 39% 59%
Осыған орай ағымды кезеңде ішкі нарық сыйымдылығы 30 млн
Кәсіпорын қызметіне ықпал ететін факторлар
Қауіп-қатер
(бақыланбайтын факторлар) Салалар «КТЗң АҚ-ның күшті жақтары
Үкіметтің салық саясатының өзгерісі Нарықта тауар қозғалысын төмендеуі мүмкін,
Трансформаторлық құралдарды пайдалану деңгейінің төмендеуі. Өнімді өткізу темпінің төмендеуі
ТМД елдерінде трансформаторлық құралдары өндірісін өткізу Қазақстандағы импортты
Трансформаторлық құралдар экспорты артуда 2004 ж трансформаторлық құралдар Азербайжан
Қазіргі таңда нарықта ұқсас тауарлардың бар болуы нарықтық тұрақты
“Кентаулық трансформаторлық зауыт” АҚ күшті елдердегі өніміне (бақыланатын факторлар)
Бөлім 3. Кәсіпорынның бизнес жоспар тиімділігі және оны
бағалау әдістері
3.1 Бизнес жоспардың өндірісте алатын тиімділік орны
Қазіргі нарықтық жағдайда
Бірқатар жылдар бойы біздің елімізде ғылыми-техникалық прогреске және оның
Бұндай жағдайда кәсіпорын өндірісінің тұтынушылар арасындағы тікелей келісімдер болуы
- салық және салық жеңілдіктері;
- несие және салымдар бойынша проценттер;
- валюта бағамы;
- амортизациялық нормалардың аударымы және тағы басқалары жатады.
Қазіргі жағдайда кәсіпорының даму жоспарын құруда, жоспарлау әдістерін жетілдіру
Норма - белгілі бір уақыт кезеңінде белгілінген сапада белгілі
Норматив – жұмыс уақытының, материалдық және қаржы ресурстарының салыстырмалы
Қолданылатын технико-экономикалық нормативтері мен нормалары, прогрессивті болуы керек, яғни
Нормаларды құрудың ең жетілген әдісі - есепті талдау. Бұнда
Жоспарлауды жалпы экономикалық тұрғыда қарағанда - бұл нарық
Кәсіпорынды жоспарлау - бүл ең маңызды процесстедің бірі болып
Андре Файоль: “Басқару – бұл болжау, ал болжау –
Көптеген экономисттердің байқауынша жоспар қүрылмаған кәсіпорындарында қажетті жағдайда уақытылы
- келешекте пайдаланылатын жағымды жағдайларды дайындау мүмкіндігі;
- туындалатын мәселелерді айқындайды;
- жұмыскерлердің келешектегі жұмыс барысына өз шешім-дерінің орындалуына ынталандыру;
- кәсіпорын қызметін үйлестіруді жақсартады;
- кәсіпорынның ақпарат қажеттілігін қамтамасыз ету мүмкіндігін жоғарылатады;
- кәсіпорын ресурстарын тиімді пайдалануынын қамтамасыз етеді;
- кәсіпорынның бақылауын жақсартады.
Кесте 3.1
Өндіріс атауы Сипаттамасы
1. Дайындаушы- дәнекер Жиынтық өндіріс үшін
2. Орамдау – жинақтау. Трансформаторларды жинақтау бойынша цех пен
қатты ағаш түрінен дайындалған өнімдкрді шығару бойынша сала.
қағаз – бакелиттік бөлшектерден дайындап шығару бойынша сала.
пластмассадан бөлшектер және май ұстайтын резеңкелерден формалы бөлшектерді дайындау
электрокартондардан және кабельдік қағаздардан шығатын бөлшектертерді дайындау бойынша сала.
автоматтандырылған және жартылай автоматтандырылған желілердегі пластиналарда электротехнологиялық трансформаторлық болатты
трансформатор орамдарын орау саласы.
магниттік желілермен орамдарды жинау саласы.
аргона саласында орамдарды біріктіру желісін дәнекерлеу саласы.
трансформаторлық майды құю мен бакке жіберуде белсенді бөліктерді жинастыру
тәжірибеден өткізу саласы.
трансформаторлық майларды кептіру саласы.
болат бөлшектерді және түрлі прокаттау, цинктелген, қалайылау, фосфатталған, хромдалған,
комплектті трансформаторлық қосалқы станцияларды топтастыру және пайдалану саласы.
3. Қызмет көр-сететін өндіріс -
- жөндеу – механикалық сала.
- өндірісті дайындау бойынша сала.
- жөндеу – құрылыстық сала.
- электрожөндеу сала.
- транспорттық сала.
- сығылған ауаның қатысуын қамтамасыз ету
Кәсіпорынның экономикалық тиімділігіне ойдағыдай жету үшін оның қаржылық көрсеткіші,
Кәсіпорын электроқуат пен суды тұрақты қамтамасыз етеді. "Кентау
Бизнес-жоспардың мәні жаңа экспорттық бағдарланған өнімдер негіздемесі үшін трансформаторлық
Трансформатор өндірісі өзіне металлоконструкциялық трансформаторлар өндірісін, орамдарды орау, магнит
Трансформатор орамдарының өндірісі.
а) НН орауышын орау. Зауытта фольгоналотикалық станоктың болуы CTOLBEPG
ә) ВН орауышын орау. Зауытта ораушы станогы бар LAE
Трансформаторлық майды тазалау, кептіру, фильтрлеу және құю. Трансформаторлық майды
Құрғақ трансформатор өндірісі. HUBERS фирмаларының вакуум-құюшы құрылғылары дәл қазіргі
Трансформаторлық құралдарды өндіру келесі шикізаттар мен материалдар талап етіледі.
Ұсынылған модернизация есебімен жобаны жүзеге асыру үшін "Кентау трансформатор
Кәсіпорын бизнес жоспарының негізгі мақсаты - "Кентау
Жобаны жүзеге асыру бірінші кезекте ұлттық экспорттық бағдарланған өндірісті
Потенциалды жабдықтаушылар құралдары анықталған.
"LAE" фирмасы Италия;
"Тесар-экспорт" ПКФ Ресей;
"MEІER VACUUM TECHІK" фирмасы Германия;
"HUBERS" фирмасы Германия;
"Уралкомпрессмаш" ААҚ РЕСЕЙ.
Алдын ала есептеу бойынша жаңа құралдар негізінде және жөндеу
Жоба тиімділігі.
Жобаны ж.үзеге асыру Қарашағада және Каспийде жұмыс істейтін, құралдарды
Жобаны жүзеге асырудағы негізгі пайда:
Трансформаторлық өндірісте техникалық жарақтану және жаңа заман технологиясын қолдану.
Ұлттық өндірісті дамыту және экспорттық бағдарланған өнімнің шығарылуы.
Жаңа жұмыс орындарын қалыптастыру.
Тұтынушыларды трансформаторлық құралдардың жаңа буымен қамтамасыз ету.
Кәсіпорынның келешектегі дамуына бағытталған пайданы алу.
Қазіргі таңда Компания ҚР-ның нарығындағы сияқты, әртүрлі бағыттағы электротехникалық
200 квт-дейін БУЭСКН винттік сорғыштарды басқару блоктары, төмен вольтты
Жоба шеңберінде трансформатор өндірісін модернизациялау ұсынылады. Есеп үшін "Жалпы
Жаңа заман өмірінде бірде бір компания бірде бір тұрғын
Жобаны жүзеге асыру үшін жаңа құралдырды пайдалануға, персоналдарды оқытуға
Заемдық құралдар келесідей түрде орналастырылады:
Кесте 3.1
Инвестицияларға бағытталған Сумма. мың.$
Құралдарды пайдалану 3 213.35
Құралдарды монтаждау және жөндеу жұмысшыларын жүргізу 264.65
Персоналдарды оқыту 120.00
Барлық заем 1 598.00
2005 жыл басында "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамының
Жүргізілген есеп бойынша 3% мөлшерлеме дискотирлеуге келесі мәліметтер алынған:
Қайтарым кепілдемесі. "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамының кепілдік
Кесте 3.2
№ Көрсеткіштер атауы Көрсеткіштер мәні. мың. $ АҚШ
1. Инвестициялық жалпы көлемі 3598
2. Займ соммасы 3598
3. Сауданың таза көлемі 65 217
4. Жалпы түсім 34 937
5. Операциялық пайда 20 690
6. Жалпы пайданың рентабельділігі 53.57 %
7. Операциялық пайданың рентабельділігі 31.72 %
8. Таза пайда 14 842
9. Таза пайданың рентабельділігі 22.76 %
10. Рентабель пайдалылығының индексі 3.78 %
11. NPV алынған таза табыс 9999
12. Жобаның өтімділігі, жыл
13. Инвестицияның қайтарымдылығы 277.91 %
14. TRR рентабельділігінің ішкі нормасы 108.26%
Есептеу әдістемесі
Бизнес-жоспар құрылуы бойынша жұмыс 1998 жылғы TASІC бағдарламасының шеңберінде
3.2. Инвестициялық бизнес жоспарлау процесінің тиімділігін есептеу
Халықаралық тәжірибелерде күрделі салымдардың тиімділігін бағалау ақшаның уақытша
Күрделі салымдардың пайдалану тиімділігін бағалау жолдары ақшалай ағымымен қарастырылады.
Күрделі салымдар жобаның белгілі бір мерзімде орындалуынан бастап
Күрделі салымдар тиімді болып есептеледі, оның ағымы мыналар үшін
Күрделі салымның бастапқы сомасы қайтарылса;
Салынған капиталдың қайтарымы қамтамасыз етілсе;
Ұсынылатын тәуелсіз инвестициялар жобасының тиімділігін анықтау, яғни бұнда жобаны
Салыстырмалы жобалар тиімділігін анықтау, яғни ұсынылып отырған бірнеше
Бизнес жоспардың жобалық тиімділігін бағалауда коммерциялық тиімділік - қатысушылар
Шығынсыздық нүктесін талдау жобаның экономикалық тиімділігін бағалау кезінде қолданылатын
Шығынсыздық - бұл базистің табыста және зиян әкелмейтін жағдайы.
Нақты өткізілген өнім санымен өткізудің залалсыз көлемінің арасындағы айырмашылық
Өнімді өткізудің залалсыздық көлемі бизнес-жоспарды өңдеген кезде негізін қалаушы
Берілген көрсеткіштерді есептеу өзара байланысты. Олар шығын өнімді өткізу
Маржиналды табыс – бұл өнімді өткізуден түскен табыс пен
2004 – 2008 жж. нарық сыйымдылығын болжамдау
2005 2006 2007 2008 2009
Ішкі нарық сыйымдылығы 39000 50700 65900 85600 111300
Трансформаторлық құралдарды тұтынудың өсуі кетелсі факторлармен орындалады:
1. Трансформаторлық құралдарды потенциалдық тұтынудың бірі ретінде мұнай өндіретін
2. "Қазақстан темір жолы" РГП құралдарын ұсынылған реконструкциялаумен модернизациялау.
3. Жаңа тұрғын үй эксплуатациясындағы және трансформаторлық құралдарға сұраныс
4. Потенциалды тұтынушылардың төлем қабілеттілігі.
5. Электроқуатты тарату жүйесіндегі жұмыс істейтін құралдар шығыны деңгейі
Сауда жоспары. Трансформаторлық қосалқы станцияларды сату жоспарын орындау үшін
1. 2000-2005 жж. кезең ішіндегі "Кентау трансформатор зауыты"
2. Нарықта алатын үлесі.
3. Модернизация есебімен өндіріс күшін арттыру.
4. Компаниялық бағалық саясаты.
Сауда болжамы (мың. $)
2000
факт 2001
факт 2002
факт 2003
факт 2004
факт 2005
факт 2006
болжам 2007
болжам 2008
болжам
1.Трансформатор-лар барлығы 1352 1640 1709 4383 4801 7984
2. Комплектті трансформаторлық қосалқы станция 539 684 811
3. Барлығы
Ішкі нарық сыйымдылығы үлесі 1892
8326
57% 2324
4645
50% 2520
7299
35% 6454
10127
41% 7799
19420
40% 13661
30960
44% 18797
39000
48% 24436
50700
48% 31767
65900
48%
"КТЗ" АҚ мен ішкі нарық сыйымдылығының арақатынасы бойынша сауда
1. "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы
2. Ішкі нарық жылына кемінде 30 % үнемі
3. "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамының саудасы 3
4. "Кентау трансформатор зауыты" акционерлік қоғамы келесі 6
Кәсіпоырн шығаратын өнім саудасын арттыру үш фактормен түсіндіріледі:
Өндірістік ауданның толтырылуын арттыру.
Жаңа желіждерді жүргізу есебімен өндірісті арттыру.
Өнім сапасын арттыру арқылы потенциалды тұтынушыларға жеткізу көлемін арттыр
Кәсіпорында бизнес жоспардың маңызды бөлігіне қаржы жоспары жатады. Ұйымның
- стратегиялық мақсаттың өңделуімен, нақты қаржылық көрсеткіштер формасына ие
- кәсіпорынның қаржылық ақпаратын орнату үшін стандарттар орнатылады;
- кәсіпорынның бүкіл жоспар жиынтығын орындау үшін қажетті шығындар
- жалпы кәсіпорынның стратегиясын құруда және оған түзетулер енгізу
Қаржы құру бүкіл сыртқы ортамен байланыс жасаудың негізгі құралы
Қаржы жоспарлар жүйесі келесі элементтерді қарастырады:
- баланс болжамы;
- табыс және залал есеп беру болжамы;
- қаржы бюджетін болжау;
- маңызды қарды көрсеткіштерін болжау
- қаржылық жоспарлаудың нәтижесін жазбаша түрде көрсету.
Кәсіпорынның қаржылық жобасы. Жобаны қаржыландыру үшін 7,8 млн $
Кесте 3.5
Атауы $ Мерзімі Пайызы
Несие 3,598,000,00 3 жыл 10 %
Есептеу үшін несиелік құрал біртегіс төлем болып қабылданатындығы қабылданды.
Несие бойынша пайызды есептеу әдісі – несие бойынша пайыздар
Қаржылық несиелік ресурстардың орналасуы
Кесте 3.6
Инвестициялардың бағыты Мың, $
Құралдарды шару 3 213,35
Құралдарды монтаждау және жөндеу жұмысын бастау 264,65
Персоналдардың білім алуы 120,00
Барлық займ 3 598,00
Меншікті салым ретінде жоба авторы компанияның есеп айырысу шотындағы
Қаржыландыру көздерінің бөлінуі Кесте 3.7
Мың, $ Мың, теңге Табиғи жар. Үлесі
Ақша түріндегі капитал "КТЗ" ААҚ 4980,81 23179626
45%
Табиғи түріндегі капитал "КТЗ" АҚ
4464,09
30%
Заемдық құралдар 3598,00
24%
Қаржылық шолу және іс әрекеттің күтілген нәтижелері
Кәсіпорын бизнес жоспарының басталу мерзімі, несиелік құралдар көрсетілу мерзімі:
Жүргізілген есеп
ҚР-ның салық кодексімен сәйкес негізгі салыққа кіретіндер (кесте 3.8):
Кәсіпорын жоспар бойынша төлейтін салық түрлері
Салық атауы База Кезең Мөлшері
Корпоративті табыс салығы Қосылған құн ай. төл. 30%
ҚҚС Қосылған құн ай 15%
Міндетті әлеуметтік бөлектулер Еңбек ақы ай 1,5%
Әлеуметтік салық Еңбек ақы ай 20%
Мүмкін салық Нег.құр.(жыл 4 рет) жыл 1%
Амортизация Негізгі құрал
Құрал
Құрал жыл
жыл Норма б/ша
15%
15%
Транспорттық салық
жыл 1200$
Қоршаған ортаны қорғау Экология бойынша комитет бекітеді жыл 1
Табыс құрылымы. Нарық жағдайын және өндіріс күшін есептей отырып
Кесте 3.9
1жыл 2жыл 3жыл
Трансформаторлық құралдар, мың кВа 1045 1358 1766
Сауда көлемі, мың,$ 18797 24436 31767
Өндірістік бағдарлама күші 6300 кВа дейінгі келесілер негізімен күші
Жүргізілген есеп бойынша тиімділікті анықтайтын негізгі интегралды көрсеткіштер алынған:
1.РВР жобаның өтімділік мерзімі – инвестицияға шығынды жабатын кәсіпорынның
2. Түсімдік индексі РІ – ол да солай, табстылық
3. Алынған таза табыс NPV – инвестициялық шығындардан алынған
4. Тиімділіктің ішкі нормасы ІRR (олда солай – табыстылықтың
Жүргізілген есеп бойынша келесі тиімді жоба көрсеткіштерін алған. Орталықтандыру
Бизнес жоспардың негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер атауы Ерек.көр. мың. $
1. Инвестицияның жалпы көлемі 3598
2. Займ соммасы 3598
3. Сауданың таза көлемі 65217
4. Жалпы түсім 34937
5. Операциялық пайда 20690
6. Жалпы түсім тиімділігі 53,57%
7. Операциялық пайда тиімділігі 31,72%
8. Таза табыс 14842%
9.Таза табыс тиімділігі 22,76%
10. Табыстылық индексі PІ 3,88
11. Таза тартылған табыс NPV 9999
12. Жоба өтімділігі, жыл 2
13. Инвестиция қайтарымдылығы 277,9%
14. Тиімділіктің ішкі нормасы ІRR 108,26
Жобаның шығынсыздығын талдау. Жобаның шығынсыздығын талдауды жүргізу үшін жобаның
Үнемі болатын шығындарға жалпы шығындар, салық төлемдері, еңбек ақы
Сосын өндірістің шығынсыз нақты көлемі бойынша жиынтық кесте көрсетілген.
Қорытынды
Қазіргі уақытта кәсіпорындарда өндірісті басқару жүйесін жоспарлау маңызды орын
Жұмыс бойынша келесідей қорытындылар жасауға болады.
Біріншіден, дипломдық жұмыстың негізгі бөлімінде бизнес-жоспарды құрудағы әдістері мен
Екіншіден, кәсіпорынның бизнес-жоспарын мазмұны мен құрылымы сипатталады. Бизнес жоспардың
Бұның ішінде өндіріс жоспарында потенциалды серіктестер трансформаторлық құралдарды өндіру
Үшіншеден, кәсіпорының іс-жоспар тиімділігінің өлшемі және оны бағалау әдістері,
Пайдаланылған әдебиеттер.
Бисенғазиев М.Б., Хамитов А.Ш. «Кәсіпкерлік негіздерің Алматы «Экономикаң 2001ж.
Базылев Н.И., Базылева М.Н. «Основы бизнесаң Москва «Мисантаң 2003г.
Исабеков Б.Н. «Кәсіпкерлік құрылымдардың бизнес жоспарын жасау процестерінің методологиялық
Журнал «Малый и средний бизнес Казахстанаң Астана 2006ж.
Басовский Л.Е. «Прогнозирование и планирование в условиях рынкаң Москва
Пелих Ю.П. «Бизнес-план или как организовать собственный бизнесң «Финансы
Черняк В.З. «Бизнес-планированиең Москва 2003г.
Анискин Ю.П. «Организация и управление малым бизнесомң 2004г.
Джозеф А.Ковелло, Бриан Дж., Хейзелгрен «Бизнес-планың Москва «ЗАО Биномң
Панкрухин А.В. «Как составить бизнес-планң Минск 1999г.
www.rambler.ru
www.kіsі.kz
www.bankreferatov.ru
www.khabar.kz
www.oup.ru
www.google.kz
www.yahoo.com
www.5ballov.ru
www.referat.ru
www.aіkyn.kz
70