Жоспар
Кіріспе 3
І тарау: Жер салығының пайда болуы, мәні, мазмұны
1.1 Жер салығының экономикалық маңызы 5
ІІ тарау: Заңды тұлғаларға салынатын жер салығының ерекшеліктері.
2.1 Салықты төлеушілер, объектісі, мөлшерлемелері 8
2.2 Салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері 24
2.3 Салық кезеңі және салық декларациясы (Алматы облысы,
Қорытынды 36
Қолданылған әдебиеттер 38
Кіріспе
Барлық деңгейдегі - мемлекеттік, республикалық, жергілікті бюджеттердің қаржылық
Кез-келген мемлекеттің нарықтық дамуы салық саясатын, әсіресе экономиканың
Салықтар өздеріне тән ерекше әдістермен әсер етуді іске
Қазақстан Республикасының салық саясатын салықтық реттеудің құралы ретінде
Салық реформаларын республика халқының тұрмысын жақсарту перспективалары, әсіресе
Халықтың меншігіне салынатын салықтар жергілікті, тура нақты салықтарға
Тақырыптың маңыздылығы. Жер және жер ресурстары экономикада өз
Жер кез келген мемлекеттің негізгі байлығы, ал Қазақстан
Тек осындай жерді жаппай тиімсіз пайдалану, тасталынған және
Осыған қоса оған төлем немесе оны меншікке беру
Жер ауыл шаруашылығында негізгі өндіріс құралы. Онсыз азық-түлік
Жер салығының ауыл шаруашылығында негізгі мәні ретінде болуы
Жерге салық салу мәселесінің әртүрлі жақтарын қарастыру оның
Егер жер өндіріс факторы ретінде пайдаланылмаса онда қайта
Курстық жұмыстың мақсаты – жалпы жер салығының мәні,
Осы мақсатқа жету үшін келесідей мәселелерді қарастырып
1. Жерге салық салудың пайда болуы мен Қазақстан
2. Жер салығының нормативті, құқықтық базасы.
3. Жерге салық салудың мәселелері мен оларды жетілдіру
І тарау: Салықтың экономикалық мәні
1.1 Жер салығының экономикалық маңызы
Мемлекеттің қоғамдық пайдасына Жалпы Ішкі өнімнің (ЖІө) белгіленген
Жарналарды ЖІӨ-ң негізгі қатысушылары іске асырады:
1. Материалды және материалды емес құндылықтарды өз еңбегін
2. Кәсіпкерлік салада қызмет ететін шаруашылық субъектілері, капитал
Салық жарналары, алымдар, баждар және басқа да төлемдерден
Салықтар заңды түрде белгіленген мөлшерлеме бойынша азаматтар мен
Енді, осы салықтардың ішіндегі жер салығына тоқталайық. Жер
Бұл салық жер учаскелерін нақты пайдалануды есептеу табысына
Жер салығын енгізу ең алдымен жерді және басқа
Рентаны төлеу жер үлесін пайдалану үшін төлем емес,
ТМД мемлекеттері мен дамыған елдерде қолданылатын жер салықтарының
- жер салығының функциялары - жер салығының кәсіпорындарға,
- салық төлеушілердің қайнар көздері - салық төлеушілердің
- салық көлемін белгілеу-салық салу ауыртпалықтарын анықтау әдістері;
- салық салу объектілері-салық салуға жататын жерлердің құрамы;
- салық салуды анықтау үшін база-мысалы: баға, рента
- салықты алушылар - қай бюджетке (республикалық, жергілікті)
- басқа салықтармен өзара байланысы - салық салудың
- жер салығын төлеушілер категориясы-кооперативтік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
1-Кесте
Жер салығы жүйелерінің талдауы
Жер салығын сипаттайтын элементтер сыныптамасы ТМД елдері Европалық
1. Салықтың функциясы + -
2. Салықтың қайнар көздері + -
3. Салық көлемін белгілеу + -
4. Салық объектілері + +
5. Салықты анықтау базасы - +
6. Салықты алушылар - -
7. Басқа салықтармен байланысы + -
8. Жер салығын төлеушілер категориясы + +
Біріншіден, жер салығының функциясы және оны төлеудің
Екіншіден, жер салығы функциясын салық салу жүйесіндегі басқада
Үшіншіден, жер салығының мөлшерлемелерін анықтау үшін база оның
Жер салығының жергілікті бюджетке түсуінің маңызы. Жер салығы
Біріншісі, олардың тікелей мемлекеттік бюджетке түсуі және әртүрлі,
Екінші нұсқасы, жер салығы түріндегі жиналған қаражаттардың көп
Біріншіден, ренталық табыстар, жер салықтары жергілікті бюджеттің тұрақталуына
Үшіншіден, жер салығы түріндегі жинақталған қаражаттар тікелей сол
Осыдан жергілікті бюджетке жер салығы түріндегі түсетін қаражаттар
Соңғы нәтижеде жер салығы түрінде алынған қаржылар халықтың
“Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
ІІ тарау: Заңды тұлғаларға салынатын жер салығының ерекшеліктері.
2.1 Салықты төлеушілер, объектісі, мөлшерлемелері
Жалпыға мәлім болатындай Қазақстан Республикасының Конституциясына сай жер
а) шаруа-фермерлік қожалықтарына;
б) шаруашылық жүргізу немесе оперативті басқару құқығында ғимараттар
в) ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы өндірісін жүргізетін
г) заңда көрсетілген басқа да жағдайларда.
Заңның соңғы тармақының мәліметтері бойынша жер бойынша мемлекеттік
2001 жылдың 24 қаңтарынан №152-2 Қазақстан Республикасының “Жер
Қазіргі кезде жерді пайдалану бойынша мәселелерді шешу жауапкершілігі
Комитеттің жергілікті органдары әртүрлі жағдайларға байланысты өз қалаулары
1996 жылдың 8 мамырынан Қазақстан Республикасының Үкіметі “мемлекет
Сонымен қатар №1 қосымшада мемлекет жерлерді сатқандағы жер
Қазақстан барлық ТМД елдері сияқты жаңа қоғамдық-экономикалық және
Қазақстан Республикасында – ТМД мемлекеттері ішінде ең біріншілердің
Елдің негізгі заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің заң
Ал үшінші саты Қазақстан Республикасының 2001 жылдың 24
Алдыңғы заңдар сияқты соңғы “Жер туралы” заңы Қазақстан
Ауыл шарушылығы мақсатындағы жерлер;
Елді мекендер алып жатқан жерлер;
өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және тағы басқа ауыл
Ерекше қорғалатын табиғи аймақтар жерлері, емдеу, рекреациялық және
Орман қоры жерлері;
Су қоры жерлері;
Запастағы жерлер.
Жерді белгілі бір категорияға жатқызу оның мақсатты пайдаланылуын
Төменде 2-Кестеде жер қатынастарының институттары заң негіздерінің өзгеруіне
2-Кесте.
1998 – 2003 жылдар арасында жерлерді категориялар бойынша
Жерлер категориялары 1998 жыл 2000 жыл 2001 жыл
млн. га % млн. га % млн. га
Барлық жерлер
Оның ішінде:
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы
Елді мекендердің
өнеркәсіп,
Ерекше қорғалатын территориялар
Орман қоры
Запастағы, су қоры 271,6
220,7
2,1
19,8
0,8
9,9
0,8
17,5 100
81,3
0,8
7,3
0,3
3,6
0,3
6,4 272,1
194,8
19,2
17,4
0,9
10,9
0,9
28,0 100
71,6
7,1
6,4
6,3
4,0
0,3
10,3 270,1
93,6
20,2
11,1
1,2
22,2
3,6
118,7 100
34,5
7,5
4,1
0,4
8,2
1,3
44,0 -1,5
-127,6
+18,1
-8,7
+0,4
+12,3
+2,8
+101,2 99,4
-2,4
9,6
-1,8
1,5
2,2
4,5
6,8
2-Кестеде берілген көрсеткіштерден едәуір өзгерістерді ауыл шаруашылығы жерлері
Ауыл шаруашылық жер пайдаланушылар үшін, шаруашылық айналымнан жерге
1990 жылдан бастап ауыл шаруашылығы мақсатындағы 16 миллион
Қазақстан Республикасының статистика бойынша Агенттігінің мәліметтері бойынша халық
Көптеген, әсіресе шөлді және шөлейтті аймақтардағы шаруашылық субъектілерінің
Осылайша жер категориялары арсындағы өзара ара қатынастың жер
Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке төленетін басқада
1. Ерекше қорғалатын табиғи территориялар жерлері;
2. Орман қорлары жері;
3. Су қоры жері;
4. Запастағы жерлер.
Бұдан басқа салық сау объетісі болып жалпы пайдаланудағы
Ауыл шаруашылығы жерлерінің, әсіресе егістік алқабының қысқаруы ғылыми
Аграрлық реформаның басының өзінде Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдарының
Елдің ауыл шаруашылық дағылдарының қажетті көлемде өндірілуін, халықты
- химиялық және биологиялық әдістерді тиімді пайдалану жағдайындағы
- егістіктер құрылымын өзгерту;
- топырақ қорларының егу аймақтарын толығымен игеру;
- дәнді дағылдарды егуде топырақты қорғаудың техникасын жетілдіру
- егістік ауданының барлығында ауыл шаруашылығы дақылдары, өсімдіктердің
- агроландшафттарды құру, мелиоративті шараларды рационалды өткізу мен
Бірақ та елді жайлаған экономикалық дағдарыстың салдарынан тек
Өндірістің үдемелі факторлары іске қосылмаған, сондықтан өсімдік өсіру
Жер салығы жер ауданының бірлігіне жыл сайынғы белгіленген
Жер салығының мазмұнын жүйелеу үшін жалпы белгіленген салық
3-Кесте
Жер салығының әртүрлілігінің сыныптамасы
№ Сыныптау белгілері
1 2
1 Төлеушісіне қарай -заңды тұлға төлейтін (резидент және
2 Жерге төлем түріне қарай -жер салығы;
-жалдық ақы;
-жердің нормативті бағасы.
3 Мақсатты арналуы мен меншігіне қарай -ауыл шаруашылық
-елді мекендер жерлері;
-өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқада ауыл шаруашылық
-ерекше қорғалатын территория жерлері (емдеу, рекреациялық және тарихи-мәдени
-орман қоры жерлері.
4 Салық салу мақсатына қарай -тұрғын үй қоры,
-тұрғын үй қоры алып жатқан жерлер.
5 Салық салуға жатпайтын жерлер -ерекше қорғалатын территориялар
-орман қоры жерлері;
-су қоры жерлері;
-запастағы жерлер.
6 Салық салу объектісі болып табылмайтын жерлер -жалпы
7 Салық салу объектісі бойынша келесі ұйымдар үшін:
мұнай мен газды өндіруді және тасымалды жүзеге асыратын
-энергетика және электрофикация жүйелері;
-Теміржол тораптары, бөлу сызығы, станциялары мен вокзалдар алып
-заңда көрсетілген тәртіпте электр беру желілері мен кіші
-мұнай құбырлары, газ құбырлары алып жатқан жер учаскелері;
-байланыс желілері тіректері алып жатқан жерлер;
-ортақ пайдаланудағы кесіп берілген белдеудегі мемлекеттік жолдар желісі
-Қазақстан Республикасының Үкіметінің шешімі бойынша консервацияланған объектілер орналасқан
3-Кестеде көрсетілген мәліметтерді талдай келе біз жер салығының
Жер салығының объектісі болып белгіленген тәртіпте заңды тұлғалар
Жер салығын алу мен бекіту негізі жер пайдалану
Жер салығының мөлшерлемелері әртүрлі бағалы аймақтар бойынша дифференцацияланатын
Мөлшерлемелер туралы оларды есептеу кезінде болған қателермен
Нарық қатынастарына көшуге байланысты Қазақстанда 1995 жылы жер
Қазақстанда жер қорының қайта бөлінуі жүрді, жерде әртүрлі
Елді мекендер мен бұрынғы колхоздар, совхоз, бригада, бөлімшелер
Сонымен қатар бұл кәсіпорындардың бір бөлігі ірі шаруа
Шаруашылық қожалықтардың бір бөлігі жиынтық жер пайдалану негізінде
Ал Қазақстан Республикасында жалпы мақсатты пайдаланудағы жер қорының
1. Ауыл шаруашылығы мақсатында, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге
2. Елді мекендердің, елді мекендер шекарасы шегіндегі жерлер
3. өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқа да
4. Табиғи қорғалатын, емдеу, рекреациялық, тарихи-мәдени бағыттағы жерлер
5. Орман қорының жерлері (4,0%)
6. Су қорының жерлері (0,3%)
7. Мемлекеттік запастағы жерлер (10,3%)
Ал ауыл шаруашылық жерлердің құрамында жайылымдар мен шабындықтар
4-кесте.
Қазақстан Республикасында жерді пайдалануды талдаудың деңгейі .
Жер пайдаланудың атауы 1998
жыл Үлес салмағы, % 2000
жыл Үлес салмағы, % 2003
жыл Үлес салмағы, %
Ауыл шаруашылық ауданның барлығы
Құрлық
Егістіктер
Жайылымдар
221,5
216,4
34,4
182,0
-
100
16
84
181,2
161,0
25,8
135,2
-
100
16,1
83,9
106,0
98,0
19,7
78,3
-
100
20,1
79,9
Осылайша кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан Республикасында жерді негізінен
Жоғарыда айтып кеткендерге сүйенетін болсақ, біз осы ауыл
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы
1. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы
2. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы
Келесідей жер санаттары салық салуға жатпайды:
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
2. Орман қорының жерлері;
3. Су қорының жерлері;
4. Запастағы жерлер.
Бұл жерлер пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер
Қазақстан Республикасында жер салығын төлеушілер болып:
1. Жеке меншік құқығындағы, тұрақты жер пайдалану құқығындағы,
2. Жоғарыда аталған құқықтары бар заңды тұлғалардың құрылымдық
Ал келесі тұлғалар салық төлеушілер болып табылмайды: бірыңғай
Егер мемлекеттік бюджеттен қамтылатын ұйымдар, қылмыстық жазалауды атқару
Жер салығын төлеушілер үшін жер салығы:
1. Меншік құқығын,тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша
2. Жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр
Егер жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын
Тұрақты жер пайдаланудың, бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдаланудың
Салық салу объектісіне тоқталатын болсақ, жер учаскесі (жер
Ал салық салу объектісі болып табылмайтындар қатарына жататындар
Кейде жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтауға тура
Салық базасы – жер салығын анықтауда жер учаскесінің
Салық мөлшерлемелері. Берілген аймаққа салық мөлшерлемесі республика бойынша
Оларды анықтау кезінде топырақтың құндылықының сапасы ескеріледі. Сондай-ақ
Енді жер санаттары бойынша салық мөлшерлемелерін қарастырып көрелік
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын салық мөлшерлемелері. Бұл
Жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарының кәдімгі
Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың ашық-сарғылт,
Ал жеке тұлғаларға берілген ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге
- көлемі 0,50 гектарға дейінгіні қоса алғандағы жерлерге
- ал көлемі 0,50 гектардан асатын жерлер алаңына
Егер ауыл шаруашылық мақсаттары үшін пайдаланатын ауыл шаруашылық
Елді мекендердің, өнеркәсіптің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орман
Бұл ретте жекелеген салық төлеушілер үшін жер салығының
Келесі қарастыратынымыз ол елді мекендер жерлеріне салынатын салық
Елді мекендердің жерлеріне (үй іргесіндегі жер учаскелерін қоспағанда)
Елді мекеннің түрі Тұрғын үй қоры, соның ішінде
1 2 3
Қалалар:
Алматы
Астана
Ақтау
Ақтөбе
Атырау
Тараз
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Петропавл
Орал
өскемен
Шымкент
Алматы облысы:
Обл.бақыныстағы басқа қалалар
Аудандық бағы - ныстағы қалалар
Ақмола облысы:
Обл.бағыныстағы
28,95
19,30
9,65
6,75
8,20
9,17
9,65
8,68
5,79
6,27
9,65
5,79
5,79
9,65
6,17
6,75
5,79
5,79
0,96
0,96
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,39
0,39
0,39
Аудандық бағыныстағы қалалар
Облыстық маңызы бар басқа қалалар
Аудандық маңызы бар басқа қалалар
Поселкелер
Селолар (ауылдар)
5,02
Облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 85 пайызы
Облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 75 пайызы
0,96
0,48
0,39
0,39
0,19
0,13
0,09
Бұдан кейін біз үй іргесіндегі жер учаскелеріне салынатын
Елді мекендердің тұрғын үйге қызмет көрсетуге арналған және
Заң бойынша үй іргесіндегі жер учаскелеріне мынадай базалық
1. Астана, Алматы қалалары және облыстық маңызы бар
- көлемі 1 000 шаршы метрге дейін қоса
- ал көлемі 1 000 шаршы метрден асатын
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 1000 шаршы метрден
2. Басқа елді мекендер үшін:
- көлемі 5 000 шаршы метрге дейінгіні қоса
- ал көлемі 5 000 шаршы метрден асатын
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 5000 шаршы метрден
Тағы да бір тоқталатын жер санатымыз ол өнеркәсіп
Қазақстан Республикасының жер заңдарына сәйкес басқа жер пайдаланушылар
Ал магистральды темір жолдарды бойлай қорғаныстық екпе ағаштар
Енді өнеркәсіп жерлерінің ішіндегі елді мекендер шегінде орналасқан
Елді мекендер шегінде (аэродромдар алып жатқан жерлерді қоспағанда)
Елді мекендер шегінде, бірақ селитебті аумақтан тыс орналасқан
Ал елді мекендер шегінде орналасқан аэродромдар мен әуежайлар
Заңның мақсаттарының орындалуы үшін әуе кемелерінің ұшуын, қонуын,
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен орман, су қорлары
Ал егер осы жерлер жеке және заңды тұлғаларға
Автотұрақтар, автомобильге май құю станциялары және базарлар орналасқан
Елді мекендердің автотұрақтар, автомобильге май құю станциялары орналасқан
Жергілікті атқарушы орган белгілеген сауда орындары тікелей орналасқан
Жер салығының мөлшерлемелерін жергілікті органдардың шешімімен кемітілуі мүмкін,
Бұл ережелер мал сату базарларына қолданылмайды, оларға елді
Айта кететін жәйт, ол жоғарыда аталған жерлерді
Салық мөлшерлемелерін түзетуге келсек. Жергілікті өкілді органдар Қазақстан
Бұл жерде жекелеген салық төлеушілер үшін жер салығының
Заң бойынша келесі салық төлеушілерге жер салығы есептелген
- балаларды сауықтыру мекемелері, мемлекеттік табиғи қорықтар (биосфералық
- діни бірлестіктермен акционерлік қоғамдар, мекемелер, тұтыну кооперативтерінен
- косметологиялық қызметтерді қоспағанда, медициналық қызмет көрсету, мектепке
- қызметінің негізгі түрі ормандардың өртке қарсы құрылғысы,
- балықты ұдайы молайту мақсатындағы мемлекеттік кәсіпорындар;
- Ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге
- психоневрологиялық және туберкулез мекемелері жанындағы емдеу өндірістік
Егер осы аталған кәсіпорындар жер учаскесін немесе оның
2.2 Салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
Салықты есептеу әрбір жер учаскесі бойынша жеке салық
Ал жерге иелік немесе пайдалануға құқығы тоқтатылған жағдайда
Салық төлеушілер салық жылы ішінде елді мекенді қоныстың
Елді мекендер таратылған және оның аумақы өзгерген жағдайда,
Салық төлеушілер орналасқан жер учаскелері бонитетінің балдарын анықтау
Кей жағдайларда жер үлестік меншікте болады, онда жер
Қорғаныс қажеті үшін берілген жерлерге салық салу тәртібін
Жер салығының дұрыс есептелуі мен төленуі жер пайдаланушылар
Жерді пайдалануды немесе иелікті куәландыратын құжаттарға келесілер жатады:
- Жерді пайдалану құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді тұрақты иелену құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді тұрақты пайдалану құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді өмір бойы мұралыққа қалдырып иелену құқығын
Бұл көрсетілген құжаттар болмаған жағдайда жер қатынастары мен
Көп жағдайда селитебті және селитебті емес
Мысалы: А. қаласының шегінде жер көлемі 40 гектарды
Жер салығы = 40 гектар x 10000 шаршы
Бұл жерде, 40 гектар - өнеркәсіптік кәсіпорнының жер
10000 – жер салығы мөлшерлемелері белгіленетін гектардан шаршы
4 теңге – жер салығының А. қаласындағы 1
Егер А. қаласы территориясын селитебті және селитебті емес
Нәтижеде жер салығының сомасы:
Жер салығы = 40 гектар x 160 теңге
Берілген мысалдан көретіміз, егер жер салығын анықтауда жер
Егер жер салығы бойынша төленген салық сомасы есептелгеннен
1. Артық соманы басқа салық сомалары шотына аударады;
2. Салық төлеушінің келісімі бойынша қалдықты алдыңғы төлемдерге
3. өтініш бойынша салық төлеушіге 20 күндік мерзімде
Заңды тұлғалардың салықты есептеу тәртіптері мен төлеу мерзімдері.
Жер салығы бойынша төлемдерді бюджетке аудару салық міндеттемелері
Мемлекеттік бюджеттен ғана қаржыландырылатын және қылмыстық жазалау орындарының
2.3 Салық кезеңі және салық декларациясы (Алматы облысы,
Жер салығын есептеу мен төлеу үшін салық кезеңі
Бұл айта кететініміз ұйымның оның уәкілетті органда мемлекеттік
Кейбір жағдайларда құрылған ұйымдар әртүрлі себептермен күнтізбелік жылдың
Егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, онда
Салық декларациясына келсек, төлеушілер (жеке, тұлғаларды, сондай-ақ ауыл
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілерге арналған арнаулы салық режимінде
Тек мемлекеттік бюджет есебінен ғана қаржыландырылатын және қылмыстық
Декларацияларды табыс ету кезінде салық төлеушілер оларды боямай,
Жер салығы бойынша ағымдағы төлемдермен есеп айырысуға декларациясын
“Салық төлеуші туралы жалпы ақпарат” бөлімінде салық төлеуші
1. Салық төлеушінің тіркеу нөмірі;
2. Есеп айырысу жүргізіліп отырған салық кезеңі;
3. Құрылтай құжаттарына сай заңды тұлғаның немесе салық
4. Есеп берудің түрі.
Егер есеп бірінші рет берілсе, онда “алғашқы” ұяшығы
Салық төлеуші есеп айырысу кезінде декларацияны екі дана
- АШЖ-1-жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарының
- АШЖ-2-Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың
- ЕМЖ-ТҮҚ-елді мекендер жерлері, тұрғын үй қоры, оның
- ЕМЖ-тұрғын үй қоры, оның ішінде құрылыстар мен
- ЕМЖ-ҮІЖ-елді мекендер жерлері – үй іргесіндегі жерлер;
- өЖ-елді мекендерден тыс орналасқан өнеркәсіп жерлері;
- өЖ-ЕМ-елді мекендердің шегінде орналасқан өнеркәсіп жерлері;
- ЕқТАЖ-АШ-1 немесе ЕҚТАЖ-АШ-2-ауыл шаруашылық мақсатында пайдаланылатын ерекше
- ЕҚТАЖ -ауыл шаруашылығы мақсатынан басқа да мақсаттарда
- ОҚЖ-АШ-1 немесе ОҚЖ-АШ-2-ауыл шаруашылық мақсатында пайдаланылатын орман
- ОҚЖ-ауыл шаруашылығынан басқа мақсаттарда пайдаланылатын орман қорының
- СҚЖ-АШ-1 немесе СҚЖ-АШ-2-ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын су
- СҚЖ-ауыл шаруашылығынан басқа мақсаттарда пайдаланылатын су қорының
701.01.006 жолақ жер учаскесі топырағының бонитет балына арналған.
Енді келесі қарастыратынымыз жер салығының мемлекеттік және жергілікті
5-Кесте.
1997-2002 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бюджетінің құрылымы
(%-бен)
1997жыл 1999жыл 2000 жыл 2001
жыл 2003 жыл 1-жарты жылдық
Барлық түсімдер 100 100 100 100 100
Салықтық түсімдер 73,0 82,9 87,5 85,2 90,7
З.т.табыс салығы 19,7 16,6 31,2 26,6 26,3
Қ.Қ.С. 28,8 27,0 22,0 25,2 25,5
Акциздер 8,2 5,7 3,7 3,4 3,5
Ж.т. табыс салығы 20,2 10,7 9,7 10,8 10,6
Әлеуметтік салық ... 21,3 18,9 19,5 17,9
Мүлік салығы 6,4 4,6 2,8 3,3 3,3
Жер салығы 2,4 1,4 1,1 0,9 1,8
Сыртқы экономикалық қызметтен табыстар 3,9 3,6 3,5 4,1
Басқа да табыстар 10,3 9,0 7,1 6,2 6,4
Салықтық емес түсімдер 5,7 6,7 6,5 9,7 7,5
Капитал операцияларынан түскен табыстар 21,2 9,0 4,1 3,4
Алынған ресми трансферт. 0,1 0,7 0,5 0,0 0,0
Негізгі қарызды жабу 0,0 0,7 1,4 1,7 1,3
Несиелеуден жабуды алған кездегі шығындар 100 100 100
Жалпы мемлекеттік қызмет 8,6 6,2 5,8 6,7 5,3
Қорғаныс 5,2 3,6 3,4 4,3 3,7
Қоғамдық қауіпсіздік пен тәртіп 8,2 6,9 7,9 8,5
Білім беру 21,5 16,8 14,1 14,0 16,3
Денсаулық сақтау 10,3 9,6 9,0 8,2 8,6
Әлеуметтік көмек 7,8 34,0 28,4 24,6 27,3
Мәдениет саласында демалу мен қызметті ұйымдастыру 3,2 2,6
Тұрғын үй – коммуналдық шаруашылық 1,7 1,3 3,7
Отын - энергетика кешені 0,3 ... ... 0,7
Ауыл, су, орман шаруашылығы балық аң, аулау, табиғатты
Отыннан басқа тау кен өнеркәсібі, өңдеуші өнеркәсіп 1,7
Көлік пен байланыс 0,1 2,7 6,3 5,8 3,4
Басқалары 8,2 5,6 5,2 7,8 6,1
Негізгі топқа жатпайтын шығындар 13,3 ... ... ...
Қарызды өтеу 0,0 4,2 5,9 5,0 5,3
Ресми трансферттер ... ... ... ... 1,6
Несие беру 6,8 4,5 4,3 4,3 4,3
Жоғарғы кестеде көріп отырғанымыздай барлық жылдарда да салықтық
Осы жалпы түсімдердің ішінде жер салығының үлесі
Жер салығының мемлекеттік бюджеттің барлық түсімдеріндегі үлесін талдап
Кестеге қарап отырып жер салығы бойынша түсімдер, салықтардың
6-Кесте.
Қазақстан Республикасының 1998 – 2003 жылдар аралығындағы мемлекеттік
(млн.тг)
1998 жыл 1999 жыл 2000 жыл 2001
Түсімдердің барлығы 309547 398592 598746 746612 376974
Салықтық түсімдер: 215620 330267 524058 635792 341968
З.т.табыс салығы 38271 54759 163529 169048 89862
Қ.Қ.С. 81007 89030 115159 159913 87325
Акциздер 18853 18956 19285 21830 12094
Ж.т.табыс салығы 30127 35329 51016 68574 36150
Мүлік салығы 14625 15210 14763 20944 11257
Жер салығы 5013 4644 5506 5454 2644
Әлеуметтік салық ... 70463 99082 124284 61058
Салықтық емес түсімдер 18926 26896 38602 72505 28456
Капитал операциясы нан түскен табыстар 69548 35787 24379
Алынған ресми трансферттер 5453 2629 3196 233 -
Негізгі қарызды өтеу - 3013 8511 12719 4771
Несиелеуден жабуды алған кездегі шығын 377397 468423 602024
Мемлекетік қызмет 31677 28855 35114 50772 18977
Қорғаныс 18962 17198 20379 32481 13501
Қоғамдық тәртіп 31133 32507 47738 64319 32454
Білім беру 69462 78491 84668 106419 58910
Денсаулық сақтау 26024 44825 54323 62323 30965
Әлеуметтік көмек 53618 159065 171065 186715 98377
Мәдениет саласында демалысты ұйым-ру. 11770 12237 17487 18076
Тұрғын үй-коммунал дық шаруашылық 4325 6012 22106 30454
Отын–энергетика кешені 463 ... ... 5500 2348
Ауыл, су, орман шаруашылығын қорғау 5929 6944
Тау-кен өнеркәсібі, өңдеу, құрылыс 1920 2867 7191 4771
Көлік пен байланыс 225 12865 37804 44212 12323
Экономикамен бай-ланысты қызметтер 24572 26118 31325 59042 21979
Негізгі емес шығын 72352 ... ... ... ...
Қарызды өтеу ... 19442 35541 37764 18986
Ресми трансферттер ... ... ... ... 5696
Неселеуден өтеуді алғанда 24965 20997 25842 33594 15583
Дефицит (-), профицит (+) -67850 -69831 -3278 -12998
Жоғарыда берілген кестеден мемлекетік бюджеттің кіріс бөлігі негізінен,
Ал егер мемлекеттік бюджетті Жалпы Ішкі өнімге қатысты
Енді Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің былтырғы және
7-Кесте.
Жер салығының жергілікті бюджетке түсуі .
(мың теңгемен )
Кодтар Төлемдер атауы қаңтар,
ақпан жоспары 14.02.03. нақты түскені
% Ауытқуы
1 Барлық табыс 284546,0 197425,8 69,4 -87120,2
Барлықы МБ 137449,0 79822,6 58,1 -57626,4
Барлықы ЖБ 147097,0 117603,3 79,9 -29493,7
104301 А.ш.мақсаттағы жерлерден ж.с. 590,0 21,7 3,7 -568,3
104302 Елді мекендер- ден жер салығы 1900,0 950,8
104303 өнеркәсіп жерлерінен ж.с.
570,0
185,6
32,6
-384,4
Жоғарыдағы кестеде көріп отырғанымыздай 2003 жылғы қаңтар, ақпан
Бұл түсімдердің тек екі айдікі ғана екенін ұмытпауымыз
Жер салығы түсiмдерiнiң динамикасы (2001-2003 жылдар)
Бұл диаграммада 2002-2003 жылдардағы еңбекшіқазақ ауданы бойынша түскен
Төменде 2003 жылдың 1 қаңтарына республикалық және жергілікті
2001 жылмен салыстырғанда несиелеуді алғаннан кейінгі шығындар 10,7%-ға
Осы кезеңге ҚР жергілікті бюджетіне түсімдер 385,6 млрд.
1.01.2003 жылға жергілікті және республикалық бюджеттердің ағымдағы бағалармен
Кесте. Жергілікті және республикалық бюджеттердің ағымдағы бағалармен орындалуы
Республикалық бюджет Жергілікті бюджет
01.01.03-ке кассалық орындалу, млн.теңге %-бен нәти жеге Кассалық
Түсімдер 565275 100,0 107,6 385604 100,0 101,9
Табыстар: 505702 89,5 108,6 302331 78,4 103,3
Салықтық түсімдер 456219 90,2 109,9 294558 97,4 103,3
Салық.емес түсімдер 43539 8,6 101,4 4223 1,4 92,9
Капитал операцияларынан түскен
5944
1,2
77,5
3550
1,2
115,8
Алынған ресми трансферттер
49065
8,7
100,0
76372
19,8
102,3
Несиені қайтару 10508 1,8 98,0 6901 1,8 62,3
Шығыстар 556098 100,0 91,8 393818 100,0 97,1
Шығындар: 529122 95,1 92,4 384815 97,7 98,1
Мемлекеттік қызмет 32539 6,1 97,2 12597 3,3 98,2
Қорғаныс 30896 5,8 89,1 6813 1,8 100,7
Қоғамдық тәртіп 61092 11,6 99,7 16618 4,3 99,0
Білім беру 16447 3,1 99,1 104687 27,2 98,7
Денсаулық сақтау 12018 2,3 99,8 59102 15,4 98,9
Әлеуметтік көмек 165278 31,2 97,3 36026 9,4 97,0
Тұрғынүй коммунал. - - - 24513 6,4 89,8
Мәдениет, спорт т.б. 8143 1,5 99,9 14688 3,8
Отын энергетика кешені
6828
1,3
85,7
-
-
-
Орман, су, табиғат 24257 4,6 82,7 3604 0,9
өнеркәсіп, құрылыс 3243 0,6 77,3 1288 0,3 96,7
Көлік пен байланыс 33177 6,3 63,6 16378 4,2
Басқалар 12031 2,3 86,7 38512 10,0 100,7
Қарызды өтеу 38221 7,2 87,1 903 0,2 97,7
Ресми трансферттер 84952 16,1 99,4 49086 12,8 100,0
Несиелер 26976 4,9 81,7 9003 2,3 68,9
Бюджеттің дефициті (профициті)
9177
-8214
Бюджет дефицитін (профицитті пайдалану) қаржыл-ру
-4293
11486
Есепті кезеңде республикалық бюджеттің түсімдерінің 89,5% -ын табыстар
2003 жылдың 1 қаңтарына жергілікті бюджет құрылымында табыстар
Қорытынды
Мемлекет нарық экономикасының қалыптасуына әсер ету ретінде пайдаланатын
Қазақстанда нарық экономикасының алыптасуы жағдайында кәсіпкерлік қызметке қауіпті
Осыған орай ҚР заңдары бойынша жер салығын есептеудің
Бұл жұмыста біз заңды тұлғаларға салынатын жер салығының
Қорыта келе біз ерекше айта кетейін дегеніміз, кез-келген
Салықтық реттеу жүргізген кезде негізгі мәселелердің бірі
ҚР жер заңдары әлсіз күйде тұр , ал
Осындай ережелер мен нұсқаулардың қабаттасуы, сондай-ақ олардың ылғи
Жерді пайдалану, жерді иеленуге салық салуға қатысты көптеген
ҚР егер жер салығының орнына бірыңғай жер салығын
Сонымен қатар бірыңғай жер салығын енгізу механизмі бір
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995 жылғы және оған
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, Жалпы бөлімі. 27.12.1994ж.;
3. Қазақстан Республикасының Салықтар және бюджетке төленетін басқа
4. Қазақстан Республикасының Бюджет жүйесі туралы 01.04.1999 ж.
5. ҚР Үкіметінің 15.10.1998 ж. қаулысымен бекітілген «ҚР
6. Баймурзаева Р. Налоги в Казахстане. Алматы, 1997ж.;
7. Гуреев А. Налоговое право. Москва, Экономика 1995ж.;
8. Годме П.М. Финансовое право, М., 1997ж.;
9. Ваксян А.З., Симонян Г.Р. Если вы -
10. Ильичева М.Ю. Все о налогах. Москва, Астрель,
11. Мухитдинов Н.Б., Найманбаев С.М. Қаржылық құқығынан түсіндірме
12. Найманбаев С.М. Салықтық құқық, Алматы 1996ж;
13. Пепеляев С.Г. Законы о налогах: элементы структуры.
14. Пепеляев С.Г Ваш налоговый адвокат. М., ИД
15. Смирнов А.В. Комментарий к налоговому кодексу РФ.
16. Худяков А.И. Налоговая система Казахстана. Подоходный налог,
17.http://www.nalog.kz
Мәліметтер көзі:Аль-Пари журналы, 2002 жыл, №2, 68 бет
Мәліметттер Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару бойынша Агенттігінің
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының “Cалық және бюджетке
Көрсеткіштер Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару бойынша Агентіктің
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігінің Қазақстан:1991
Көрсеткіштер Қазақстан Республикасының статистика Агенттігінің жыл сайынғы есебінен
Берілген көрсеткіштер Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің есеп
Мәліметтер көзі: Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің 2001-2002
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының статистика Агенттігінің жыл сайынғы
2