Тақырыбы: «Өнеркәсіптік кәсіпорында өнім сапасын
Жоспар
Кіріспе
1 Өнім сапасы және оны жоғарлатудың маңызы,
1.1 Өнім сапасы туралы түсінік, оны жоғарлатудың маңызы
1.2 Сапа қасиетінің көрсеткіштері
2 Сапаны басқаруды талдау
2.1 Стандарттау мен сертификаттау ─ өнім
сапасын басқарудың негізгі тетіктерінің бірі ретінде
2.2 Кәсіпорын өнімдерінің сапасын талдау
3 Кәсіпорындағы өнім сапасын жоғарлатуға
арналған шаралар және оның экономикалық және
әлеуметтік тиімділігі
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасы экономикалық даму кезеңінің жаңа белесіне аяқ
Соңғы кезде біз өнімнің сапасы, сенімділігі, бәсеке қабілеттілігі,
Мұның бәрі біздің тауарлар мен қызметтердің сапасына деген
Сапаны қамтамасыз ету үшін тек қана тиісті материалдық
Бәсекеге қабілетті өнім кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз етеді,
Бірақ бәсекеге қабілетті болу міндетті түрде ең жоғары
Сонымен қатар, сапаны басқару стандарттаумен тығыз байланысты, өйткені
Қазіргі нарықтық экономика негізінде шығарылған өнімнің сапасына басқалай
Өз кезегінде бәсекеге жармдылық екі көрсеткішке байланысты ─
Өнім сапасы туралы түсінік және
жоғарлатудың маңызы, негізгі жолдары
Өнімнің сапасы ─ бұл белгілі мұқтаждықты қанағаттандыруға үлкен
Өнімнің сапасы ─ өндіріс тиімділігінің жоғарлауының, кәсіпорынның бәсеке
Қоғамдық қажеттіліктің өсуі, ғылыми техникалық процестің жоғары қарқыны
Сапа ─ бұл экономикалық категория,
Өнімнің сапа деңгейі оның салалық көрсеткіштері жүйесі негізінде
Өнімнің сапасын басқару ─
Сапаны басқарудың нысанына өнімнің сапасына әсер ететін
Өнімнің сапасын басқаруды жетілдіруде отандық өндірушілердің алдына
өнімнің сапалылығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін
тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны басқару жүйесін
өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны басқару жүйесіндегі
Сапаны басқару жүйесін енгізу
жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын
өнім көлемін ұлғайту және
жоғарғы бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы
Нарықтық қатынастар дамуы жағдайында өнімдердің сапасын жақсарту
Реформа кезеңінің алдында өнімнің сапасын жоғарлату мәселесіне мүлдем
Нарықтық қатынастар жағдайында өнімдер сапасының жоғарлауының бағыттылығы,
Бірақ қазіргі уақытқа дейін өнім сапасын
Сонымен қатар, сапасы төмен өнімдер импортының өсуі байқалып
Өнім сапасын жоғарлату өнеркәсіптік
Қойылған мақсатпен байланысты келесі мәселелер анықталады:
өнім сапасы категориясының мәнін және оның нарықтық экономика
өнімнің сапасын басқару жүйесінің құрама элементтерінің методологиялық тәсілдерін
зерттелетін аймақта қазіргі жағдайдағы өнім сапасын басқару мәселелерін
теориялық және тәжірибелік материалдарды анықтау және өнім
ұсынылған шараларды енгізуден болатын экономикалық тиімділікті анықтау.
Өнім сапасын жоғарлату, оның жоғары деңгейіне жету
Халықаралық және отандық тәжірибе, сонымен қатар халықтың төмен
Нарықтағы әрбір тауар тұтынушымен бағаланады, ең алдымен бұл
«Өнімнің сапасы» түсінігінің объективтік трактовкасы сапаны жақсарту мәселесін
Еуропалық сапа ұйымы (ЕСҰ) сапа түсінігін кеңірек қарастырады.
Белгілі бір қажеттіліктерді толығымен қанағаттандыру позициясынан онім сапасын
Сапа қасиеттерінің бірнеше көрсеткіштері бар:
Тағайындау көрсеткіштері өнімді белгілі бір бағыт бойынша қолданудан
Сенімділік көрсеткіштері өнімдердің төзімділігін, ұзақ уақыт сақталуын, жөндеуге
Технологиялық көрсеткіштер өнімдерді шығарудағы және жөндеудегі
Стандарттау және сәйкестендіру көрсеткіштері шығарылған өнімдердің стандартталған
Эргономикалық көрсеткіштер адамдар мен заттардың арасындағы арақатынастар, адамдардың
Эстетикалық көрсеткіштер өнімнің сыртқы
Тасымалдауға шыдамдылық көрсеткіштері өнімнің тасымалдауға бейімділігін,
Патенттік-құқықтық көрсеткіштер ─ патенттік тазалық, патенттік қорғалымдылықты, өнімдердегі
Экологиялық көрсеткіштер ─ өнімдерді іске қосқанда және
Қауіпсіздік көрсеткіштер (өнімді жөндеу, сақтау,тасымалдау, шығару,
Осы көрсеткіштердің жиынтығы өнімнің
Стандарттау мен сертификаттау ─ өнім
сапасын жоғарлауын басқарудың негізгі
тетіктерінің ретінде
Қазақстан 1996 жылы қаңтар
Қазақстанның БСҰ өту мерзімі жақындаған сайын экономиканың тиімділігі
Өнімді стандарттау мен сертификаттау экономиканың, өнеркәсіптің, ғылымның, сауданың
Тауарлардың, өнімдердің сапасы проблемасын шешуде мемлекет қолындағы тиімді
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымның халықаралық стандарттары бойынша 9000
Өнімдердің, тауарлардың сапасын арттыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастырудың әдістерін
Әлемнің әртүрлі елдеріндегі 300 мыңға жуық фирма мен
Халықаралық деңгейде сапаға деген талаптар ИСО-9000 атты сериясымен
Жоғары сапалы өнім шығарудың кепілдіктерінің бірі ─
Қазіргі кездегі республикамызда өндірілетін және шет елдерден әкелініп
Өндірілетін тауардың және көрсетілетін қызмет сапасы тұтынушылардың сұраныс
Өнімді сертификаттау Қазақстан Республикасының мемлекеттік сертификаттау жүйесі бойынша
Сертификаттау тәртібі ИСО/МЭК нұсқауларының жалпы принциптеріне сай
Қазақстан Республикасы мемлекеттік сертификаттау жүесінде сертификаттау мына
өнім туралы мәліметтің дұрыстығын
өндіруші мен тұтынушының тәуелсіздігі;
сынақтың кәсіби түрде өтуі;
шетелдік өтініш берушілерге қысым
сертификаттау туралы ақпарат ашықтығы немесе сәйкестік серификаттың уақытының
сертификаттау жұмысында ИСО/МЭК аймақтық ұйымдар, халықаралық құжаттардың нұсқаулары
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау комитетінің мәліметі бойынша еліміздегі
Стандарт ─ бұл қағида бойынша көптеген мүдделі жақтардың
Республикада қолданылып жүрген стандарттық
Мемлекеттік стандарттар, сонымен қатар барлық жұмыс түрлерін
Стандарттау ─ бұл ең ұтымды нормаларды табатын қызмет,
Стандарттаудың басты міндеті ─ халық шаруашылығының, халықтың, еліміздің
Қазақстан Республикасында стандарттау жөнінде мынандай нормативтік құжаттар бар:
Қазақстан Республикасы мемлекетінің стандарттары (Гост);
Салалық стандарттар (ССТ);
Техникалық жағдайлар (ТЖ);
Кәсіпорындар, бірлестіктер, қауымдастықтар, концерндер стандарттары;
Ғылыми-техникалық қоғамдар, инженерлік одақтар және басқа да қоғамдық
Кәсіпорын өнімдерінің сапасын талдау
«Баян Сұлу» акционерлік қоғамымен 2004 жылы 9388 тонна
Кәсіпорын маркетингтік стратегиясының мақсаты ─ әдемі орауышта
Біз қарастырып отырған кәсіпорынның техникалық-экономикалық көрсеткіштер төмендегі 1
1-кесте. «Баян Сұлу» АҚ-ның 2003-2004 ж.ж. негізгі қаржылық-шаруашылық
Көрсеткіштер атауы 2003ж, мың тг 2004ж, мың тг
Өткізілген дайын өнім көлемі 511078 795512 284434
Өткізілген дайын өнімнің өзіндік құны 421861 614756
Жалпы табыс 89217 180756 91539
Кезең шығындары 42636 120771 78135
с.і.:
Жалпы және әкімшілік шығындар 32760 34647 1887
Өткізу шығындары 1688 83986 82298
Пайыз шығындары 8188 2138 -6050
Негізгі қызметтен түскен табыс 46581 59985 13404
Негізгі емес қызметтен түскен табыс 1296 1353 57
Салыққа дейінгі негізгі қызмет табысы 47877 61338
Корпоративтік табыс салығы 14363 18402 4039
Салықтан кейінгі негізгі қызмет табысы 33514 42936
Таза табыс 28605 41348 12743
«Баян Сұлу» фабрикасындағы өсім (активтердің ұлғаюы) кәсіпорын қызметінің
3-кесте «Баян Сұлу» АҚ-ның кірістер мен шығыстары
Көрсеткіштер 2003 2004 Ауытқу
Өткізуден түскен табыс, барлығы: 1535390 1682056 110%
с.і:Кондитерлік өнімдер 1529644 1663164 109%
Шығындар 1435349 1559916 109%
Жөндеу жұмыстары 34788 41233 119%
Амортизация 23764 25263 108%
Еңбекақы 116561 133668 115%
с.і: сапаны ынталандыруға кеткен шығындар,% 15 20 5%
Таза табыс 100041 122140 122%
3-кестенің мәліметтері біз қарастырып отырған кәсіпорынның кондитерлік өнімдердің
Өнім сапасын өздігінен енгізетін шаруашылықтар кейбір қиыншылықтарға ұрынады.
Республиканың кәсіпорындарда қолданылатын кондитерлік
─ Стандартпен және нормативтік-техникалық құжаттамамен орындаушыларды,
─ Өнім сапасын жақсартудағы ғылыми-техникалық жетістіктері туралы ақпараттың
─ Өндірістің жаңа тиімді техникаларын құру; өнеркәсіптік негізде
─ Кондитерлік өнім сапасын және оның есебін болжау;
─ Материалдық-техникалық базаны құру;
Заңдық-құқықтық қамсыздандыру;
Өнім және жұмыс сапасын бақылау;
Жоғары сапалы өнімді өндіруді материалдық ынталандыру;
Кондитерлік өнімнің тауарлық өңдеу, сақтау және тасымалдау.
Кондитерлік өнімдердің сапасы
Өндіріс стадиясы
Өндіріс ресурстары
↓
Өндіріс құралдарының
сапасы
↓
Еңбек сапасы
↓
ынталандыру
↓
Тауарлық өңдеу және өткізу стадиясы
↓
Фабрикалық лаборатория
Транспорттау
Экономикалық қарым-қатынастар
Сапаны бақылау
Стандарттау және сертификаттау
жүйесі
Баға қалыптасу мен кредиттеу жүйесі
Ақау үшін экономикалық жауапкершілік
жүйесі
1-сурет. Кәсіпорында кондитерлік өнімнің сапасына әсер ететін факторлар.
2-кесте «Баян Сұлу» АҚ-ның ассортименттегі өндіріс бойынша мәліметтер
Өнімдер атауы
2003 жыл үлес салмағы нат
көлемі тн сомма мың
көлемі тн сомма мың тг орт. баға мың
карамель глазирленген 644 110455 171,51 6,84
карамель глазирленбеген 2835 488621 138,07 37,59 3212
кәмпиттер
глазирленген 1206 323075 267,89 12,81 21,21 1557
глазирленбеген 1755 273130 155,63 18,64 17,95
барлығы: 2961 596205 201,35 31,45 39,19 3095
мармелад 101 19796 196 1,07
ирис 326 57645 176,83 3,46
драже 121 17685 146,16 1,29
печенье 675 71010 105,2 7,17 4,67
вафли 168 268045 158,19 12,92 17,62 145,19 276134
шоколад 4 1800 450 0,04 0,12
торттар 1 247 247 0,01
барлығы: 9415 1521393 161,59 100 9388 1788005 190
2-кестенің мәліметтері бойынша біз «Баян Сұлу» фабрикасының ассортименті
Глазирленген карамель өнімі бойынша талдау жасайтын болсақ, 2003
Кәсіпорындағы өнім сапасын жоғарлатуға
арналған шаралар және оның экономикалық
және әлеуметтік тиімділігі
Соңғы кездерге дейін кәсіпорындарда сапа
Сапасы төмен өнім өндірісінің негізгі факторлары мыналар:
Сапасы төмен өнім өндірісінің себептерін шешу өнім сапасын
Өз курстық жұмысымда мен сапа жүйесіне арналған «Сапа»
Республикалық «Сапа» бағдарламасы «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000-2002
«Сапа» бағдарламасы отандық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің бәсекеге
Бағдарламаның негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының кәсіпорындарында сапа жүйесін
Сапа саласындағы мемлекеттік басқару республикада нормативтік құқықтық, экономикалық
Сапа саласында мемлекеттік басқарудың экономикалық нысандары, ұсынылған шығарылатын
Сапа саласындағы заңнама нормаларын тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін
Ұйымдастырушылық-билік ету нысандары өнімдердің сапасын арттыру мен бәсекеге
Бәсекелесу қабілеті мен өнім сапасы проблемаларын шешудегі табысқа
Тауарлар сапасын бақылау және сынау әдістерін жетілдіру, жаңа
Сапа проблемаларын шешудегі табыстың міндетті шарты ─ практикалық
Сонымен, өнім сапасын жоғарлату сала өндірісінің даму
─ отандық тауар өндірушілер өнімнің сапасын халықаралық
─ сыртқы нарыққа отандық тауарларды шығару және олардың
─ тамақ өнімдерінің адам өміріне қауіпсіздігін, оның сапаның
─ өндірістік саласына қатысты өндірістік және ғылыми-зерттеу мекемелердің
─ құрамында витаминдері, майлы қышқылдары, минералдық заттары бар
─ отандық қалыптасқан дәстүр бойынша халықтың тұтыну ерекшеліктеріне
─ өнімнің сапасын жоғарлатуда және адам өміріне қауіпсіздігін
─ өнімді дайындау мен өңдеуде отандық және шетелдік
─ инновациялық озық үлгідегі құрал-жабдықтар мен қондырғыларды енгізуге
Қорытынды
Нарықтық қатынастардың даму жағдайында ауылшаруашылық өнімнің сапасын басқару
Өнімнің сапасы ─ бұл белгілі мұқтаждықты қанағаттандыруға үлкен
Өнімнің сапасын басқару ─
Сапаны басқару жүйесін енгізу
жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын
өнім көлемін ұлғайту және
жоғарғы бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы
Өнімнің сапа деңгейі оның салалық көрсеткіштері жүйесі негізінде
Сапа қасиеттерінің бірнеше көрсеткіштері бар:
Тағайындау көрсеткіштері
Сенімділік көрсеткіштері
Технологиялық көрсеткіштер
Стандарттау және сәйкестендіру
Эргономикалық көрсеткіштер
Эстетикалық көрсеткіштер
Тасымалдауға шыдамдылық көрсеткіштері
Патенттік-құқықтық көрсеткіштер
Экологиялық көрсеткіштер
Қауіпсіздік көрсеткіштер
Стандарт ─ бұл қағида бойынша көптеген мүдделі жақтардың
Жоғары сапалы өнім шығарудың кепілдіктерінің бірі ─
Өнімді стандарттау мен сертификаттау экономиканың, өнеркәсіптің, ғылымның, сауданың
Тәжірибе көрсеткендей, сапа бойынша тиімді жұмысты ұйымдастыру үшін
Мұндағы бастықтардың ұстанымы және олардың шығарылатын өнімге деген
Пайдаланылған әдебиеттер:
1) Огвоздин В.Ю.
Москва: Дело и сервис, 1999г.
2) Басовский Л.Е., Протасьев В.Б.
Москва: Инфра─М, 2002г.
3) Розова Н.К.
Санкт-Петербург: Питер, 2003г.
4) Сағадиев Қ.С.
Алматы: Республикалық баспа кабинеті, 2000ж.
5) Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә.
Алматы: Экономика, 2003ж.
6) Есімжанова С.Р.
Алматы: Экономика, 2003ж.
7) Жолдасбаева Г.Ө.
Алматы: Экономика, 2002ж.
8) Әмірбекұлы Е.
«Өнімнің бәсекелік қабілетін арттыру механизмін қалыптастыру»
Алматы, 2004ж.
9) Джумагалиева Ж.Г. автореферат
«Управление качеством продукции и обеспечение ее конкурентноспособности»
10) Нурпеисова М.М.
«Повышение качества и конкурентноспособности потребительских товаров Казахстана»
11) Под ред. Сафронова, Зайцева Н.Л.
Москва, 2004г.
12) Шығысбае С.М.
ҚазҰУ хабаршысы 2004ж., №3
13) Собрание актов
27