МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. Тәуекел хан.
1.1. ХVI – ХVII ғасырлардағы Орта Азия
Аштарханилермен қарым-қатынастары. Тәуекел хан.
1.2. Ресеймен жақындасудың жолдарын қарастыру.
2. Тәуекелдің Орта Азияға жорығы.
2.1. Тәуекел ханның Ресей мемлекетімен сыртқы саясаты.
2.2. Қазақ ханымен келіссөздер жүргізу.
3. ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Тақырыптың өзектілігі: Тәуекел ханның ішкі және сыртқы саясаты
Осы факторлар курстық жұмыстың өзектілігін айқындайды.
Тақырыптың зерттелу дәрежесі: М. Мағауиннің «Қазақ тарихының
Курстық жұмыстың мақсаты: Тәуекел ханның 16 жыл
Қурстық жұмыстың міндеттері :1. Тәуекел ханға сипаттама беру;
2. Тәуекел ханның жеңісінің нәтижелерін көрсету;
3. Ішкі және сыртқы саясаттағы қатынастарын жүйелеп
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
КІРІСПЕ
Тәуекел ханның тұсында қазақ хандығы саяси жағынан Хақназар
Ал Бұхар хандығы сол кездегі Орталық Азиядағы қуатты
Бұл осыдан екі ғасыр бұрын Әмір Темір империясына
1. Тәуекел хан.
Тәуекел хан - Әз-Жәнібектің немересі, Шығай
«Ата көріп оқ жонған»
Тәуекел хан Мәскеуге (1594ж)
ХVI – ХVII ғасырлардағы Орта Азия
Аштарханилермен қарым-қатынастары. Тәуекел хан.
ХVI ғасырдың 90-жылдарынан ХVII
1580 жылдан кейін деректемелерде Хақназар хан туралы ешнәрсе
Шығай хан ұзақ, 80 жылдай ғұмыр кешкен, алайда
1959 жылы ноғай мырзаларына жіберілген Семен Мальцев
Хақназар хан өлгеннен кейін Шығай өзінің Абдаллах
Қазақ ханы Шығайдың Шайбани ұрпағы, Орта Азияның билеушісі
Біріншіден, Абдаллах жағына барлық қазақтардың емес, Шығайдың қол
Оның үстіне Шығай Абдаллах жағына 1581 жылы өткен,
Абдаллах ханның жаңа одақтастарына деген мүдделігі Шығай
Атап өтелік өз адамдарымен бірге Шығай ханның өзге
1582 жылдың басында Абдаллах хан Баба сұлтан мен
1582 жылы Шығай хан өлгеннен кейін Тәуекел хан
Тәуекелді осындай қадам жасауға итермелеген себептер деректемелерде түсіндірілмейді.
Тәуекел Сыр өңірінің қалалары үшін күрес бастайды.
Хафиз Таныштың айтуынша, бұл көтеріліс Абдаллах ханға және
Сөйтіп оппозицияда болған шайбанилік шонжарлардың бір бөлігі бүлік
Сонау 1586 жылы-ақ Абдаллахқа дербес қарсы шыққан
1.2. Ресеймен жақындасудың жолдарын қарастыру.
1594 жылы Тәуекел өзін бодандығына қабылдауды өтініп, Федор
Қазақ елшілері орыс патшасына Қазақ хандығығың жайы
Сонымен қазақ елшілігінің алдына Ораз-Мұхаммедті қайтаруға қол жеткізу
Қысқартып айтқанда, Абдаллах пен Көшімді Тәуекелдің өзі тыныштандыруға
Тәуекелдің елшілері Москваға Иран шахы I Аббастың
Құл-Мұхаммед елшілігіне жауап ретінде 1595 жылдың наурыз айында
Сонымен қалыптасқан жағдайда қамқорлық туралы мәселе жөнінде келісімге
1598 жылы Тәуекел Шайбани ұрпақтарының мемлекетіне жаңа шапқыншылық
Абдаллах өлгеннен кейін хандық саяси дағдарыс кезеңіне енді.
Тәуекелдің Орта Азияға 1598 жасаған шапқыншылығы парсы тіліндегі
Сонымен, Абд әл-Момынның қаза тапқанын білген соң, Тәуекел
«Тәуекел хан жауынгерлерінің түнгі шабуылы кезіндегі Пір-Мұхаммед
Сөйтіп Тәуекел аз уақыттың ішінде Түркістанды, Ташкентті, Ферғананы
2. Тәуекелдің Орта Азияға жорығы.
Тәуекел өзінің Орта Азияға жорығын жасағанда бір ғана
Әдебиетте қазақ хандары мен ортазиялық дінбасыларының идиалогиялық мүдделерінің
Бірақ Тәуекел хан Орта Азияларында дінбасыларына ғана сүйенген
Сонымен Тәуекелдің Орта Азияға жорығы күтілмеген және кездейсоқ
Тәуекел хан мен Есім сұлтанның 1598 жылғы Орта
Тәуекел өзінің алдына қойылған міндетті орындай алмады. Мауараннахр
Сонымен, Қазақ хандығы құрамына жаңа аймақтардың қосылуы бұл
Түркістан, Ташкент, Ферғанадан айырылу Аштархани мемлекеті үшін өте
Қазақ хандары өздері жаулап алған аймақтарды Аштархани
Сонымен Шығыс Дешті Қыпшақ көшпелілерінің Мауараннахрды қаратып
2.1. Тәуекел ханның Ресей мемлекетімен сыртқы саясаты.
Қазақ ханы Тәуекел де (1586-1598) Москва
Москва үкіметінің сұлтан Оразмұхамедке артқан үміті ақталды. Москваға
Москва мемлекеті қазақ ханы тәуекелдің ресей қол астына
Тәуекелдің елшілері сол Москвада жүрген кезінде, онда Иран
Келесі жылы 1595 жылы 14 наурызда Бояр думасының
Сонымен, 1595 жылғы 28 наурыз күні патша
Орыс елшісі В.Степановтың Тәуекел ханмен жүргізген келіссөздері, негізінен,
Ал Тәуекелдің немере інісі Оразмұхаммед сұлтанды елге қайтаруды
2.2. Қазақ ханымен келіссөздер жүргізу.
Қазақ ханымен келіссөздер жүргізуден басқа орыс елшісі
Бұл елшілік келіссөздер нәтижесінде қазақ хандығымен орыс мемлекетінің
Осы елшілікке байланысты материялдармен танысу қазақ хандығымен Орыс
Әрине бұл жол Қазақ хандығы мен ресейді
Орта Азия хандықтарымен тиімді сауда байланыстарын одан
Бұл ретте Қазақстан мен Ресейдің саяси-экономикалық және шаруашылық
ХVI ғасырдың аяғы мен ХVII ғасырдың басында
Бұл қатынастардың әлсіреуіне , екінші жағынан торғауыт қалмақтардың
Ресей үкіметінің қазақ хандығымен саяси одақ құру
Солай болғанымен де Ресей үкіметі Қазақ хандығының саяси,
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе, Тәуекел жеңісті жорығын жалғастырып, Түркістан, Сауран,
Осы оқиғаның бәрі 4-5 айдың ішінде болды. Бұл
Тәуекелдің 1597-1598 жылдарда жүргізен соғыстары нәтижесінде Ташкент, Ферғана
Сонымен қатар Тәуекелдің осы жеңісінің нәтижесінде Орталық Азияда
Осы себептер, яғни Тәуекел ханның жеңістері, бүкіл Азиядағы
Сілтемелер.
1. Жәнібектің немересі, Әбілқайыр ханның шөбересі Абдаллах
2. Қадір Али-бий Джалаири. Джами ат-таварих. Рук. Казахского
3. Прошлое Казахстана в источниках и материалах:
4. Мусаххир ал-билад, л. 180 а.
5. Сойырғал- «сыйға тарту». Кейбір реттерде сойырғал өмір
6. Қазақ –Герат әміршісі Мұхаммад хан Шараф
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейінгі. 2
2. Абусеитова. Кахзахское ханство. Во второй половине
А-А, 1985г.
3. В.А. Мошеев. Джунгарское ханство. ХVII-ХVIIIв. А-А, 1991г.
4. Дашеров.К. История Казахского государство. ХV-ХХв. А, Дом
печати «Эдельвейс», Алматы, 2001г. 528с. 117-120б.
5. Шахимарден. Биографии исторических личностей Казахстана ХIVв.
Хроника6 факты, легенды, учебная пособие. А:-«Литера», 2001г-
161с. 31-34б.
7. Егемен қазақстан. 1998ж, 25 қараша. //
6-10б.
8. Қазақстан әдістемелік журнал. 2005 №2, Алматы 1-80.
10. // Азия Транзиты 2001. №6, 5-8б.
11. С. Кенжеахметұлы // Транзит №6,
4