МАЗМҰНЫ
Аннотация................................................................................................ 4 Нормативтік сілтемелер........................................................................ 5
Қысқартулар мен белгілеулер.............................................................. 6
Анықтамалар........................................................................................... 7
КІРІСПЕ…………………………………………………………….......
8
1 ӘЛЕУМЕТТІК САЛАЛАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ...................................................................
4
1.1 Білім және денсаулық сауқтауды мемлекеттік реттеуде бюджет
4
1.2 Бюджеттік реттеудің қажеттілігі мен оның жалпы принциптері...
1.3 Экономиканы дамыған мемлекеттерде бюджеттік реттеудің қалыптасу ерекшеліктері.....................................................................
25
2 БІЛІМ және ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАЛАРЫН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ
32
2.1 Әлеуметтік салаларды дамытуға жұмсалатын бюджеттік шығындардың қалыптасқан құрылымын
32
2.2 Мемлекеттік қарызды қысқарту әлеуметтік салаларды
бюджеттік реттеудің жанама факторы ретінде..................................
3 ӘЛЕУМЕТТІК САЛАЛАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ БЮДЖЕТТІК ТЕТІКТЕРІН ЖЕТІЛДІРУДІҢ НЕГІЗГІ
3.1 Бюджеттік реттеудің тиімділігін арттырудың жолдары...................
3.2 Әлеуметтік салаларда мемлекеттік меншікті басқару және
оны пайдалану тиімділігін жетілдіру.................................................
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................
Аннотация
Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Әлеуметтік салаларды мемлекеттік реттеудің
Орындаған: Жаңабаев С.Е.
Дипломдық жұмыс кіріспе, 3 бөлімнен,
Әлеуметтік салаларды мемлекеттік реттеудің теориялық негіздері
Білім, ғылым және денсаулық сақтау салаларын мемлекеттік реттеудің бюджеттік
Әлеуметтік салаларды мемлекеттік реттеудің бюджеттік тетіктерін жетілдірудің негізгі бағыттары
Осы 3 бөлім 19 кестенің
Зерттеу пәні болып Қазақстанда әлеуметтік салаларды мемлекеттік реттеудің бюджеттік
Зерттеу нысаны болып мемлекеттің әлеуметтік салаларының субъектілер мен қаржылық
Дипломдық жұмыстың мақсаты мемлекетте нарықтық қатынастар жағдайында
Нормативтік сілтемелер
Закон Республики Казахстан “О системе здравоохранния” от 4 июня
"Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесiн қаржыландыруды жетiлдiру жөнiндегi Тұжырымдамасы"
Назарбаев Н.А. Послание Президента народу Казахстана “К Конкурентоспособному Казахстану,
“Білім” мемлекеттік бағдарламасы. Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 30
Қазақстан Республикасы Үкіметінің “Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоғарғы оқу орындарында
О здравоохранении в Республике Казахстан: Основные законодательные акты.-Алматы:Юрист, 2000.-164
Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
“Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын қорғау туралы” Заңына сәйкес Үкіметтің
“Стратегия развития здравоохранения Республики Казазстан до 2010 года”/Под ред.проф.Доскалиева
Закон Республики Казахстан “О государственных закупках”.-Астана, 2002.-16 мая.
Государственная программа реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на
Проект Концепции развития образования Республики Казхастан до 2015 года//Казахстанская
Қысқартулар
ЖҰӨ – Жалпы ұлттық өнім
ТМД – Тәуелсіз мемлекеттер достығы
АҚШ – Америка құрама штаттары
ЖІӨ – Жалпы ішкі өнім
БҰҰ – Біріккен Ұлттар Ұйымы
АПДП – Адам потенциалының даму индексі
КСРО – Қазақстан Социалистік Республикалар Одағы
ОШЕ – Орталық шығыс Еуропа
РФ – Ресей Федерациясы
ДДҰ – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ДДИ – Денсаулық сақтау саласының даму
ЖОО – Жоғарғы оқу орны
ММС – Міндетті медициналық сақтандыру
ЖДА – Жанұялық-дәрігерлік амбулатория
ФАП – Фельдшерлік-акушерлік пункт
АМСК – Алғашқы медициналық санитарлық көмек
ТҰК
Бюджет - бұл процесінде бюджеттік қор қалыптасатын және пайдаланылатын
Мемлекеттік бюджет – экономикалық қатынастар субъектісі ретінде объективті сипатта
Республикалық бюджет -экономикаға мемлекеттiң араласуының маңызды құралы болып табылады.
Бiлiм деңгейi - бiлiмi бар халық санының: жоғары бiлiмдi,
Әлеуметтiк индикатор - бұл әлеуметтiк проблеманы шешу құралы
Білім беру – экономиканың барлық салалары үшін кәсіби маманданған
Денсаулық сақтау - өмір сүруді қамтамасыз ету жүйесі және
Сақтанушы- Қазақстан Республикасының азаматтары және резиденттерi.
Сақтандырушы - жекеменшiк түрiне байланыссыз жұмыс берушiлер, жеке және
Сақтандыру қызметiн жүргiзушi- жеке меншiк түрiне тәуелсiз медициналық сақтандыру
Бiлiм сапасы - өндiрiс салалары арасындағы қатынас технологиялық
Мемлекеттік қарыз - бұл мемлекеттің несие операциялары бойынша қарыздарының
Сыртқы мемлекеттік қарыз-бұл елдің басқа елдердің азаматтарына немесе мекемелеріне
Меншік-бұл тек қана адамдадың заттарға деген қатынасы ғана емес,
Реттеу - әлеуметтік –шаруашылық үрдісті тиімді тепе-теңдігін және макроэкономикалық
КІРІСПЕ
Әлеуметтік салаларды мемлекеттік реттеу мәселесі Қазақстанда нарықтың өзін-өзі реттеу
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру
Осы Жолдауда денсаулық сақтау саласын ұйымдастыруда қазіргі заманғы қағидаттар
Президент Н.Ә.Назарбаевтың жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдаударында елдегі салық
Елде жүргізіліп отырға әкімшілік реформалармен қатар, бюджет жүйесін жетілдіру
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі 2004 жылдың сәуірінде қабылданды. Онда
Әлеуметтік салаларды мемлекет тарапынан реттеуге байланысты шаралардың өтпелі кезеңде
Білім беру саласының жалпы экономикалық дамуға адамның білімділік, біліктілік
Білім саласының нарықтық қатынастардың қалыптасу барысында оның экономикалық
Аталмыш мәселенің төңірегінен ой өрбітсек әлеуметтік салалардың, оның құрамындағы
1 ӘЛЕУМЕТТІК САЛАЛАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Білім және денсаулық сауқтауды мемлекеттік реттеуде
бюджет тетіктерін қалыптастырудың экономикалық маңызы
Экономикада мемлекеттік реттеудің тапсырмалары мен тәсілдерінің өзгеруі әртүрлі факторлардың
Мемлекеттің экономикалық рөлі туралы мәселені мемлекеттік реттеуді “ұлғайту-азайту” терминінде
Шаруашылық жағдайды реттеу саясатын инновациялық процестер мен жаһандануды есепке
Бірақ экономикаға мемлекеттік реттеудің нақты шешімдердің қабылдауды кемшіліктерге жол
Экономиканы реттеу қызметі мен тәсілдері нақты тарихи жағдайларға байланысты
Дж.Тобин экономикаға мемлекеттік реттеудің қажеттілігін төмендегіше негіздеді: “Көрінбейтін қол”
Экономикалық тиімділікті арттырып, инновациялық белсенділікті ынталандыру нарықтық бәсекелестіктің басты
Инновациялық қызетті қоғамда, ғылымда, әлеуметтік өмірде, саяси жүйеде, өмірдің
Тәжірибе көрсеткендей нарық экономикалық субъектілердің барлық қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды.
П.Самуэльсон сыртқы әсерлер, яғни экстерналийлер, экономикалық субъектілер өзінің қызметімен
Басқа экономикалық субъектілерге әсер ету нәтижесі бойынша экстерналийді оң
Әлемнің дамыған елдеріндегі инновациялық саясаттың қазіргі заманғы түрі салыстырмалы
Өнеркәсібі дамыған елдердің тәжірибесі инновациялық экономиканың негізін инженерлік қызмет
Н.Кахарман өзінің мақаласында: “Білім экономикасына өту жаңа білімді ұлттық
Мемлекет тарапынан денсаулық сақтау саласын да қаржыландырудың мәні зор.
Мемлекет өндіретін сыртқы әсерлерді талдаумен байланысты мәселелердің крделілігі сыртқы
Нақты экономикалық жағдайларда барлық теріс әсерлерді интернализациялайтын идеалды нарық
Бәрімізге белгілі жағдай нарықтық экономикада мемлекеттік реттеу тікелей әрі
Мемлекет алдында нарықтың “кемшіліктерін” реттейтін және осылайша экономикалық дамуға
ХХ ғасырдың екінші жартысында экономикасы дамыған елдерде жүргізілген экономикалық
Экономикаға мемлекеттің шектен тыс араласуы көптеген жағдайларда өзін өзі
Қазақстанда мемлекетті нығайту тапсырмасы әр түрлі шаралар кешені мен
Мемлекеттік қаржыны реформалау процесі Қазақстанда қарқынды жүргенімен көптеген қайшылықтар
Кесте 1 - Бюджеттік реттеудегі мемлекеттік қаржылардың типтері
Мемлекеттік және жеке қаржыларды шектеу Мемлекеттік қаржы жйүесіндегі мақсатты
“бос” тип Меншік пен мүдделерінің мемлекеттік органлар мен шенеуніктердің
“тығыз” тип Мемлекеттік және жеке мекемелер арасындағы нақты шекра;
Қазіргі заманғы Қазақстанның мемлекеттік қаржысы “бос” типке қатысты көптеген
Экономикада мемлекеттік реттеудің қаржылық механизмі әлеуметтік-экономкиалық дамудың маңызды тапсырмаларын
Г.Б.Журавлев: “Бюджет-бұл қаржы жүйесінің орталық тізбегі, сондықтан ол қаржының
-бюджеттік қорды құрі;
-бюджеттік қорды пайдалану;
-бақылау қызметі сияқты қасиетке ие деген сипаттама берді.
“Қазіргі таңда бюджет-бұл тек қана социалистік жалған айқындауларға сәйкес
Экономиканың қазіргі заманғы даму сатысында орталықтандырылған қаржы қорлары мемлекетке
Қаржылық орталықтандырудың арқасында ақшалай қаражаттар экономикалық және әлеуметтік дамудың
Қаржылық қатынастардың белгілі жиынтығы ретінде мемлекеттік бюджетке келесі белгілер
Сонымен қатар, бюджеттік қатынастарға белгілі ерекшеліктер де тән. Мемлекеттік
-мемлекеттегі жалпы қоғамдық өнімнің құндық бөлігін шарттаумен және оны
-ұлттық шаруашылықтың көптеген салалары, аймақтар, экономиканың секторлары, қоғамдық қызмет
-қоғамдық өнімнің, оның тауар түріндегі қозғалысымен тікелей байланыссыз құндық
Кез келген экономикалық категория сияқты, мемлекеттік бюджет өндірістік қатынасты
Экономикалық категория ретінде мемлекеттік бюджет қоғамдық өнімнің құнын, мемлекеттің
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде бөлу және бақылау, сонымен
Бюджет экономикаға бюджеттік механизм арқылы әсер етеді. Осыдан тұтас
С.В.Галицская бюджеттiң толық анықтамасын былайша бердi: "Мемлекеттiк бюджет, мемлекетте
Осылайша "мемлекеттiк бюджет" деген атаудың түсiнiгi келесi құраушыларды талқылауға
-салыстырмалы жеке экономикалық категория ретiнде;
-мемлекеттiң ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған қоры ретiнде;
-экономикаға бюджеттiк механизм арқылы әсер ету құралы ретiнде;
-мемлекеттiң негiзгi қаржы жоспары ретiнде;
-құқықтық заң ретiнде.
Мемлекет бюджеттiң сапалық сипаттамасын келесi 1-шi сурет түрiнде көрсетуге
Қоғамдық қайта өндiрiстегi мемлекеттiк бюджеттiң ролi ең алдымен мемлекеттiк
Сурет 1- Мемлекеттiк бюджеттiң сапалық сипаттамасы.
Мемлекеттiк бюджет экономикаға белсендi әсер етедi, өйткенi ол барлық
Экономиканы мемлекеттiк реттеудiң қаржылық механизмi әлеуметтiк-экономикалық дамудың маңызды тапсырмаларын
Нарықтық экономикасы дамыған көптеген елдердiң тәжiрибесi экономиканың мемлекеттiк қаржылық
Бюджеттiң атқарылуы туралы сөз бастар алдында бiз бюджеттiң кiрiс
С.В.Галицская "Бюджеттiң кiрiсi мемлекеттiң бюджет қорын қалыптастыруға байланысты мемлекеттiң
Мемлекет бұл бұқаралық билiктiң пайда болуы мен оның қызметiнiң
-жиынтығында мәжбүрлеудiң ерекше аппараты бар мемлекеттiк механизмдi құрайтын органдар
-құқықтың болуы, яғни мемлекетпен белгiленген және санкцияланатын мемлекеттiк механизмiнiң
-шегiнде мемлекеттiк билiк шектелетiн белгiлi аймақтың болуы.
Мемлекетке билiктiң жоғарылығы тән, олар:
-билiктiң әмбебаптығында;
-билiктiң ерекше құқығында;
-заң шығару, әдiлеттiк пен тәуелсiздiктегi монополиясы.
Қазiргi заманғы экономиканы ұйымдастыруда мемлекеттiң қызметiне аса көп көңiл
Республикалық бюджет -экономикаға мемлекеттiң араласуының маңызды құралы болып табылады
Бюджеттi пайдалана отырып, мемлекет өндiрiс кезеңiнде де және ұлттық
С.В.Большаков бюджеттiк саясатты екi аспектiде түсiндiредi. Бiрiншiсi-экономикалық және қаржылық
Бюджеттiк саясаттың басты бағыты және осыған байланысты бюджеттiң қызметi
Шаруашылық қатынасында тиiмдi бюджеттiк реттеудi жүргiзудi қамтамасыз ету үшiн
-жүргiзiлiп отырған салық саясатының тиiмдiлiгiн арттыру, мемлекет деңгейiнде салықтарды
-шаруашылық қажеттiлiктерiне бюджеттiк қаржыландырудың тиiмдi жүйесiнiң болуы;
-бюджеттiк реттеудi бюджет деңгейлерi арасында келiсiп жүргiзу.
Бюджеттiк реттеудiң негiзiн нарықтың әр түрлi агенттерi арасындағы мемлекеттiң
Бюджеттiк реттеудiң негiзгi бағыттары төмендегiлердi қамтиды: кiрiс немесе салық
Бюджеттiк реттеу кез келген мемлекет үкiметiнiң жұмысында басты орынды
Бюджеттiк стратегия мен тактикасы мемлекеттiң экономикалық дамуының әрбiр сатысында,
Фискалды бюджеттiк саясат мемлекеттiң кiрiсiн, экономика секторларын ыңғайлы шығын
Бюджет реттеу арқылы мемлекеттiң экономикалық реттеу саясаты салықтар мен
Кiрiстердi теңестiру бюджеттiк реттеудiң қоғамның кiрiсi бойынша азаматтардың әр
Үкiмет өзiнiң бюджет саясатында бюджеттiң кiрiсiн одан әрi қарай
Бюджеттiк саясат ақша-несие, сыртқы экономикалық сауда, өнеркәсiптiк, кедендiк, әлеуметтiк
Бюджеттiк реттеудi жүзеге асыру-күрделi процесс, онда қарама-қайшы экономикалық мүдделер
Қазақстан Республикасында бюджеттiк реттеу: макроэкономикалық тұрақтылыққа, инфляцияны төмендетуге, резервтердi
Бюджеттiк дағдарыстың негiзгi себептерi ретiнде төмендегiлердi атауға болады: көптеген
Бюджеттiк реттеудi жүргiзу кезiнде ең алдымен мемлекеттiк мақсаттар мен
Бюджеттiк реттеу мемлекеттiң экономикаға мемлекеттiк шығындардың, салық салу және
Бюджеттiк реттеудiң институционалды негiзiн анықтау кезiнде ең алдымен мемлекетке
Бюджеттiк реттеудiң негiзiг стратегиялық бағыттар құрайды. Олар қаржы ресурстарын
1.Аллокациялық құраушы экономикада қаржы ресурстарын орналастыру "нарықтың кемшiлiктерiне" байланысты
2.Бөлу-кiрiс нәтижелiлiгiн нарықтық бөлу. Мысалы, жұмыс iстеушiлерден салық жинай
3.Тұрақтандырушылық-жалпы макроэкономикалық тепе-теңдiкке әсер етумен анықталады. Ол салықтардың сипаты
Осылардың әрқайсысы нары арқылы қалыптасатын қаржы ресурстарының шамасы мен
Ұлттық экономиканы басқару құралы ретiнде бюджеттiк реттеу басымдықтары тұрақты
Қазiргi таңда Қазақстан экономикасында мемлекеттiң бизнеспен тиiмдi қатынасын қалыптастыру
1.2 Бюджеттік реттеудің қажеттілігі мен оның жалпы принциптері
Бюджеттiк реттеудiң әлеуметтiк-экономикалық нәтижелiлiгi әлеуметтiк-экономикалық процестердi реттей отырып, мемлекет
Мемлекет өзiнiң алдына қойған мақсаттарының iшiнде мемлекеттiк бюджеттiк реттеудiң
-бюджет жүйесiнiң кiрiс және шығыс бөлiктерiн қалыптастыру, бюджеттiк қаражаттардың
-бюджеттiк жетiспеушiлiктi (артықшылықты) басқару;
-мемлекеттiк қарызды басқару;
-монополияны реттеу;
-бюджет аралық қатынас жүйесiн нығайту;
-қызметтiң жекелеген түрлерiн, оның iшiнде инновациялық қызметтi дамытудың мемлекеттiк
-әлеуметтiк процестердi реттеу;
-мемлекеттiк меншiктi басқару;
-шетелдiк инвестицияларды және сыртқы экономикалық қызметтердi реттеу.
Бюджеттiк реттеудiң осы бағыттары әсер етудiң локалды формасы ретiнде
Бюджет және ақша саясатының келiсiмдiлiгi мемлекеттiк реттеудiң нәтижелiлiгiн қамтамасыз
Мемлекеттiң бюджет саясаты ақша саясатымен бiрге Қазақстанның әлеуметтiк-экономикалық дамуына
Бюджеттiк реттеудi жүзеге асыру сонымен қатар уақытша уақыт аралықтарының
Бюджеттiк реттеу үшiн: тану, шешу мен орындау уақыт аралықтары
1.Тану уақыт аралығы экономикалық жағдайдың нақты өзгеруi мен осындай
2.Шешу уақыт аралығы әрекет ету қажеттiлiгiн сезiну, уақыт пен
3.Шешу уақыт аралығының осы уақыт кесiндiсi орындалу уақыт аралығы
Бюджеттiк реттеудiң нәтижелiлiгiн анықтайтын маңызды фактор нарықтық институттардың сапасы
Қазiргi таңда бюджет-салық қайта құрылым саласында бiрқатар бағдарламалық құжаттар
-салық реформасын жалғастыру;
-әлеуметтiк қамсыздандыру жүйесiн реформалау;
-мемлекеттiк бюджеттiң шығыс бөлiгiн маңызды әлеуметтiк-экономикалық басымдықтарға жету құралына
-мемлекеттiк секторды реформалау;
-мемлекеттiк тапсырысты қалыптастыру процедурасын жетiлдiру;
-зейнеткерлiк реформаны жалғастыру.
Экономикалық өсуге бағытталған бюджеттiк реттеудi жүргiзу бюрократтық аппараттың санының
Экономикалы өсуге қажеттi жағдай жасалу үшiн бюджеттiк реттеу бюджеттiк
Өз кезегiнде, бюджеттiк сала мемлекеттi оның алдында тұрған тапсырмаларды
Бюджеттiк реттеудiң тұрақтылығы-бұл қолайлы инвестициялық ахуалдың және тәуекелдi төмендетудiң
-субъектiлердiң қаржы қатынасында "ойын тәртiбiн" белгiлеп, оны қатаң жауапкершiлiкпен
-бюджеттiк реттеу шеңберiнде шешiм қабылдаудың шынайылығын қамтамасыз ету;
-салық жүйесiнiң тұрақтылығы;
-бюджеттiк шығындар құрылымының анықтылығы;
-мемлекеттiк билiктiң әлеуметтiк-саяси тәуекелiнiң факторы ретiндегi
қаржы жағдайының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Экономикалық өсудi ұзақ мерзiмдi болашақта қамтамасыз етудi бюджеттiк реттеу
-мемлекеттiк шығындардың тиiмдiлiгiн арттыру және республикалық бюджеттiң кiрiсiн қайта
-кәсiпкерлiк қызметтi белсендi етуге алғы шарт түзу;
-нарықтық инфрақұрылымды дамытуға қаржылық ресурстарды тартуға қабiлеттi механизмдердi құру;
-мемлекеттiк меншiктi басқару тиiмдiлiгiн арттыру;
-ғылыми-техникалық прогрестi ынталандыру.
Қазақстан экономикасын ұзақмерзiмдi болашақта тұрақты өсуiн ұстап тұру, әлемдiк
Экономикалық өсу мемлекеттiң шешушi саяси экономикалық мақсаты болғандықтан, елдiң
Экономиканың жағдайы мен өсуi ЖIӨ көмегiмен өлшенедi. Қазiргi таңда
Қазақстан Үкiметiнiң алдында тұрған тапсырмалардың бiрi-жалпы iшкi өнiм деңгейiн
Кесте 2 - Қазақстан Республикасының 2003-2007 жылдардағы жалпы
Көрсеткiштер 2003 ж. есеп 2004 ж. есеп 2005 ж.
ЖIӨ, млрд.теңге 3250,5 3776,3 4612,0 5870,1 7457,1
Өткен жылға %-да ЖIӨ-ң нақты өзгеруi 113,5 109,8 109,3
ЖIӨ-ң дефляторы 110,0 105,8 111,7 116,2 116,2
ЖIӨ-ң номиналды өсуi, млрд.теңге, өткен жылға өсiмi
525,8 835,7 1258,2 1587,0
2-шi кестеде көрсетiлген жағдайды таладудан мынадай қорытынды шығаруға боалды:
Егер де жалпы iшкi өнiмнiң өсу қарқыны осы болжам
Қазiргi заманғы әлемде Қазақстан экономикасының өсуi мен әл-ауақытының жақсаруы
Экономикалық өсудiң интенсивтi жолы жаңа капиталды игiлiктерге, ғылым мен
Экономикадағы негiзнi қорлардың тозуының жоғары деңгейiн есепке ала отырып,
Ұзақ мерзiмдi болашақта негiзгi капиталды жинақтау экономиканың өсуiнiң басты
Инвестициялардың жеке фирмалар үшiн тиiмсiз болатын салалары өте көп,
Бюджеттiк реттеудi экономикалық өсудiң қайнар көзi ретiнде қарастыра отырып,
Модельдеу бюджеттiк реттеу мен елдiң тұтас экономикасының жағдайын анықтайтын
Ал қалған барлық жағдайларда экономиалық өсу ғылым және ғылыми-техникалық
Мемлекеттiк шығындардағы инвестициялық құраушылардың үлесi мен салық ауыртпашылығы бюджеттiк
Бюджеттiк реттеудi жүргiзу барысында, ең алдымен, мемлекеттiң мақсаттары мен
Модельдеудiң нәтижесi егер де мемлекеттiк шығындар құрамында инвестициялар жеке
Тағы да айта кететiн жағдай, салық жүйесiнiң мемлекеттiк бюджеттi
Инвестицияларға мақсатты сипат беретiн мақсатты бағдарламалар бюджеттiк реттеудiң тиiмдiлiгiн
Инвестициялар жөнiнде В.Горегляд былай дейдi: "Мәселенiң мәнi осы инвестициялардың
Мысалы мемлекет бiлiм берудi дамыту бағдарламасын жасау кезiнде қоғамдық
Мақсатты бағдарламалар мемлекеттiң алға қойған мақсаттарына жетуiнiң тиiмдi құралы
1.3 Экономиканы дамыған мемлекеттерде бюджеттік реттеудің
қалыптасу ерекшеліктері
Соңғы 20 жыл iшiнде жаһандану деген атау алған халықаралық
Жаһанданудың экономикалық қызметi үш негiзгi бағыт бойынша жүргiзiледi: өндiрiс
Қаржылық жаһандану процесiнiң дамуына қаржы нарықтарын либерализациялау, ТҰҚ қызмет
Экономиканы жаһандандыру мемлекеттiк реттеудiң қажеттiлiгiн жойып қаан қоймайды, сонымен
Қазiргi заманғы әлемде бәсекелестiк жаһандық сипатта болып отыр. Мемлекеттер
Н.Ә.Назарбаев: "Жаһанданудан қорғанудың қажетi жоқ, керiсiнше оған жан-жақты дайындалу
Қазiргi заманғы жағдайда экономиканың бәсекелестiк қабiлетi ЖIӨ-нiң өсу қарқыны,
Жаһандану жекелеген елдердiң экономикалық жағдайына үлкен әсер етуде.
Қаржылық жаһандану жағдайында мемлекеттiк қарыз мәселесi өте маңызды мәнге
Жаһанжану процесi ұлттық үкiметтi бюджеттiк реттеудi жүргiзуде мемлекеттiң салықтарды
Қаржылық жаһандану процесiнiң дамуы бюджеттiк реттеудi кәсiптiк деңгейде жүргiзудiң
Жаһандану әр түрлi елдердiң, осы елдiң экономикасына қосымша өндiрiс
АҚШ-тың экономикалық зерттеулерiнiң Ұлттық бюросы жүргiзген талдау бойынша iрi
Корпорациялық салық салу тәртiбiне аса көп көңiл бөлiнедi. Инвестициялық
Корпорацияларға салық ауыртпашылығыныңжәне кiрiс салығының мөлшерiн төмендетуден байқалып отырған
Нарықтық экономикасы дамыған ұлттық ерекшелiктерi бар мемлекеттердiң бюджеттiк реттеу
Мемлекет пен жеке сектордың серiктестiгiн дамыту мақсатында дамыған елдердiң
Пайыздық көрсеткiште есептелген ЖIӨ көлемi барлық елдермен салыстырғанда, Қазақстан
Қазақстанды қаржылық жаһандану прцоесiне тарту экономикалық өсудiң қосымша қаржылық
1.Салық жеңiлдiктерi (көптеген әлеуметтiк төлемдерден босату, жер салығын төлеудегi
2.Лицензиялар мен рұқсат алу тәртiбiн жылдамдату;
3.Валюталық операцияларды жүргiзудiң ұлттық өндiрушiлермен салыстырғанда либералды түрi;
4.Су, электр энергиясы, транспорт және телекоммуникация қызметтерiмен қамтамасыз етудегi
Қазақстанда қаржылық жаһандану процесiне бесендi қатыстыруда келесi негiзгi мiндеттi
Бәсекелестiк қабiлеттiң халықаралық рейтингiсiнде Қазақстан қандай топта тұр? Қазақстан
Барлық елдерде бәсекелестiк ұстанымды нығайтудағы маңызды рольдi инвестициялар алады.
Инвестициялық процестердi бюджет-салық бойынша ынталандыру шаралары жүйесiн жасау инвестициялық
Шын мәнiнде шетелдiк инвестициялар экономикалық өсу мен бәсекелестiк қабiлеттi
Ұлттық экономиканың бәсекелестiк қабiлетi мен сырттан тартылған тiкелей шетелдiк
Қазiргi таңда Қазақстан маңызды бiлiм еру потенциалына ие болып
Бiлiмнiң тиiмдi қызмет етуi үшiн осы салаға салынатын салымдардың
Еуропа елдерiнде жоғары бiлiм беру мен гаранттың төлеушi ролiн
Қазақстанда 2006-2007 оқу жылында жоғары оқу орындарында мамандарды
Ғылым мен технологиялық прогрестi басқару стратегиясының болмауы, дамыған елдер
Отандық және батыс сарапшылары ХХI ғасырда, жаһанды бәсекелестiк ғасырында
Әлемдiк тәжiрибеде басым бағыттарды таңдай отырып, ғылымды басқару қалған
Ғылымды дамыту Бағдарламасының жобасында мемлекеттiк тапсырысты қаржыландыруын басымдықтар тiзiмiне
Ұлттық шаруашылықтың ерекшелiктері, ерекше табиғи және адам потенциалы, әлеуметтiк
2 БІЛІМ және ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАЛАРЫН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ
2.1 Әлеуметтік салаларды дамытуға жұмсалатын бюджеттік
шығындардың қалыптасқан құрылымын талдау
Мемлекеттің индустриялды даму процесінде, әлеуметтік салалардың экономикалық дамуы маңызды
2007 жылдың 10 қаңтарында өткен Қазақстан Республикасының Парламенті палаталарының
ЮНЕСКО- ның болжамы бойынша ХХІ ғасырда барлық әлемде студенттердің
Осы жерде Үкіметтің 2004-2007 жылдар аралығындағы мемлекеттік бюджеттің кірістері
Д. Айтқазы былай дейді: «Мемлекеттің салық жүйесі жетілген сайын,
Білім жүйесін реформалау 1999-2001 жылдар аралығындағы өзгерістермен толықтырулар енгізілген.
Кесте 3 - 2004-2007 жылдарға мемлекеттік бюджет шығыстарының мөлшері
млн.теңге
Көрсеткiштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж. 2007 ж.
Шығыстар 1068439 1323821 1946146 2150560
Шығындар,
соның iшiнде: 1026992 1287938 1946146 2150560
жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер 65287 83587 103786 124546
қорғаныс 47483 58011 78663 99992
қоғамдық тәртiп және қауiпсiздiк, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметi 91593
бiлiм беру 148989 190748 256935 327291
денсаулық сақтау 89781 131184 185456 223373
әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету 239230 272333 345356
мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңiстiк 33788 43948 57076
тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 34544 69058 118326 135010
отын-энергетикалық кешен және өнер қойнауын пайдалану 8486 25319 24839
ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғат аумақтары,
өнеркәсiп, сәулет, елдiмекен құрылыс қызметi 3896 2353 5216 7354
көлiк және коммуникация 82354 104587 119477 161807
өзгелер 86421 71933 33932 48812
борышқа қызмет көрсету 35437 34970 30344 28698
ресми трансферттер 12497 9310 369258 197407
Операциялық сальдо
152386 187474
Таза бюджеттiк кредит беру 41447 35883 7239 7917
бюджеттiк кредиттер
18590 15560
бюджеттiк кредиттердi өтеу
11351 7643
Қаржылық активтермен болатын операциялар бойынша сальдо
98481 97937
Қаржылық активтердi сатып алу
110977 113202
мемлекеттiк қаржылық активтерiн сатудан түскен түсiмдер
12496 15265
Бюджет тапшылығы (профицит) -46183 -18697 46666 81620
Төмендегі 4-ші кестеден мемлекеттік бюджетке түсетін түсімдер мен салық
Кесте 4 - 2004-2007 жылдарға мемлекеттік бюджет кірістері
млн.теңге
Көрсеткiштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж. 2007 ж.
Түсiмдер 1022256 1305124 2098532 2338034
Табыстар,
оның iшiнде: 1004566 1286734 2098532 2338034
Салық түсiмдерi, одан: 947251 1186138 1998314 2209102
Корпорациялық табыс салығы 272632 382814 834332 776609
Қосылған құн салығы 231338 242955 343925 489572
Акциздер 26986 29913 33416 47433
Жеке табыс салығы 93281 98535 122999 165033
Мүлiк салығы 27189 31579 37272 48386
Жер салығы 5497 5941 6903 7991
Әлеуметтiк салық 157676 167995 197300 236569
Салықтан тыс түсiмдер 44813 51800 66036 54764
Негiзгi капиталды сатудан түскен түсiм 12502 19096 34182 74166
Транферттiң түсiмдерi
2
Кредиттердi қайтару 17690 18390 0 0
Ұлттық білім жүйесінің жаңа моделі жоғары сапалы білім мен,
Бірінші деңгей – мектепке дейін тәрбиелеу және оқыту.
Екінші деңгейі – орта білім. Конституцияның 30 бабына сәйкес
Үшінші деңгей – жоғары білім. Жоғарғы білім келесі құрылымнан
Төртінші деңгей – жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім. Бұл
Жоғары білім жүйесіне 1999 жылдан бастап жоғары білімді
Экономикалық реформалардың қателіктері себебінен, мемлекет тарапынан әлеуметтік сфераға бюджеттік
Еңбек нарқындағы тепе-теңдіктің бұзылуының бір себебі ретінде жоғары оқу
Қазақстан Республикасында нарықты қатынасқа өту кезеңіндегі білім саласының бюджет
Білім беру саласын қаржыландыруды оның басқа мәселелерінен бөліп-жаруға болмайды.
Білім беру – экономиканың барлық салалары үшін кәсіби маманданған
Білім беру саласы жеке де, қоғамдық та қажеттіліктерді қанағаттандыруға
Жоғары білім беру мен орта білімнің жекелеген арнайы түрлеріне
Денсаулық сақтау - өмір сүруді қамтамасыз ету жүйесі және
Мемлекет тарапынан мемлекеттік бюжеттен білім беру және денсаулық сақтау
Кесте 5- 2002 - 2007 жылдарға мемлекеттік бюджет шығыстарының
Көрсеткiштер 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
Шығындар 100 100 100 100 100 100
Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер 6,8 5,5 6,1 6,3 5,3
Қорғаныс 4,3 4,5 4,4 4,4 4,0 4,6
Қоғамдық тәртiп, қауiпсiздiк, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметi 8,5 9,3
Бiлiм беру 14,0 14,5 14,0 14,4 13,2 15,2
Денсаулық сақтау 8,2 8,5 8,4 10,0 9,5 10,2
Әлеуметтiк көмек пен әлеуметтiк қамсыздандыру 24,6 24,1 22,4 20,6
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңiстiк 2,4 2,7 3,2
Тұрғын үй коммуналды шаруашылығы 4,0 3,0 3,2 5,2 6,2
Отын-энергетикалық кешендi және жер қойнауын пайдалану 0,7 0,9 0,8
Ауыл, су, орман, балық шаруашылықтары, қорғалатын табиғи аймақтар, қоршаған
Өнеркәсiп, сәулеттендiру, қала құрылысы мен құрылыс қызметi 0,6 0,7
Көлiк және байланыс 5,8 6,9 7,7 8,0 6,1 7,5
Басқалар 7,7 5,8 8,1 5,4 1,7 2,3
Қарызға қызмет көрсету 5,0 4,7 3,4 2,5 1,5 1,3
Ресми трансферттер 0 1,5 1,3 0,7 19 9,2
Кредиттеу 4,4 4,0 3,9 2,6 0 0
Қазақстан Үкіметінің 2007 жылғы бюджеттің атқарылуы туралы Есебінен төмендегіше
Бюджеттің 2007 жылғы кіріс бөлігі 2006 жылмен салыстырғанда айтарлықтай
Тиісінше салықтық емес түсімдерде республикалық меншік болып табылатын акциялардың
Бюджеттік несиелеу бөлігінде 42 миллиард теңге тұрғын үй құрылысын
Сурет 2 - ОҚО бойынша 2008-жылға болжанған кірістірдің
түрлерінің үлес салмағы
Қазақстан жағдайында жоғары дәрежедегі кәсіби маманданған мамандардың жетіспеушілігінен компаниялардың
Білім беру саласына республикалық бюджеттен бөлінетін қаражаттардың 2004 жылдан
Білім беру жүйесінің дамуы бюджеттік шығындарды ұлғайту және осы
Кесте 6 - Білім беру саласына бөлінген мемлекеттік
Жылдар Бiлiм беру саласы
Республикалық бюджет
млн.теңге ЖIӨ, %
2002 106 419 3,3
2003 121 145 3,2
2004 148 989 3,2
2005 190 748 3,4
2006 256 935 3,4
2007 327291 3,5
Ең ірі қоғамдық құрылым ретіндегі мемлекеттің өмірінде мәні мен
Осындай салалардың бірі денсаулық сақтау оның тапсырмаларын шешу халықтың
Денсаулық сақтау саласын қаржыландыру алдымен мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылады.
жергілікті бюджет есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығындар сметасын құру
Кесте 7 - Денсаулық сақтау саласына мемлекеттік
2004 ж. 2005 ж.
2006 ж.
2007 ж.
2007 ж. 2004 ж. %-бен, есе
Денсаулық сақтау саласы 89781 131184 185456 223373 2,5 есе
Денсаулық сақтау саласында бюджеттік реттеу халыққа салауатты өмір салтын
Сурет 3 - ОҚ облыстық “Денсаулық сақтау” функционалдық тобы
және бастапқы медициналық көмек көрсету деңгейінде аурулардың алдын алу
Халықтың денсаулық жағдайын жақсарту мақсатында Үкімет денсаулық сақтау жүйесін
Денсаулық сақтау жүйесі республикалық және жергілікті ұйымдар торабы арқылы
Денсаулық сақтау саласының негізгі көрсеткіштерін 4 кестеде талдай
Кесте 8 - Денсаулық сақтау саласының негізгі көрсеткіштері
Көрсеткiштер 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
Дәрiгерлердiң саны, мың адам 51,3 53,7 54,6 54,8 55,5
10 000 тұрғынға шаққанда 34,6 36,1 36,5 36,3 36,5
Орта медициналық қызметкер саны, мың адам 109,4 113,4 115,0
10 000 тұрғынға шаққанда 73,8 76,3 76,9 77,6 78,6
Аурухана мекемелерiнiң саны, бiрлiк 981 1005 1029 1042 1063
Аурухана төсек саны, мың 110,2 111,9 114,8 116,6 117,6
10 000 тұрғынға шаққанда 74,4 75,3 76,8 77,4 77,3
Дәрiгерлiк амбулаториялық-емхана мекемелерiнiң саны 3288 3352 3463 3462 3434
Жеке әйелдер кеңесiнiң және әйелдер кеңесi бар мекемелер саны
Балалар емханаларының саны 1044 1073 1080 1064 1087 1028
Фельдшер-акушер пункттерiнiң саны 4919 4915 4336 4906 4912 4926
Ем қабылдау санаторийлерi мен пенсионаттарының саны 90 99 106
Демалыс үйлерi мен базалардың саны 12 20 13 14
Пайыздық қатынаста дәрігерлердің жалпы саны 5%-ға, ал орта медициналық
Сурет 4 - Он мын адамға шаққандағы дәрілергермен және
Денсаулық сақтау нысандарының материалдық-техникалық базасын нығайту, балалар және босанатын
2.2 Мемлекеттік қарызды қысқарту әлеуметтік салаларды
бюджеттік реттеудің жанама факторы ретінде
П.Самуэльсон атап көрсеткендей, “мемлекеттік қарыз мемлекетті банкроттыққа әкеле алмайды
Мемлекеттік қарыздың ұлғаюы, қысқар мерзімді де, ұзақ мерзімді де
Мемлекеттік қарыздың ұлғаюы мемлекеттік шығындардың тиімділігінің төмендеуіне және тұтас
Мемлекетітк қарызға қызмет көрсету саласында қалыптасқан жағдай қазақстандық экономика
Қарызға қызмет ету шығындары бюджетке қысым жасайды және әлеуметтік
Мемлекеттік қарызды басқару жүйесі өзінің саяси-экономикалық маңызы бойынша мемлекеттік
Мемлекеттік қарызды басқарудың тиімді саясатын жүргізу белгілі жағдайларда Қазақстан
Кесте 8 - Қазақстанның мемлекеттік қарыз нарығын дамытудың
Артықшылықтары Кемшіліктері
Экономикаға “тәуекелсіз” пайыздық мөлшер бағыты керке Қаражаттардың экономиканың нақты
Мемлекеттік облигацияларды инфляцияның ақша ұсынысын басқару құралы ретінде пайдалану
Мемлекеттік облигациялар нарығын дамыту несие ұйымдарының өтімділігін тиімді басқаруға
Мемлекеттік облигациялар нарығында тартылған қаражаттар сыртқы қарыздарды өтеуге жұмсалуы
Мемлекеттік қарызды бюджеттік мәселелер контекстінде қарастыру кезінде алғы жоспарға
Профессор К.Ильясов мемлекеттік қарызды төмендегіше сипаттайды: “Мемлекеттік және кепілдендірілген
Ж.О.Ихданов “Мемлекеттік қарыз - бұл мемлекеттің несие операциялары бойынша
Мемлекеттік қарыздың экономикалық анықтамасын Г.Колпакова былай деп береді: “Мемлекеттік
Бюджеттік несиенің маңызды функциясы-ақшалай ресурстарды тұтас экономиканың қажеттіліктеріне сәйкес
Мемлекеттің қаражаттарды қарызға алуының ең дамыған формасы мемлекеттік займдарды
Мемлекеттік қарызды тиімді басқаруға елдің ішкі экономикалық тұрақтылығы және
Мемлекеттік қарызды талдай отырып, нарықтың дамуы көп жағдайларда мемлекеттің
Сурет 5 - Үкімет қарызы мен ішкі қарыз
Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген қарыздар мемлекеттің қаржы жүйесінің құрамдас
Мемлекеттік қарызды тиімді басқаруға елдің ішкі экономикалық тұрақтылығы мен
Халықаралық ұйымдардың бағалауы бойынша Қазақстан Республикасы бір тұрғынға
Мемлекеттегі экономикалық тұрақтылық пен тартымды инвестициялық ахуал елдің имиджіне
Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып қазіргі таңда үш
Сыртқы мемлекеттік қарыз-бұл елдің басқа елдердің азаматтарына немесе мекемелеріне
Сыртқы қарыз деңгейінің жалпы ішкі өнімге қатынасы дебитор елге
Кесте 9 - Қазақстан Республикасының мемлекеттік және кепілдендірілген қарызы
№ Көрсеткiштердiң атауы Мың теңге
I Мемлекеттiк қарыз1 1030331052
1 Қазақстан Республикасының Үкiметiнiң қарызы 628455820
1.1. Iшкi қарыз 285846874
1.1.1. Мемлекеттiк қысқа мерзiмдi қазынашылық мiндеттемелер 37185380
1.1.2. Мемлекеттiк орта мерзiмдi қазынашылық мiндеттемелер 223096729
1.1.3. Мемлекеттiк ұзақ мерзiмдi жинақ қазынашылық мiндеттемелер 22190000
1.1.4. Мемлекеттiк индекстелген қазынашылық мiндеттемелер 1753999
1.1.5. Мемлекеттiк арнайы компенсациялық қазынашылық мiндеттемелер 961302
1.1.6. Басқалай мiндеттемелер 659464
1.2. Сыртқы қарыз 342608946
1.2.1. Реконструкция мен Халықаралық Даму Банкi 152807172
1.2.2. Азиа Даму Банкi 21769909
1.2.3. Еуропалық Реконструкция мен Даму Банкi 4891421
1.2.4. Ислам Даму Банкi 5124894
1.2.5. Сауд Арабиясы Даму Қоры 1178348
1.2.6. Араб экономикалық дамуыныңы Кувейтiк Қоры 1203266
1.2.7. Абу-Даби Даму Қоры 2394679
1.2.8. Австрия 365591
1.2.9. Швеция 397770
1.2.10. Кореяның Эксимбанкi 90161
1.2.11. Жапон Халықаралық қауымдастықтық Банкi 81792745
1.2.12. Германия Үкiметiнiң Несие Агенттiгi 2945550
1.2.13. Шетелдiк коммерциялық банктер 31240940
1.2.14. Еуроноталар 46406500
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнiң қарызы 391367840
2.1. Iшкi 391367840
2.2. Сыртқы -
3. Қазақстан Республикасының жергiлiктi атқару органдарының қарызы2 10507392
II Мемлекет кепiлдендiрген қарыздар 84194628
1 Iшкi -
2 Сырты 84194628
Барлығы: мемлекеттiк және мемлекет кепiлдендiрген қарыз 1114525680
Ескерту-Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлiгi, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
1-өзара талаптарды еспке алғанда
2-нақтылауға жататын алдын ала мәлiметтер
Ұлттық банк, Қаржы Министрлiгi, Статистика бойынша Агенттiк
Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы қарыздарының құрылымы бірқатар ерекшеліктеріне ие.
Кесте 10 - Жалпы сыртқы қарыздың динамикасы (кезең соңына
Көрсеткiшi 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж.
Мемлекеттiк және мемлекет кепiлдендiрген қарыз 3481,0 3622,6 3366,0 2995,0
Барлық қарыздардағы үлесi, % 19,1 15,8 10,5 8,1
Мемлекет кепiлдендiрмеген қарыз 14770,5 19297,6 28728,6 33784,1
Барлық қарыздардағы үлесi, % 80,9 84,2 89,5 91,9
Барлығы 18251,5 22920,2 32094,5 36779,1
Оның iшiнде фирма аралық қарыздар 10709,7 11983,0 16651,1 17775,9
Барлық қарыздардағы үлесi, % 58,7 52,3 51,9 48,3
Ескерту-Ұлттық банк, Қаржы Министрлiгi, статистика бойынша Агенттiк
Бүкіл әлемдік банкінің жіктмесі бойынша 48-80% арасындағы қарыз бәр
Сыртқы қарыздардың өсу мәселесінің өзектілігі, біздің пікірімізше, Қазақстан қазіргі
2006 жылдың қаңтарында экономикалық қауымдастық және даму Ұйымы Қазақстан
Қазақстан Республикасының қарыздар бойынша жағдайы 11 -ші кестеде сипатталған.
Кесте 11 - Қазақстан Республикасының қарыздар бойынша жағдайы
Көрсеткiштердiң атауы Еуроодақ елдерi үшiн Қазақстан
Үкiметтiк қарыздың ЖIӨ-ге қатынасы, % 60 10,0
Үкiметтiң сыртқы қарызы көлемiнiң тауарлар мен қызметтер экспортына қатынасы,
Сыртқы үкiмет және мемлекет кепiлдендiрген қарыздардың ЖIӨ-ге қатынасы, %
7,5
Осы жағдайларды есепке ала отырып, болашақта Қазақстан Үкіметі мемлекеттік
-республикалық бюджет тапшылығы мен мемлекетітк қарыз параметрлерін қалыптасқан бюджеттің
-үкімет қарызының құрылымндағы сыртқы қарыз көлемінің үлесін бірте-бірте азайту.
Біздің мемлекетте төмендегідей жағдай қалыптасқан: бір жағынан, Қазақстан Республикасы
Мемлекеттің сыртқы қарыз көлемін 342608946 мың теңге деп қарастыратын
Кесте 12 - Сыртқы қарыз көлемі төмен болған
Көрсеткiштер Бөлiнетiн қаржы көлемi, мың теңге % Салалар
Бiлiм Ғылым Денсаулық сақтау
10% 34260894,2 33,33 11420298 11420298 11420298
20% 68521789,2 33,33 22840596,4 22840596,4 22840596,4
30% 102782683,8 33,33 34260894,6 34260894,6 34260894,6
40% 137043578,4 33,33 45681192,8 45681192,8 45681192,8
50% 171304473,0 33,33 57101491,0 57101491,0 57101491,0
Осы есептеулер жүзеге асатын болса, тек қана білім, ғылым
3 ӘЛЕУМЕТТІК САЛАЛАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ БЮДЖЕТТІК ТЕТІКТЕРІН ЖЕТІЛДІРУДІҢ
3.1 Бюджеттік реттеудің тиімділігін арттырудың жолдары
Бюджеттік реттеудің негізгі мақсаты экономиканың жоғары технологиялық секторларында инвестицияның
Тиімді мемлекетті құруға бағытталған саясат мемлекеттік шығындардың қысқаруын да,
Пайыздық емес шығындарды абсолютті шамада бірқалыпты ұлғайту экономикалық өсудің
-шектен тыс салық ауыртпашылығы мен салық әкімшілігінің төменгі нәтижелілігі;
-мемлекеттік шығындардың және мемлекеттік меншікті басқарудың төменгі әлеуметтік-экономикалық нәтижелілігі;
-бюджет кірісінің энергия тасымалдаушылардың әлемдік бағаларына аса тәуелділігі, ал
-бюджеттік реттеу экономиканың өңдеуші салаларында инвестициялық процестерді белсендетуге байланысты
Қалыптасқан жағдайдан шығу жолы бюджеттік реттеуді жүзеге асыруға қажетті
Қазіргі таңда бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалау бюджеттік тапсырыстарды ұсыну
Ғылым, білім беру, денсаулық сақтау және сот жүйелері сияқты
Білім беру жүйесін жеткіліксіз қаржыландыру материалдық-техникалық базаның сапасына, оқытушылардың
2006 жылы Қазақстанда білім алу шығындарын толығымен өтеу негізінде
Мемлекеттік және мемлекеттік емес жоғары оқу орындарында білім алатын
Жоғары білімі бар мамандардың еңбек нарығының қажеттіліктерін есепке алмай
Қазақстан жағдайында мемлекетке жүктелген функцияларды атқару сапасын жоғарылату институционалды
Мемлекеттік тапсырыс аясында қаржыландыру үшін басым бағыттарды анықтаудың мәні
Бюджеттік реттеудің тиімділігі мемлекеттік қаржы жүйесінің алдына қоятын мақсаттарды
Елдің әлеуметтік және экономикалық дамуының деңгейін көтеру процесі көп
Бағдарламалы-мақсатты тәсіл бюджеттік шығындардың әлеуметтік-экономикалық нәтижелілігінің мониторингін және жоспарлау
Сурет 6 - Бағдарламалы-мақсатты тәсiл шеңберiнде қолданылатын
әлеуметтiк-экономикалық нәтижелiлiк көрсеткiштерi.
Шығындар көрсеткішіне мысал ретінде бағдарламаны жүзеге асыру үшін қажетті
Бағдарламалы-мақсатты тәсілді пайдалану шығындарды жұмсаудың нақты мақсаттарына сәйкес жасалынған
Бағдарламалы-мақсатты тәсілді енгізу бюджет жүйесінің бірқатар кемшіліктерімен байланысты. Бюджеттік
Институционалды реформалар (әскери, сот, әкімшілік, ғылым мен білім беру
Республикалық мақсатты бағдарламалар әлеуметтік-экономикалық дамудың маңызды басымдықтарына бағдарламалы тәсілмен
Орта мерзімді жоспарлау, бағдарламалы-мақсатты тәсілдің маңызды құрамдас бөлігі болып
Бюджеттік процесті ұйымдастырудың қазіргі заманғы тенденциясы бюджетті орта мерзімді
Мемлекеттік шығындардың энергия тасымалдаушылардың әлемдік бағаларына тәуелділігі, мемлекеттік қарыздың
Мемлекеттік сатып алуларды ашық конкурс негізінде жүзеге асыру әр
Бюджеттік қаражаттар ең алдымен ұзақ мерзімді болашақта экономикалық өсуге
Мемлекеттік шығындар құрылымының өзгеруі ең алдымен “пассивті” шығындардың қысқаруын
Бюджеттік шығындарды оңтайландыру ірі көлемді кешенді реформаларды жүргізуді қарастырады.
Американдық экономист Э.Хансен бюджеттік шығындар саласында мемлекеттің басымдықтарын талдай
Осылайша бюджеттік реттеу шеңберінде шешуді талап ететін іргелі мәселе
Соңғы жылдары, Қазақстанда өсудің қайнар көздерін талдаған кезде корпоративті
М.Портер бәсекелестікке қабілетті базалық (табиғи ресурстар, мамандандырылмаған және жартылай
Меншік құқығын тиімді қорғауды қамтамасыз ететін құқықтық жүйе өзінше
Осылайша, барлық әлеуметтік-экономикалық механизмінің өмір сүруіне шешуші мәнді меншік
Экономикалық өсуді қамтамасыз етуде, нарықтық инфрақұрылымды дамыту мемлекеттік шығындардың
Бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалауды жүргізу тәртібі мен көрсеткіштер жүйесі,
Бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бюджеттік бағдарламаларға тән ерекше критерийлер мен
Бюджеттік процеске жоспарлаудың нормативті тәсілін кезеңді енгізу шеңберінде Бюджеттік
2006-2008 жылдарға бюджеттік реттеуді жүзеге асыру, келесі бағыттарда жүргізілмек:
-денсаулық сақтауды дамыту мен реформалау;
-білім беруді дамыту;
-әлеуметтік реформаларды одан әрі тереңдету;
-индустриялық-инновациялық дамыту;
-аграрлық секторды дамыту;
-жаңа тұрғын үй саясатын жүзеге асыру;
-қоршаған ортаның сапасын тұрақтандыру және т.б.
Мемлекеттік бюджет шығындары 2006 жылы ЖІӨ-нің 23,3%, 2007 жылы-ЖІӨ-нің
Осы жерде біз, Үкіметтің 2006-2008 жылдарға жасап отырған бюджеттің
Кесте 13 - 2006-2008 жылдарға мемлекеттiк бюджеттiң кiрiстерiнiң болжамы,
ЖIӨ-ге пайыздық қатыныстар
Атауы 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж.
Кiрiстер 21,7 23,3 22,0
Салықтық түсiмдер 19,8 18,0 17,7
Салықтық емес түсiмдер 0,5 0,5 0,4
Негiзгi капиталды сатудан түскен түсiмдер 0,5 0,6 0,6
Трансферттердiң түсуi 0,9 4,1 3,2
Салықтық түсімдер 2008 жылы 19,8%-дан 17,7%-ға төмендейді, бұл 2006
ОҚО бойынша 2007 жылға болжанып отырған кірістердің жалпы көлемі-550411655
14-ші кестеде 2008-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бюджеттің шығындарының болжамы
Кесте 14 - 2008-2010 жылдарға мемлекеттік бюджеттің шығын болжамы
Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
ЖІӨ-ге % Үлес, % ЖІӨ-ге % Үлес, % ЖІӨ-ге
Шығындар 23,3 100,0 24,4 100,0 22,5 100,0
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 1,3 5,7 1,4 5,7 1,0
Қорғаныс 1,2 5,2 1,5 6,0 1,8 7,9
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық атқару қызметі 2,1
Білім беру 3,7 15,9 3,8 16,4 3,8 16,8
Денсаулық сақтау 2,5 10,8 2,5 11,4 2,8 12,3
Әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамтамасыздық 5,1 21,9 5,0 20,7
Тұрғын үй-коммуналды шаруашылығы 1,2 5,2 1,9 7,9 1,6 6,9
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 0,9 3,7 0,6
Отын энергетикалық кешені және жер қойнауын пайдалану 0,2 1,0
Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аймақтар,
Өнеркәсіп, архитектура, қала құрылысы мен құрылыс қызметі 0,1 0,5
Транспорт пен коммуникация 1,7 7,4 1,9 7,9 1,7 7,4
Басқалары 1,5 6,6 1,7 7,1 1,1 4,7
Қарызға қызмет көрсету 0,4 1,7 0,4 1,6 0,2 1,0
Трансферттер 0,1 0,6 0,0 0,0 0,0 0,0
Орта мерзімді кезеңде мемлекеттік бюджеттің шығындары 2006 жылы ЖІӨ-ге-23,3%,
2008-2010 жылдарға мемлекеттің жоспарлап отырған бюджеттік саясаты әлеуметтік-экономикалық дамудың
Оңтүстік Қазақстан облысының облыстық бюджеттен 2007 жылы функционалдық топтар
Сурет 7 - ОҚО облыстық бюджетінен 2008-жылы функционалды топтар
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсету-0,8%; қорғаныс-0,2%; қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік,
3.2 Әлеуметтік салаларда мемлекеттік меншікті басқару және
оны пайдалану тиімділігін жетілдіру
Меншік кез келген экономикалық жүйенің негізі болып саналады.
Меншік-бұл тек қана адамдадың заттарға деген қатынасы ғана емес,
Кеңестік экономикалық әдебиеттерде, меншік категориясын адамдар арасындағы қатынас деп
Меншік қатынасын қарастыра отырып, меншіктің заңды әрі экономикалық қатынас
Қорыта айтқанда, біздің пікірімізше, меншікті қоғамдағы құқықтық және экономикалық
Жеке мүддені қанағаттандыруға ұмтыла отырып, кәсіпкерлер қоғамның басқа мүшелерінің
Мемлекеттік меншік мәселе өте күрделі мәселе. К.Маркс мемлекеттік
Мемлекеттік меншік-қоғамдық меншіктің синонимі емес, өйткені мемлекет-бұл қоғам емес,
ҚР Азаматтық Кодексінің 19*2 бабында мемлекеттік меншік республикалық және
Мемлекеттік меншік барлық шаруашылық тізбекте өзінің мәні мен қызметін
Қазіргі заманның көптеген елдерінде, мемлекет белсенді кәсіпкер болып табылады,
Мемлекеттік меншік мемлекеттік саясатты өмірге енгізудің маңызды құралы болып
Мемлекеттік меншікті басқару бюджеттік реттеудің негізгі бағыттарының бірі болып
-оң сыртқы әсерлерге ие өндірістік игіліктердің өндірісі;
-шығарылатын өнім көлемі мен инвестицияларға әсер ету, сонымен қатар,
-зиянды және аз тиімді объектілерге қаржылық қолдау көрсету, оның
-мемлекеттің меншігіндегі объектілерді пайдаланудан кіріс алу.
Нарықтық экономикасы дамыған мемлекет, меншік құқығы бойынша маңызды активтерді
Ұжымдық игіліктерді өндірудің мемлекеттік және жеке тәсілдерін таңдау объективті
Мемлекеттік меншіктің құрамы мен құрылымын тиімденді ету мемлекетті бюджеттік
Қазыналық кәсіпорындар тікелей басқарушы билік органдары арқылы басқарылады және
Мемлекеттік корпорациялар белгілі мақсаттарды атқару үшін арнайы парламент актілерімен
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде бюджеттік кәсіпорындармен, бұқаралық корпорациялармен қатар,
Ұлыбританияда бұқаралық корпорациялар өте көп, сонымен қатар мемлекеттік меншікті
Батыс елдерінде жүргізілген жекешелендіру тәжірибесі көптеген ғылыми зерттеулерге арқау
Мемлекеттік кәсіпорындар мемлекеттік саясатты жүргізу құралы болып табылады. Қайсыбір
Мемлекеттік кәсіпорындардың барлық уақытта пайдалы болмайтынын ескерген жөн, сондықтан
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 102 бабында мемлекеттік кәсіпорындар туралы
1.Шаруашылықты жүргізу құқына негізделген;
2.Жедел басқару (қазыналық кәсіпорындар) құқына негізделген.
Мемлекеттік кәсіпорынның мүлкі бөлінбейді. Мемлекеттік кәсіпорындардың фирмалық атауы меншік
Мемлекеттің меншігінде немесе оның бақылауында әлемнің авиағарыштық, мұнай-газ, автомобиль
Тікелей мемлекеттік реттеудің әлсіреу ауқымы, мемлекеттік кәсіпорындарды жеке басқаруға
Макродеңгейде мемлекеттік меншікті басқару сипаты бойынша жапондық, американдық және
Жапонияда мемлекеттік кәсіпорындар негізгі үш түрге бөлінеді:
1.Ведомстволық кәсіпорындар үкіметтегі белгілі ведомствоның немесе жергілікті өзін өзі
2.Қоғамдық корпорациялар үкіметтің немесе жергілікті органдардың қаражаттарынан құрылады және
3.Аралас кәсіпорындар акционерлік қоғамдар немесе жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер түрінде
Жапонияда 120 мемлекеттік кәсіпорын орталық басқаруда болса, мыңға жуық
Мемлекеттік кәсіпорында басқару екі бағыт бойынша жүргізіледі. Біріншісі, шаруашылық
Американдық модельге тән ерекшелік-АҚШ-тың мемлекеттік кәсіпорындарын жедел басқаруға және
Италияда мемлекеттік сектордың үлесі өте жоғары, ол 39-42 пайызды
Мемлекеттік меншікті басқару жөніндегі Италияның құрылымы бірқатар ерекшеліктерге ие.
Өнеркәсіп саясатын, стратегиясын және қаржыны үйлестіретін мемлекеттік холдингтер Мемлекеттік
Италияда мемлекеттік кәсіпорындардың негізгі төрт типі қалыптасқан:
-муниципалды;
-автономды;
-ұлттандырылған;
-мемлекеттік-жеке.
Олар ұлттық экономикадағы өздерінің үлес салмақтарына қарай айтарлықтай ерекшеленеді.
Мемлекеттік меншіктің жеке меншікке өтуі тек қана бюджеттің кіріс
Егер де К.Эрроудың пікірін талқыласақ, онда Қазақстанда жүргізілген кең
Нарыққа өту бағдарламаларында жекешелендіру нарықтыұ қатынастардың дамуына жағдай жасау
Нарықтық реформалар шеңберінде әлеуметтік сфераның объектілерін жекешелендіру әлеуметтік сфераны
Мемлекеттің меншігіндегі әрбір субъект қатынасында оның мақсаты анықталуы керек.
Мемлекеттік меншікті басқарудың тиімді жүйесін құру Қазақстанның бюджеттік реттеудің
Мемлекеттік меншікті басқарудың тиімді жүйесінің болмауы мемлекеттік сектордағы дағдарысты
Мемлекеттік меншікті басқару жүйесінің дағдарысты жағдайының себебіне меншік
Ұзақ мерзімді болашаққа бәсеклестіктің, меншік құқығын қорғаудың тиімді шаралары,
Мемлекеттік меншікті басқарудың тиімділігін арттыру сыналарды қарастырады:
-республикалық бюджетке активтерді басқару мен оларды жекешелендіру есебінен қосымша
-инвестициялық процестерді белсенділендіру;
-мемлекеттік меншік құрылымын оңтайландыру;
-жекешелендіруге қатысуға шағын кәсіпкерлік субъектілерін тарту.
Сурет 8 - Жекешелендiрудiң экономикалық аспектiлерi: тиiмдiлiгi,
бөлу мен тұрақтылығы.
Қазақстан Республикасында жекешелендіру процесі үш кезеңде жүзеге асырылды. “Мемлекетсіздендіру
-сауда, қоғамдық тамақтану, қызмет көрсету мен коммуналдық шаруашылық, өнеркәсіптің
-халық шаруашылығының әр түрлі салаларының орта және ірі кәсіпорындарын
-төменгі тиімді және зиянды кәсіпорындардың жекешелендірілуі.
Осы бағдарламаға сәйкес жекешелендірудің екінші кезеңінде (1993-1995) жүзеге асырылған
-мемлекеттік сектор кәсіпорындарын акционерлендіру;
-жеке жобалар бойынша жекешелендіру;
-кіші жекешелендіру;
-орта жекешелендіру;
-ауыл шаруашылығы кешенінің мемлекеттік меншігін жекешелендіру және мемлекеттен ажырату.
2007 жыл
Сурет 9 - Жекешелендіру тәсілдері бойынша жекешелендірілген кәсіпорындарды
Сурет 10 - Мемлекеттік меншік түрі бойынша жекешелендірілген
нысандарды бөлу.
2007 жылы республикалық бюджетке жекешелендіруде сатылған нысандардан 11074 млн.теңге
2007 жылдың сатылған нысандардың барлығы республиканың меншігі болып табылады.
Қазақстан Республикасының Бюджет Кодексінде, “Жергілікті мемлекеттік басқару туралы”
Қазақстанда жүргізілген жекешелендірудің ерекшелігі болып мемлекеттің өз меншігінде әлеуметтік
-ауылда алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсететін, сонымен қатар осы аймақта
-тұрғындарды әлеуметтік қорғау объектілері, балар үйлері, нәрестелер үйлері, қарттар
-мемлекет аймағында азаматтардың білім алуға конституциялық құқықтарын қамтамасыз ететін,
-мемлекеттің қорғауындағы тарихи және мәдени мұра объектілері.
Мемлекеттің Үкімету қазіргі таңда жергілікті атқарушы органдармен бірлесе отырып,
Үкіметтің осындай қызметтерінің арқасында 2007 жылдың басында ҚР Үкіметі
Жоғарыда көрсетілген шараларды жүзеге асыру мемлекеттік басқарудың жұмыс істеу
Төмендегі 11 -ші суреттен зерттеулер мен әзірлемелерді орындаған ұйымдардың
Сурет 11 - Зерттеулер мен әзірлемелерді орындаған ұйымдардың
саны, бірлік.
Талдау жасай отырып, келесідей қорытындыға келуге болады: зерттеулер мен
Кесте 15 - Меншiк нысандары бойынша зерттеулер мен әзiрлемелердi
орындаған ұйымдардың үлес салмағы,%
Көрсеткiштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж.
Барлығы,
соның iшiнде 100 100 100
Мемлекеттiк меншiк 65,9 64,4 55,1
Жеке меншiк 34,1 35,2 44,6
Басқа мемлекеттердiң, олардың заңды тұлғалары мен азаматтарының меншiгi -
Зерттеулермен және әзірлемелермен айналысатын барлық қызметкер саны 2006 жылы
Кесте 16 - Ұйымдардың меншiк нысандары бойынша зерттеулермен және
әзiрлемелермен айналысатын қызметкер саны
Көрсеткiштер 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж.
Адам % адам % адам %
Барлығы,
соның iшiнде 16578 100 16715 100 18912 100
Мемлекеттiк меншiк 12875 77,7 12971 77,6 13633 72,1
Жеке меншiк 3703 22,3 3728 22,3 5269 27,8
Басқа мемлекеттердiң, олардың заңды тұлғалары мен азаматтарының меншiгi -
16 0,1 10 0,5
Меншік нысандары бойынша зерттеулер мен әзірлемелерге арналған негізгі қаражаттар
Кесте 17 - Меншiк нысандары бойынша зерттеулер мен әзiрлемелерге
арналған негiзгi қаражаттар, млн.теңге
Көрсеткiштер 2005 ж. 2006 ж. 2007 ж.
адам % адам % адам %
Негiзгi құрал-жабдықтардың орташа жылдық құны, соның iшiнде меншiк нысандары
Мемлекеттiк меншiк 7299,4 80,1 9400,4 75,8 10174,1 69,7
Жеке меншiк 1737,9 19,9 2995,7 24,1 4408,7 30,2
Басқа мемлекеттердiң, олардың заңды тұлғалары мен азаматтарының меншiгi
0,5 0,004 1,4 0,009
Мектепке дейінгі тұрақты ұйымдар саны 2006 жылы 2001 жылмен
Қазақстанда мемлекеттік нысандағы ауруханалармен қатар жеке меншік нысанындағы ауруханалар
Кесте 18 - Түрлері бойынша аурухана ұйымдары
Көрсеткіштер 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж
бар-лығы мемлекеттік жеке барлығы мемле-кеттік жеке барлығы мемле-кеттік жеке
Босанатын үйлер 45 35 10 46 35 11 43
Жедел жәрдем ауруханалары 8 7 1 8 7 1
ҰСМ арналған госпитальдар 1 1 - 1 1 -
Дербестендірілген ауруханалар 140 118 22 149 118 31 159
ЖОО мен ҒЗИ-дың клиникалары 16 15 1 16 15
Психиатриалық және психоневрологиялық ауруханалар 15 15 - 15 15
Нашақорлар ауруханасы 13 10 3 14 10 4 14
Басқа да аурухана ұйымдары 743 644 99 756 659
Барлығы 981 845 136 1005 860 145 1029 886
жалғасы
Көрсеткіштер 2005 ж. 2006 ж.
барлығы мемлекеттік жеке барлығы мемлекеттік жеке
Босанатын үйлер 40 31 8 40 32 8
Жедел жәрдем ауруханалары 8 7 1 8 7 1
ҰСМ арналған госпитальдар 1 1 - 2 2 -
Дербестендірілген ауруханалар 162 132 30 157 130 27
ЖОО мен ҒЗИ-дың клиникалары 17 16 1 17 16
Психиатриалық және психоневрологиялық ауруханалар 14 14 - 14 14
Нашақорлар ауруханасы 14 11 3 15 11 4
Басқа да аурухана ұйымдары 786 681 105 810 702
Барлығы 1042 893 148 1063 914
ҰСМ арналған госпитальдар мен психиатриялық және психоневрологиялық ауруханалар
Салыстырылып отырған уақыт аралығында өзгеріссіз қалағн. ЖОО мен ҒЗИ-дың
Денсаулық сақтау жүйесінің жалпы қаржылық шығындарын бақылау құралы болып
Медициналық қызметтердің сапасын бақылау шаралары Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау
Сурет 12 - Денсаулық сақтау саласын қаржыландыру схемасы
Бұл өз алдына келешекте медициналық қызметтердің сапасына бақылайтын мемлекеттік
Келешекте, яғни 2010-2015 жылға денсаулық сақтау жүйесін қаржыландырудың бағыты
Кесте 19 - 2010-2015 жылға денсаулық сақтау жүйесіне қажетті
№ Көрсеткіштер 2010 ж. 2015 ж.
1 ЖІӨ, млрд.теңге 7955,6 12879,6
2 Халықтың саны (орта жылдық), мың адам 15670 16800
3 Экономикадағы жұмысбасты халықтың саны, мың адам 7100 7470
4 Денсаулық сақтау жүйесіне қажетті қаражат көлемі, млрд.теңге 238,7
5 Денсаулық сақтау жүйесіне қажетті қаражат көлшері, ЖІО-нен %
6 Денсаулық сақтау жүйесінің әр адам басына жұмсалынатын орташа
7 Бір жұмысшының орта айлық еңбек ақысы, теңге
8 Денсаулық сақтау жүйесіне жұмысбасты халықтың сақтандыру жарнасы арқылы
9 Жұмысбастылардың еңбек ақысы арқылы жұмсалынатын сақтандыру жарнасының болжамдық
Денсаулық сақтау жүйесін қаржы көлемімен қаржыландыру есебі келесі көрсеткіштердің
Қорытынды
Дипломдық жұмыста әлеуметтiк салаларды реттеудің бюджеттік үрдістерін жетілдірудің
Бюджеттік реттеу экономикадағы мемлекеттік шығындардың көлемі мен құрылымын, салық
Қазақстанда мемлекеттік қаржыны реформалау процесі қоғамның қажеттілігіне, олардың көлеміндегі
Қазақстанның мемлекеттік қаржы жүйесінің негізгі кемшіліктеріне ең алдымен шектен
Мемлекеттік қаржыландыру үшін басымдықта экономикалық өсуге ұзақ мерзімді іргесін
Бюджеттік қаржыландырудың мемлекеттік шығындарының тиімділігін арттыру мемлекеттік шығындар көлемін
Қазақстанның қазіргі заманғы бюджеттік реттеудің іргелі мәселесі бәсекелестікке қабілетті
Біздің пікірімізше, бюджеттік реттеу экономика салаларын мемлекеттік реттеу құралы
Мемлекеттің білім саласын қаржыландырудағы шешуші рольді мемлекетке бере отырып,
Ғылым мен білім беру кешенін мемлекеттік реттеуді жетілдіру, сонымен
Осы тұрғыдан мемлекеттік тапсырыс шеңберінде қаржыландырудың басым бағыттарын анықтаудың
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Назарбаев Н.А. Қазақстанның әлемдегі ең бәсекелестікке қабілетті 50 елдің
Тобин Д.Ж. Теорема о «невидимой руке» должно быть модифицирована
Самуэльсон П. Экономика : уч. Пособие для вузов: Пер
Иманбекова Б. Қоғамдағы инновациялық саясат // Саясат, 2005, №
Куандыков А. Менеджмент в сфере образования / Аль-Пари, 2006
Хусаинова А, Хусаинов Ж. Бюджетная политика // Аль Пари
Ахмедиярова М. Система образования приоритетная отрасль экономики // финансы
Басқарудың жаңа буыны қажет// Егемен Қазақстан, №11 қаңтар, 2007
Сабден О. Проблемы развития наука и образования и их
Финансы. Денежное обращение, кредит учеб. Для вузов. / Под
Мамыров Н.К., Ахданов Ж. Государственное регулирование экономики в условиях
Формирование модели социально-ориентированной экономики в Казахстане (региональный аспект)./Под ред.Алпысбаевой
Сагиндыков Е.Н. Трудовой потенциал и стратегия его развития.-Алматы:Білім, 1999.-55
Назарбаев Н.А. Послание Президента народу Казахстана “К Конкурентоспособному Казахстану,
Білім” мемлекеттік бағдарламасы. Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 30
Тусеева М.Х. Проблемы финансирования образования и здравоохранения в транзитной
Нуреев Р. Теории развития: новые модели экономического роста (вклад
Докторович А. Смысл и методика расчета индекса развития человеческого
Сагиндыков Е.Н. Трудовой потенциал и стратегия его развития.-Алматы:Білім, 1999.-43
Шеденов У.К. Сфера обслуживания (Экономика развитого социализма и удовлетворение
А.Кошанов, С.Гайсина Социально-экономическая дифференциация общества:основные проблемы регулирования//Общество и экономика,
Жузжанов О.Т. Проблемы и пути совершенствования системы управления здравоохранением
А.Ахметов, Н.Мамыров Высшая школа: с учетом мирового опыта. Қаржы-Қаражат
Кольчугина М. Образование и государство//Мировая экономика и международные отношения,
Айтқазы Д. Денежно- финансовые проблемы макроэкономической стабильности // Транзитная
Ибраев К. В следующем году продолжится политика сокращения каличества
Закон Республики Казахстан “Об образовании”.-Алматы:ТОО “Баспа”, 2000.-48 с.
Образование в Республике Казахстан/Статистический сборник/Под ред.А.А.Смаилова.-Алматы:Агенство Республики Казахстан по
Шокаманов Ю.К. Тенденции человеческого развития в Казахстане.-Алматы:Агенство Республики Казахстан
Проект Концепции развития образования Республики Казхастан до 2015 года//Казахстанская
Сансызбаева Г.Н. Система социальной защиты населения и ее проблемы.-Алматы:Экономика,
Оплата труда в Респулике Қазақстан. Статистический сборник/Под ред.К.С.Абдиева.-Алматы, 2004.-248
Здоровье населения и здравоохранение в Республике Казахстан в 1991-2001
“ Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған
“Стратегия развития здравоохранения Республики Казазстан до 2010 года”/Под ред.проф.Доскалиева
Государственная программа реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на
Классификатор специальностей бакалавриата и магистратуры Республики Казахстан/ГК РК 08-2004,
Зарецкая С.Л. Кадры специалистов США в условиях НТР: вопросы
Шаранов А. О некоторых аспектах социальной политики//Экономист.-1998.- №8.-56 с.
Смешанное общество: мировой опыт и Казахстан.-Алматы:Институт экономики МН- АН
Нестеренко А., Дегтярь А. Возможности и методы социального регулирования
Статистикалық бюллетень Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі.-2003.-№4(52).
Статистикалық бюллетень Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі.-2003.-№12(60).
Правительство РК проект “Государственная программа индустриально-инновационного развития РК на
Борибеков К.К. Основные направления развития технического и профессионального образовнаия
Балабеков Е. Индустриально-инновационное развитие: итоги и выводы//National Business.-Деловой журнал.-2004.-N4(7).
33
80
3
Критерийлер
Шығындар көрсеткiшi
Шығару көрсеткiшi
Әлеуметтiк тиiмдiлiк көрсеткiштерi
Экономикалық тиiмдiлiк көрсеткiштерi
Қажеттi ресурстардың сандық бағасы
Шығындарды жүзеге асырумен байланысты қоғамдық маңызды мақсаттарға жету дәрежесi
Ұсынылатын қызметтер (атқарылған жұмыстар) көлемi
Шығарудың бiр бiрлiгiнiң шығыны
Жекешелендiрудiң экономикалық акпектiлерi
Тиiмдiлiгi
Бөлу
Тұрақтылығы
Қысқа мерзiмдi кезең
Ұзақ мерзiмдi кезең
Статистикалық тиiмдiлiк
Динамикалық тиiмдiлiк
Кiрiстердi бөлу
Байлықты бөлу
Циклдық өзгерiстерге
Құрылымдық қайта құру
Мемлекеттiк бюджет
Негiзгi қаржылық жоспар
Мемлекеттiң заңы
Әлеуметтiк-экономикалық дамуды басқару механизмi
Субъективтi жағы
Объективтi жағы
Мемлекеттiң орталықтандырылған ақшалай қоры
Экономикалық категория
млрд.теңге
Оның ішінде кепілді медициналық көмек көрсету
Оның ішінде кепілді медициналық көмек көрсету
Оның ішінде кепілді медициналық көмек көрсету
Шығыстар
Бекітілген бюджет
Кассалық
орындалуы
Мемлекеттік бюджеттен бөлінген қаражат көлемі
Медициналық мекемелер:
инфекциялық ауруханалар;
психиатриялық ауруханалар;
неврологиялық ауруханалар;
СПИД орталықтары;
санэпидқызмет мекемелері;
нәрестелер үйң (сметалық қаржыландыру)
Мемлекеттік тапсырыс
Жабдықтарды күрделі жөндеуден өткізуге жұмсалған қаражат
Жанұялық дәрігерлік амбулатория (жан басына)
АМСК (алғашқы медициналық-санитарлық көмек) (жан басына)
Арнайы көмек (амбулаториялық-емханалық тарификатор)
Тіс емдеу емханалары (жан басына)
Стационарлық көмек (КШТ-клиникалық-шығын тобы)