Қазақстан Республикасының Білім мен ғылым министрлігі
«Педагогика» кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: «Қазақстанда ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы білім беруге
Орындаған:
Тексерген:
Жоспар
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Қазақстанда ХІХ ғасырдың басынан Ұлы Қазан революциясына
2. ХІХ ғасырдың екінші жартысында білім беруге қойылатын
3. Қазақстанда педагогикалық ой-пікірлердің қалыптасуы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
Кіріспе
ХІХ ғасырдың 60-жылдары Россияда үлкен қоғамдық қозғалыс кезеңі
ХІХ ғасырдың 60-жылдарындағы Россиядағы революциялық қозғалыс саяси, экономикалық
60-жылдардағы орыс мәдениетінің барлық саласында да материалистік идеяның
Бұл кезеңде бірінші қоғамдық ұйымдар ашылып, олар өз
ХІХ ғасырдың 60-жылдарында орыс педагогикалық ғылымының даму тарихында
Еңбекші бұқараның мүддесін жақтайтын педагогиканың өкілдері ең прогресшіл
Бұл екі бағыттың арасында аралық жағдайды ұстаған, бірақ
Сондықтан менің курстық жұмыста мақсатым – осы жоғары
1 Қазақстанда ХІХ ғасырдың басынан Ұлы Қазан революциясына
«Қазақ халқының қолы жететін бақыт алдағы уақытта оның
Ы.Алтынсарин.
Тарихи қалыптасқан жағдайларға байланысты Қазақстан бірнеше ғасырлар бойы
Бір орталықтан басқарылатын мемлекеттің болмауы, феодалдардың өз ара
Қазақ халқының халі әсіресе XVІІ ғасырдың аяғында, XVІІІ
XVІ ғасырдың өзінде басталған орыс және қазақ қарым-қатынасының
Патша өкіметі Қазақстанда отаршылдық саясат жүргізді. Ол Қазақстанның
Екінші бір документте – жоғары дәрежелі бір чиновниктің
Патша өкіметінің Қазақстанда отаршылдық саясат жүргізуіне қарамастан, оның
Ақырында, озық орыс мәдениетінің Қазақстан мәдениетіне әсері кү-шейіп,
Орыс-қазақ мектептерінің ашылуы, бұл мектептерде империалистік державалардың бүкіл
Россияға қосылғанға дейін Қазақстанға қараған жерде молдаларды және
Қазақстанның Россияға қосылуынан кейін, патша өкіметінің Қазақстандағы саясатын
Қазақстандағы алғашқы мұндай оқу орны Қазақстанның солтүстік облыстарын
1825 жылы Орынборда татар мектебі негізінде Неплюев әскери
1850 жылы Орынбордың шекара комиссия жанында жеті жылдық
Кадет корпустарының шығыны қазақ халқынан жиналған қаржы есебінен
Қазақ шонжарларының балаларына арнап ашылған барлық мектептердің ішінде
1857 жылы Орынбор мектебінің үлгісімен Омскіде облыстық басқарма
1865 жылы Омскіде қазақ балалары үшін тағы бір
1880 жылдарда Омскіде қазақтың ер балалары мен қыз
Сөйтіп, орыс мектептерінде қазақ балалары көбінесе осы Батыс
Қазақ балаларын оқытудың көлемі қандай шағын болғанын мынадай
Патша өкіметінің халық ағарту саласында да оташылдық саясат
XІX ғасырдың 60-жылдарының өзінде Россияда крепостниктік тәрбие мен
В.Г.Белинскийдің, Н.Г.Чернышевскийдің, Н.А.Добролюбовтың рево-люциялық-демократиялық идеялары, сондай-ақ орыс педагогикасының
Шоқан Уәлиханов талантты және жан-жақты ғалым, терең ойшыл
Экономикалық және әлеуметтік реформалардың жүргізілуіне ұмтылған Шоқан Уәлиханов
Ғылымның, халық ағартудың дінмен тіпті де сыйыспайтынын түсінген
Шоқан Уәлиханов мұсылман мектептері орнына, «ой мен сезімнің
Шоқанның қайтыс болуына байланысты жарияланған қазанаманың авторы Уәлихановтың
Көптеген тарихи мысалдар мен өзінің Жонғарияға саяхаты кезінде
Шоқанның дүние танудағы прогресшілдік көзқарасы, оның ағартушылық қызметі
Қазақ әдебиетінің классигі, тамаша аудармашы, орыс тілі мен
Абайдың өзінің шығармаларында аянбай насихатталған негізгі идеяларының бірі
Оқытарсың молдаға оны,
Үйретерсің әрнені,
Медеу етіп ойы соны,
Жаны тыныштық көрмеді.
Жасында күтті,
Дәме етті,
Босқа кетті.
Қазақ халқының ұлы ағартушылары орыс халқы мен қазақ
Ыбырай Алтынсарин, Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаев көп азап
Орыс тілін үйрену қазақ халқына өмірлік қажет болды,
Казақ халқының ағартушылары орыстың озық мәдениеті мен прогрестік
Казақ халқының ағартушы қайраткерлерінің бірі Ыбырай Алтынсарин еді.
1864 жылы Торғайда, халықтан жиналған қаржымен тұңғыш орыс-қазақ
Казақ балалары мен орыс балаларының бірге оқытылуын әрдайым
1879 жылы Ыбырай Алтынсарин Торғай облысының халық училищелерінің
Жаңа мектептер ашу мәселесін зерттей келіп, мынадай ұсыныс
Алтынсарин орыс-қазақ қыздарының мектептерін, қазақ жастарына арналған қолөнері-техника
Ыбырай Алтынсарин аса көрнекті педагог, ағартушы қайраткер болды.
Алтынсарин ауылдардағы орыс-қазақ мектептерінің негізін қалаушы болуының үстіне,
Ыбырай Алтынсарин жаңа әліппені орыс-қазақ мектептерінің жұмыс практикасына
Алтынсарин педагогтық қызметте ғана емес, аса көрнекті прогресшіл
Алтынсарин хаттарының бірінде: «Қазақтың жас ұрпағы орыстың тілі
ХІХ ғасырдың аяғында сол кезде қазақ даласында орыс-қазақ
1) екі жыл оқытатын ауылдық мектеп;
2) төрт жыл оқытатын бір класты болыстық орыс-қазақ
3) алты жыл оқытатын екі класты орыс-қазақ училищесі.
«Жабдығы шағын, шығыны аз» көшпелі ауылдың мектептері әуелі
Халық ағартушы қайраткерлердің көп еңбек етуіне қарамастан, бұл
Қазақ даласында болыстық мектептер мен ауылдық мектептер өте
Атақты педагог Спандияр Көбеев өзінің мемуарында қазақ даласындағы
Қазақ қыздарын оқытып, білім беру 1883 жылы басталды.
1888 жылы Торғай облысында Ыбырай Алтынсарин Ырғыздағы 1887
1890 жылы Торғайда орыс-қазақ қыздарының училищесі ашылды, онда
Бұл мектептердегі қазақ қыздары тұрақтап оқымады, сондықтан оларға
Қазақ даласында байлар, феодалдар, болыстар, молдалар қолдаған діни
Молдалар қазақ арасында ашылып жатқан орыс-қазақ мектептері туралы
Діни мектептер қазақ халқына көп зиян келтірді. «Бұл
ХХ ғасырдың басында Россия өз құрамындары Қазақстанмен саяси,
Патша өкіметі езінің отаршылдық саясатын күшейте отырып, «қоныс
Шетел және орыс капиталистері арзан жұмысшы күшін пайдалана
В.И.Ленин өзінің бірқатар мақалаларында ұлтшылдықпен аянбай күресу керек
Бұл жағдайда мектеп ісін дамыту бағыты туралы мәселенің
«Мәдени-ұлттық» автономия дейтіннің - ұлтшылдық «мектеп ісін ұлт-ұлтқа
Бұл дәуірде Қазақстанда қазақ тілінде басылған көркем әдебиет,
Қазақтың демократияшыл интеллигенциясының таңдаулы өкілдері – Спандияр Көбеев
Патша үкіметі Орынбор және Қазан оқу округтарындары далалық
Қазақтың демократияшыл интеллигенциясы өкілдерінің қажырлы еңбегі арқасында, алғашқы
Ол түгіл қазақ халқы орыс тілін үйренудің керектіrін
1905-1907 жылдардағы революция бүкіл Россияның негізінен шайқалтып, Шығыстағы
Қазақстанда 1906 жылғы 6 декабрьде басталған ереуіл кезінде
1907 жылы орыстан басқа ұлттар училищелері туралы жаңа
Барлық пәндердің программалары жер-жердің өзінде жасалып, оқу округтарында
Столыпин реакциясы дәуірінде ұлттарға қысым жасау едәуір күшейіп,
Қазақстанда қазақ балаларына арналған мектептер өте аз еді.
Революцияға дейін Қазақстанда орыс-қазақ училищелерінде оқыған қазақ қыздары
Орыс-қазақ мектептерінің өте аз болуы үстіне олардың құрылымының
Бұл мектептердің облыстарға бөлінуінде де ала-құлалық зор болды.
Әкімшілік аймақтар Барлық
орыс-қазақ
мектептері Оның ішінде
Екі
класты Бір
класты Ауыл-
дық Медресе
жанындағы
орыс
кластар
Бөкей ордасы
Орал облысы
Орынбор облысы
Ақтөбе облысы
Қостанай облысы
Торғай облысы
Ақмола облысы
Семей облысы
Маңқыстау (Адай) уезі
Сырдария облысы
Жетісу облысы
39
66
4
3
25
47
8
11
2
5
мәлімет жоқ
130
39
39
2
25
10
4
4
5
1
2
-
14
35
34
1
23
10
110
-
-
-
-
-
2
-
-
-
-
-
Б а р л ы ғ ы: 350
Облыстық басқармалардың жылма-жылғы шолу мәліметтеріне қарағанда, Қазақстанның оқу
Училищелерді бітірген қазақ балалары көп болған жоқ. Бірақ
Байлардың, болыстардың, билердің, старшиндардың балалары қалалардағы орыс балаларын
Патша үкіметі еңбекшілер балаларының орта білім алуына әдейі
Бірінші орыс революциясының әсерімен қазақ еңбекшілері арасында орыстың
Алайда мұндай мектептер өте аз еді, жыл сайын
«Шын мәнісіндегі мектепке» ие болу тілегі Бөкей ордасында
Дала уәләяты мен Түркістанда халық ағарту ісіне жұмсалатын
О б л ы с т а р
Орда . . . . . . .
Ақмола . . . . . . .
Семей . . . . . . .
Жетісу. . . . . . . .
Сырдария . . . . . . .
Россия бойынша орта есеппен .
14,02
36,0
16,2
13,4
21,7
56,0
Халық ағарту қажетіне ұсталған шығын жан басына шаққанда,
Халық ағарту ісіне бөлінген осы болмашы қаржының да
Орыс-қазақ мектептерінде сабақ Алтынсариннен бастап дыбыс әдісімен оқытылды.
Револбцияға дейін Қазақстанда орыс-қазақ училищелері мектеп оқуы жүйесінде
Қанағаттанғысыз болуының негізгі себептерінің бірі мектептерде тиісті білімі
Бастауыш орыс-қазақ мектептерінің жұмысының нашар болуының тағы бір
Халық мұғалімдерінің тұрмыстары, моральдық және праволық ауыр халін
Ал қазақ аулындағы мұғалімнің халі орыс деревнясындағыдан да
Халық училищелерінің директоры С. Н. Граменицкий Сырдария облысы
Қазақ аулындағы ру тартысы да мектептердің жұмысына сондай
Мектептерде бірыңғай оқулықтар болған жоқ, мысалы, Сырдария, Жетісу
Дүниелік білім мектебін құру жолында аса көп қиыншылықтардың
А.Е.Алекторов, И.С.Граменицкий, А.В.Васильев және басқалары қазақ халқының білімге
Шығыс елдерін зерттеуші көрнекті ғалым, белгілі миссионер Н.И.Ильминский
Н.И.Ильминский Ы.Алтынсариннің педагогтық, ағартушылық қызметіне көп көмектесті, онымен
1914 жылғы империалистік соғыс Қазақстанда халық ағарту ісінің
Халық ағарту ісінің мұндай нашарлауы Торғай облысында ғана
Көп мектептер материалдық қиыншылықтар себепті ғана емес, империалистік
Патшаның жазалаушы отрядтарының көтерілісшілерге қарсы қимылдарының зардабынан ауылдар
Соғыс орыс-қазақ мектептерін түгелдей дерлік мұғалімдерсіз қалдырды. Қалған
Сөйтіп, империалистік соғыс кезінде Казақстанның мектептері зор қиыншылықтар
Революцияға дейін Казақстандағы халық ағарту ісінің дамуына жадидизм
Жәдидтер либерал буржуазйяның өкілдері болды. Олар рушылдық-феодалдық идеологияны
Бұл қозғалыс Казақстанға да жайылды. Бай-феодалдар, байшыл-ұлтшылдар арасыңда
Ыбырай Алтынсариннен ана тілінде оқытудың дыбыстық әдісін ала
Казақ тілінде дыбыс әдісімен оқыту оқушыларға тез арада
Жәдид мектептері, шыныңда, қазақ байларының, ру басыларының құралы
Жәдид мектептері Қазалы, Түркістан, Перовск (Қызылорда), Верный (Алматы),
1917 жылғы февральда Россияда буржуазиялық-демократиялық революция жеңді. Алайда
Россияның шет аймақтарының езілген халықтары онан да ауыр
1917 жылғы майда партияның программасын қайта қарау туралы
Н.К.Крупскаяның бірқатар мақалаларында коммунистік партияның халық ағарту мәселесіндегі
Ескі мектепті революциялық жолмен қайта құруға әзірлік жасауға
Ұлы Октябрьдің қарсаңында халық ағарту саласында Коммунистік партия
2 ХІХ ғасырдың 60-жылдарындағы қоғамдық педагогикалық қозғалыс
ХІХ ғасырдың 60-жылдары Россияда үлкен қоғамдық қозғалыс кезеңі
1853-1855 жылдарындағы Қырым соғысы Россиядағы крепостнойлық жағдайдың әлсіздігін
В.И.Ленин 60-жылдарды сипаттай келіп, былай деп жазды: «Еуропада
ХІХ ғасырдың 60-жылдарындағы Россиядағы революциялық қозғалыс саяси, экономикалық
60-жылдардағы орыс мәдениетінің барлық саласында да материалистік идеяның
ХІХ ғасырдың 60-жылдарындағы педагогикалық қозғаоыс сол кездегі қоғамдық
Бұл кезеңде бірінші қоғамдық ұйымдар ашылып, олар өз
ХІХ ғасырдың 60-жылдарында орыс педагогикалық ғылымының даму тарихында
Әр түрлі педагогикалық топтар мен сол топтарды жақтаушы
Еңбекші бұқараның мүддесін жақтайтын педагогиканың өкілдері ең прогресшіл
Белгілі революцияшыл-демократиялық бағыттан буржуазияшыл-либералды педагогикалық бағыттың айырмашылығы бар.
Крепостниктік тәрбиеге қарсы шығып, мектептің реформаларын талап ете
Тәрбиенің мақсатын буржуазияшыл-либералдық бағыттың педагогтары мәдени және адамгершілік
Бұл екі бағыттың арасында аралық жағдайды ұстаған, бірақ
Оларды тәрбиелеуде діннің атқаратын роліне жете мән берді,
Бірақ та олардың буржуазияшыл-либералшыл бағыттан айырмашылығы сол, бұлар
Буржуазияшыл-демократияшыл бағыттағы педагогтар орта білім берудегі классикалық бағытқа
60-жылдарындағы қозғалыстың алғашқы басталған кезінде үкіметтің мектептер туралы
Ондай журналдардың қатарына: «Журнал для воспитания» (1857 жылы
Тәрбие және халық ағарту мәселелері әдеби және саяси
60-жылдардың бас кезінде кейбір арнаулы журналдар жалпы тәрбие
2.1 Еңбек және оның тәрбиелік мәніне қойылатын талаптар
К.Д.Ушинский өзінің «Еңбектің психикалық және тәрбиелік мәні» деген
Ушинский: «Адам өзінің жеке басының еңбегінсіз бір
Ұлы педагогтың айтуы бойынша, еңбек, біріншіден, адам өмірінің
К.Д.Ушинскийдің педагогикалық талаптарының ең бастыларының бірі – еңбек
Әрбір баланы қоғамға пайда келтіретін, өзінің пайдалы еңбегінің
К.Д.Ушинский ауылдық мектептерде еңбек ауыл шаруашылығына тікелей байланысты
Сонымен бірге Ушинский ой еңбегі мен дене еңбегінің
2.2 Халық мектебінің міндеттері және жалпы білім беретін
Ушинский халық мектебі мен оның міндеттері жөніндегі мәселені
Өзінің «Жүйелі білім туралы сөз» деген мақаласында мектептің
Сонымен бірге Ушинский халық мектебінің тағдыры мен тізгіні
Халық мектебі білімінің міндеті «балалардың ақыл-ой қабілетін дамыту,
ХІХ ғасырдың 60-жылдарында жалпы білім беретін мектептердің қоу
Сөйтіп, дидактиканың негізгі проблемасы – формальдік және материалдық
Ушинский білімнің осы екі бағытын қамтитын пәндерді де
Ана тілі баланы тек жазуға және оқуға ғана
Оқу мазмұнын шешуде Ушинский жаратылыстануға зор мән берді.
2.3 Оқытудың дидактикалық негіздеріне қойылатын талаптар
Дидактика және методика мәселелері К.Д.Ушинскийдің педагогикалық еңбектерінен көрнекті
К.Д.Ушинский оқытудың догматикалық әдістермен мектепте құрғақ жаттауды қатты
Ушинский әр пәнді оқушының шамасы жететіндей, ол еркін
К.Д.Ушинский дүние жүзілік классикалық педагогиканың қорытқан мұрасын ескеріп,
Ушинский оқудың тәрбиелік сипатта болу принципіне ерекше мән
Оқу ісі тек қана ақыл-ойды қамтып қоймай, «жүрек»,
Ушинский оқудағы баланың саналылығы мен белсенділігі оқу процесін
«Баланы белгілі нәрсені, пәнді түсіну дәрежесіне көтере алмаған
К.Д.Ушинский оқудағы көрнекілік принципінің көптеген мәселелеріне жаңаша
Ушинский көрнекілік әдіске психологиялық талдау жасай келе, көрнекілік
Себебі қандай нәрсені болса да қабылдағанда сезім мүшелеріміз
К.Д.Ушинскийдің көрнекілік мәселесіндегі ең құнды көзқарасы – ол
Ушинскийдің ескертуінше, бала табиғаты үнемі көрнекілікті талап етіп
Ушинский шығармаларында жоғарыдағылардан басқа оқытудың жүйелілігі мен сатылылығы,
2.4 Оқытуды ұйымдастыру және оның методикасына қойылатын талаптар
К.Д.Ушинский оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі жолы кластағы сабақ
К.Д.Ушинский оқу процесін сапалы ұйымдастырудың басты шарты –
Әр сабақтың сапалы болуы – мұғалімнің бүкіл класс
Ушинскийдің айтуынша әрбір сабақтың басы өткенде меңгерген білімді
К.Д.Ушинский сабақ жүргізудің кейбір мәселелері жөнінен: сабақты жоспарлау,
2.5 Мектептегі тәртіпке қойылатын талаптар
Ушинский мектептегі тәртіп мәселесін онда атқарылатын тәрбиелік міндеттермен
Ол оқытушының жазалауына, ызбырына негізделген өз дәуіріндегі мектеп
Тәртіптілік мектепте жалпы сөз болмай, бала үшін үйреншікті
Ушинскийдің құнды өсиеттерінің бірі – мектептің өзінде саналы
2.6 Мұғалімге қойылатын талаптар
К.Д.Ушинский мектепті қоғамдық тәрбиенің орталығы, ал мұның ең
Ушинскийдің мұғалімдер алдына қойған бір талабы – балаларды
Ушинскийдің үйретуінде, мұғалім өзінің мамандығына сәйкес кең және
Ушинский мұғалімдерді халық мұғалімі деп атады, сондықтан ол
Ушинскийдің мұғалімдер алдына қойған маңызды бір талабы –
Ушинский Россияда мұғалімдер даярлау ісімен де жігерлі түрде
Ушинский 1861 жылы оқытушылар семинариясы жөнінде жоба құрған.
2.7 К.Д.Ушинскийдің педагогикалық ілімнің маңызы
К.Д.Ушинскийдңғ бүкіл өмірі мен қызметі өз еліне және
Орыс мұғалімдерінің ұстазы К.Д.Ушинский өзінің педагогикалық жүйесін өз
Ушинский өз шығармаларында педагогиканың әрі ғылым. әрі тәрбие
ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында
К.Д.Ушинский жазған «Балалар әлемі» мен «Ана тілі» оқулықтары
К.Д.Ушинскийдің педагогикалық теориясы мен жүйесі сол кездегі Россия
Ұлы педагогтың дидактикалық піеірлері біздің заманымызда да өзінің
3 Қазақстанда педагогикалық ой-пікірлердің қалыптасуы
Ұлы Октябрь социалистік революциясына дейін Қазақстан өте-мөте артта
Қазақстанның өз еркімен Россияға қосылуы 1731 жылы басталып,
Әрине, патша үкіметі Қазақстанда отаршылдық саясат жүргізді. Ол
Бірақ патша үкіметіне сол саясатына қарамастан, оның Россияға
Осы қосылудың нәтижесінде алдыңғы қатарлы орыс мәдениетінің Қазақстан
Россияға қосылғанға дейін Қазақстан жерінде молдаларды және басқа
Қазақстанның Россияға қосылуынан кейін, патша үкіметінің Қазақстандағы саясатын
Қазақстандағы алғашқы мұндай оқу орны Қазақстанның солтүстік облыстарын
1825 жылы Орынбордағы татар мектебі негізінде Неплюев әскери
Қазақ шонжарларының балаларына арналып ашылған барлық мектептерінің ішінде
Қазақ балаларын оқытудың көлемі қандай шағын болғанын мынадай
Патша үкіметінің халық ағарту саласында да отаршылдық саясат
ХІХ ғасырыдың 60-жылдарының өзінде Россияда крепостнойлық тәрбие мен
В.Г.Белинскийдің, Н.Г.Чернышевскийдің, Н.А.Добролюбовтың революцияшыл-демократиялық идеялары, сондай-ақ орыс педагогикасының
Мектептерде біріңғай оқулықтар болған жоқ, мысалы, Сырдария, Жетісу
Өмірге аса қажет білім беретін мектеп құру жолында
Халқымыздың ардақты ұлдары, өз елін прогресс жолымен алға
Қазақстандағы педагогикалық ой-пікір ХІХ ғасырдың екінші жартысында негізінен
Қорытынды
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы ағарту, жалпы мен
1. Ресейге Қазақстанның қосылуы тек экономикалық пен саяси
Қазақстанның Ресейге қосылуы қазақ халқына орыс халқының алдыңғы
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы орыс ғылымының философия, жаратылыстану,
Бұл курстық жұмыста ағарту жұмысын дамыту, мектеп және
2. Қазақтарға және басқа орыс емес халықтарына білім
Ресейде 60-жылдары бірқатар педагогикалық басылымдардың пайда болуы, бастапқы
3. Қазақстанның Ресейге қосылуына дейнгі және одан кейінгі
Қазақстан патшалық Ресейдің ең шеті болды, бірақ мектеп
4. Қазақстанның мектептік білім беру жүйесі жалпыресейлік мектеп
Орыс-қазақ, орыс-туземдің мектептер, олар бірнеше кемшіліктеріне қарамастан, Қазақстанда
Патша үкіметі сұлтандар мен басқа байлар-феодалдардың балаларын орыс
Жай қазақ балаларына арналған ауылдық қазақ мектептері тек
Әртүрлі білім беру округтарына кірген Қазақстан облыстарының мектептік
Қазақстанда мектептік білім берудің әлсіз дамуының негізгі себептеріне
Қазақстанда ХІХ ғасырдың басынан Ұлы Қазан социалисттік революциясына
5. Қазақстанда техникалық мамандық білім берудің бастамасы ХІХ
Сонымен бірге Қазақстанда техникалық мамандық білім беруінің құрылуы
ХІХ ғасырдың соңында мен ХХ ғасырдың басында патша
ХІХ ғасырдың екінші жартысында, әсіресе оның соңында мұғалімдердің
6. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның алдыңғы қатарлы
Алғашқы қазақ ғалымы Шоқан Уәлиханов, алғашқы қазақ педагогы
7. Тек Ұлы Қазан социалистік революциясынан кейін экономиканың
Пайдаланған әдебиет тізімі
1. Қ. Бержанов «Педагогика тарихы: қысқаша курс» екінші
2. Қ. Бержанов «Оқу-ағартудағы халықтар достығы» Алматы «Мектеп»
3. Ә.І. Сембаев «Қазақ совет мектептерінің тарихы» оқу
4. Т.Т. Тажибаев «Развитие просвещения и педагогической мысли
5. Т.Т. Тажибаев «Педагогическая мысль в Казахстане во
6. Т.Т. Тажибаев «Просвещение и школы Казахстана во
7. Ғ. Ниязова «ҚР Ұлттық Ғылым Академиясының хабарлары.
4