Жоспар
Кіріспе.........................................................................................................................5
І. Қаржыларды басқарудың теориялық негіздері..............................................6
1.1Қаржы басқару ұғымы.......................................................................................6
1.2 Қ.Р-да қаржыны басқару қызметі..................................................................9
1.3 Қаржыларды басқару тәжірбиелері..............................................................16
ІІ. Қ.Р-да қаржынларды басқарудың қазіргі жағдайы..................................18
2.1Қ.Р-дағы қаржыларды басқару ережелері..................................................18
2.2 Қ.Р-ның қаржы министірлігі..........................................................................21
2.3 Қ.Р-ның салық комитеті..................................................................................24
2.4 Ұлттық банк.......................................................................................................26
ІІІ.Қаржы жүйесін автоматтандыру ...................................................................31
3.1Қоғамдық ұйымдарда автоматандырылған жүйесі....................................31
3.2. Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі...............................35
3.3Қаржыларды басқарудың автоматтандырылған жүйені жетілдіру........38
Қорытынды..............................................................................................................40
Әдебиеттер................................................................................................................41
Кіріспе.
Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішіне қаржы
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретіңдегі басқару эконоюмикалық заңдардың
Қаржыны басқару — бұл қаржыны және шектесуші экономикалық
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекетгік
І.Қаржыларды басқарудың теориялық негіздері
1.1Қаржы басқару ұғымы
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржы мәселелеріне саяси тәсілдеме (көзқарас);
басқарудың ғылымдылығы;
орталықтаңдырылған, салалық және аумақтық басқарудағы келісушілік;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы;
басқарудағы экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі (ұштасуы).
Қаржыны басқарудың екі қырын ажырата білген жөн: біріншіден,
Қаржыны басқаруға ғылыми тәсілдеме қажет, бұл басқару шешімдерін
Қаржы қатынастарының әрбір сферасы мен әрбір бунында басқару
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де,
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады.
Ұйымдастыру — басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын,
Қаржыны басқаруды дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Көбінесе қаржыны
Қаржылық реттеу — бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау процесінде де, сонымен
Қаржыны басқаруда басқа кез келген басқарылу жүйесіндегідей басқарудың
1.2 Қ.Р-да қаржыны басқару қызметі.
Қаржыны басқару стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару және
Қазақстан Республикасы Президентіне көп жағдайда Президент аппараты арқылы
Қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін
Парламенттің құзырында қаржы проблемемаларын шешу заңдамалық актілерді —
Парламентгің жұмыс органдары тұрақты негізде жұмыс істейтін сенат
Қазақстан Республикасының Үкіметі— Министрлер Кабинеті Республика Президенті белғілейтін
Жалпы қаржыны басқарудағы Үкіметтің құзыры оның атқарушы биліктің
әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын, оны жүзеге асырудың стратегиялық
мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық бағдарламаларды, индикатавтік жобарларды өзірлеу;
республикалық бюджетті әзірлеу және оны атқару;
елдің қаржы жүйесін нығайту жөніндегі шараларды әзірлеу және
құрылымдық және инвестициялық саясапы жүзеге асыру;
мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастыру;
аймақтардың әлеуметтік-экономикалық даму мәселелерін шешу;
сыртқы экономикалық саясатты жүзеғе асыру, басқа мемлекеттермен, ынтымақтастық
елдің Конституциясымен айқындалған мәртебеғе сәйкес өзге де өкіметтіктерді
Экономика мен әлеуметтік саланы басқару жүйесін түбірлі қайта
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 3 қыркүйектегі №
Министрліктің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
республикалық бюджеттің атқарылуын және жергілікті бюджеттердің атқарылуына кассалық
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, бухгалгерлік есеп, есептеме
өз құзыры шегіңде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражатының
мемлекеттік меншікті басқарудың тиімділігін арттыру;
мемлекеттік салық саясатын әзірлеуге және іске асыруға қатысу;
банкроттық рәсімін жүргізуге (банктерді және сақтаңдыру (қайта сақтандыру)
алкоголь өнімдері мен этил спиртінің өндірілуін және оның
өз құзыры шегінде Қазақстан Республикасының экономикалық қауіпсіздігін жүзеге
Министрліктің құзыры шегінде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;
оған заңнамамен жүктелген өзге де міндеттер.
Министрлік заңнамада белгіленген тәріппен мынадай негізгі функцияшарды жүзеге
тиісті қаржы жылна арналған республикалық бюджеттің жобасынэ мемлекеттік
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің
өз құзыры шегінде мемлекеттік қаржыны және мемлекеттік басқару
мемлекет қаржысы? фискалдық саясат және мемлекетік меешік саласыңдағы
ұтымды үкіметтік және мемлекет кепіддік берген қарыз алуды
мемлекеттік меншікті пайдалану мониторингі жүйесін жетілдіру;
заңнамада белгіленген тәртіппен шикізат секторы ұйымдарынан бюджетке түсетін
өз құзыры шегіңде бюджеттің атқарьшуы жөніңдегі норматавтік құқықтық
өз құзыры шегінде қосарланған салық салуды болдырмау туралы
жер қойнауьш пайдалануға арналған келісімшарттардың салық сараптамасы, сондай-ақ
мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есебін, соңдай-ақ өз құзыры шегінде
жергілікті бюджеттердің шоттарын, мемлекеттік мекемелердің шоттарын жүргізу және
республикалық бюджетгі қаржылаңдырудың жиынтық жоспарын бекіту және оларға
республикалық бюджеттен шығыстарды қаржыландыру және рсспубликалық бюджетге көзделген
Ұлттық қордың қалыптасуы және атқарылуы жөніндегі қызмет туралы
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығыстар сметасының дұрыс
республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау
бухгалтерлік есеп пен аудит саласында, оның ішінде өз
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі Қазынашылық комитетінің тиісті шоттары
мемлекеттік кепілдіктермен тартылған мемлекепж емес қарыздардың және жергілікті
үкіметгік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы органдардың
Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес келіссөздер жүргізу,
үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға қызмет
республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес инвестициялық
үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бекітуге қажетгі құжаттарды
түпкі қарыз алушылар мен екінші деңгейдегі банктердің үкіметтік
уәкілетті банкагенттермен бірлесіп республикалық бюджеттен оқшауландырылған қаражатты өңдіріп
салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
мемлекеттің кірістері бойышпа мемлекеттік есептемені жинаудың нысандары мен
Ұлттық банкпен келісім бойынша конкурстық негізде үкіметтік қарыздарға,
алкоголь өнімдері мен этил спиртін өндіруді және оның
1.3 Қаржыларды басқару тәжірбиелері.
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттің қаржысын басқарудың қолданыльш жүрген
Біріншіден, үкіметтік операцияларды қамтудың толық емесші. Қазіргі кезде
Екіншіден, түсімдерді уақтылы алуға жеткілікті бақылау жасамау.
Қайта құрылған Қаржы министрлігі бұл проблемаларды ойдағыдай шешуге
Үшіншіден, мемлекетгік бюджет таппіылығьш қаржыландыру жүйесінің кемшіліктері.
Бұрынғы КСРО-да мемлекеттік бюджеттің тапшылығын қаржыландырудың дәстүрлі көзі
Мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың баламалы қаржы көзі ретінде
Өткен кездің оңтайлы тәжірибесіне келеңсіз қарау қаржының дамуына,
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке шоғырланады
ІІ. Қ.Р-да қаржынларды басқарудың қазіргі жағдайы.
2.1Қ.Р-дағы қаржыларды басқару ережелері.
Қаржыны басқару жөніңдегі сан алуан функцияларға байланысты Қаржы
Министрліктің негізгі міндеттерін іске асыру және өз функцияларын
мемлекетгік оргаңдардан, өзге де ұйымдардан және жеке тұлғалардан
өз құзырының шегінде барлық мемлекетгік органдардың, өзге де
Министрліктің қарауындағы комитеттер мен мемлекеттік ұйымдардың бұйрықтарын, өзге
акционерлік қоғамдардағы мемлекеттік үлеске және республикалық меншіктегі басқа
өз құзырындағы мәселелер бойынша халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге
бірыңғай қазынашылық шоттағы және Қазынашылық комитетінің корреспонденттік шоттарьшдағы
бюджетгік заңнамада көзделген жағдайларда бюджет қаражаттарын қайтарып алуға,
қымбат бағалы металдар мен асыл тастарды басқаруды, есебін
ұлттық және шетелдік валютада банктік операциялардың жекелеген түрлерін
өзіне заңдармен жүктелген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға
Қаржы министрлігінің орталық аппаратыңда белгілі міндеттер мен функцияларды
Қазіргі кезде Қаржы министрлігінің орталық аппаратында бірқатар департаменттер
Мемлекеттік бюджеттің атқарылуын ұйымдастыру департамеші;
Фискалдық саясат пен болжам департаменті;
Макроэкономика және қаржы статистикасы департаменті;
Мемлекеттік органдандарды қаржылаңдыру департаменті;
Кірістер мен келісімшарттар департаменті;
Электронды мониторинг департаменті;
Жұмыстарды ұйымдастыру және қаржылық қамтамасыз ету департаметі;
Құжат айналымы және кадр жұмыстары департаменті;
Акциздерді реттеу департаменті;
Заң қызметі департаменті;
Ақпараттандыру департаменті;
Мониторинг және трансферттік баға белгілеу департаменті;
Бухгалтерлік есептің әдіснамасы мен аудит департаменті;
Халықаралық қаржылық қатынастар департаменті;
Халықаралық салық салу департаменті және т.т.
Департаменттер өз кезегінде нақтылы фукционалдық міндеттерді орындайтын басқармалардан,
Министрліктің мынадай ведомстволары бар: Қазынашылық комитеті, Қаржылық бақылау
Қазынашылық комитетінің ұйымдық құрылымы Қаржы министрлігі құрамындағы Қазынашылықтың
Қазынашылық органдары мынадай міндеттер мен функцияларды орындайды:
республикалық бюджетті ұйымдастыру, оның кассалық атқарылуын жүзеге асыру?
касса бірлігі қағидатын негіздей отырып, қазынашылықтың шоттарыңдағы ақша
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында өзара есеп айырысуды
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында салықтарды және басқа
мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын басқару және есепке алу,
мемлекет қаржысының мән-жайы туралы ақпаратты жинау, өндеу жөне
республикалық бюджеттің қолма-қол ақшасының ағынын болжау;
мемлекеттік сыртқы қарыздарды және мемлекеттің кепілдігі бар мемлекеттік
бухгалтерлік есеп пен бюджет жүйесіндегі есептемені және қазынашылық
қазынашылықтың құзырына жататын мәселелер бойынша есептік операцияларды жүргізудің
2.2 Қ.Р-ның қаржы министірлігі.
Қаржы министрлігі жүйесіңдегі ең көбі жергілікті қаржы органдарының
Қаланың қалалық қаржы басқармасының құрылымы мыналарды қамтиды:
Басшылық (меңгеруші, оның орынбасарлары);
Кадр бөлімі;
Бюджет бөлімі;
Бюджет қаражаттарының атқарылуын бақылау жөніндегі бөлім;
Білім жөне мәдениет мекемелерін қаржыландыру бөлімі;
Денсаулық сақтау мекемелерін қаржыландыру бөлімі;
Жергілікті бюджеттің атқарылуы жөніндегі бөлім;
Материалдық өндіріс пен өндірістік емес сфера салаларын қаржыландыру
Халықты әлеуметтік қорғауды қаржыландыру бөлімі;
Басқару аппараты органдарын қаржыландыру бөлімі;
Қаржы органдарын қаржыландыру бөлімі.
Облыстық қаржы басқармасының құрылымы облыстар шаруа-шылығының өзіндік ерекшелігін
Аудандық қаржы бөлімдерінде жергілікті бюджеттердің атқарылы бойынша сәйкес
Бюджет бөлімінің, бюджет жөніндегі инспекцияның негізгі міндеттері мыналар
Қала, аудан бюджетін жасау жөніндегі, шаруашылықтардағы ішкі резервтерді
қала аудан бюджетінің орыңдалу барысына бақылауды жүзеге асыру,
нің басқа бөлімшелерімен бірлесіп, бюджет кірістерін көбейтуді іздестіру
ыңдау;
бюджеті жасау мәселелері бойынша бюджет заңнамасын, үкімет қаулыларын,
жоғарғы қаржы органдарының нұсқауларын қатаң орындауға бақылау жасау.Облыстық,
ведсмствоға қарасты аумақтың ұлттық шаруашылығы бойынша бюджетке салық
мемлекеттік бюджетке түсетін салықтар мекме кірістердің жылдық түсімдерін
мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігнің — бюдтке түсетін кірістерге,
рылуы туралы есептемені жасамды;
бюджет алдындағы міңдеттемелердің орындалу барысын талдайды, бюджетке кірістердің
бюджет жобасын және оның мемлекеттік кірістері бөлігінің атқарылуы
Материалдық өндірісті және өндірістік емес сфераны қаржыландыру бөлімі
Жергілікті қаржы оргаңдарының міндеттеріне мемлекеттік қаржы тәртібін сақтауды
. Қазынашылық службаларына қазынашашылық төлем операция-ларының орындалуын тоқтата
2.3 Қ.Р-ның салық комитеті.
Мемлекеттің кірістерін жұмылдыру жөніңдегі аса маңызды функцияларды Салық
Салық комитеті органдарына салық және бюджетке төленетін басқа
Салық органдарына облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша
Салық органдары тиісті жоғары тұрған салық службасы органына
Облыстардың, қалалардың салық комитеттері мынадай негізгі бөлімшелерден тұрады:
жанама салық комитеті;
түрлі салық аудиті бөлімі;
бақылау және салық төлеушілермен жұмыс жүргізу жөніндегі бөлім;
мәжбүрлеп өндіріп алу бөлімі;
(әкімшілік ету) бөлімі;
ақпараттық-техникалық қамтамасыз ету бөлімі;
бухгалтериялар.
Ауданға бөлінетін облыстық мәні бар аудаңцар мен қалаларда
Салық төлеушілермен жұмыс жүргізу жөніндегі бөлім:
заңды тұлғалармен жұмыс жүргізу жөніндегі сектор;
жеке тұлғалармен жұмыс жүргізу жөніндегі сектор;
Салық аудиті бөлімі, оның құрамына мыналар кіреді:
заңды тұлғалардың салық аудиті секторы;
жеке тұлғалардың салық аудиті секторы;
салық аудиті секторы;
Салықты мәжбүрлеп өндіріп алу бөлімі мыналарды қамтиды:
1) тіркелмеген және мағлұмдама бермеген кәсіпкерлермен жұмыс
жүргізу бөлімі;
2) салықты мәжбүрлеп өндіріп алу секторы;
Ақпаратпен қамтамасыз ету және оқу бөлімі
Ұйымдық-бақылау бөлімі.
Құқықпен қамтамасыз ету бөлімі
Экономикалық және қаржы қызметі сферасында құқық бұзушылықтардың алдын
Қаржы полицияеының оргаңдары экономика және қаржы қызметі сферасындагы
2.4 Ұлттық банк
Қаржы министрлігімен, Ұлттық банкпен бірлесіп, мемлекеттік бюджет жобасыньщ
Мемлекеттің қаржысын басқаруға өзінің функцияларының өзгешілігіне сәйкес Қазақстан
Қаржыны басқаруға Қазақстан Республикасының жаңадан құрылған Экономика және
Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кассалық орталығы,
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге кең өкілеттік
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикадағы
"Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы" Заңы бойынша Қазақстан
Ұлттық банк - ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен,
Заңның 9-бабына сәйкес, Ұлттық банк жарғылық қорын 10
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банкінің жұмысын
оның капиталының қалыптасуы 100%
қаражаты есебінен болатын унитарлық банк;
акцияларының бөлігі мемлекетке тиеселі (немесе мем-
лекеттің қатысуынсыз) акционерлік қоғам;
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен неме-
се қатысуынсыз);
- Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз банктер
АҚШ-та орталық банктердің капиталына мемлекет қатыспайды, олардың капиталы
Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды құрғаннан қалған
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын
Сонымен қатар, Қазақстан Реепубликасының
Қазақстанның экономикалық дамуы жане оның дүниежүзілік экономикаға интеграциялануы
ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу.
Елімізде Республикалық бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен
Есеп комитетінің құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының Коституциясымен, заңдарымен,
Есеп комитеті:
Қазақстан Республикасы Президентінің республикалық бюджеттің атқарылуын, оның кірісіне
республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есепті Парла-
ментке есепті жылдан кейінгі жылдың 1 маусымынан кешіктірмей
табыс етіп отырады, ол өзінің мазмұны жағынан Үкіметтің
публикалық бюджеттің атқарылуы туралы есебі жөніңдегі қоры-
тынды болып табылады және Қазақстан Республикасының
Парламенті бекіткеннен кейін ол бұқаралық ақпарат құралдарын-
да жариялануға тиіс;
Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілдік берген мем-
лекеттік органдар табыс еткен бақылау жүргізу актілерін талдайды
және республикалық бюджеттің атқарылуын осы органдар жүзеге
асыратын бақылаудың тиімділігін арттыру жөнінде Үкіметке ұсы-
ныстар береді;
республикалық бюджеттің қаражатын пайдалануды бақы-
лау объектілері лауазымды адамдарының әрекеттерінде қылмыс
белгілері, Қазақстан Республикасының заңдарын өзге де бұзу фактілері
Жергілікіі бюджетгердің атқарылуынш сыртқы бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік
Үкімет уәкіддік берген мемлекеттік орган:
мәслихаттардың тексеру комиссияларына бақылау жүргізу
актілерін, сондай-ақ ақпарат беру үшін жергілікті бюджеттердің
атқарылуьш бақылау жоспарларын жібереді;
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жергілікті
бюджеттер қаражатының нысаналы және тиімді пайдаланылмауын
тыю мен оған жол бермеу жөнінде шаралар қолданады;
жергілікті бюджеттердің қаражатын пайдалануда бақылау
объектілері лауазымды адамдарының әрекеттерінде қылмыс
белгілері, Қазақстан Республикасының заңдарын өзге де бұзу
фактілері анықталған жағдайда бақылау материалдарын құқық
қорғау органдарына береді;
жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау саласында
кадрлардың білгіленгін арттыру мен қайта даярлауды ұйымдасты-
рады.
ІІІ.Қаржы жүйесін автоматтандыру .
3.1Қоғамдық қаржы ұйымдарын автоматандырылған жүйесі.
Ұлттық шаруашылық салаларының қаржысын басқаруды минисірліктердің, ведомстволардың, компаниялардың,
Қоғамдық ұйымдардың қаржысын осы ұйымдардың қаржы бөлімдері мен
Бірқатар министрліктер мен ведомстволарда қаржыны басқарудың сызбасы басқарудың
Министрліктер мен жоғарғы органдардың қаржы басқармаларының аппараты жиынтық
Фирмалардағы, компаниялардағы қаржылық жұмысты дербес құрылымдық бөлім болып
Қаржы жүйесінің бұл буыныңда нарық жағдайындағы басқару қаржы
Төменгі буындардағы қаржы менеджментінің объектшері мыналар болып табылады:
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің, фирмалардың қаржы бөлімдері кредит және
Шаруашылық серіктестігінде қаржыны басқаруды басқа функциялармен қатар
жалпы жиналысы (өкілдіктердің жалпы жиналысы), акционерлік қоғамдарда —
Қаржы бөлімінің құрылымы ( сызбаны қараңыз) әдетте болжамды-талдамалық,
Ірі кәсіпорьшдарда қаржы қызметін экономика немесе қаржы жоніндегі
Қаржы-өтім бөлімдері сатып алушылармен, жеткізушілермен, бюджетпен, банктермен, жоғары
Қаржы бөлімдері жоқ шаруашылық органдарында қаржылық жоспарлау мен
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы службаларының маңызды міндеттері мыналар
табысты өсірудің жолдарьш іздестіру және рентабедділікті арттыру;
өндірін, инвестициялар, жаңа техниканы өндіру және басқа жоспарлы
мемлекеттік бюджет, банктер, жеткізушілер? жоғары тұрған ұйымдар алдындағы
есеп айырысуларды ұйымдастыру;
өндірістік капитал мен күрделі жұмсалымды тиімді пайдалануға жәрдемдесу;
қаржы ресурстарын дұрыс пайдалауды бақылау, айналым қаражаттарының сақталымдылығы
Фирманың, кәсіпорындардың қаржысын оперативті басқаруға банк мекемелері қатысады.
3.2. Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі
Қазіргі уақытта қаржыны басқаруды жетіддіру — бұл процеете
Қаржыны басқаруда қаржы есеп-қисаптарының автоматтандырылған жүйесі (ҚЕАЖ) қолданылады.
Ұйымдық тұрғыдан ҚЕАЖ дегеніміз бір-бірімен өзара байланысты мына
ұйымдық-экономикалық қамтамасыз ету;
ақпараттық қамтамаеыз ету;
бағдарламалық қамтамасыз ету;
техникалық қамтамасыз ету;
ұйымдық-құқықтық қамтамасыз ету;
технологиялық қамтамасыз ету;
кадрмен қамтамасыз ету.
Ұйымдық-экономикалық қамтамасыз етудің қосалқы жүйесі ҚЕАЖ жүйесіңде бастысы
Автоматтаңдырылған басқарудың орталықтандырылған жүйелерінен басқа, автоматтандырылған жұмыс орындарын
микро-ЭЕМ базасында басқарудың құрылғысы;
бейнетерминал (дисплей);
магнит дискілеріңдегі жинақтаушы;
деректер жинақталымының клавиатурасы;
шағынгабаритті басып шығаратын қондырғы.
АЖО-ның техникамен жарақтауының мұндай құрамы тиісті бағдарламалық құралдарға
Кәсіпорындарды басқарудың автоматтандырылған жүйелерінде (КБАЖ) қаржыны басқарудың дербес
КБАЖ-дағы қаржы есептері ақпараттардың (өндірістің, материалдық ресурстардьщ, еңбектің
3.3Қаржыларды басқарудың автоматтандырылған жүйені жетілдіру.
Толып жатқан ақпараттық ағымдар қалыптасатын қаржы жүйесінің төменгі
Дербес ЭЕМ-ның, әсіресе кәсіби КДЕЭМ-нің, электронды поштаның, деректер
ҚЕАЖ жағдайында қаржыны басқару аппарат жұмысының мазмұның айтарлықтай
Қазіргі уақытта қаржы органдарынның төменін жергілікті органдарының, аудаңдық
Қорытынды.
Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі тұрақты экономика жағдайында ойдағыдай
Біздің елімізде ықпал етудің бір әдістері тым ұзақ
Оның органдары мемлекеттік кәсіпорындарға ұлттық шаруашылықтың барлық салаларының
Әдебиеттер.
1.«ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
2.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
30.03. 1995.
3.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының
№ 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арнал-
ған лруденциялық нормативтер туралы» ереже.
4.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
5.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
6.Қазіргі заманғы нарық табиғаты және дамуы Э.
7.Кулигин П. Социалистік экономикадағы нарық. - "Вопросы экономики",
8. Алехин Б. И. Рынок цснных бумаг: Введение
9.Кабдиев Д. К. Развитие экономической мысли в Казахстане
(конец XIX - нсчало XX века) - Алма-Ата,
10.Жунусов Б. А., Мамбетов У. Е., Байжомартов. Ңарықты
11.Аяпова Ж. М., Арынов Е. М. Русско-казахской толковой
12.Сабырбаев Б. Экономикалық терминдердің орысша-қазақша
түсіндірме сөздігі - Алматы, Қазақстан, 2000.
13.Современная экономическая мысль: / Пер. с англ., М.:
14.Эрхард Л. Благостроение для всех - М., Начало
15 Кондратьев Н. Д. Проблемы экономической динамики. М.
16. Фсодоров Б. Г. Современные вамотнокрсдитные рынки -
5