Мазмұны
Кіріспе 3
1.Қазіргі жағдайларда еңбек өнімділігі өсуінің мағынасы 5
1.1 Еңбек өнімділігінің түсінігі және мәні 5
1.2 Еңбек өнімділігін өлшеудің әдістері мен көрсеткіштері 7
1.3 Еңбек өнімділігіне әсер ететін факторлар. 14
2.«Алматы Қанты» кәсіпорынында еңбек өнімділігін талдау 17
2.1 Алматы Қанты» кәсіпорынында еңбек өнімділігінің көрсеткіштерін есептеу
2.2 Еңбек өнімділігін көп факторлы талдау және болжау
3.Еңбек өнімділігін жоғарылату 25
3.1 Еңбек өнімділігін жоғарылатудың жолдары 25
3.2 Еңбек өнімділігін жоғарылатудың тиімділігі 27
Қорытынды 32
Пайдаланылған әдебиеттер 33
Кіріспе
Еңбекті адамның табиғатқа қатынасы жағынан анықтау ғана жеткіліксіз,
Осылардың ішіндегісі ең маңыздысы еңбек өнімділігі болып табылады.
Кез-келген кәсіпорында оның мөлшеріне және меншік нысанына қарамастан,
Адам факторының әсер етуі жалпы және арнайы білім
Нарық экономикасына көшу жағдайында еңбекті қолданудың тиімділігін бағалау
Еңбек өнімділігін жоғарылату өнім көлемінің өсуінің басты факторы
Қазіргі жағдайларда еңбекті ұйымдастыру және оның өнімділігін жоғарылатуға
Қалыптасқан экономикалық жағдайда еңбек тиімділігінің өсу мәселесі ең
1.Қазіргі жағдайларда еңбек өнімділігі өсуінің мағынасы
1.1 Еңбек өнімділігінің түсінігі және мәні
Еңбек өнімділігі әртүрлі жағдайлармен анықталынады, соның ішінде жұмысшы
Еңбек өнімділігі деп отырғанымыз материалдық игіліктерді өндіру сферасында
Еңбек өнімділігі-бұл жалпы көрсеткіш. Ол бір жұмысшының немесе
Еңбек өнімділігі-бұл еңбек шығындарының тиімділігі. Ол жұмысшының уақыт
Еңбектің жеке өнімділігін (берілген өнімді шығаруға кеткен тек
Техникалық прогресстің дамуына байланысты затталған еңбек шығындарының үлесі
Еңбек өнімділігі өсуінің мағынасы ол өндірісті кеңейтудің негізгі
Жұмысқа алынатын адамдар саны шектеулі болады. Жұмысшылар санының
Еңбектің шекті өнімі дегеніміз өндіріске қосымша бір еңбек
Сонымен қатар еңбек өнімділігінің өсуі экономиканың шикізаттық бағытымен
Нарықтық экономикада орташа өнім (АР) өнім сомасының (Q)
1.2 Еңбек өнімділігін өлшеудің әдістері мен көрсеткіштері
Әртүрлі мекемелерде бар резервтерді бағалау және еңбек өнімділігінің
Еңбек өнімділігін өлшеу мен болжау жасау кәсіпорынның ішкі
Еңбек өнімділігінің деңгейін бір өнім бірлігіне кететін еңбек
Өндірістік еңбек сыйымдылығы-өнім өндіру процесіне тікелей және жанама
Технологиялық еңбек сыйымдылығы еңбек құралдарының сапалы өзгерісімен байланысты
Басқарудың еңбек сыйымдылығы-қызметкерлердің, мамандардың, басшылардың еңбек шығындары.
Берілген кәсіпорында бүкіл өнеркәсіптік өндірістік персоналдың (ӨӨП) еңбек
Қойылған мақсаттарға байланысты еңбек өнімділігін өлшеудің келесі негізгі
Еңбек өнімділігін өлшеудің ең қарапайым әдісі-натуралды. Мұнда натуралды
Еңбек өнімділігінің деңгейін еңбектік әдіспен өлшеу өндірілетін өнімнің
Тәжірибеде көп тараған әдіс құндық (ақшалай). Ол өндірілетін
Аяқталмаған өндіріс көлемі біршама тұрақты және онша үлкен
Өткізілген өнім бойынша еңбек өнімділігін өлшеу бұл тұтынушыға
Таза өнім-өндірістің материалды шығындарын алып тастағанда кәсіпорынның көтерме
Таза өнімді нормативті әдіспен жоспарлау кезінде алғашқы кезектегі
Жұмыс уақыты әртүрлі мәнде көрсетіледі: сағат, күн, квартал,
Кәсіпорында еңбек өнімділігі натуралды және құндық түрдегі өнім
Еңбек өнімділігі бір жұмысшыға және бір жұмыскерге есептелінуі
Өндірісті жүргізе отырып, әрбір кәсіпорын көптеген сұрақтарды шешеді,
Нарықтық экономикада еңбек өнімділігін есептеу бір еңбек бірлігінде,
Еңбек өнімділігін бағалауда, жалпы талдау кезінде жалпылама, жеке
Жалпылама көрсеткіштерге-бір жұмысшымен шығарылатын орта жылдық, орта күндік,
Жеке көрсеткіштерге-өнімнің белгілі бірлік түрін өндіруге кететін уақыт
Көмекші көрсеткіштер белгілі бір жұмыс бірлігіне кететін уақыт
Еңбек өнімділігінің ең бір жинақталған көрсеткіші-бір жұмысшымен шығатын
Еңбек өнімділігінің өсу көрсеткіштерін келесі тізбектілікпен есептейді:
Жоспарлы кезеңдегі ӨӨП-дың санын анықтау, яғни 1 жұмысшы
ӨӨП санының қатысты үнемін орнату және әрбір фактор
Жоспарлы кезеңдегі еңбек өнімділігінің өсуін есептеу.
1 сурет. Еңбек өнімділігінің көрсеткіштер жүйесі.
1.3 Еңбек өнімділігіне әсер ететін факторлар
Факторлар бұл қандай да бір үрдіске немесе құбылысқа
Материалдық-техникалық факторлар жаңа техниканы, прогрессивті технологияны, шикізат пен
Құрал-жабдықтарды модернизациялау;
Моральді тозған құрал-жабдықтарды жаңысымен ауыстыру;
Өндірістің механизациялық деңгейін жоғарылату: қол жұмыстарын механизациялау, кіші
Өндірістің автоматизациясы;
Жаңа прогрессивті технологияларды енгізу,
Жаңа шикізат түрлері мен прогрессивті материалдарды қолдану.
Материалды-техникалық факторлар өте маңызды, себебі олар затталған еңбектің
Ұйымдастырушылық-экономикалық факторлар еңбекті, өндірісті және басқаруды ұйымдастыру деңгейімен
Әлеуметтік-психологиялық факторлар еңбек ұжымдарының сапасымен, олардың әлеуметтік-демографиялық құрамымен,
Саяси және заңдылық факторлар салық салудың, инвестициялаудың, лицензиялаудың,
Меншік факторы. Өндіріс құралдарына және еңбек нәтижелеріне меншік
Жоғарыда аталған барлық факторлар өзара тығыз байланысты, сондықтан
2.«Алматы Қанты» кәсіпорынында еңбек өнімділігін талдау
2.1 Алматы Қанты» кәсіпорынында еңбек өнімділігінің көрсеткіштерін есептеу
Көрсеткіштерді есептеп талдау жасау үшін 1 кестені құрамыз.
1 кесте. Кәсіпорынның еңбек және еңбекақы бойынша
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Кезең Индекс
2001жыл (базис) 2002жыл (есепті)
1 ӨӨП-дың саны, оның ішінде: адам 10260
А) жұмысшылар; адам 8700 8700 1,0
Б) басшылар мен мамандар; адам 930 900 0,968
В) қызметкерлер; адам 400 380 0,95
Г) басқалар; адам 230 220 0,956
2 Тауарлық өнім мың тг 469400 511640 1,09
3 Еңбек өнімділігі (2жол:1жол) тг 45750 50160 1,0964
4 Еңбекақы қоры, оның ішінде: мың тг 225310
А) жұмысшылар; мың тг 194260 199320 1,026
Б) басшылар мен мамандар; мың тг 20750 21226
В) қызметкерлер; мың тг 7740 7889 1,02
Г) басқалар; мың тг 1670 1982 1,06
5 Орташа еңбекақы (4жол:1жол) тг 21960 22667 1,032
А) жұмысшылар; тг 22329 22910 1,026
Б) басшылар мен мамандар; тг 22311 23584 1,06
В) қызметкерлер; тг 19350 20760 1,07
Г) басқалар; тг 8130 9009 1,11
6 Өнімнің 1 теңгесіндегі еңбекақы шығындары (4жол:2жол) тг
Кестедегі берілген мәліметтер бойынша ӨӨП-дың саны тұрақты жұмысшылар
Бұл кестеде көрсетілгендей еңбекақының тауарлық өнімдегі үлес салмағы
Норматвті-таза өнім көлемі бойынша еңбек өнімділігінің деңгейін, оның
кесте. Еңбек өнімділігі (жұмысшылар).
Жұмыс уақытының көрсеткіштері Орташа шығару көлемі, тг Индекстер
Базистік жыл Есепті жыл Базистік жыл Есепті жыл
Бір адам-жыл (1кестедегі 2жол:1жол) 53950 58810 1,0 1,0956
Бір адам-күн 234,2 253,5 1,0 1,0824
Бір адам-сағат 31,14 33,06 1,0 1,0617
Персоналдың тұрақты саны кезінде өнімнің физикалық көлемінің және
Jпт=1,09:0,994=1,0965 (базалық жылмен салыстырғанда)
Еңбек өнімділігінің, өнімнің физикалық көлемінің және персонал санының
Мұндағы: Jпт-еңбек өнімділігінің индексі;
Jо-өнімнің физикалық көлемінің индексі;
Jрс-жұмыс күші индексі.
Еңбек өнімділігінің орта күндік және орта сағаттық индекстері
Jпт.д=Jпт.г:Jвр.г
Мұндағы: Jпт.д-еңбек өнімділігінің орта күндік индексі;
Jпт.г-еңбек өнімділігінің орта жылдық индексі;
Jвр.г-жұмыс уақытының толық күндік қорын жақсы қолдану
индексі.
Jпт.час=Jпт.д:Jвр.с
Мұндағы: Jпт.час-еңбек өнімдлігінің орта сағаттық индексі;
Jпт.д-еңбек өнімділігінің орта күндік индексі;
Jвр.с-жұмыс уақытының ішкі ауысымдық қорын жақсы
қолдану индексі.
Jвр.г=Jвр.д:Jвр.с
Мұндағы: Jвр.д-толық ауысымдық жұмыс уақытының индексі
Бұдан: Jпт.час=Jпт.г:Jвр.г
Осыдан еңбек өнімділігінің өсуін есептейік (орта сағаттық, орта
кесте. Еңбек өнімділігі.
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Базистік жыл Есепті жыл
Нормативті-таза өнім мың тг 23939,4 26093,64
Жұмысшылардың саны адам 8700 8700
Жұмыс жылының орташа ұзақтығы күн 230,38 234,95
Жұмыс күнінің орташа ұзақтығы сағ 7,52 7,67
Орта сағаттық өнім шығару=[26093,64(8700·234,95·7,67)] : [23939,4(8700·230,38·7,52)]=1,05
Орта күндік өнім шығару=[26093,64(8700·234,95)] : [23939,4(8700·230,38)]=1,07
Орта жылдық өнім шығару=(26093,64:8700): (23939,4:8700)=1,09
Көріп отырғанымыздай орта сағаттық өнім шығарудың өсуі 5%-ке
Сонымен 1 және 2 кесте бойынша, берілген формулалар
өнім өндірісінің еңбек сыйымдылығының қысқаруы туралы. Шын мәнінде
ішкі ауысымдық уақытты жақсы пайдаланудың арқасында орта күндік
жұмыс уақытысының толық күнін жақсы пайдаланудың арқасында орта
еңбек өнімділігінің жалпы 9%-ке өсуі еңбек сыйымдылығының 6,17%-ке
Орта күндік және орта сағаттық өнімділік көрсеткіштерін өндіріс
2.2 Еңбек өнімділігін көп факторлы талдау және болжау
Көптеген кәсіпорындарда экономикалық талдау жасаған кезде көбінесе топтық
Факторлар бойынша еңбек өнімділігінің талдауы жалпы түрде жүргізіледі.
Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері еңбек үрдісінің тек сандық жағын
Әрбір факторлардың әсері баллмен немесе индекспен бағаланады. Әрбір
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның еңбек көрсеткіштерін жобалау өндірілген
Бұндай болжамдарды тапсырыс портфеліне байланысты, ал тұрақты өндіріс
Еңбек өнімділігі өсуінің мүмкіндігінің барлық экономикалық дәлелдеудің мағынасы:
Өнім өндірісінің көлемі ӨӨП-ң саны және еңбек өнімділігі
Еңбек өнімділігінің өсуін болжамдаған кезде келесі факторлар жіктелуін
өндірістегі құрылымдық өзгерістер:
жалпы өнім көлеміндегі жеке өнім түрлерінің немесе өндірістің
өндірістің техникалық деңгейін жоғарылату:
өндірістік үрдістердің кешенді механизациясы мен автоматизациясы, озат технологияны
қызмет жасап отырған жабдықтардың механизациясы;
бұйымдардың құрастырушылық және технологиялық сипаттамаларын өзгеруі, өнімнің сапасын
материалды, отынды, энергияны қолдануды жақсарту;
шикізаттың, материалдың, отынның, энергияның қолданылып жүрген түрлерінің тиімді
басқаруды, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру:
өндірісті басқаруды жетілдіру;
қызмет көрсету нормалары мен аймақтарын көбейту;
жұмыс уақытының жоғалуын қысқарту;
ақаудың залалын қысқарту;
нормалар мен өнім шығаруды орындамайтын жұмысшылар санын азайту.
өнім өндірісінің көлемін өзгерту:
өндірістегі жеке өнім түрлерінің үлес салмағын өзгерту.
жаңа кәсіпорындарды енгізу және меңгеру.
Еңбек өнімділігінің өсуі бойынша барлық экономикалық есептемелер үшін
Мысал. Базистік кезеңдегі кәсіпорындағы ӨӨП-ң саны (1 кесте)
Еңбек өнімділігінің деңгейіне өндірістегі құрылымдық өзгерістер әсерін тигізеді.
m
Эчр=∑ ЧРбКо – ЧРус
1
Мұндағы: Эчр - ӨӨП санының қатысты үнемі;
ЧРб –базистік кезеңдегі жеке құрылымдық бөлімшелердегі
ӨӨП-ң саны, адам (m-құрылымдық бөлімшелердің саны);
Ко -өнім өндіру көлемінің ұлғаю коэффициенті (болжам
бойынша);
ЧРус –жалпы кәсіпорын бойынша есептелінген ӨӨП-ң
шартты саны.
Формуланың мәні бойынша жұмыс күшінің үнемі құрылымдық бөлімшелердің
3.Еңбек өнімділігін жоғарылату
3.1 Еңбек өнімділігін жоғарылатудың жолдары
Өнімділік анықтамасының мазмұнынан, яғни шығарылған өнім көлемінің шығындарға
өнім көлемі өсіп, ал шығындар төмендеген кезде (классикалық
өнім көлемі шығындарға қарағанда тез өссе;
өнім көлемі сол қалпында, ал шығындар төмендеген кезде;
өнім көлемі шығындарға қарағанда аз темппен төмендеген кезде.
Еңбек өнімділігінің өсуін қамтамасыз ететін басқарушылық стратегия осы
Жоспарлы кезеңдегі еңбек өнімділігінің өсу темпі өткен жылдың
өндірістің техникалық деңгейін жоғарылату, соның ішінде жаңа техникалық
басқаруды, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру, соның ішінде
өндірістің құрылымы мен көлемінің өзгеруі, соның ішінде өндіріс
жалпы өнім көлеміндегі өндірістің немесе өнімнің жеке түрлерінің
салалық факторлар, соның ішінде шикізат сапасының және өнім
жаңа цехтер мен учаскілерді енгізу және меңгеру.
Өндірістің спецификасына байланысты еңбек өнімділігінің өсуін есептегенде басқа
кәсіпорынның өндірістік қуатын толық пайдалану есебінен өнім шығаруын
интенсификациялау жолымен өндіріс үшін еңбек шығындарын қысқарту, өнім
Бұл жағдайда өнім өлемінің шығуы мен еңбек шығындары
Стратегиялық саясаттың таңдалған жағдайында, тәуелсіз орта сағаттық өнім
ВПф+ Р↑ВП ВПф
Р↑ЧВ=ЧВв-ЧВф= —————— - ——
Тф-Р↓Т+Тд
Мұндағы: Р↑ЧВ-орта сағаттық өнім шығаруынан жоғарылау резерві;
ЧВв,ЧВф-сәйкесінше орта сағаттық өнім шығарудың мүмкінді және нақты
Р↑ВП –ҒТП шараларын енгізу есебінен жалпы өнімнің жоғарылау
Тф-нақты өнім көлемін шығарудағы жұмыс уақытының нақты шығындары;
Р↓Т-өндірістік үрдістерді механизациялау мен автоматтандыру,еңбекті ұйымдастыруды жақсарту, жұмысшылардың
Тд-өнім шығуының көбейуімен байланысты қосымша еңбек шығындары. Ол
ВПф-нақты шығарылған өнім көлемі.
Орта сағаттық өнім шығарудың өсу резервін жұмыс күнінің
Өнім шығарудың жоғарылау резервін анықтау үшін орта сағаттық
Р↑ВП= Р↑ЧВ·Тв
Белгілі бір іс-шараны өткізу есебінен еңбек өнімділігінің өсу
Р↑ПТхі(%)= ——————— *100
100- Р↓ЧР%хі
Мұндағы: Р↓ЧР%хі-белгілі бір шараны өткізу есебінен жұмысшылардың немесе
3.2 Еңбек өнімділігін жоғарылатудың тиімділігі
Еңбек өнімділігінің өсуі жалпы және жеке факторлар бойынша
К=Э/Т-Э*100%
Мұндағы: Э-еңбек өнімділігінің өсу факторлар қызметі нәтижесінде
ӨӨП-ды үнемдеу (адам);
Т-базистік жылда шығарылған өнім бойынша жоспарлы
кезеңдегі өндіріс көлеміне есептелінген ӨӨП саны, адам;
Жеке факторлар есебінен еңбек өнімділігінің өсуін есептеген кезде,
Атқаратын функцияларына байланысты ӨӨП келесі категорияларға бөлінеді: басшылар,
Еңбек өнімділігіне негізгі технико-экономикалық факторлардың әсер етуі жұмысшылар
«Өндірістің техникалық деңгейінің жоғарылауы» атты топ факторларының әсер
Э1=(Ч0К/100-Ч1)·Кс
Мұндағы: Чо,Ч1-участікте (жұмыс орнында) іс шараны жүргізуге дейін
және жүргізгеннен кейін жұмысшылардың орташа тізімдік саны;
К-жоспарланған шараны жүргізу есебінен жоспарлы кезеңнің
есепті кезеңмен салыстырғанда тауарлы өнім өндіру көлемінің
өсуі, %.
Кс-жоспарлы кезеңде іс шараны өткізу мерзімін есепке алатын
коэффициент (іс шараны енгізгеннен кейінгі жұмыс айларының
санын 12-ге бөлу).
«Өндірістің техникалық деңгейінің жоғарылауы» топ факторлардың әсер ету
«Басқаруды, өндірісті және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру» топ факторлардың
Қызмет көрсетуді жоғарылатумен байланысты жұмысшылар санының азаюын есептеу
Эз=(Сп/Н1-Сп/Н2)·К1с
Мұндағы: Сп-қызмет көрсету нормалары жоғарылайтын құрал-жабдықтардың жоспарлы саны,
Н1,Н2-жоспарды және есепті кезеңдегі қызмет көрсету нормалары, адам/құрал-жабдық;
К1с-жаңа қызмет көрсету нормаларын енгізу мерзімін есепке алатын
Өнім шығару көлемінің нормаларын жоғарылату нәтижесінде, кесімді жұмысшылар
Э4=(П/НР1-П/НР2)·Кр
Кр=Бп/Тп
Мұндағы: П-кесімді жұмысшылар шығаруға жоспарланатын өнім көлемі;
НР1,НР2-еңбекті ғылыми ұйымдастыру бойынша шараларды өткізгенге дейін және
Кр-келген жұмысшылар санының орташа тізімдегі қайта есептеу коэффициенті;
Бп-жоспарлы баланс сағат бойынша жоспарлы кезеңдегі 1 жұмысшының
Тп-учаскінің, цехтың, кәсіпорынның күнтізбелік жылдағы өндірістік кезеңнің ұзақтығы.
Жұмыс уақытының жоғалуын қысқарту есебінен жұмысшылар санының босатылуы,
Э5=(Бо-Бп)·(Чр-∑Э)/Бп
Мұндағы: Бо,Бп-жоспарлы және есепті кезеңдегі 1 жұмысшының тиімді
Чр-жұмысшылардың есептелінген саны (өткен жылғы жұмысшылардың санын жоспарлы
Э-барлық факторлардың әсерінен жоспарлы кезеңдегі жұмысшылар санының жалпы
«Өндіріс құрылымының және көлемінің өзгеруі» топ факторлары бойынша
Э6=Чо·(К1ч-Ко)/100
Мұндағы: Чо-есепті кезеңдегі ӨӨП саны (кесімді жұмысшыларды қоспағанда);
Ко-есепті кезеңмен салыстырғанда жоспарлы кезеңдегі өнім өндіру көлемінің
К1ч-өндіріс көлемінің өсуімен байланысты есептеу үшін
Жеке өнім түрлерінің (ассортимент құрылымындағы қозғалыс) үлес салмағының
Факторлар және өндіріс көлемі бойынша еңбек өнімділігінің өсуі
Қорытынды
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей еңбек өнімділігін жоғарылату, тұрақты экономиканы
Еңбек өнімділігін жоғарылату өндіріс факторларының әлеуетті сапалы өсуін
Еңбек өнімділігін жоғарылату-экономикадағы инфляциялық тенденцияларды әлсіретудің құралы, сонымен
Еңбек өнімділігінің өсу резервтерін қалыптастырудың маңызды шарты-сәйкес жоспарларды
Демек еңбек өнімділігінің жоғарылауы еңбек үрдісінің қатысушыларына, олардың
Пайдаланылған әдебиеттер
Гаврилов «Производительность труда: показатели планирования и методы измерения».
Костин Л.А., Костин С.Л. «Кардинальное повышение производительности труда».
Маркин Ю.П. «Анализ внутрихозяйственных резервов». Москва: Финансы и
Скоморохов Р.В. «Производительность труда: резервы роста». Москва, 1989г.
«Производительность труда и ыакторы ее роста» под ред.
«Производительность труда-важнейший фактор повышения эффективности производства». Москва: Наука,
«Резервы ускорения роста производительности труда» под ред. Д.Н.Карпухина.
«Роль финансов и кредита в повышении производительности труда»
Брылев В. «о методике выявления и реализации внутренних
Коробейников А., Катков А. «Повышение производительности возможно при
Рожкова В. «Производительность труда».// Труд в Казахстане: проблемы,
Қосымша 1
2001-2002жж. «Алматы Қанты» ААҚ негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштер 2001ж. 2002ж. Өзгеруі,+,-
1 Негізгі қызметтен түсетін табыс, мың тг. 469400
2 Өнімнің өзіндік құны, мың тг. 409812
3 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны, мың тг.
4 Өнеркәсіптік өндірістік персоналдың саны, адам. 10260 10200
5 Орташа еңбекақы, тг (6жол:4жол) 21960 22667 +707
6 Еңбекақы қоры, мың тг. 225310 231200 +5890
7 Еңбек өнімділігі, мың тг (1жол:4жол) 45750 50160
8 Қор қайтарымдылығы, тг (1жол:3жол) 19,8 13,9 -5,9
9 Өнімнің рентабельділігі (1жол:2жол) 1,15 1,2 +0,05
2
Өнімнің құндық бағаламасының өзгеруімен байланысты факторлар
Өнім құрылымының өзгеруі
Жұмыс уақытының өндірістік емес шығындары
Жұмыс күнінің орташа ұзақтылығы (П)
Өнімнің орташа сағаттық шығуы (ЧВ)
Кооперация деңгейінің өзгеруі
Өндірісті ұйымдатыру
Өндірістің техникалық деңгейі
Бір қызметкердің орта жылдық шығарған өнмі (ГВппп)
1жұмысшының орта жылдық өнімділігі (ГВ)
1жұмысшының орта жылдық шығарған өнімі (ДВ)
1жылда жұмысшының істеген күндер саны(Д)
Еңбек сыйымдылығын төмендетумен байланысты факторлар
Жұмысшылардың жалпы қызметкерлер санындағы үлесі (УД)