Жоспар:
Кіріспе-------------------------------------------------------------------------------3.
I.Бөлім. Негізгі қор және кәсіпорынның онымен
қамтамасыз етілуі.------------------------------------- 4-10.
1.1. Негізгі қорлардың экономикалық маңызы, құрамы
және құрылымы.------------------------------------------------------------ 4-6.
1.2. Амортизациялық аударым жарнасы.------------------------------------ 7-8.
1.3. Негізгі қорларды пайдаланудың тиімділігі.-------------------------- 8-10.
II Бөлім. Негізгі қорлардың есебі.------------------------------11-22.
2.1. Келіп түскен негізгі қорлардың есебін және оның
аналитикалық есебін ұйымдастыру.-------------------------------- 11-14.
2.2. Негізгі құралдардың тозуын және амортизациясын
есептеу.-------------------------------------------------------------------- 14-19.
2.3. Негізгі құралдарды түгелдеу және есеп берудің мәнін
ашу.----------------------------------------------------------------------- 20-22.
III Бөлім. Өндірістегі Ғылыми-техникалық прогрестің
экономикалық тиімділігі-----------------------------23-25.
3.1. Ғылыми-техникалық прогресс - өндірісті
идентификацияландыру мен дамытудың негізі.---------------- 23-24.
3.2. Ғылыми-техникалық прогрестің тиімділігі.--------------------- 24-25.
Қорытынды--------------------------------------------------------------------- 26.
Қолданылған әдебиеттер тізімі-------------------------------------- 27.
Кіріспе.
Менің бұл курстық жұмысымды жазудағы мақсатым өндірістегі негізгі
Негізгі капитал – бұл материалдық құндылықты ұзақ кезеңдегі
Натуралды-заттық құрама принципіне негізгі қорлар мыналардан тұрады –
Кәсіпорында негізгі қорларды тиімді пайдалану үшін басты көрсеткіш
Негізгі қорлар кәсіпорынға келіп түскен мезгілден бастап оларға
Сонымен қатар, негізгі қорлар мен ғылыми—техникалық прогрестің дамуында
I Бөлім. Негізгі қор және кәсіпорынның онымен қамтамасыз
Негізгі қорлардың экономикалық маңызы, құрамы және құрылымы.
Негізгі қорлар дегеніміз ұзақ кезең бойына қызмет ететін
Негізгі қорлардың екі түрі болады: өндірістік негізгі қорлар
Материалдық өндіріс саласында жұмыс істейтін негізгі қорлар -
Негізгі қорлар – ұлттық байлықтың маңызды бөлігі болып
Негізгі қорлардың сыныптамасы.
Топтардың аттары. Қолданылуы және қысқаша мінездемесі.
I. Ғимараттар
өндірістік ахитектура және құрылыс объектілері (цехтар, қоймалар, өндірістік
III. Жіберу құралдары. Энергияны, сұйық және газ түріндегі
IV. Машина мен құралдар
1. Күш машиналары мен құралдар. (генераторлар, электор бөлшектер,
2. Жұмыс машиналары мен құралдар. Технологиялық процеске тікелей
3. Өлшеу, реттеу приборлары мен құралдары, лабороториялық құралдар.
5. Есептеу техникасы. Математикалық есептерді шешуді тездетуге
V. Тасымалдау құралдары. Кәсіпорын көлеміндегі адамдар мен жүктерді
VI. Құрал-сайман. өндіріс процесіне қажетті элементтер (қол және
VII. Өндірістік түгендеме
(инвентарь) өндірістік операциялардыорындауды жеңілдетуге және жеке еңбек заттарын
VIII. Шаруашылық түгендеме (инвентарь) Көбейту және қайта түсіру
Негізгі өндірістік қорлардың құрылымына мынадай факторлар әсер етеді:
Негізгі өндірістік қорларды қолданудың көрсеткіштері 3 топқа бөлінеді:
Негізгі өндірістік қорларды экстенсивті қолдану көрсеткіштері;
Негізгі өндірістік қорларды жедел түрде қолдану көрсеткіштері;
Негізгі өндірістік қорларды интегральды қолдану көрсеткіштері.
1-топ көрсеткіштеріне: құралдарды экстенсивті қолдану коэфициенті, құралдардың сменалық
2-топ өндірістік қорларды жедел түрде қолдану көрсеткіші негізгі
Кинт= Вф / ВН;
Құралдарды интегралдық қолдану коэффициенті құралдарды экстенсивті және интенсивті
Өндіріс процесіне қатысу дәрежесінде негізгі қорлар активтік және
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары өндірістік ауыспалы айналымын жасайды.
Негізгі қорлардың кез келген объектілері табиғи және сапалық
Амортизациялық аударым жарнасы.
Негізгі қорлардың табиға және сапалық тозуы олардың құнының
Нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшері кәсіпорын экономикасына
Екінші жағынан, амортизациялық кемітілген үлесі негізгі қорды сатып
Амортизациялық аударымды өтелім мөлшеріне және өзінің балансында тұрған
Амортизациялық аударымның мөлшері олардың қызмет мерзімін есепке алғанда
ҚБҚ – ҚЖ
МА=
ҚБҚ * МҚ
Мұндағы, МА – негізгі қорлардың жыл ішіндегі амортизация
мөлшері,(%),
ҚБҚ - негізгі қорлардың бастапқы (баланстық) құны,
ҚЖ – жойылу құны,
МҚ – негізгі қорлардың қызмет мерзімі.
Нкегізгі қорларды толық қайта құруға кеткен амортизациялық аударымның
А = Н * Ф,
Мұндағы: Н – амортизациялық нормасы (%);
Ф – негізгі қорлардың орташа жылдық құны, тенге.
Амортизация мөлшері қорлардың құнын өтеудегі жылдық проценті болып
Негізгі қорлардың төзімділігі;
Сапалық тозу (бірінші және екінші түрлері);
Техникамен қайта жарақтандырудағы келешекке арналған жоспар;
Жабдықтау балансы;
Жаңғырту және күрделі жөндеу мүмкіндігі.
Кәсіпорын негізгі қорлар жөнінде пайдаланатын есептеу технакаларын, жаңа
Негізгі қорларды пайдаланудың тиімділігі.
Кәсіпорында негізгі қорларды тиімді пайдалануды сипаттайтын басты көрсеткіш
V
Қ қ = ,
Қ
Мұнда, V – жыл ішіндегі өндірілген өнімнің құны,
есебімен,
Қ – негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны.
Бұл негізгі өндірістік қорды пайдалану деңгейін егжей-тегжей талдау
ҚӨ
Қ = ,
ӨҚ
Мұнда, ҚӨ - жыл ішіндегі өндірілген өнімнің тауарлы
бөлігінің құны, тенге.
ӨҚ – негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны,
Қор қайтарымы көрсеткішінің артуы және өнімнің қор сыйымдылығының
Негізгі өндірістік қордың нәтижелілігін арттырудың аса маңызды факторларының
II Бөлім. Негізгі қорлардың есебі.
2.1. Келіп түскен негізгі қорлардың есебін және оның
Негізгі құралдар негізінен өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді,
Негізгі құралдарды қабылдау – тапсыру (орнын ауыстыру) актісі
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен
Алыс-беріс актісінде, міндетті реквизиттермен қоса, комиссия қызмет ету
Негізгі қорлардың кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін
Негізгі құралдарды ақысыз беру (сыйлау) кезінде акт (тапсырушы
Негізгі құралдарды басқа субъектіге сату кезінде актінің үш
Негізгі қорлар бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған,
Бухгалтерия келіп түскен объектіні материалдық жауапты адамға бекітіп,
Бұл мүліктерді бір ғана карточкада есепке алуға рұқсат
Бухгалтерияда толтырылған мүліктік карточкалардың негізінде негізгі қорлардың есебі
Тіркеу кезінде карточкаларды нөмірлейді, содан кейін негізгі құралдарды
Ай ішінде «Түскендері», «Есептен шыққандары» және «Ішкі
Субъектінің материалдық жауапты адамын бекітілген негізгі құралдардың барлығы
2.2. Негізгі құралдардың тозуын және амортизациясын есептеу.
Амортизация (латынның «өтеу» деген сөзінен) – тозудың құндық
№6 – шы «Негізгі құралдардың есебі» бухгалтерлік есеп
Амортизацияланған құн бастапқы құн мен жою құнының арасындағы
Жаңадан пайдалануға берілген негізгі құралдар бойынша амортизация есепеу
Толығымен амортизацияланған негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу қорлардың
Мына төмендегі негізгі құралдар бойынша амортизация есептелінбейді: жер,
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әр түрлі әдістері бар.
құнын бірқалыпты жолмен есептен шығару;
құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды (немесе пара-пар) етіп
жеделдетіп есептен шығару;
қалдығын азайту жолымен есептен шығару;
құнын сандардың жиынтығы бойынша (кумулятивтік әдіс) есептен шығару.
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты есептеу әдісі
қызмет етудің пайдалы мерзімі. Бұл кезде пайдалануға берілген
Қазақстан Республикасының салық заңдарының белгіленген амортизациялық нормасының шегінде.
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша
Бастапқы құн – жойылу құны
= = 18
Пайдалану мерзімі
Осыған сәйкес ай сайынғы амортизация сомасы 150 мың
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты есептеу әдісі
Мерзімі
Бастапқы
құны
Амортизацияның жылдық сомасы
Жинақталған
тозу сомасы
Қалдық құны
Сатып алынған мерзімі
1-ші жылдың аяғында
2-ші жылдың аяғында
3-ші жылдың аяғында
4-ші жылдың аяғында
5-ші жылдың аяғында
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
18000
18000
18000
18000
18000
18000
36000
54000
72000
90000
82000
64000
46000
28000
10000
Негізгі құралдарды пайдалану барысында бірқалыпты табыс алынатын болып
Амортизацияны (тозуды) орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде
Бастапқы құн – жойылу құны
Орындалатын жұмыстың болжамды мөлшері
Егер пайдаланудың бірінші жылында автокөлік 200 000 шақырым
Негізгі құралдардың амортизациясын (тозуын) өндірістік тәсіл бойынша есептеу.
Мерзімі
Бастапқы
құны Екі еселенген
амортизацияның жылдық сомасы Жинақталған
Жылдық амортизация сомасы Айға есептел
ген амортиза
цияның сома
сы (тенге)
Сатып алынған мерзімі
1-ші жылдың аяғында
2-ші жылдың аяғында
3-ші жылдың аяғында
4-ші жылдың аяғында
5-ші жылдың аяғында
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
40%*100000=40000
40%*60000=24000
40%*36000=14400
40%*21600=8640
2960
40000
64000
78400
87040
90000
3333
5333
6533
7253
7500
Бұл кестеде жылдық амортизация сомасы мен орындалған жұмыстың
Өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу тау-кен өнеркәсібінде ең
Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдістері. Бұл әдіс өндірістік
а) Кумулятивтік әдісі
ә) Азайып отыратын қалдық әдісі.
Кумулятивтік әдіс – латын тілінен аударғанда - өсу,
Жыл сайынғы амортизациялау нормасы: бөлімінде жылдар санының қосындысы,
Төменде негізгі құралдардың тозуын (амортизациясын) кумулятивтік әдісі бойынша
Негізгі құралдардың амортизацын (тозуын) кумулятивтік әдіс бойынша есептеу
Мерзімі
Бастапқы
құны Екі еселенген
амортизацияның жылдық сомасы Жинақталған
Жылдық амортизация сомасы Айға есептел
ген амортиза
цияның сома
сы (тенге)
Сатып алынған мерзімі
1-ші жылдың аяғында
2-ші жылдың аяғында
3-ші жылдың аяғында
4-ші жылдың аяғында
5-ші жылдың аяғында
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
5/15*90000=30000
4/15*90000=24000
3/15*90000=18000
2/15*90000=12000
1/15*90000=6000
30000
54000
72000
84000
90000
2500
4500
6000
7000
7500
Кестенің мәліметтерінен кумулятивтік әдіс бойынша есептелген амортизация сомасы
Қалдық құнды азайту үшін қажетті шамамен шектелетін соңғы
Мерзімі
Бастапқы
құны Екі еселенген
амортизацияның жылдық сомасы Жинақталған
Жылдық амортизация сомасы Айға есептел
ген амортиза
цияның сома
сы (тенге)
Сатып алынған мерзімі
1-ші жылдың аяғында
2-ші жылдың аяғында
3-ші жылдың аяғында
4-ші жылдың аяғында
5-ші жылдың аяғында
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
40%*100000=40000
40%*60000=24000
40%*36000=14400
40%*21600=8640
2960
40000
64000
78400
87040
90000
3333
5333
6533
7253
7500
2.3. Негізгі құралдарды түгелдеу және есеп берудің мәнін
Негізгі құралдардың нақты бар жоғын анықтау және олардың
Бухгалтерлік есептің 24 «Бухгалтерлік қызметтің жұмысын ұйымдастыру» деп
Негізгі құралдарды мүліктік түгелдеу жылдық қаржылық есеп беру
Мүлікті түгелдеу міндетіне негізгі құралдардың нақты барлығы, техникалық
Негізгі құралдарды мүліктік түгелдеу кезінде комиссия міндетті түрде
Есепке алынбаған объектілер, сондай-ақ бухгалтерлік есептің регистрлеріне алынған
Мүліктік түгелдеу нәтижелері сол мүліктік түгелдеу аяқталған айдың
Кем немесе артық шықандардың кінәлілері және себептері туралы
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық есеп беруінде келесі ақпараттардың
Сондай-ақ, қаржылық есеп беруді пайдаланатындар үшін уақытша пайдаланбай
III Бөлім. Өндірістегі Ғылыми-техникалық прогрестің экономикалық тиімділігі.
3.1. Ғылыми-техникалық прогресс - өндірісті идентификацияландыру мен дамытудың
Ғылыми-техникалық прогресс – ғылым мен техниканың, технологияның үздіксіз
Ғылыми-техникалық прогресс өзінің дамуы барысында 2 формада кездеседі
Ғылыми-техникалық прогрестің эволюциялық формасы әдетте техникалық құралдар мен
Белгілі бір даму сатысында техникалық жетістіктердің көбеюі салдарынан
Ғылыми-техникалық прогрестің революциялық формасы арқылы өндірістің материалды-техникалық базасына
Ғылыми-техникалық прогрестің өндірісті дамытуда және интенсификацияландыруда алар орны
Ғылыми-техникалық прогрестің негізгі бағыттарына: өндірісті комплекстік механикаландыру, автоматтандыру,
Өндірісті комплекстік механикаландыру мен автоматтандыруға бір-бірімен тығыз байланысты,
3.2. Ғылыми-техникалық прогрестің тиімділігі.
Ғылыми-техникалық прогрестің тиімділігі дегеніміз, ғылыми-техникалық іс-әрекеттің нәтижесі. Ол
Салалар мен кәсіпорындар деңгейінде әсер ретінде таза өнім
Ғылыми-техникалық прогрестің шығындарына – ресурстардың әсеріне жету үшін
Ғылыми-техикалық прогрестің жалпы шараларына – еңбек құралдарымен
Ғылыми-техникалық прогрестің шараларының экономикалық әсері төмендегі формула бойынша
Эт = Рт - Шт,
Мұндағы: Эт - есептеу кезеңіндегі ғылыми-техникалық прогресс
Рт – есептеу кезеңіндегі ғылыми-техникалық прогресс шаралары нәтижелерінің
Шт – есептеу кезеңіндегі ғылыми-техникалық прогресс шараларына кеткен
Есептеу кезеңіндегі нәтижелердің құндық бағасы мына формула бойынша
Рт = Ріаі;
Мұндағы, Рі – есептеу кезеңінің;
і – жылындағы нәтижелердің құндық бағасы;
аі – келтірілген шығындардың коэффициенті.
Ғылыми-техникалық прогресс шараларын іске асырудың шығындары мына формула
Шт = Штш + Штқ ,
Мұндағы, Штш – есептеу кезеңіндегі өнімді шығаруға кеткен
Штқ – есептеу кезеңіндегі өнімді қолдануға кеткен шығындар.
Қорыта айтқанда, негізгі қорлардың шығарылуымен, еңбек құрал-жабдықтарын жетілдірумен,
Қорытынды.
Негізгі қордың заттық мазмұны - еңбек құралдары.
Негізгі қорлар өндірістік материалдық-техникалық базасы болып табылады. Олардың
Өндірістік үдеріске қатысу дәрежесіне қарай неізгі қорлар екі
Өндірістік бағыттағы негізгі қорларға жататындар – ғимараттар, құрылыстар,
Өндірістік емес негізгі қорлар өндіріске тікелей қатыспайды, бірақ
Пайдалану үдерісінде негізгі өндірістік қорлар табиғи және сапалық
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әр түрлі әдістері бар.
Негізгі қорлардың тозу ысырабын азайту оларды жақсылай пайдалану
Бұл көрсеткіштерді жақсарту ғылыми-техникалық прогресс, негізгі қорлардың құрылымын
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Әлімбетов Қ.Ә;
Мейірбеков А.Қ. «Кәсіпкерлік негіздері», Алматы-2003;
Бисенғазиев Б.М;
Хамитов А.Ш. «Кәсіпкерлік негіздері»,
Волков О.И;
Скляренко В.К. «Экономика предприятий», Москва-2003;
Гофинкель В.Я. «Экономика предприятий», Москва-2003;
Жолдасбаева Г.Ө. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы-2002;
Өмірзақов Қ. «Кәсіпорын экономикасы», Орал-2003;
Радостовец В.К; Ғабдуллин Т.Ғ; Радостовец В.В; Шмидт О.И;
«Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Алматы-2002;
Сергеев И.А. «Экономика предприятий», Москва-2002;
Табручак П.П. «Экономика предприятий», Москва-2002;
Тоқсанова А. «Шағын кәсіпкерлікті басқару», Алматы-2002;
Шеденов Ө.Қ. Сағындықов Е.Н. Жүнісов Б.А. Байжомартов Ү.С.
Комягин Б.И. «Жалпы экономикалық теория». Ақтөбе, 2004;
Фолько С.Г. «Экономика предприятий», Москва-2003;
27