Жоспар
Кіріспе 2
I - ТАРАУ. Халықаралық туризм сыртқы экономикалық қатынастардың
1.1.Халықаралық туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен қағидаттары 6
1.2 Халықаралық туризмнің бүгінгі таңдағы даму тенденциялары және әлеуметтік-экономикалық
1.3. Туристтік қызметтің экономикалық көрсеткіштері 24
және тиімділігі 24
ІІТАРАУ. Қазақстан Республикасындағы туризм саласын дамыту міндеттері 33
2.1 Туристік қызметті лицензиялау ережесі 33
2.1 Туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі міндеттері 42
2.2 Қазақстан Республикасындағы туризм саласын талдау 46
ІІІ - ТАРАУ. Қазақстан Республикасындағы туризм дамуының қазіргі жағдайы
3.1 Қазақстандағы туризм дамуының қазіргі жағдайы: проблемалары және даму
3.2 Қазақстандық туристік өнім және оның
3.3 Туризмды дамытудың негізгі бағыттары 66
ҚОРЫТЫНДЫ 74
Әдебиеттер тізімі: 76
Кіріспе
“Қазақстан-2030” стратегиялық бағдарламасында еліміздің келешектігі дамуына айқынды бағдар берілгені
Туризмнің қазіргі индустриясы табысы жоғары және серпінді дамып келе
Қазіргі туризм еңбекшілердің жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына шығуымен
Дүниежүзілік туристік ұйым ДТҰ сарапшыларының берген бағасына қарағанда, белсенді
Жоғарыда аты аталған ТМД мемлекеттері көптен бері өз аумақтарында
ДТҰ, туризм жөніндегі мамандандырылған халықаралық ұйымдардың зерттеулерінің талдауына, сондай
Қазіргі туризм – бұл әлемдік экономиканың құлдырауды білмейтін саласы.
Туризм жалпы алғанда, мемелекеттің экономикасына үш оң нәтиже береді:
1. Шетел валютасының құйылуын қамтамасыз етеді және төлем теңгерімі
2. Халықтың жұмыспен қамтылуын көбейтуге көмектеседі. ДТҰ мен Дүниежүзілік
3. Елдің инфрақұрылымын дамытуға жәрдемдеседі.
Туризм елдің тұтас аудандарының экономикасына белсенді әсер етеді. Туризм
Туризм жеке және ұжымдық жетілдіру құралы ретінде жоспарлануы және
Туризмнің жылдам және тұрақты өсуі, оның қоршаған ортаға, экономиканың
Осы Тұжырымдама туризм саласында тұтас мемлекеттік саясатты қалыптастыруда, Қазақстанда
I - ТАРАУ. Халықаралық туризм сыртқы экономикалық қатынастардың
1.1.Халықаралық туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен қағидаттары
Халықаралық туризм- бұл мемлекетттің дамуында үлкен роль атқаратын, қиын
Әрбір мемлекеттің сыртқы экономикалық айырбасы, валюта негізінде көрінетін сыртқы
Халықаралық туризм халықаралық экономикалық қатынастардың бір нысаны ретінде шетелдік
Халықаралық туризм сыртқы экономикалық қатынастардың нысаны ретінде өзгеше белгімен
Саяхатшыны орналастырумен байланысты көрсетілетін қызметтерге (мейманхана, тамақтану, экскурция, төсек
Туризмнің тағы бір ерекшелігі сол, қызмет пен тауар өндірісіне
Біріншіден, сатып алушы саяхатшы тасымалдау шығындарын өзі төлейді. Екіншіден,
Халықаралық туризмге ішкі саудада қалыптасатын операциялар түрлері тән, атап
Туризм арқылы жүзеге асатын экспорттың бірқатар ерекшеліктері бар. Олардың
Шаруашылық жүйесіндегі туризм - еңбек бөлінісінің бір көрінісі, бұл
Туризм теоретиктері шетел туристерін қабылдаудың және оларға қызмет көрсетудің
Экономикалық көзқарас тұрғысынан белсенді туризмді (саяхатшыларды қабылдау) туристік игіліктердің
Белсенді және пассивті туризм тиімділігін есептеу қиын емес. Нақты
Сауданың кеңеюіне ықпал ететін шешімдердің бірі - азық-түліктің туристік
Халықаралық айырбастың, белгілі бір өнімдер мен қызметтер экспортының немесе
Экономикалық категория ретінде халықаралық туристік нарық тауар-ақша қатынастарының сферасы
-нарық кешенді сипатта, яғни онда тауарлар мен қызметтердің сұранысы
-тауарлар мен қызметтерді тұтыну өндіруші- елдерде жүзеге асады. Сауда
-сұраныс субьективті сипатқа ие. Тұтыну формасы ретінде ол тұтынушылардың
-туризмдегі ұсыныс өте икемсіз. Оның себебі - бұл жерде
-туристік кәсіпорын қызметінің ерекшелігі сол, онда стратегиялық қор құру
Сондықтан туристік потенциалды, туристік қызметтің сұранысы мен ұсынысы тек
Екінші жағынан, сыртқы экономикалық қызметтің маңызды жақтарының бірі бола
Туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен қағидаттары
Туризмді дамытудың мақсаты:
Сапасы, халықаралық туристік рынок жағдайында өндіруге, сатуға
Республиканың туристік әлеуетін арттыру;
Тарихи-мәдени және табиғи-рекреациялық ресурстарды сақтау және ұтымды пайдалану;
Халықтың барлық жіктерінің туристік ресурстарға қол жеткізуін қамтамасыз ету,
Тұрғындардың жұмыспен қамтылуын ынталандыру;
Мемлекеттік және жеке құрылымдардың туризм саласындағы өзара бірлескен
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту болып табылады.
Республикада саланы дамыту мынадай қағидаттардың негізінде жүзеге асырылады:
әрбір адамның демалу және бос уақытын өткізуге деген құқығын
Халықтар мен мемлекеттер арасындағы өзара түсінік пен ынтымақтастықтың ізгілік
Әділеттік пен егемендік, саяси,экономикалық және әлеуметтік жүйесіне қарамастан, мемлекеттердің
Қоршаған ортаға және мәдени игіліктерге ұқыпты қарау;
әлеуметтік тепе теңдік пен даму, жеке адам мен қоғамның
Туризмді тұрақты дамыту.
Алға қойылған мақсаттарды іске асыру үшін мынадай міндеттерді
Туризм саласындағы мемлекеттік саясатты жандандыру;
Туристік қызметті реттеу жүйесін жетілдіру;
Туризм индустриясының құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негіздерін одан әрі
Туристік рынокта демпингке қарсы және мемлекеттік қолдаудың басқа да
Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
Тартымды туристік обьект ретінде Қазақстанның беделін қалыптастыру;
Ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру;
Туризм саласындағы ғылыми зерттеулерді тереңдету;
Туризм саласындағы қызмет көрсетудің статистикалық есебінің әдіснамасын халықаралық стандартқа
Туристік обьектілерді қайта жаңғырту мен салу үшін отандық
Туристік қызметті стандарттау, сертификаттау мен лицензиялау негізінде туристерге қызмет
Туризм саласындағы кадрлар даярлау мен олардың біліктілігін арттыру жүйесін
Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамыту;
Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету, теріс әлеуметтік
Туризм саласындағы келеңсіз үрдістерден арылу.
1.2 Халықаралық туризмнің бүгінгі таңдағы даму тенденциялары және әлеуметтік-экономикалық
80-ші жылдардың ортасында Батыс Еуропа мемлекеттерінің туристік сұранысында жаңа
Экономикалық конъюктураның нашарлауына байланысты туындаған әлеуметтік сферадағы өзгерістер, өз
Жоғарыда аталған шаралардың ішінде зейнеткерлер мәселесін ерекше қарастырып кетейік,
Туристік сұраныстың қазіргі таңдағы сипаты субьективтік факторлар әсеріне байланысты
Жеке тұлғаның өз физикалық және рухани қабілеттерін дамытуға ұмтылуы;
Басқа индивидумдармен, әлеуметік топтармен және мекемелермен қарым қатынас орнатуы.
Адамның табиғатқа деген қарым- қатынасының өзгеруі.Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған
Қарастырылған факторлар туристік тұтынуда терең өзгерістердің орын алуына ықпал
«Үзілісті саяхатты» ұйымдастыру ісі табысты болып шықты, сондықтан турфирмалар
Батыс Еуропа халқының арасында демалыс және мереке күндері саяхатқа
Қысқа мерзімге саяхатқа шығу кезінде қолданылатын негізгі транспорт түрі
Қысқа мерзімдік сапарлардың Батыс Еуропалық нарығына туристер негізінен
Қысқа мерзімді саяхатшыларды қабылдаушы Еуропа елдерінің арасында бірінші орынды
Қысқа мерзімдік сапарлар санының өсуіне қарамастан ұзақ сапарларға деген
Соңғы кездегі туризм дамуының тағы бір тенденциясы – үлкен
Үлкен жастағы адамдардың туристік сұраныстары олардың өздерінен 10 және
Қазіргі күнгі үлкен жастағы саяхатшылар – тәжірибелі және «искушенный»
Егде жастағы саяхатшылардың көпшілігі ерекше қызмет түрлерін керек етпейді,
Денсаулығы нашар егде адамдар да саяхат шегіп рахат алғанды
Егде адамдардың туристік сұранысының артуы тұрақты сипатқа ие болды.
Демалыс стилінде де түбегейлі өзгерістер жүріп жатыр. Теңіз жағалауында
«үш S»- теңіз- күн- теңіз жағалауы орнын
«үш L»-ұлттық дәстүр- әсем көрініс- бос уақыт формуласы біртіндеп
Күнделікті күйбең – тірліктен демалу үшін уақытша саяхатшы жергілікті
Мұның барлығы адамның жеке еркіндігінің кеңеюі жағдайында жүріп жатқан
Белгілі Француз туризмологіне (M.Breton-Girard) сай, қазіргі саяхатшының портретін былай
Туризмнің материалдық базасын дамытуға бағытталған күрделі салымдар тиімділігі
Белгілі инвестициялық саясат арқылы туризм қызметіне сұранысы мен ұсынысының
Туризм сферасына капиталды салымдар салудың мақсатты бағыты бар.
Туризмнің тағы бір ерекшелігі елдің экономикасына және тұтас ауданның
Туристік мекемелерді пайдалану үшін мамандар керек. Ал, өз кезегінде
Экономикалық жағдайларды есепке ала отырып алдағы жылдары республикада капиталды
1-бағыт – қазір қолда бар материалдық –техникалық базада туристік-
2-бағыт – материалды базаның одан әрі дамуын, туристік мекемелер
Туризмнің дамуының осы мақсаттары мен тапсырмаларын жаңа жағдайда жүзеге
-әлемдік үлгіге жауап беретін туризм индустриасын құру :
нарықтық механизмді есепке ала отырып туризмнің нормативтік-техникалық базисын құру
-ғылыми білімдерді, ең жақсы отандық және шетелдік тәжірибе жобаларын
-туристік саланың барлық құрылымын қамтитын стандарттау жүйесін құру.
Туристік индустрияға керекті бағдарламаларды қаржыландырудың негізгі қайнар көзі мақсатты
Пайдаға салық жеңілдіктерін бере отырып кәсіпорындардың уақытша, еркін қаражаттарын
Болашақта туризм дамуының маңызды тапсырмаларын шешуге керекті өзіндік қаражаттың
-мезгілді есепке ала отырып тоқсан сайын реттелетін туристік және
-қондырғылар мен ғимараттарды күрделі жөндеуге қаржы бөлуді шектеу;
-жаңа обьектілерді соғуды қатаң техника-экономикалық негіздеу;
-өзіндік коммерциялық құрылымдар құру;
-валюта қаржаттарының бір бөлігін шетелден тауар мен азық түлікті
Инвестициялық белсенділік пен инвестициялық ресурстарды шетелдік капитал көмегінсіз көтеру
1.3. Туристтік қызметтің экономикалық көрсеткіштері
және тиімділігі
Туризмнің қалыптасуы мен дамуында оны сала ретінде анықтаушы нақты
1. Туристік ағымның көлемі.
2. Тәуліктік туристік төлемнің орташа көлемі
3. Материалдық-техникалық базаның даму жағдайы.
4. Туристік фирмалар қызметінің қаржы-экономикалық көрсеткіштері
5. Халықаралық туризм дамуының көрсеткіштері.
Туризмнің материалдық-техникалық базасының жағдайы және дамуын сипаттайтын көрсеткіштер елдердегі
Оларға жататындар: мейманхана қорындағы төсек орны және басқада орналастыру
Кт = Cт х 365 + Ссхt
Кт - төсек-орын қорының күші; Ст - қолданылатын төсек-орынның
Алматы мен Алматы облысы аймағында 2000 жылы туристік 142
Туристік күндерді есептеу үшін келушілер санын, елге келетін әр
Кт = Ст х
Кт - туристік күндер; С - туристердің саны;
Қазақстан Республикасының статистикасы бойынша туристердің болу мерзімінің орташа мерзімі
2000 ж. = 228,3 х 16 = 3652,8
2001 ж. = 146,9 х 16 =
Бұл есептеуден көрінгендей 2001 жылы туристердің күні төмен, ал
Осы есептеулерге байланысты әр туристің бір тәулікте қанша
К2001 = 1340,3/146,9 х 10,5 = 65,8
Ал туристтердің қаржы шығару соммасын төмендегідей шығаруға болады.
Кжалпы сомасы = Кт х
Онда 2000 ж. Қж. сом = 863 х
2001 ж. Қж.сом = 95,8 х 2350,4
Шығаратын қортынды туристердің бір тәулікте шығаратын қаржысының орташа
Төмендегі кестеде Қазақстан Республикасының туристік қызметінің экономикалық көрсеткішін көруге
Кесте 1
Көрсеткіштер аты Өлшем бірлігі 2000 ж. 2001 ж. Ауытқу
(+-) %
1. Төсек-орын қорының қуаты мың 332304 403146 70242 1,2
2. Туристік күндер саны Тур/күн 3652,8 2350,4 -1302,4
3. Туристердің шығаратын қаржысының көлемі мың теңге 315236,64 225168,32
Соңғы 10 жылдықта әлемдегі туризм саласы көп өзгерістерге ұшырады.
Кесте 2
Әлемдік туризмнің даму деңгейі
1999-2001 жж.
региондар
Туристердің келуі
млн. адам %-тік өзгерісі Туризм түсімі АҚШ млрд. долл.
1999 2000 2001 99/00 00/01 1999 2000 2001 99/00
Африка 21,5
23,2 24,9 7,4 7,5 8,3 9,0 9,6 4,5 5,9
Америка 115,4
118,5 120,2 5,4 1,4 112,7 118,8 121,2 5,8 2,1
Шығыс Азия және тынық мұхит регионы
87,5
88,0
86,9
1,0
-1,2
81,3
76,6
73,7
1,1
-3,8
Европа 350,2
361,5 372,5 3,6 3,0 216,5 218,2 226,1 5,8 3,6
Таяу Шығыс 14,1
14,8 15,6 6,1 5,3 7,7 9,1 9,7 10,5 6,4
Оңтүстік Азия 4,3 4,8 5,1 5,1 5,0 3,9 4,3
Барлық әлем 594,1
610,7 652,2 3,8 2,4 435,1 435,9 444,7 1,0 2,0
Туризм, болып жатқан дағдарыстарға қарамастан тұрақты дамуда. Әлемдік туризмде
2001 жылғы көрсеткіштерге қарасақ АҚШ-тағы және Таяу Шығыстағы
саяси және экономикалық дағдарыстарға қарамастан, туристтік секторда туризм қызметінің
Аймақтар арасында бәсекелесудің күшейгені байқалады.;
Жекелеген туристік компаниялардың капиталдарының шет елдік нарыққа шығу
Туризм өндірісіне қызмет көрсетудің бірігуі жүріп жатыр.
Осы жағдайларға байланысты жаңа мыңжылдықтың алғашқы 10 жылдығы туризмнің
Халықаралық туризм қызметінің көрсеткіштерінің өсуі.
Әлемдегі экономикалық және саяси жағдайлардың туризмге тигізетін әсері.
Туризмнің анықтаушы факторлары әлеуметтік-демографиялық өзгерістер, электрондық хабар, коммуникациялық жүйе
Аймақтардағы туризм қызметінің дамуы Оңтүстік және Оңтүстік Шығыс Азия
Сонымен көптеген елдердегі туризмнің дамуына талдау жасай келе, түсінгеніміз
Тиімділік – түсінігі қандайда бір болмасын нақты тиімділік, яғни
Экономикалық тиімділік – ол шаруашылық процессі белгілі бір
Ал, туризмнің экономикалық тиімділігі ұтыс табу. Ол:
мемлекеттік масштабта туризмді ұйымдастыру;
аймақтың халқына туристік қызмет көрсету;
туристік фирмалардың өндірістік-қызмет көрсету процессі.
Туризмнің экономикалық тиімділігі қоғамдық еңбекті жалпы тиімділігі және нақты
Критериялар алға қойған мақсатқа жету, оның дұрыс шешім екенін
Қоғамдық өндіріс бүкіл қоғамның мүддесін қорғайтын болғандықтан, жалпы қоғамның
Туризмдегі тиімділік проблемасын қарастырғанда жүйелі түрде қарау керек. Туризмді
әлеуметтік- тұрмыстық инфрақұрылымның салаарылық кешенді жүйесі;
аймақ көлемінде жеке шаруашылық салалары;
туристік шаруашылық субъектісі (туристік фирмалар).
Сондықтан да, туризмнің тиімділігін үш аспекте қарастырамыз: қоғамдық
Сурет 1.
Туризмнің тиімділігі «критериялар мен мақсаттар ағашы».
ҚОҒАМ
( туризм – халық шаруашылығы
масштабында әлеуметтік-тұрмыс-
тық инфрақұрылым көлеміндегі
салааралық комплекс)
САЛА
( туризм аймақ көлемінде – жеке
шаруашылық буын )
ТУРИСТІК ФИРМА
ТУРОПЕРАТОР ТУРАГЕНТ
- критериялар
Елдің экономикасына туризмнің жағымды ықпалы, туризм елде жан-жақты дамыған
Туризмнің экономикалық тиімділігі туризм елде халық шаруашылық кешенінің салалары
Туризмде ұлттық табыстың үлесі Германияда 4,6% , Швейцарияда 10%.
Туризмнің елдің экономикасына тікелей ықпалы – ол туристердің туризмнің
Туристердің келген жерінде шығарған ақшасы табыс алып келеді, әрі
Мультипликатор – таза ұлттық өнімнің тепе-теңдігінің ауытқуының арақатынасы, шынайы
М=∆4ҰӨ/∆ТҰӨ ,
М – мультипликатор;
∆ТҰӨ - таза ұлттық өнім;
∆И – инвестициядағы бастапқы өзгеріс.
Осыдан шығады:
Туризмнің мультипликаторлық табысының қызметін төмендегідей мысал арқылы түсіндіруге болады.
Табыс – ол фирмалармен кәсіпорындардың туристік қызмет пен тауарларды
Туристерден түскен ақшаның жартысы салыққа, жинақтау қорын құруға, импорттық
Туризм әлемдік нарықта көзге көрінбейтін экспорт болып саналады. Ол
ІІТАРАУ. Қазақстан Республикасындағы туризм саласын дамыту міндеттері
2.1 Туристік қызметті лицензиялау ережесі
Осы ереже «Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының
-Қазақстан Республикасының заңнамасымен және осы Ережемен белгіленген талаптарды сақтаса,
-Шетелдік заңды тұлғалар және олардың Қазақстан Республикасы аумағында құрылған
-Туристік қызметті (туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық және туризм нұсқаушысының қызмет
-Лицензияның күші Қазақстан Республикасының барлық аумағында жүреді.
6. Өтінуші лицензия алғаннан кейін лицензия берілген кезден
2. Лицензия беру тәртібі мен шарттары
7.Лицензия мынандай туристік қызмет түрлерінің әрқайсысына беріледі:
-туроператорлық;
-турагенттік;
-экскурсиялық;
-туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуі.
8.Заңды тұлға- өтінушінің филиалдары мен өкілдіктері құрамында
9. Заңды тұлға-өтінуші филиал немесе өкілдік ашқан жағдайда, 30
10.Лицензия субьектіге немесе оның уәкілетті өкіліне сенімхат негізінде беріледі.
11.Лицензия бір данада беріледі, лицензия жоғалған жағдайда, лицензиаттың жазбаша
12.Тұлғаның аталуы Заңды, орналасқан жері өзгерген жағдайда, ол бір
13.Лицензия «Лицензия туралы» Заңмен белгіленген мерзімге беріледі.
14.Лицензиардың басшысы не осыған уәкілетті адам лицензияға қол
15.Туристік қызметтің тиісті түрімен айналысу құқығына лицензия өтінушіге осы
16.Туроператорлық қызметті жүзеге асыруға лицензия алу үшін мынадай құжаттар
-белгіленген нысан бойынша өтініш;
-лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
-жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
-кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
-меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
-білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса отырып,
-туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шартының
-туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
-экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі немесе
-жарнамалық-ақпараттық материалдар ;
-туристік бағыттардың тізілімі;
-туристерге қызмет көрсету бағдарламасы;
-«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының талаптарына
-туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
17. Турагенттік қызметті жүзеге асыруға лицензия алу үшін мынадай
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса отырып,
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шартының
туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі немесе
жарнамалық-ақпараттық материалдар ;
«Қазақстан Республикасындағы туралы» Заңның 17-ші бабының талаптарына сәйкес туристік
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
18. Экскурсиялық қызметті жүзеге асыруға лицензиялау үшін мынадай құжаттар
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
штаттағы немесе шарт негізінде тартылатын кәсіби даярланған адамдар оқу
жарнамалық-ақпараттық материалдар ;
туристік бағыттардың тізілімі;
туристерге қызмет көрсету бағдарламасы.
19.Туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуін жүзеге асыруға лицензия алу үшін
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
тиісті кәсіптік дайындығын, біліктілігін және туристік бағыттармен жүріп өту
әзірленген туристік бағыттардың карта – сызбалары және сипаттамалары;
денсаулығының психикалық жай-күйі туралы және медициналық анықтама.
20.Өтінуші ұсынылған құжаттардың анықтығына Қазақстан Республикасының заңнамасымен бірге белгіленген
21.Өтінушінің өткізген құжаттарында қамтылған мәліметтерді тексеру қажет болған ретте,
3.Біліктілік талаптары
22.Туроператорлық қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары мыналардың
жарғыда туристік қызметті негізгі ретінде бекіту;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса отырып,
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шартының
туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі немесе
жарнамалық-ақпараттық материалдар;
туристік бағыттардың тізілімі;
туристерге қызмет көрсету бағдарламасы;
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының талаптарына
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
23.Турагенттік қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары мыналардың
жарғыда туристік қызметті негізгі ретінде бекіту;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса отырып,
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шартының
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының талаптарына
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін растайтын
тасымалдаушымен шарттар;
туристік жолдама, турист жарнамасы;
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат;
жарнамалық ақпараттық материалдар (жөнсілтегіштер, бөктемелер, бейнематериалдар, парақшалар, журналдар, сызбалар
24.Экскурсиялық қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары мыналардың
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар екендігін
штаттағы немесе шарт негізінде тартылатын кәсіби даярланған адамдар оқу
әзірленген бағыттар мен экскурсиялар тақырыптары;
туристерге қызмет көрсету үшін меншікті немесе жалға алынған көлік.
25.Туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуін лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік
кәсіптік дайындығын, біліктілігін және туристік бағыттармен жүріп өту тәжірибесі;
әзірленген туристік бағыттар;
денсаулығының психикалық жай-күйі туралы медициналық анықтама.
4.Лицензия беруден бас тарту, лицензияны тоқтату, қайтарып алу және
26.Лицензия беруден мына жағдайларда бас тартылады, егер:
туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық қызметтерді және туризм нұсқаушысының қызметін көрсетуді
лицензия алу үшін қажетті құжаттардың баллығы ұсынылмаса. Лицензиар лицензия
лицензиялық алым енгізілмесе;
өтінуші біліктілік талаптарына сай келмесе;
өтінушіге қатысты оның осы қызмет түрімен тиым салынған сот
27.Турагенттік, туроператорлық, экскурсиялық қызметтерді және туризм нұсқаушысының қызметін көрсетуді
28.Егер заңнамамен белгіленген мерзімде лицензия берілмеген жағдайда немесе лицензия
29.Лицензия беруден негізсіз бас тартудан немесе өтінушінің құқығын бұзудан
30.Лизцензияны басқа заңды және жеке тұлғаларға беруге тыйым салынады.
31.Лицензия өз күшін мына жағдайларда тоқтатады:
лицензияның қайтарып алынуы;
азаматтың кәсіпкерлік қызметін тоқтатуы, заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы немесе
32.Лицензияны қайтарып алу және оның күшін тоқтата тұру Қазақстан
33.Лицензияның күшін тоқтату туралы шешімге лицензиат сот тәртібімен шағымдануға
34.Лицензияның қолданылуын тоқтата тұрудың себебтері жойылғаннан кейін лицензияның күші
5. Есепке алу және бақылау
35.Лицензиар берілген лицензиялардың бірыңғай есебін жүргізеді.
36.Осы Ереженің сақталуын бақылауды лицензиар жүзеге асырады.
Лицензиар осы Ереженің сақталуын тексеруді Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген
2.1 Туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі міндеттері
Ел экономикасының басым секторы ретінде туристік саланы дамытудың
Қазақстан Респубдикасының Сыртқы істер министрлігі:
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен, Ішкі істер министрлігімен, Туризм және
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі: облыстардың, Астана және Алматы
бойынша шет елдік туристерді қабылдау үшін тиісті жағдайы бар
3. Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігі белгіленген
4. Қазақстан Республикасының Кіріс министрлігі Қаржы министрлігімен, Экономика және
5. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі: облыстардың,
6. Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім
7.Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау
8. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (келісім бойынша), Қазақстан
9. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Инвестициялар жөніндегі комитеті
10. Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Туризм
11. Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитеті белгіленген тәртіппен
12. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері шетелдік туристерді
13. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
2.2 Қазақстан Республикасындағы туризм саласын талдау
2001 жыл ішінде саяхат қызметін жүзеге асыратын 690 кәсіпорын
Саяхатшылар жалпы саны 1999 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 1.6
1 -123047 Ұлттық туризм 2000жыл.
2- 178166 Ұлтық туризм 1999 жыл.
3- 91228 Халықаралық туризм 2000 жыл.
4- 156232 Халықаралық туризм 1999 жыл.
5- 55687 Ішкі туризм 2000 жыл.
6- 72088 Ішкі туризм 1999
Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалардың ең көбі Алматы қаласында
2000-шы жылы туристердің көп бөлігіне жұмыс істейтіндер саны 50
Ірі кәсіпорындар санының үлесі артқанымен де,олардың қызмет көрсеткен туристер
Ірі фирмалардың есептік жылдағы негізгі атқарған қызметі- алыс және
Қазақстан Республикасының туристік фирмалар мен агенттіктер
Халықаралық туризм адамдардың елдер арасындағы қозғалысын білдіреді. Оның дамуын
Бей резидент туристердің көпшілігі сапарға шығу кезінде әуе транспортын
Резидент- туристер де көбінесе әуе транспортын таңдайды. Халықаралық автобустарды
Жыл ішінде бейрезидент-туристердің негізгі бөлігі республикаға Германиядан -11194 адам
Келген туристердің республикада саяхатта болуының орташа ұзақтығы 16 күнді
Республикаға келген туристердің (23868 адам) ТМД-дан тыс
Қазақстандық туристердің ТМД елдерінде сапарда болу ұзақтығы орта есеппен
2000 жылы ТМД-дан тыс елдерде болу ұзақтығы 5-6 күнге
Есеп берген мейманханалардың көпшілігі -138(87 пайыз) жекеменшік формасында. Мемлекеттік
Қонақүйлердің 2\3 бөлігі кәсіпорындар болып табылады,
2000-шы жылы қонақүйлерге бір уақытта орналасу орны 16389, ал
2000-шы жылы туристерге қызмет көрсету бойынша қонақ үйлер мен
Кесте 3
Эксплуатациядан түскен табыс млн.теңге Қосымша қызметтерден түскен
Барлығы млн.теңге Бейрезиденттерден түскен табыс Барлығы млн.теңге Бейрезиденттерден түскен
Барлығы :
Мейманханалары бар қонақүй
Мейманханасы жоқ қонақүйлер
Студенттік жатақхана және таулардағы турбазалар
Кемпингтер
Басқа да тұратын орындар
6976,5
6532
378,1
19,8
6,9
39,7
3991,1
3950,3
33,9
0
6,9
0
1474,4
1377,6
96
0
0,6
0,2
885,1
884,3
0,8
0
0
0
Республика бойынша қонақүйлік кешендегі эксплуатациядан түскен табыс 6976,5 млн.
ІІІ - ТАРАУ. Қазақстан Республикасындағы туризм дамуының қазіргі жағдайы
3.1 Қазақстандағы туризм дамуының қазіргі жағдайы: проблемалары және даму
Туризм Қазақстан экономикасындағы қарқынды салалардың бірі. Халықаралық сарапшылардың пікірінше
Туризм индустриясының мемлекеттік бюджетке түсіретін валюталық түсімі, орта және
Халықаралық туризмнің үлесіне жыл сайын әлемдік экспорттың 7% және
кез-келген елде, Қазақстанда да туристік рекреациялық ресурстың болуы;
туризмге тура немесе жанама салалардың және кәсіпорындардың дамуы;
сыртқа шығу туризмнің елге шетелдік валютаны тартуы;
аз мөлшерде шығын шығарып табыс табу;
алғашқы өндіріс факторын қамтамасыз етудегі шығынның болмауы;
халықты жұмыс орнымен қамтамасыз ететін орта және шағын бизнестің
қызмет көрсету секторының өсуі;
елдің әлемдік қауымдастыққа белгілі болуы және бет-бейнесінің қалыптасуы.
Қазақстанда 400-ден астам туристік фирмалар қызмет етеді, 80 елдің
Ал автомобиль транспортының ролі шекаралық тасымалдау мен саяхат жасау
Теміржол көлігі «Қазақстан Теміржолы» 14 бағытта жұмыс істейді. Олардың
Ал орналастыру құралдарына келсек, көпшілігінің қабылдау мүмкіншілігі төмен, номерлердің
Қазақстан туризмнің дамуына түрткі болған Президенттің бұл салаға басымды
2001 жылы туристік бизнестегі ерекше жыл болды, туризмге 26млн.
Туризмді дамыту үшін әлеуметтік-экономикалық фактордың ықпалы жоғары. Олардың ішінде
Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі қазіргі кезде туризмнің жаппай
Туризмнің дамуын тежейтін факторлар төмендегі суретте көрсетілген.
Сурет2
Қазақстан Республикасында туризмді дамытуға кедергі ететін негізгі экономикалық факторлар.
Бірқатар кедергілерден соң Қазақстан үлкен туристік биржаларға қатысты .Берлин,
Оған ықпал ететіндер:
еліміздің қолайлы геосаяси жағдайы. Батыс пен Шығыс аралығындағы халықаралық
саяси тұрақтылық, демократиялық қайта құру, экономикалық реформаның өтуі және
еліміздің тарихи- мәдениет мұрасының ерекшелігі;
мұсылман, христиан, будда ескерткіштерінің болуы;
Қазақстанның көп мәдениеттілігі, музей, мәдениет ошақтарының, фольклорлы- этнографиялық және
Туристік- рекреациялық аймақтардың болуы, табиғи ландшафтар, өсімдік, жануарлар дүниесінің
бос еңбек ресурстарының болуы ( мамандар).
Туризмнің даму барысына Қазақстанның 1993 жылы ӘТҰ- на кіруінің
Қазақстандағы туризмнің тарихи алғы шарттары біздің д.д .үшінші мың
Қазақстан тәуелсіздік алғанға дейін туризм басқада экономика салалары сияқты
Қазақстанда туризм өндірісінің дамымай қалуының бір себебі экономика саласы
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін туристік қызметті реттеу мен халықтың
Бүгінгі күні біздің мемлекетімізде туризмді дамыту ‘’Туризм туралы’’ Қазақстан
Осы құжаттарды қабылдау туризмнің қазақстандық рыногын дамытуға оң әсер
Туризм саласындағы халықаралық қатынастарды дамытуға жасалған қадамдардың бірі –
Қазахстан Республикасынының Статистика жөніндегі агенттігінің1999 жылғы дерегі бойынша елде
Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Оңтүстік Қазақстан облыстарындағы, сондай-ақ,
Тұтастай алғанда, 1999 жылы барлық меншік нысандарындағы кәсіпорындар 2410.5
Республика бюджетінен түсетін жалпы түсімдердегі туристік қызметтен түскен салық
Туристік ұйымдармен 1999 жылы барлығы 228,3 мың туристке қызмет
Қазақстандық туристердің неғұрлым көп баратын жерлері: Ресей, Қытай, Германия,
Туристік қызметке жасалған талдау көптеген турфирмалардың сыртқа шығу туризмімен
Сонымен бір мезгілде, шоп-туризм, ең алдымен, еліміздің бюджетіне кері
Бүкіл өркениетті дүние негізгі туристер ағынын өздеріне тартуға ұмтылуда,
Көлік. Бүгінгі таңда Қазақстанның халық аралық авиажелілерінің Германияға,
Автомобиль көлігі шекаралас мемлекеттерге шоп – туризмді ұйымдастыру және
Негізгі темір жол тасымалдаушысы «Қазақстан теміржолы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны
Келешекте экологиялық жағынан таза қоғамдық туристік көлікті дамытуға назар
Орналастыру құралы. Туристік бизнесті шектеуші елеулі факторлардың бірі туризм
Соңғы бес жылда 605 қонақ үй жабылды,1999 жылы республикада
Облыс орталықтарында шетелдік келушілерге сапасыз туристік өнім берудің басты
Талдау көрсеткендей, туристік сыныптағы қонақ үйлердің (2-3жұлдызды немесе шағын
Кадрлармен қамтамасыз ету. Туризм дамуындағы түйінді мәселенің бірі туристік
3.2 Қазақстандық туристік өнім және оның әлеуеті
Халық шаруашылығының саласы ретінде туризм сұраныммен ұсыныстың нарықтық санаттарына
Халықаралық туристік рынок бүгінгі күні миллиардтаған айналымы және қатаң
ДТҰ-ның үсынымдарын ескере отырып жүргізілген талдаумен қазіргі тәжірибенің негізінде,
Көрсетілген басымдықтарға сәйкес бірінші кезекте игерілетін мынадай аудандар мен
1. Іле (Алматы қ.,Түрген с.,Есік қ., Талғар қ.,
2. Солтүстік Тянь-Шань (Кеген с., Нарынқол с., Жалаңаш
3. Жаркент-Талдықорған ( Жаркент қ., Көктал с., Басши с.,
4. Балқаш (Балқаш көлі, Балқаш өңірі с.).
5. Солтүстік Жоңғар ( Достық с., Алакөл көлінің маңы.,
6. Жамбыл (Тараз қ., Мерке с., Мойынқұм ауданы).
7. Түркістан (Түркістан қ., Тұрбат с., Отырар с., Шәуілдір
8. Сайрам-Шымкент ( Шымкент қ., Сайрам с., Арыс қ.,
9. Жоғары Бұқтырма (Қатон-Қарағай с., Беріл с., Рахманов бұлақтары
10. Маңғыстау (Фетисово с., Ақтау қ., Ералиев-Құрық а.п.).
Бұдан басқа, басымдықты игеру обьектілеріне жатқызуға болатын қазіргі және
Орталық Азия аймағындағы туризмнің ерекшелігін ескеру қажет. Жібек жолы
Сөйтіп, қазақстандық өнім тек қана кешенді орталық Азия туризмінің
Турөнімнің институционалдық элементтері үкіметаралық деңгейде келісілуі тиіс.
Қазақстандық турөнім біздің аймақтағы көршілеріміздің турөнімдерінен (ең болмағанда баға
Қазақстандық туристік өнімнің ерекше белгісі оның сипатының маусымдығы болып
Жоғарыда көрсетілген сегменттерге сәйкес инфрақұрылымның белгілі бір талаптары бар.
Қазақстанның бизнес-туризм сегментінде белгілі бір болашағы бар. Бұл–ең алдымен
Турөнімнің маңызды құрамының бірі көлік болып табылады. Туристерді
Республика аумағының кеңдігін ескере отырып, рыноктың көрсетілген сегменттерінің
Туристтік жағынан дамыған көпшілік елдерде туризмнен түскен жалпы табыстың
Демалу құқығын пайдалануда халықтың аз қамтылған бөлігі ретінде әлеуметтік
Бұл ретте, әлемдегі демалыс түрлері мен туризм өндірісін пайдаланушылардың
Мемлекеттік және жергілікті басқару органдары шағын бизнес кәсіпорындарына, оның
Әлеуметтік туризмді, оның ішінде өлкетану, спорттық, жеке, емдеу-сауықтыру, мәдени-танымдық,
Осы мәселелердің барлығын шешуде турөнімді қалыптастырудың институтционалдық элементтерінің бірінші
“Қазақстан” деген фирмалық атауы бар турөнімді жылжыту, оның
3.3 Туризмды дамытудың негізгі бағыттары
Мақсаттарымен міндеттерге сәйкес туристік саланы дамытудың мынадай негізгі бағыттары
Туристік қызметті мемлекеттік реттеу.
Туризмдегі мемлекеттік реттеу жүйесін жетілдіру туристік қызметті жүзеге асырудың
Туризмді кешенді дамытудың табысты іске асырылуын қамтамасыз ету саланы
Республикалық және аймақтық деңгейлерде туризмді дамыту саясаты мен жоспарлауды
Туристік индустрия саласындағы қарым-қатынасты ретке келтірумен жетілдіруге бағытталған заңнамалық
Сапалы туристік өнімнің ажырамас бөлігі ретінде туристерді қорғауды және
Статистиканы және зерттеу қызметін жетілдіру;
Білім және оқу стандарттарын қоса алғанда, туризмге арналған кадрларды
Туризм саласында мүдделі министрліктер мен ведомстволар, сондай-ақ мемлекеттік және
Туризмді дамытудың нақты аудандарында жерді пайдалануды және құрылыс салу
Тарифтерді, туристік ұйымдардың, тасымалдау-шылардың қызметін лицензиялауды, туристік обьектлердің сапасын
Ел беделін қалыптастыру, қазақстандық туристік өнімнің маркетинг және жылжытылуы
Халық арасында туризм құндылықтарын және қоршаған ортаны қорғауды насихаттау;
Халықтың түрлі әлеуметтік-демографиялық санаттарымен топтары арасында әлеуметтік туризмді
Визалық және кедендік рәсімдерді барынша оңайлату:
Мемлекеттің туристік көрнекті орындарын құру және қорғау;
Туризм инфрақұрылымының аса маңызды базалық компоненттерін жасау.
Туризм инфрақұрылымын дамыту
Республикада жүзеге асырылып жатқан әлеуметтік– экономикалық өмірді реформалау туризмді
Ұлттық туристік өнім ерекшелігін ескеріп, тұрақты туристер ағынын қамтамасыз
Жалпы пайдалану және туристік мұқтажды қанағаттандыру үшін жол-көлік инфрақұрылымын
Ілеспе инфрақұрылымды: қолданыстағы және ықтимал туристік аймақтардағы сумен, электрмен
Туристік кешендерді, этнографиялық мұражай-ларды және демалыс аймақтарын құру;
Тарихи-мәдени және этнографиялық ескерткіштерді қалпына келтіру және мұражайға айналдыру;
Жыл бойы пайдаланылуын ескере отырып, туристік обьектілер жобаларын, оның
Маркетинг стратегиясын әзірлеу
Ұлттық туристік өнім және оны дамытудың әлеуметіне сәйкес маркетинг
Маркетинг стратегиясын іске асыру мақсатында мемлекет мынадай міндеттер белгілеп
Сапалы туристік қызмет көрсетуді ұсынатын туристік орталық ретінде Қазақстан
Қазақстанды ерекшелейтін сипаттамаларға және артықшылықтарға негізделген маркетингтік іс-шараларды әзірлеу
Қосымша мүмкіндіктер бере отырып, төлем қабілеті жоғары деңгейдегі туристерді
Жеке сектордың маркетингтік жұмысына қолдау көрсету;
Германия, АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Ресей, Қытай, Жапония және тағы
Рыноктың жаңа сегментерін айқындауға бағытталған зерттеулер жүргізу;
Ел аумағында орналасқан көрнекті туристік орындар мен обьектілердің бүкіл
Ғылыми негізделген өткізу әлеуетін ескере отырып, республика аумақтарына туристік
Жыл ішінде туристік инфрақұрылымның бірқалыпты жүктемесін қамтамасыз етуге бағытталған
Ұлттық туристік өнімді жылжытудың жаңа ақпараттық технологияларын пайдалану;
Туризмді дамытудың тұрақты сипатын насихаттау қажет.
Қазақстанның туристік бейнесін қалыптастыру
Жерлері Ұлы Жібек жолының учаскесінде сан алуан тарихи оқиғалардың
Қазақстанның тартымды туристік беделін құру тиісті кең ауқымды шаралар
Беделді көтерудің негізгі іс-шаралары Қазақстанның туристік фирмаларымен агенттіктерінің халықаралық
Туризмдегі халықаралық ынтымақтастық ЮНЕСКО және ДТҰ–ның Ұлы Жібек жолына
Елдің туристік беделін қалыптастыруда республика аймақтарында және шет
Туристік ұйымдар мен Қазақстан Республикасының шет елдердегі дипломатиялық өкілдіктерінің
Шетелде Қазақстан туралы сапасы жоғары полиграфиялық және аудиобейне жарнама
Туристік ағынды жөнелтуші елдердің туристік агенттіктері мен бұқаралық ақпарат
Қолайлы туристік беделді құруға Қазақстанда халықаралық дәрежеде әртүрлі мәдени,
Қазақстанның туристік беделін қалыптастыруда есепке алудың компьютерлендірген бірыңғай жүйесін
Сондай-ақ, қонақжай республика беделін жасауға туристер жиі болатын орындарға
Елде халықаралық туризмді одан әрі дамытуды ынталандыру, мемлекеттің туристік
Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Қаіпсіздік туризмді дамытуға, ең алдымен келушілер ағынын көбейтуге немесе
Туристің қауіпсіздігі мемлекет саясатына, турфирмалар қабылдайтын шараларға, сондай-ақ туристің
Тұтынушыға туристік сапар барысында қорғау мен қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Мемлекеттік органдар,туристік ұйымдар мен халықаралық ұйымдар саяхатшылардың денсаулығы үшін
Кадрлар даярлау мен ғылыми қамтамасыз ету
Қызмет көрсетумен байланысты және табыстылығы едәуір дәрежеде осы
Қазақстандағы тиімді туристік салаға сәйкес кадрлар әлеуетін қалыптастыру
Жаңа буындағы «Туризм» мамандығы бойынша жоғары кәсіптік білімнің мемлекеттік
Туристік кадрларды даярлауды жүзеге асыратын жоғары оқу орындарында туристік
Мамандарды оқытуда олардың отандық туристік ресурстарды игеруіне, оларды пайдалану
Орта арнаулы оқу орындарында бірінші деңгейдегі туристік қызметшілерді даярлауды
Жалпы білім беретін оқу орындарында туристік сыныптар, секциялар
Бұдан бұрын таратылған балалар мен жас өспірімдер туризмінің республикалық
Ұлы Жібек жолының (1700км) қазақстандық учаскесіндегі туристік-рекреациялық қорларды қайта
Қазіргі заманғы туризм индустриясын құру саланы дамыту проблемаларын, туризм
Әлі күнге дейін ұлттық экономика теориясына туризм халық шаруашылығының
Ең алдымен, Қазақстан Республикасының рекреациялық ресурстарын түгендеу және олардың
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Жоғары аттестациялық комитетінің
ЖАК–тың номенклатурасындағы және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің
Осы Тұжырымдама Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың негізгі мақсаттарын, міндеттерін
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезде Қазақстанда 270 лицензия алған туристік фирмалар жұмыс
Қазақстан әлемде туристік бағытта әлі де болса белгісіз ел.
Қазақстанда Еуразияның қоғамдық және мәдениет орталығын жасау үшін конгрестік
Туристік бет-бейнені қалыптастыру үшін туристік хабарлама орталықтарын ұйымдастыру, сондай-ақ
Шет елдерде Қазақстан туралы жоғары сапалы полиграфиялық үнтаспаларды уағыздау
Сонымен бірге Қазақстанда әлемдік деңгейде әр түрлі мәдениет,
Қазақстаннның туристік бет-бейнесін көтеруде Республика территориясына келіп кету
туризмді экономиканың табысты салаларының біріне айналдыру.
Республиканың туристік потенциалын дамыту.
Мәдениет тарихын және табиғи байлықтарымызды сақтау және ұтымды пайдалану.
Туристік ресурстарды барлық халықтық қол жеткізу мүмкіншілігіне көңіл бөлу,
Халықты ынталандыру
Мемлекеттік және жеке меншіктік туризм сферасының тиімділігін арттыру.
Орта және шағын кәсіпкерлерді дамыту.
Әдебиеттер тізімі:
9.Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан
10..Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің Актілер жинағы.-
11.Нормативтік құқықтық актілер бюллетені 2000, 2
Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения: Учеб. Пособие.-М.: ИВЦ Маркетинг,
Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар: Оқу құралы - Алматы:
Бабин Э.П. Основы внешнеэкономической политики.-Учеб. Пособие.-М.: ОАО Экономика, АОЗТ
Буглай В.Б., Ливенцев Н.Н. Международные экономические отношения - Учеб.
Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика : Оқу құралы - Алматы:
Друкер, Питер Ф. Нарық: топжарып, алға шығу: Практика мен
Кекенова А.Т. Сыртқы қарыз мәселелері және дамушы елдерде сыртқы
Кешенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары:
12.Алрисаков М.Б.’Введение в туризм’ 1999ж
13.Азар В.И.’Экономика и организация туризма’ М.,1972ж
14.Азар В.И.,Туманов С.Ю.’Экономика туристского рынка’ М.,1998ж
15.Гуляев В.Г.’Туристские перевозки’ М.,1998ж
16.Дурович А.П.,Копанев А.С ’Маркетинг в туризме: Учебное
пособие’ Минск:1998ж
17.Долматов Г.М.’Правовые основы туристского бизнеса:Учебное пособие’
М.;1997ж
18.Ердавлетов С.Р. ‘География туризма:история,теория,практика’
А.;2000ж
19.Исмаев Д.К. ‘Основы стратегии и планирования маркетинга в
иностранном туризме’-‘Высшая школа по туризму и гостиночному
хозяйству’ М.; 1994ж
Қосымшалар:
Қазақстан туризмінің даму деңгейі
Кесте 1
Жылдар Барлық туристер Туристердің келуі Туристердің шығуы Ішкі туризм
1996 195,3 10,1 87,9 97,3 30,7
1997 63,5 6,8 42,1 14,6 2,8
1998 477,8 23,5 418,0 30,3 9,5
1999 251,7 27,5 147,1 49,9 8,7
2000 228,3 50,1 145,7 53,7 7,2
2001 146,9 31,4 106,1 72,1 6,9
Қазақстаннан әлемнің мемлекеттеріне шығатын
туристер саны (2002)
Кесте 2
Мемлекеттер Резиденттердің көрсеткіші және үлес салмағы Резиденттердегі түскен құралдың
Қытай ресрубликасы 12913 (19,2 %) 15,8 %
Чех республикасы 220 (8,7 %) 5,9 %
Қырғызстан 221 (4,4 %) 4,5 %
БАЭ 4595 (6,8 %) 19,7 %
Турция 20162 (30,4 %) 36,6 %
Германия 13110 (19,5 %) 14 %
Барлығы 19 мемлекет 59333 (100 %) 100 %
85
Ұлттық табыстың және елдің экспортының ту- ризмнен түсетін үлесінің
Бір туристік өнім бірлігіне шығатын минимум шығын
Жұмысшы күші орнының өсуі. Аймақта туристік ин- дустрияның экономикалық
Бір туристік өнім бірлігіне шығатын шығынның ми- нимумы (ақша,
Толық өндіріс және туристік өнімді өткізу; турларды ұйымдастыру, туристік
Бір туристік өнім бір- лігіне ең аз мөлшерде ақша
Туристік жолдаманы өткізудің толықтығы
Бір туристік өнім бірлігіне ең аз мөлшерде ақша шығыны
Қазақстан туризмі
Үкімет тарапынан туризмге салатын қаржының төмен- дігі
ТМД елдерімен Қазақ- станның экономикалық байланысының жеткілік сіздігі
Факторлар
Мемлекеттік бюджетің төлем көлемінің жоғар- лығы(салық )
Қырғызстан мен Өзбекстан тарапы- нан бәсекенің жо- ғарлығы
Визалық тәртіптердің жоғары бағасы, басқада туристік тіркеулердің қиындығы