Мазмұны
Кіріспе
1 Ақша мен қаржының теориялық негіздері
1.1 Ақшаның экономикалық мәні, мазмұны
1.2 Қаржы және қаржы жүйесінің мазмұны, қажеттілігі
1.3 Шет мемлекеттердегі ақша және қаржы жүйесінің даму тәжірибесі
2 Қазіргі әлеуметтік – экономикалық жүйедегі ақша мен
қаржының қызметіне талдау
2.1 Экономикалық жүйедегі ақша мен қаржының өзара байланысы,
атқаратын қызметтеріне талдау
2.2 Қазақстан Республикасындағы ақша және қаржы жүйесінің қалыптасуы
мен даму жағдайына талдау
2.3 Қазақстан Республикасындағы ақша және қаржы құрылымын басқару,
құқықтық реттеу бағыттары
Қоғамдағы ақша және қаржының дамуындағы
мәселелер және оны шешу жолдары
3.1 Ақша мен қаржы жүйесінің дамуындағы кездесетін мәселелер
қаржылық дағдарыс
3.2 Ақша мен қаржының қызмет етуін жетілдірудегі мемлекеттің саясаты
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе
Қоғамдағы тауардың ұласқан айналымына қызмет көрсетуді және шаруашылықта есеп
Ақша – тауардың жалпы эквивалентінің тиянақталған түрі, құнның
Ақша – бұл тарихи түрде қалыптасқан және ұлттық заңдылықтармен
Қаржы – нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі және мемлекеттік
Қаржы жүйесі шаруашылық жүргізуші субъектілерде және мемлекетте ақшалай
Мемлекеттің қаржысы мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік, саяси функцияларын орындау үшін
Экономикалық мәні жағынан мемлекеттің қаржысы мемлекеттің, оның кәсіпорындарының қаржы
Қаржы жүйесі өзінің экономикалық табиғаты жағынан және жалпы принципиалды
Қаржы жүйесі – мемлекет пен кәсіпорынның орталықтандырылған және
Жоғарыда айтылғандардың негізінде, курстық жұмыстың мазмұнын ашуда төмендегідей мақсаттар
ақша мен қаржының экономикалық мазмұнын аша отырып, қажеттілігін
ақша мен қаржы жүйесінің құрылымы, қызметін сараптау;
ақша мен шет елдердің қаржы жүйесінің даму ерекшеліктерін қарастырыу;
Қазақстан Республикасының ақша мен қаржы жүйесінің құрылымын зерттеу;
Қазақстан Республикасының ақша мен қаржы жүйесінің қалыптасуы, даму жағдайына
Қазақстан Республикасының ақша мен қаржы саясатының маңызы, міндеттерін анықтау;
Қазақстан Республикасының ақша мен қаржы жүйесінің дамуындағы мәселелер мен
1 Ақша мен қаржының теориялық негіздері
Ақшаның экономикалық мәні, мазмұны
Ақшаның мән-мағынасы үш қасиетінің бірлігімен айқындалады:
ақшаға жалпыға бірдей тікелей айырбасталушылық қасиеті тән, яғни оларды
ақша тауарлардың айырбас құнын өрнектейді. Олардың көмегімен тауарлардың
ақша тауардың ішіне алынған жалпыға бірдей жұмыс уақытының іске
Ақша ежелгі заманда пайда болған. Ақша пайда болмай тұрып
Ақша айналысының тарихы ақшаның өзі біртекті көлем бола алмайтынын
Ақша өзінің тарихи даму эволюциясында мынадай кезеңдерден өтті:
металл ақша;
қағаз ақша;
несие ақша;
электронды ақша.
Сонымен, ақша дегеніміз – бұл барлық тауарлардың құнын
Ақша қаржы қорлары қоғамдық өндіріс қатысушыларының барлығында, өндірістік емес
Ақша экономикалық өмірде, әдеттегідей, баламалы, яғни тауар және ақша
Ақша – айналыс қаражаты мен төлем қаражаты міндетін
Ақша айналымының екі жағының бірлігі, олардың бір түрінің екіншісіне
Яғни ақша, тауар өндіру мен оны айырбастау үрдісінде басқа
1.2 Қаржы және қаржы жүйесінің мазмұны, қажеттілігі
Қаржы («қолма-қол ақша», «табыс» ұғымын білдіретін орта ғасырдағы латын
«Қаржы» ұғымы ақша нысанындағы қоғамдық өнімді бөлумен байланысты болатын
Қаржы жүйесі – ақша қатынастарының жиынтығы, олардың ажырағысыз
Қаржы жүйесі терминінің жоғарыда келтірілген анықтамасыңда қаржының мәнділік сипаттамасын,
қаржы қатынастарының жиынтығы;
ақша қорларының жиынтығы;
басқарудың қаржы аппараты. [2; 37б.]
Ақша қорларының қозғалысына байланысты мемлекет, шарушылылық жүргізуші субъектілер, салалар,
Қаржы қатынастары негізінен мына екі сфераны қамтиды:
Қаржы жүйесі интеграциялық тұрпатты жүйе болып табылады, оған кіретін
Қаржының жүйесінің экономикалық рөлі мына бағыттардан көрінеді:
қаржы капиталдың айналымын тездете отырып, кәсіпорындардың, фирмалардың өндірістік қызметі
кірістер мен шығыстарды ұдайы салыстырып отыру арқылы қаржы кәсіпорындардың,
қаржы ақша қорларын бөлу және қайта бөлу арқылы экономикалық
қаржы ұлттық табыстарға қорлану және тұтыну қорларының үйлесу тиімділігін
қаржы ұлттық экономикада меншіктің сан алуан нысандарының және шаруашылық
Сонымен бірге қаржы оңтайлы ұлттық шаруашылықтың ара салмағын қамтамасыз
Шет мемлекеттердегі ақша және қаржы жүйесінің даму тәжірибесі
Экономикасы дамыған елдердің осы заманғы ақша жүйесі алтын –
АҚШ-тың ақша жүйесі. АҚШ-тың ақша бірлігіне айналымға 1786 жылы
Ұлыбританияның ақша массасы. Ақша бірлігі (өлшемі) – фунт
Ақша жүйесі 1971 жылға дейін он екі еселік принцип
«Евро» еуропалық валюта зонасы. Бүгінгі танда Еуропалық Одақта (ЕО)
Ресейдің ақша жүйесі. 1995 жылдың 12 сәуірінде қабылданған «РФ
Экономиқасы дамыған мемлекеттерде ақша айналымын басқаратын экономикалық әдістерді енгізу
Әлемдік тәжірибеде міндетті резервтердің өте жоғары деңгейде
Шет мемлекеттердің қаржы жүйесінің мәні, экономикалық табиғаты, мақсаты, оның
Шетелдерде қаржы құрылымы дегеніміз барлық бөлімдегі қаржыларды топтап-жинай отырып,
Монополистік капитал дәуіріне дейін қаржы құрылымының екі тармағы болды.
мемлекеттік бюджет;
жергілікті қаржы.
Олар ақша қорларын жасауға жағдай жасап, сол арқылы мемлекет
Жаңа қаржы тармақтары өсіп, бөлініп, оның сепаратизмі өсті.
Қазіргі жағдайда шет мемлекеттердің қаржы жүйесінің құрылымы төрт тармақтан
мемлекеттік бюджет;
жергілікті қаржы;
мемлекеттік кәсіпорынның қаржысы;
үкіметтің арнаулы қоры. [4; 219б.]
Әрбір осы тармақтар қаржы элементтерінің жиынтығын құрай отырып, бір-бірімен
Германиядағы қаржы федерализмі. Қаржы федерализмі дегеніміз – қоғамдық
Қазіргі кезде Германияның бюджет жүйесінің құрамына федерация бюджеті арнайы
Германияда заң бойынша мемлекеттік міндеттер федерация мен жергілікті жерлер
Ресей Федерациясының қаржы жүйесі қаржы қатынастарының біршама дербес мына
мемлекеттік бюджет;
сақтандыру қорлары;
қор нарығы; мемлекеттік несие;
шаруашылық жүргізушілердің субъектілерінің қаржыларына;
бюджеттен тыс қорлар.
Жоғарыда келтірілген қаржы қатынастарын екі жүйеге бөледі.
Шаруашылық жүргізу субъектілердің қаржылары орталықтандырылмаған қаржыларға жатады және микродеңгейдегі
Қаржы жүйесін буындарға бөлу себебі: әр буынның міндетіне байланысты
Ресей Федерациясының негізгі қаржы жоспары мемлекеттік бюджет болып табылады.
Қазіргі әлеуметтік – экономикалық жүйедегі ақша
мен қаржының қызметіне талдау
Экономикалық жүйедегі ақша мен қаржының өзара байланысы,
атқаратын қызметтеріне талдау
Нарықтық экономикадағы ақша рөлі жинақ ақшаның пайда болу тетігін
Ақшаның нарықтық экономикадағы рөлі еңбекақыны төлеу, сыйақы түрінде еңбек
Ақшаның экономикадағы рөлі индикативтік жоспарларды, қаржы-несие және ақша болжауларын,
Ақша жеке тауар өндірушілерді еңбек пен нарықты бірыңғай экономикалық
Ақшаның қажеттілігі еңбектегі ерекшеліктермен де байланысқан, ол шығындалған еңбектің
Сонымен қатар ақшаның болуы мынадан туындайды:
шаруашылық кызмет нәтижелерін нақты өлшегіштерде ғана емес, сонымен қатар
меншік нысандарының әр түрлі болуымен және оларға сәйкес өндірістік
Қаржыға қатысты функция осы экономикалық категорияға тән қызмет тобын,
Қазіргі уақытта қаржының бөлгіштік және ұдайы өндірістік тәрізді екі
Мемлекет, кәсіпорын, фирма және халық арасында ақша қорларын бөлуге
Ұдайы өндірістік тұжырымдамасы жақтаушыларының қаржының мәнін осылай кеңінен ұғынуына
ақшалай табыстар мен қорларды жасау;
ақшалай табыстар мен қорларды пайдалану;
бақылау функциясы.[7; 27б.]
Қаржы көмегімен мемлекет өзінің иелігіне материалдық өндіріс сферасында жасалған
Бақылау функциясы қаржының бөлгіштік функциясынан туындайды және жиынтық коғамдық
Қаржы жүйесін сыныптаудың функциялық критерийінен басқа қаржы субъектілерінің (қаржылық
Қаржылық қатынастар сфераларының әркайсысының ішінде буындар (звенолар) бөлінеді, оның
Қаржы жүйесінің әр буыны (звено) өз кезегінде буыншаларға (ондағы
Сонымен бірге қаржы құрамын мемлекеттің қаржы саясатын жүзеге асыруға
Қазақстан Республикасында макро- және микроэкономиканың қаржы жүйесінің құрамы қаржылық
мемлекеттің бюджет жүйесі;
арнаулы бюджеттен тыс қорлар;
мемлекеттік несие;
жергілікті қаржы;
шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы;
халықтың (үй шаруашылықтарының) қаржысы. Толығырақ 1 кестеден көре аламыз.
Қаржылық қатынастардың алғашқы үш бөлігі жалпымемлекеттік, яғни орталықтандырылған қажыларға
Жалпы, қаржылардың бүкіл құрамы екі ірілендірілген бөлікке біріктіріледі:
мемлекеттік және муниципалдық қаржы;
шаруашьшық жүргізуші субъектілердің қаржысы
Қаржьшық қатынастардың буындарына тән болып келетін тиісті орталықтандырылған және
Мемлекеттің қаржысы – қоғамдық өнімнің құнын және ұлттық
Мемлекеттік бюджет – экономиканы, әлеуметтік-мәдени мұқтаждарды, қорғаныс пен мемл
Қазақстан Республикасындағы ақша және қаржы жүйесінің
қалыптасуы мен даму жағдайына талдау
Қазақстанның тәуелсіздік алғанына байланысты ұлттық ақша жүйесін құру үшін
Осы жарлыққа сәйкес:
1993 жылы 15 карашада сағат 8-де Қазақстан мемлекетінде ұлттық
1993 жылы 18 қарашадан
қолма-кол ақша, рубльдік шоттардағы жинақтар мен салымдар
Қазақстан 1992 жылдың шілдесінде ХВҚ-ға мүше болып кіргеннен бастап
Валюта қатынастарын ұйымдастыру үшін 1993 жылдың 14 сәуірінде "Валюталық
Теңге 1, 3, 5, 10, 20, 50, 100-дік купюралармен
Қазақстанда 1993 жылы ақша реформасын өткізу қажеттілігі бірқатар ерекше
көп жыл бойы әкімшіл – әміршіл және жоспарлы –
бағалау көп жағдайда төмендеген немесе нақты орындалған деңгейден қалмауға
орталықта бекітілген баға өнімнің өзіндік құнынан көп артта қалып
Қазақстандық теңгенің өткен жолына ретроспекторлы сараптама жүргізетін болсақ, Қазақстанда
Себебі, ел нарық өзгерістеріне дайын емес еді. Іс жүзінде
Осыдан бастап экономика тұрақты дәрежеде дами бастады, ақша айналымы
Қазақстанда теңгенің ревальвациясы, мұнай мен металға әлем бағаларының күрт
Ақша агрегаттарының 2008-2010 жылдардағы серпініне келер болсақ, онда олардың
2010 жылдың ішінде халықтың банктердегі салымдары өсуінің оң үрдісі
Халық депозиттерінің құрылымында теңгенің нығаюы жағдайында шетел валютасындағы депозиттермен
Ақша базасы 2010 жылдың аяғында 1501,5 млрд. теңге болды.
Қазақстан Республикасындағы ақша агрегаттары және ақша айналыс жылдамдығын
2010 жылғы 4-тоқсанда ақша массасының кеңеюі 21,7% (2009 жылғы
Ақша массасының негізі кұрамдас бөліктерінің динамикасын талдау банк жүйесіндегі
Қазақстанда ақша массасының көбеюі бірнеше
1) банкноттар мен монеталарды эмиссиялау есебінен;
2) орталық банктен коммерциялық банктерден несие алу жолымен;
3) орталық банктің ел үкіметіне мемлекеттік бюджет тапшылығын
Халық депозиттерінің құрылымында теңгенің нығаюы жағдайында шетел валютасындағы депозиттермен
Кеңестер Одағының құрамына енген республикалардың, оның ішінде Қазақстанның қаржы
Соңғы жылдары қаржы секторының позитивті даму беталысы байқалады. Үлкен
Қазақстан Республикасындағы республикалық және жергілікті бюджеттер мемлекеттің бюджет жүйесінің
Мемлекеттік бюджеттің кірістеріне тек Қазақстан Республикасының тиісті заң актілерінде
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер 0,9 млрд.теңгеге орындалды. Сонымен
Жалпы көрсеткіштер: Мемлекеттік бюджетке 2010 жылғы түсімдер қарыздар түсімдерін
Кірістер бойынша: Мемлекеттік бюджет табыстары 2010 жылдың қорытындысы бойынша
Бюджет көрсеткіштері ҚҚС ставкаларының төмендеуіне және жеке табыс салығының
Жергілікті бюджеттің кірістері 2010 жылға 1 083,7 млрд. теңгені
Мемлекеттік берешек (өзара талаптарды есепке алмағанда) 2011 жылғы 1
2011 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жергілікті бюджеттердің бюджет
Қазақстан Республикасындағы ақша және қаржы құрылымын басқару,
құқықтық реттеу бағыттары
Елімізде ақша-несие саясатын басқару және банктердегі несие саясатын басқару
Ақша айналысы «ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР заңына сәйкес
Осыған қарай Ұлттық банк ақша базасының шамасын Ұлттық банктің
Қазақстанда 1993 жылдың қаңтарынан 1994 жылдың мамыр айына дейін
Банктер резервтерінің (Ұлттық банктің корреспонденттік шоттарындағы қаражат) артығымен өсуіне
Айналымдағы ақша массасын реттеудің тиімді құралына қайта қаржыландырудың пайыздық
Ұлттық банк есептік мөлшерлемені көтеру арқылы банктердің қарыз алуын
Ұлттық банк инфляцияны тежеу мақсатында қайта қаржыландырудың мөлшерлемесін 1994
Инфляция айтарлықтай төмен болған жағдайда пайыздық мөлшерлемелер экономикада ақша
Соңғы жылдары (2008-2010жж.) ҚР Ұлттық банкі белсенді түрде пайдаланып
Мұнай мен металдың әлемдік бағасының тым көп өсуіне байланысты
Осыған байланысты Ұлттық банк соңғы жылдары валюта бағамын ақша
Ол 2008 жылдың ортасында 13,0 млрд доллардан асты. Сондай-ақ,
Ұлттық Банк пен Қазақстан үкіметі елдегі ақшаның айналысын басқару
Қаржы жүйесін басқарудың тиімділігі көп жағдайда оны
Қазақстан Республикасының Парламентінде екі Палатада – Сенат пен
Ведомстволық қаржылық басқарудыуды республика министрліктері, ведомстволары, жергілікті органдардың басқармалары
Қоғамда пайда болатын қаржылық қатынастар құқықтық реттеуді қажет етеді.
Қаржы құқығы – бұл қоғам дамуының тиісті кезеңіндегі
Қаржы құқығында қаржы – құқықтық нормалар – құқықтың
Қаржы – құқықтық нормалар міндеттеушілік, тиым салушылық және
Алайда мемлекет атынан қаржы кұқықтық қатынастарын ене отырып мемлекеттік
Мемлекеттік үкіметті мәжбүрлеудің, яғни билік органдарының субьективті іс-әреттерінің нысандары
Қазақстан Республикасында қаржы жүйесін қатысты бiрқатар заңдар мен қаулылар
Қазақстан Республикасының Конституциясы;
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексi;
Қазақстан Республикасының Бюджет Кодексі;
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі және т. б.[11, 6б.]
Қоғамдағы ақша және қаржының дамуындағы
мәселелер және оны шешу жолдары
Ақша мен қаржы жүйесінің дамуындағы кездесетін мәселелер және
қаржылық дағдарыс
Қазіргі ақшаның дамуындағы кездесіп отырған мәселер өте көп,
Атап айтатын болсақ, әлемдік қаржы нарығындағы дағдарыстар, мұнай бағасының
Дағдарыстың ең басты себебі әлемде қалыптасқан валюта жүйесінің қазіргі
Сондықтан тауар мен қызмет көрсету көлемі оған қажет ақша
Қандай болмасын қоғамға, тауарлы – ақша қатынастары басты
Сөйтіп біз қорытынды жасап көрейік: қоғам өмірінде ақша –
Қазіргі елдегі қаржы жүйесінің дамындағы мәселелердің туындалуы, ол мәселелердің
Қазақстанның экономикалық қарқынды өсуінің баяулауына әкелген және елдің қаржылық
Бүкіл дүниежүзілік экономика сияқты, Қазақстандық экономика да өзінің цикпдық
Халықаралық қаржы нарықтарының жағдаяттары ауысқан мерзімде мемлекеттік борышты өтеуге
Қаржы жүйесі дамуының жеткіліксіз деңгейде болуы, ол экономиканы монетаризациялау
Ақша мен қаржының қызмет етуін жетілдірудегі мемлекеттің саясаты
Ақша айналымының тұрақтылығы экономиканың тұрақты дамуын нақты білдіреді. Ақша
Мемлекеттің 2008 жылғы ақша – несие саясаты ақша
инфляцияны төмен деңгейде ұстап тұру;
теңге бағамын қайта бағалауға жол бермейтін валюталық саясат жүргізу;
төлем жүйесінің орнықтылығын және одан әрі дамуын қамтамасыз ету.
Жаңа влютаны шығару қазір бір-ақ елдің (эмитенттің) қолында. Ол-
2009 жылдың басында Астана қаласында дүниежүзінің экономистері мен ғалымдарының
Жаңа әлемдік ұлттықтан жоғары валюта жария етіп, оның мемлекетаралық
Әлемдік валюта туралы заң осы валютаның эмиссиясын демократиялық басқару
Арнаулы қадағалау органы, мәселен, Бүкіләлемдік монополияға қарсы валюта комитеті
Әлемдік валютаның өркениетті Нарығы барлық қатысушылардың - сатушылар
Әлемдік валютаны пайдаланушы ұжымдық (елдер, компаниялар) және жеке (азаматтар)
Әлемдік валюта туралы заң негізінде қалыптастырылатын Бүкіләлемдік валюта арбитражы
Жаңа әлемдік валюта жүйесінің тегі ғасырдың болашақ сынақтары мен
Ұсыныстар бойынша жаңа валютаны «ЕВРАЗ» немесе «ЕВРАЗИЯ» деп атауды
Елбасы Үкіметке отандық қаржы нарығында бопуы мүмкін өзгерістерді болғызбау
2010 жылға дейiнгi кезеңде екiншi деңгейдегi банктерге шоғырландырылған қадағалауды
Президент Н.Ә. Назарбаев 2009 жылғы 6 наурыздағы өзінің Қазақстан
Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау саласында:
қаржы рыногының және қаржы ұйымдарының қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету
қаржы ұйымдарының қызметі үшін қаржы рыногындағы адал бәсекенi қолдауға
қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдар туралы заңнама нормаларын жетiлдiру;
қаржылық қызмет көрсетуде тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықтарды
қаржы ұйымдары қызметiнің стандарттарын белгілеу, қаржы ұйымдарын корпоративтiк басқаруды
Еуропалық Одақ директиваларын ескере отырып, қаржы рыногын реттеудi және
қаржы нарығы мен ұйымдарын реттеу бойынша
Қазақстанның экономикалық қарқынды өсуінің баяулауына әкелген және елдің қаржылық
Қорытынды
Курстық жұмысты қорытындылай келе төмендегідей ой-тұжырымдамалар жасауға болады. Жалпы
Жұмыстың бірінші бөлімінде, ақша және қаржы жүйесінің экономикалық –
Екінші бөлімде, қазіргі Қазақстан Республикасының, ақша және қаржылық жүйесінің
Үшінші бөлімде, Қазақстан Республикасының, ақша және қаржы жүйесінің дамуындағы
Курстық жұмыстың жазылуы барысында белгілі авторлардың оқулықтары, монографиялары,
Ақшаның әрбір атқарымы тауарлар айналысының үдерісінен келіп шығатын әлеуметтік-экономикалық
Қаржы – нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі және мемлекеттік
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Мақыш С. Ақша айналысы және несие.-Алматы.-Маркет.-2004.-248б.
Сейітқасымова Ғ. Ақша, несие, банктер.-Алматы.- Экономика.-2001.-485б.
Қалдыбекова Д. Шет мемлекеттер қаржылары.-Алматы.-2006.-240б
Мельников В. Қаржының жалпы курсы// Оқу құралы.-Алматы.-Экономика.-2008.-220б
Ильсов Қ. Қаржы// Оқулық.-Алматы, Экономика, 2005.- 480б.
Нұрғалиев Қ. Қазақстан экономикасы.-Алматы, «Әлем», 2009.-295б.
Өтебаев Б. Мемлекеттік бюджет//Оқулық.-Алматы.-2006.-320б
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңы// Егемен Қазақстан.-2004.-31 тамыз
Байпақбаев Ж. Қазақстандағы макроэкономикалық тұрақтандырудың ерекшеліктері мен даму кезеңдері//
Бердалиев К. Қазақстан экономикасын басқару негізлері.- Алматы, «Экономика», 2008.-230б.
Қазақстан Республикасының банк және банк қызметтері туралы Заңы// Заң
Айтжанова Д. Ұлттық экономикамыздағы «голландық аурудың» салдары мен оны
Зейнелғабдин А. Қаржылық ресурстарды басқарудың проблемалары//Қаржы менеджменті.-2010.-№7.-20б.
Жаланова А. Дағдарысты біліктілік жеңеді// Егемен Қазақстан.-2011.-13-сәуір.-4б.
Ихданов Ж. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері.-Алматы.-Экономика.-2009.-440б.
Қазақстан Республикасының 2012 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары.-Алматы.- Елорда.-
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясын одан әрі іске
Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған тұжырымдамасы
Көптаева Г. Қаржылық жоспарларды басқарудағы қаржы стратегиясының ролі//Альпари.-2011 -№3.-102б.
Құланбай Ә. Қаржы секторының бәсекеге қабілеттілігі// Егемен Қазақстан.-2010.-17-қараша.-1б.
Мамыров Н. Макроэкономика.-Алматы.-«Экономика»,-2003.- 480б.
Сабденов О. Экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі құралдары//Оқулық. – Алматы,Экономика.-2008.-400б.
Сажаров Ж. Аймақты дамуды мемлекеттік реттеу// Саясат.-2010.-№7 45б
Серикбаева Ж. Экономиканы ақша – несиелік реттеудің кейбір
Қосымша А
Кесте 1 – Қаржы жүйесінің құрылымы
Қаржы жүйесі
Қаржы Қорлар
Мемлекеттік Мемлекет қажеттлігіне сәйкес жұмсалатын ақшалай қаржы қорлары
Мекемелер мен ұйымдардың (меншік түрі әр түрлі), салалар мен
Үй шаруашылығының (жеке қаржылар) Бірге тұратын және ортақ шаруашылық
Қосымша Б
Кесте 2 – Қазақстан Республикасында 2006 – 2010 жылдардағы
Көрсеткіштер 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж.
МО 161701 238730 379273 411813 600832
Жылдың басынан бергі өзгеріс. % 23, 3 47, 6
М1 287293 411646 680632 799440 1281549
Жылдың басынан бергі өзгеріс, % 28,1 43,3 65, 1
М2 498071 692844 1175491 1515970 2814551
Жылдың басынан бергі өзгеріс, % 47,4 39, 1 69,5
МЗ (ақша массасы) 764954 971213 1650115 2065348 3677561
Жылдын басынан бергі өзгеріс, % 32.8 27.0 69,8 25,2
Қосымша В
Кесте 3 – Мемлекеттік бюджеттің құрылымдық атқарылу көрсеткіші (2010ж.)
млн. теңге
Атауы Кассалық атқарылуы
I. КІРІСТЕР 206 590,72
САЛЫҚ ТҮСІМДЕРІ 166 804,91
Салықтық түсімдер 166 804,91
САЛЫҚТАН ТЫС ТҮСІМДЕР 7 240,17
Салықтық емес түсiмдер 7 240,17
НЕГІЗГІ КАПИТАЛДЫ САТУДАН ТҮСКЕН ТҮСІМДЕР 2 545,64
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер 2 545,64
ТРАНСФЕРТТЕРДІҢ ТҮСІМДЕРІ 30 000,00
Трансферттердің түсімдері 30 000,00
II. ШЫҒЫНДАР 128 860,26
Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер 5 419,45
Қорғаныс 1 420,19
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі 12 570,84
Бiлiм беру 21 349,23
Денсаулық сақтау 14 442,78
Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру 61 932,04
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 1 593,73
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк 3 853,70
Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану 97,17
Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,
Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі 155,26
Көлiк және коммуникация 2 569,11
Басқалар 353,39
Борышқа қызмет көрсету 2 337,69
III. ТАЗА БЮДЖЕТТІК НЕСИЕ БЕРУ -207,19
БЮДЖЕТТІК НЕСИЕДЕРДІ ӨТЕУ 207,19
Бюджеттік несиедерді өтеу 207,19
IV. ҚАРЖЫЛЫҚ АКТИВТЕРМЕН БОЛАТЫН ОПЕРАЦИЯЛАР БОЙЫНША САЛЬДО 622,78
ҚАРЖЫЛЫҚ АКТИВТЕРДІ САТЫП АЛУ 643,77
МЕМЛЕКЕТТІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ АКТИВТЕРІН САТУДАН ТҮСКЕН ТҮСІМДЕР 20,99
Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер 20,99
V. БЮДЖЕТТІҢ ТАПШЫЛЫҒЫ (ПРОФИЦИТІ) 77 314,88
VI. БЮДЖЕТТІҢ ТАПШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ (ПРОФИЦИТТІ ПАЙДАЛАНУ) -77 314,88
Қосымша Г
Кесте 4 – Қазақстан Республикасында ақша және
Мәселелер
Шешу жолдары
инфляцияның жылдан-жылға қарқындап өсуі
инфляцияны төмен деңгейде ұстап тұру, бағаны реттеу
ұлттық валютаның құнсыздануы теңге бағамын қайта бағалауға жол бермейтін
банк жүйесі мен сақтандыру нарығының қаржылық дағдарыста тоқырауы
банк жүйесі мен сақтандыру нарығының тұрақты дамуын қамтамасыз ету
банктердегі қаржы ресурстарының жетіспеушілігі
банктердің ресурстық базасының одан әрі өсуіне жәрдемдесу
салымдар бойынша пайыздық ставканың төмендеуі
салымдардың мемлекет тарапынан кепілдендіруді жетілдіру
38