Банктің табыстарын талдау

Жоспар
Кіріспе...............................................................................................................................................7
1Банк операцияларының табыстылығының теориялық аспектілері ………………………………9
1.1 Екінші деңгейлі банктердің қызметін ұйымдастырудың
жалпыпринциптері …………………………………………………………………………………………9
1.2 Банктің табыстары мен шығындарын бағалау әдістері 21
2 2009-2011 жылдарарасындағы "БТА Банк" АҚ мысалындағы табыстары мен
2.1 "БТА Банк" АҚ табыстарын талдау ……................................................................................35
2.2 "БТА Банк" АҚ шығындарын талдау………………………………………………………………..64
2.3 "БТА Банк" АҚ банк операцияларының табыстылығын басқа банктер
3 Екінші деңгейлі банктердің қызметінің қаржылық нәтижелерін талдаудың жетілдіру
Қорытынды ………………………………………………………………….................................................77
Қолданылғанәдебиеттертізімі……………………………………………………………………………….. 78
Кіріспе
Банктік жүйе – нарықтық экономиканың ең маңызды және біртұтас
Несиелік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей қызмет көрсететін
«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде, банктердің
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200-ге жуық әр алуан
Бір операциядан болған зиян, екінші бір операциядан түсетін пайда
Депозиттік қарыздық операцияларды жүзеге асыра отырып коммерциялық банктер қаржы
Шынында да, банктер бұндай операциялардан пайда көреді. Олар салымдарға
Жалпы қоғамға көмек, олар банктен алған қарыздары есебінен өздерінің
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әр түрлі
Банктік несие – ең қолайлы және көптеген жағдайларда орны
Қазіргі коммерциялық банктер туралы сөз қозғағанда, несиелік жүйенің басқа
Коммерциялық банктердің мынандай бастапқы қызметтері бар: депозиттерді қабылдау, ақшалай
Экономикалық субъектілерге қызмет көрсетудегі банк жүйесінің рөлінің өсуімен, сыртқы
Осы дипломдық жұмыстың өзекті мәселесі екінші деңгейлі банктердің табыстары
Таңдалған тақырыптың маңыздылығын ескере отырып банктің табыстары мен шығындарының
Осы тақырыптың өзекті мәселелеріне сүйене отырып, дипломды жұмыстың құрылымы
1 Банк операцияларының табыстылығының теориялық аспектілері
Екінші деңгейлі банктердің қызметін ұйымдастырудың жалпы принциптері
Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажырататын функцияларды орындаудан
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту мен
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметердің
Коммерциялық банктер желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің щаруашылық қызметтеріне қызмет көрсетумен
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы» Заңға сәйкес
ақылы негізде депозиттерді тарату;
клиенттер мен банк – корреспонденттердің шоттарын жүргізу және оларға
қайтарымдылық, мерзімдік және төлемдік шарттарымен заңды және жеке тұлғаларға
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілерінің тапсырмалары бойынша капиталдық
заңда көрсетілген тіртіппен өз бағалы қағаздарын шығару (чекткрді, вексельдерді,
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, оларменбасқа да
ақшалай нысанда қарастырылатын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме және өзге
тауар тасымалын талап ету құқын, сатып алу және қызмет
банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтердікөрсету, клиенттердің тәуекелі бойынша олардың
клиенттер үшін құжаттар мен құндылықтарды сақтандыру бойынша қызметтер (сейфтік
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай – ақ сату құқынсыз (форфейтинг);
клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды (қаражаттарды қарау және орналастыру,
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
лизингтік операцияларды жүзеге асыру;
Ұлттық банктің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа да
Осы операцияларды топтай отырып, олармен атқарылатын негізгі қызметтерді былай
уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау (депозиттік операциялар);
экономиканы және халықты несиелендіру (активтік операциялар);
қолма – қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;
инвестициялық қызметті;
клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету.
Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау – коммерциялық банктердің алғашқы
Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда осы барлық міндеттемелер коммерциялық банктерге меншікті
Жоғарыда айтылып өткендей, банктер өздерінің активтік операцияларын жүзеге асыру
Депозиттік операциялар мынандай қағидалармен ұйымдастырылады: банктік пайда алуға немесе
депозиттік операциялар әрекет ету керек;
банк балансыныңоперативтік өтімділігін демеу мақсатында икемді депозиттік саясат жүргізілуі
банк балансының өтімділігін жоғары дәрежеде демеп отыратын мерзімдік салымдарға
депозиттік операциялармен қарыздарды беру бойынша операциялардың арасында мерзім және
депозиттерді тартуға әрекет ететін банктік қызметтерді дамытуға шаралар қолдану;
Шетелдік банктік тәжірибеде алып тастау тұрғысынан қарағанда талап еткенге
Талап еткенге дейінгі депозиттербелгісіз уақытта салымшылардың ағымдағы, есеп айырысу
Талап еткенге дейінгі салымдар депозиттік немесе контокорренттік шоттарды орналастыру
Бұл шоттардың жоғары өтімділігі, төлем құралы ретінде оларды үздіксіз
Депозиттердің екінші тобын мерзімді салымдарқұрайды терминнің өзінен көрініп тұрғандай,
Ескертуі бар мерзімді депозиттерде салымшының ақшаларды кері алу туралыарауы
Депозиттердің үшінші түрі – жинақ салымдары.Кеңірек тараған түрі кәдімгі
Халықтардың салымдарын тарту мақсатында жинақтардың түрлі формаларықолданылады: ұтысқа, сыйлыққа,
Мерзімдік салымдардың басқа бір түрі – мерзімді депозитік сертификаттар
Халықтың көбірек бөлігіне 500, 1000 және 2500 доллар номиналымен
Коммерциялық банктер өз бастамалары бойынша депозиттік емес ресурстарды жинақтайды.
Банкаралық нарықта Орталық банктің резервтік шотында сақтандырылатын депозиттер сатылады
Қайта сатып алумен бағалы қағаздарды сатып алу туралы келісім
Коммерциялық банктер өздерінің ресурстарының жетіспеушілігінің орнын толтыру үшін Орталық
Депозиттік емес пассивтерге банктік облигациялармен және кепілге салу парақтарымен
Кепілхаттық қағаз парақтары мен операциялар жер учаскелерін сатып алуда
Сонымен бірге банктермен ақша қаражаттарын тарту үшін шығарылатын коммуналдық
Осылайша коммерциялық банктердің дәстүрлі базалық қызметінің бірі – жеке
Коммерциялық банктердің екінші дәстүрлі – базалық қызметі – экономиканы
Несиелік операциялар – бұл несие беруші мен қарыз алушының
Банктердің активтік қарыздық операцияларын қарастырайық. Кәсіпорын, фирма, концерндер қарызды
Несиелік келісім – шартта қарастырылған шарттармен коммерциялық банктер несиенің
Қарыз алушының белгіленген мерзімде несиені қайтарудың нақты мүмкіндігін ескермеді.
Бұл сараптау жұмыстарына қатысты экономикалық аппараттың жаңа қатысын оның
Қарыздарды қамтамасыз ету банк активтерінің сақталуы мен табыс табудың
кепілге алу – тапсырма бір жақты міндеттемелі келісім –
кепілдік – кепілдеме уақытыжеткенде қарыз алушы өз міндеттемесін орындамай
бағалы қағаздар, тауарлар және басқада мүліктерді кепілдікке салу. Кепіл
жылжымайтын мүлікті кепілдікке салу құқығы; несиелерді қамтамасыз етуді негізгі
Несиелерді қамтамасыз етудің, материалдық формаларына: ер, құнды қағаздар, тауар
Банктерде клиенттерге қарыз беру үшін қарыздарды есепке ала отырып,
Клиенттердің қажет етуіне және қызығушылығына байланысты әр банкте жай
Арнайы қарыздық шоттардың жай шоттардан айырмашылығы – қарыз
Қарыз, сонымен қатар, контокоррентік шоттардан да беріледі. Бұл шотта
Контокоррентік шоттардан берілетін несие контокоррентік несиедеп аталады. Негізінен ол
Қысқа мерзімді несиелер– күнделікті айналым капиталының құнын өтеу үшін
Орта мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар – күрделі құрылы
Несиелік желілер - аталған тәртіптерді сақтай отырып, белгіленген
Несиелік желінің мынандай түрлері болады:
Маусымдық - өндірістің маусымдық болуымен байланысты айналым құралдарының жетіспеушілігінен
Жаңармалы – айналым құралдарының ұзақ мерзімге жетпеуіне байланысты қарыз
Күтпеген оқиғаларға жұмсалатын қарыздарқарыз алушының айналым құралындағы күтпеген жағдайларға
Айналым капиталын толықтыруға арналған перманенттік қарыздар– айналым құралындағы
Мерзімді қарыздар– ғимараттарға жөндеу жұмыстарын жүргізу, көлік сатып алу,
Салынған мүлік туралы актіге берілетін қарыздар - өндіріс ғимараттарын,
Құрылыстық қарыздар – ғимараттар мен құрылғылар құрылысының мерзіміне арнап
Лизинг – қымбат бағалы күрделі абдықтарды жалға лауды қаржыландыру
Жылымайтын мүлікке берілетін қарыздар – құрылыс мерзімі екі жылдай
Жеке түлғаларға берілетін қарыздар – ұзақ мерзімді түтыну тауарларын
Коммерциялық несиелер негізінен вексельдер арқылы жүзеге асырылады. Вексель –
Коммерциялық несиелендіруде жабдықтаушы сатып алушыға несиеге тауар береді. Оны
Коммерциялық несиенің банктік несиеге өтуі дисконттау, яғни вексельдерді, шот-фактураны
Вексельді кепілге алып берілетін қарыздар – мерзімді болады, егер
Вексельді кепілге ала отырып, банк қарыздың ең жоғары мөлшерін,
Коммерциялық банктердің несиелік қызметті атқаруы – несиелік механизмді үнемі
Қазақстан Республикасында несиелеу: «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы», Қазақстан
Қысқа мерзімді қарыздар беру ресми мәртебесі бар банктермен жүзеге
Қарыз несиелік қабілеті бар қарыз алушыларға беріледі. Егер олардың
Қарыз беру үшін қарыз алушының беделін; бұрын алған қарыздарды
Қарыздарды беру жекелеген қарыздық дербес шоттар бойвнша жүргізіледі. Ол
Қарызды пайдаланғаны үшін төлем ақының мөлшері төмендегілерге байланысты қойылады:
Коммерциялық банктердің үшінші қызметі – қолма-қолсыз есеп айырысуды ұйымдастыру
Берілген қызметтің орындалуы, ең алдымен, банктік шоттарда шаруашылықтың, мемлекет
Бұндай шоттар жеке және заңды тұлғалар үшін ашылады. Клиенттер
Қолма-қолсыз есеп-айырысудың кең таралуы, қолма-қол ақшаның айналу аясын шектеуге,
Қолма-қолсыз есеп айырысу – бұл есеп айырысудың формасы мен
Барлық коммерциялық банктер халықтар мен шаруашылық органдарды несиелеу үрдісінде
Қолма-қолсыз есеп айырысу шаруашылық органдардың өзара бақылауына және банктердің
Қажет жағдайда шаруашылық орган банктен уақытша несие ретінде қаржылық
Қатысушыларға байланысты есеп айырысу операциялары екі топқа бөлінеді: клиенттік
Есеп айырысу кезінде келесі төлем құралдары қолданылады: төлем тапсырмалары,
Қазақстан Республикасында банкаралық және халық шаруашылығындағы есеп айырысу жүйесінің
қолма-қолсыз және қолма-қол ақша айналым ауқымдарына, қолма-қолсыз және қолма-қол
барлық коммерциялық банктер үшін (маманданғандарды қоса) біртұтас әдістемелік негізде
есеп айырысудың, есеп берудің, есепке алу мен жүргізудің ережелерін
Қолма-қолсыз жолмен есеп айырысу жүйесінің ұйымдастырылуы біртұтас негізгі қағидалар
Банкаралық есеп айырысу жүйесі ұйымдастырудың негізгі принципі – бұл
коммерциялық банктер арасында тікелей есеп айырысуды;
Ұттық банктің ЕКО-да ашылған корреспонденттік шоттар жүйесі арқылы банкаралық
Коммерциялық банк өздерінің ведомстволық мекемелер арасындағы есеп айырысу формасын
Қазіргі кезде елімізде есеп айырысу үйесін қайта ұйымдастырунегізгі екі
жеке және заңды тұлғалардың есеп айырысу формаларының пайдаланып жүргендерін
банкаралық есеп айырысу жүйесін қайта ұйымдастыру.
Есеп айырысу формаларын жетілдіру туралы айтқанда, чекпен есеп айырысудың
Есеп айырысу операциялары – банк қызметінің өзгермейтін немесе баяу
Халықаралық тәжірибеде қолданылатын есеп айырысу формаларының негізгі үш тобын
чек және вексель арқылы инкассалық операциялар;
аккредитивтер арқылы есеп айырысу;
аударым операциялары.
Инкассалық операциялар.Оларды жүргізе отырып, банк клиенттің шотына онымен тапсырылған
Аккредитивтер арқылы есеп айырысусатушы сатып алушыға күмәнді болып, банк
Аударым операцияларыклиенттің тапсырмасы бойынша қаражаттарды банктің бір бөлімінен екінші
Соңғы уақытта бөлшек сауда нарығында әртүрлі төлем карточкалары кеңінен
Банктің табыстары мен шығындарын бағалау әдістері
Банктің жалпы табыстарын пайыздық және пайыздық емес деп бөлеміз.
ссудаларға теңгемен есптелген және алынған пайыздар;
ссудаларға шетел валютасымен есептелген және алынған пайыздар.
Банктің пайыздық табыстарының құрылымы мынандай түрде берілуі мүмкін:
банкаралық қаыздар бойынша алынған пайыздық табыстар;
коммерциялық қарыздар бойынша алынған пайыздық табыстар.
Прайыздық емес табыстар келесілер:
инвестициялық қызметтен алынатын табыстар (бағалы қағаздар бойынша дивидендтер, ұйымдар
валюталық операциялардан алынған табыстар;
айыппұл мен комиссиядан алынған табыстар;
басқа да табыстар.
Банктің жалпы шығындарын пайыздық және пайыздық емес деп бөлуге
теңгемен есептелген және төленген пайыздар;
шетел валютасында есептелген және төл;
операциондық шығындар:
корреспонденттік қатынастар мен қызмет көрсетулер бойынша комиссионды төлемдер;
бағалы қағаздармен операциялар бойынша шығындар;
валюталық нарықтағы операциялар бойынша шығындар;
банктік қызметке жұмсалған шығындар (басқару аппаратына жұмсалған шығындар, шаруашылық
басқа да шығындар (айыппұлдар, өсімақылар, тұрақсыздық төлемдері, төленген пайыздар
Банктің операционды шығындарының анағұрлым ірі бөлімдері болып келесі шығындар
тез арадағы және ағымдағы салымдар бойынша пайыздарды төлеу бойынша
басқа банктерге және қаржылық – несиелік мекемелерге көрсетілген қызмет
ғимараттар мен құрал-жабдықтарды, құрылғыларды қолдануға және жаңартуға кеткен шығындар;
қызметкерлердің еңбекақысын төлеуге кеткен шығындар;
арнайы қорларды құруға кеткен шығындар.
Нарықтық экономикасы дамыған тек банктердің табыстылығының деңгейі ғана емес,
Екінші деңгейлі банктердің табыстары мен шығындарын бағалау әдістері әртүрлі
Г.С. Панова қалыптастырған әдістеме.
Банк табыстарын талдау.
Біріншіден, белгілі бір кезең аралығында алынған банктің табыстарының жалпы
Банк табыстарын талдау кезінде олардың жалпы сомасындағы немесе табыстардың
Ірі салалар бойынша банк табыстарының құрылымын талдағаннан кейін табыстардың
Белгілі бір банк табыстары мен баланс активінің құрылым динамикасын
Сонымен, екінші деңгейлі банктердің табыстары ссудалық инвестициялық операциялар бойынша
Талдаудың келесі кезеңі сапалы, ол банк табсытарының деңгейіне әсер
Екінші деңгейлі банктердің жалпы табыстарының қайнар көзі қарыздар беру
Барлық ьанктер несие саясатын қалыптастыру кезінде пайда факторын ескереді.
Қарыздар бойынша пайыз мөлшерлемелерінде банкпен берілген әрбір қарыздың өзгешелігімен
Банктің пайыздық табыстарын талдау үшін берілетін қарыздарды сыныптау орынды
Банктің пайыздық табыстарын талдау кезінде тұтас несиелік операциялардың және
жалпы пайыздық табыстардың барлық қарыздық шоттар бойынша орташа қалдықтарға
қысқа мерзімді қарыздар бойынша алынған пайыздар мен қысқа мерзімді
ұзақ мерзімді қарыздар бойынша алынған пайыздар мен ұзақ мерзімді
қарыздардың жеке топтары бойынша алынған пайыздар мен зерттеліп жатқан
Бұл көрсеткіштердің динамикасы қандай қарыздық операциялар бойынша пайыздық табыстар
Пайыздық емес пайыздарды талдау банк табыстар алудық несиелік емес
Екінші деңгейлі банктердің табыстарының маңызды қайнар көзі бағалы қағаздар
Банктер әрдайым құнды қағаздардан алынатын табыс мүмкіндігін ағымдағы өтімділікпен
Сонымен, инвестициялық операциялардың тәуелді сипаты оларды басқаруды қиындатады және
Сонымен қатар, инвестициялық операцияларды басқарудағы қиыншылықтар келесімен сипатталады, құнды
Белгіленген табыстармен облигациялар бойынша табыс мөлшерлемесін өтеу мерзімін ескеретін
Купонды мөлшерлеме – бұл эмитентпен көрсетілген бағаға төленген
Өтеу мерзімін ескеру бойынша табыс белгіленген табысы бар инвестициялық
Өтеу мерзімін ескеру бойынша табыстылықты есептеу формуласы былай беріледі:
Толық өтеу кезіндегі табыстылық
= Жыл сайынғы наминалды табыс ± Жыл сайынғы өсімше
(Ағымдағы нарықтық баға + Наминал) / 2
(1)
Жыл сайынғы өсімше қосымша немесе жеңілдікті (номинал мен нарықтық
Бұл формула әдетте айтарлықтай нақты болады, егер сату (нарықтық)
Облигациялардың бағалары мен олар бойынша табыстар бір-біріне кері тәуелді
Құнды қағаздармен операциялар бойынша шығын сәтсіз инвестициялау нәтижесі болып
Шын мәнінде, шығынның бар болуы бұл активтің құнының төмен
Банктің басқа табыстарына комиссионды төлемдер жатады. Клиенттің шоттары бойынша
Сонымен бірге банктің валюталық операциялары едәуір түрде оның пайдасына
Сонымен қатар, банктер консультациялық қызмет көрсеткені үшін, вексельдер мен
Табыстылық бөлімін талдау кезінде ондағы операционды табыстар қандай көлем
Банктің пайдалылық өсімшесінің ырғақты қарқынында банкпен өткен жылда кіріс
Әртүрлі операциялардың табыстылығының салыстырмалы талдауын жүргізу үшін табыстылық позициясы
Әдетте табыстылық позициясы өткен кезең ішінде жасалған шығындар мен
Банк шығындарын талдау.
Банктің шығындарын талдау оның табыстарын талдау үлгісімен жүзеге асады.
Халықаралық есеп айырысу операцияларын орындайтын банктер операцияларды (аккредитивті, инкассалық
Банктің ғимараттар мен жабдықтарды пайдалануға, жұмыскерлердің еңбекақысы мен әлеуметтік
Банктің ақша қаражаттарының белгілі бір бөлігі қор құрастыруға жұмсалады.
Банктің шығындарын талдау үрдісінде тек шығындардың салыстырмалы және абсолютті
ресурстік базаның құрылымын жақсарту, яғни клиенттердің есеп айырысу, ағымдық
пайыздық емес шығындарды оптималды азайту.
Ресей Федерациясының қоластындағы Қаржы академиясының мамандарымен құрастырылған әдістеме.
Банктің табыстарын талдау.
Банк табыстарын құрылымдық талдау табыстың әрбір жеке түрінің үлесі
табыстылықтың негізгі факторын анықтау;
бұл қайнарды болашақта сақтау мүмкіндігін зерттеу үшін табыстылықтың негізгі
табыстылықтың тұрақтылық дәрежесін анықтау.
Бұл әдістемеде банк табыстарының келесідей сыныпталуы қарастырылады:
клиентке берілген теңгелі қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ
валютада берілген қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ мерзімді
басқа банктерге берілген қарыздар бойынша пайыздар;
шетел корреспонденттерінің шоттары бойынша алынған пайыздар;
кепілдік және аккредитивті операциялар бойынша табыстар;
құнды қағаздармен операциялар бойынша табыстар;
пай мен акциялар бойынша дивиденттер;
шетел операциялары бойынша бағамдық айырмашылықтан алынатын табыс;
банктер мен клиенттерге көрсетілетін несиелік емес сипаттағы қызметтер үшін
банктік құжаттар мен құндылықтарды жеткізу үшін алынған төлем;
алынған айыптар, өсімшелер айыппұлдар;
басқа да табыстар.
Бұл әдістеме бойынша екінші деңгейлі банктердің табыстарының деңгейін бағалау
К1 ( пайыздық маржа / активтер
К2 ( пайыздық емес табыс / активтер
К3 ( (пайыздық емес табыс–пайыздық емес шығын) / пайыздық
Бұл коэффициенттердің негізінде табыстар деңгейін бағалау кезінде мыналар жүзеге
банктің табыстылық деңгейі бойынша рейтингтің өзгерісін анықтауға мүмкіндік беретін
есепті және алдыңғы кезеңдер үшін коэффициенттің нақтылы мәнінің динамикасын
алдыңғы кезеңмен салыстырғанда есепті кезеңдегі коэффициенттердің өзгерісін анықтайтын факторларды
Ақырғы шешім тек қана коэффициент деңгейін емес, сонымен қатар,
Шығындарды талдау.
Қарастырылатын әдістемеде банктің келесі шығындары анықталады: банктік операциялардың өзіндік
Шығындарды талдаудың негізгі бағыттары:
шығындардың барлық және олардың жекелеген түрлері мен олардың динамикасын
шығындарды құрылымдық талдау;
шығындардың жалпы деңгейін бағалау.
Шығындардың барлық және жекелеген түрлерінің көлемі туралы тек қана
Оның динамикасының негізінде белгілі бір шығындардың төмендеуі немесе өсуі
Шығындардың құрылымдық талдауы динамикасы мен өсу себептері ерекше мұқият
Батракова Л.Г. ұсынған әдістеме.
Табыстарды талдау. Бұл әдістеме банк табыстарының дәстүрлі сыныпталуын қарастырады,
Банкқа табыс әкелмейтін активтер – касса, корреспонденттік шот, қордағы
Банктің жалпы табысын басқаша көрсетуге болады:
Жалпы табыс топтар = Операционды табыстар
(5)
Баланс бойынша банк табыстарының жалпы сомасы келесі қосылғыштардан тұрады:
операционды қызметтен алынған табыстар (Д1) – алынған және есептелген
банктік емес операциялардан алынған табыстар (Д2) – кәсіпорындардың, ұйымдардың
басқа да табыстар (Д3) – айыппұлдар, алдыңғы жылдардағы комиссия
Операционды қызмет көрсетулердің құны олардың еңбек ету қабілеттілігіне байланысты,
Банктік табыстарды талдау кезінде олардың жалпы сомасындағы (немесе табыстардың
Мысалы операционды табыстардың салыстырмалы салмағы: операциондлық табысты жалпы табыс
Табысты салалардың динамикасы көлденең талдау көмегімен анықталады.
Жоғарыда айтылғандай операционды табыстардың өсу қарқынының ырғақтығы банк қызметінің
Ал банктік емес операциялардан алынған табыстардың немесе басқа да
Несиелік операциялардың табыстылығын талдаудағы маңызды рөлді несиелік салымдардың 1
Операционды шығындар / берілген несиелер сомасы
Бұл қатынас несиелік операциялардың табыстылығын анықтайды.
Келесі көрсеткіш – бұл банктің жалпы табыстарының активті операциялар
Жалпы табыстар / активтер бойынша орташа қалдықтар
Ол активтер бойынша орташа қалдықтардың 1 теңгеге келетін табыстар
Алдындағы көрсеткіштің бір түрі мына қатынас болып табылады:
Операционды табыстар
активтер бойынша орташа
қалдықтың 1 теңгеге келетін
операционды табыстар сомасын сипаттайтын
активтер бойынша орташа қалдықтар
(7)
Банктің табыстарын талдаудағы мына қатынас маңызды рөл атқарады:
Табысты капиталға айналған активтер
Табысты емес активтер
(8)
Екінші деңгейлі банктердің табыстылығының ең ортақ көрсеткіші банктің бір
Банктің жалпы табысы
Қызметкерлердің орта тізімдік саны
(9)
Одан басқа екінші деңгейлі банктердің тұрақты табыстарын бағалауды жүргізу
Iн.д. = (
мұндағы уt аналитикалық тегістеу әдісі көмегімен есептеледі: уt =
а – валюта бағамының өзгерісі нәтижесінде пайда болған бөгеу;
b - өзгеріс мөлшері;
t – уақыт кезеңі.
Тұрақсыздық индексі нақты және мүмкін табыстар арасындағы вариацияны көрсетеді.
Шығындарды талдау.
Бұл әдістеменің авторы банк шығындарын анықтаудың екі жолын көрсетеді:
барлық шығындар = Пайыздық шығындар + Пайыздық емес шығындар;
барлық шығындар = Операционды шығындар + Банк қызметін қамсыздандыру
Банк шығындарын талдау кезінде жалпы сомадағы шығындардың әрбір жеке
Операционды шығындар / Жиынтық шығындар;
Шығындардың жалпы сомасындағы айыппұлдар үлесі, басқа банктерден алынған несиелік
Банкпен төленген пайыздар сомасы / Жиынтық шығындар;
Шығындар салаларының динамикасы алдыңғы кезеңдермен немесе жоспарлық көрсеткіштермен салыстыру
Шығындарды талдау кезінде активті операциялар бойынша орташа қалдықтың 1
Қызметкерлер бойынша шығындар / активтер бойынша орташа қалдықтар;
Банктің шаруашылық шығындары / активтер бойынша орташа қалдықтар;
Басқа да шығындар / активтер бойынша орташа қалдықтар.
Бұл қатынастар банк операциялары қаншалықты пайдалы жүзеге асырылатынын көрсетеді.
Алынған пайыздар / Табыс әкелетін активтер бойынша орташа қалдықтар
көрсеткіші «жұмыс істейтін» активтердің шығындарының қатынасын сипаттайды.
Банк өнімдерінің өзіндік құны банк қызметінің белсенділік көрсеткіші болып
Қорытынды жасай отырып, банктің жиынтық шығындардың төмендеуіне төмендегілер әсер
ресурстік базаның құрылымын оптимизациялау;
пайыздық емес шығындарды төмендету.
«БТА Банк» АҚ мысалындағы 2009-2011 жылдары аралығында табыстары мен
«БТА Банк» АҚ табыстарын талдау
Қарастырылған әдістемелердің артықшылықтары мен кемшіліктерін ескере отырып, Ресей Федерациясының
Банк табыстарын талдау кезінде олардың жалпы сомасындағы немесе табыстардың
Банк табыстары мен баланс активінің құрылым динамикасын бірдей талдай
Сонымен, «БТА Банк» АҚ табыстары ссудалық инвестициялық операциялар бойынша
Банктің табыстарының өсуі пайыздық төлемдердің түсуін қамтамасыз еткен дәстүрлі
Операционды қызмет көрсетулердің құны олардың еңбек ету қабілеттілігіне байланысты,
Банктік табыстарды талдау кезінде олардың жалпы сомасындағы (немесе табыстардың
Талдау кезінде екінші деңгейлі банктердің табыстарының деңгейін бағалау үшін
К1 ( пайыздық маржа / активтер;
К2 ( пайыздық емес табыс / активтер;
К3 ( (пайыздық емес табыс – пайыздық емес шығын)
Пайданың негізгі құрамын анықтау үшін келесідей кестені құраймыз.
Кесте 1
2009-2010 жж. Қазақстан Республикасының «БТА Банк» АҚ-ның пайданың
КЕЗЕҢДЕР
2009 2010 Ауытқу
Пайыздық табыс (+) 49 827 78 286 28 459
Пайыздық шығын (-) 24 867 45 699 20 832
Пайыздық маржа 24 960 32 587 7 627
Пайыздық емес табыс (+) 7 722 5 487 -2
Пайыздық емес шығын (-) 14 222 18 894 4
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) 6
Салықтар (-) 1 047 1 569 522
Таза табыс 7 303 14 706 7 403
Ендігі кезекте 2010-2011 жж. Аралығын салысстырмалы түрде төмендегі кестеден
Кесте 2
2010-2011 жж. «БТА Банк» АҚ-ның пайданың негізгі құрамы,теңге
Кезеңдер
2010 2011 Ауытқу
Пайыздық табыс (+) 78 286 103611 25 325
Пайыздық шығын (-) 45 699 62 845 17 146
Пайыздық маржа 32 587 40 766 8 179
Пайыздық емес табыс (+) 5 487 19 300 13
Пайыздық емес шығын (-) 18 894 22 411 3
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) 10
Салықтар (-) 1 569 8 270 6 701
Таза табыс 14 706 29 939 15 233
Берілген кезеңдерді салыстырғанда табыстың негізгі бөлігін пайыздық табыстар құрайды.
Банктің табыстарды басқару саясаты туралы келесі кестеде толық көрсетілген.
Сурет 1. «БТА Банк» АҚ-ның 2008-2011 жж. жиынтық
капитал мен активтер динамикасы
2009 жылы пайыздық маржа коэффициентінің (К1) төмендеуі мен пайыздық
Кесте 3
«БТА Банк» АҚ-ның 2009-2011 жж. қаржылық коэффициенттердің есебі
2009 2010 2011
Активтер, теңге 618 302 997 805 1 503 300
Пайыздық маржа,теңге 24 960 32 587 40 766
Пайыздық емес табыс,теңге 7 722 5 487 19 300
Пайыздық емес шығын,теңге 14 222 18 894 22 411
Пайыздық емес табыс алынған пайыздық шығын,теңге -6 500
К1,% 4,04 3,26 2,7
К2, % 1,25 0,54 1,28
К3, % х х х
Пайыздық маржа коэффициентінің төмендеуі несиелік ресурстардың жалпы қымбаттауымен байланысты
Пайыздық емес табыстар коэффициентінің өсуі банктік қызмет көрсетуі бойынша
Қазақстанның банктік секторының 2003-2010жж аралығындағы экономикадағы рөлін талдаудан соңғы
Кесте 4
2005-2011 жж. Қазақстан банк секторының экономикадағы рөлі мерзімнің басына
Көрсеткіштер 2005ж 2006ж 2007ж 2008ж 2009ж 2010ж. 2011ж.
ЖІӨ, млрд теңге 3250,6 3747,2 4612,0 5870,0 7453,0 10139,5
Активтердің ЖІӨ-ге қатынасы, % 25,1 30,6 36,3 45,8
Несиелік қоржынның ЖІӨ-ге қатынасы, % 15,9 19,1 23,6
Меншікті капиталдың ЖІӨ-ге қатынасы, % 3,8 4,3 5,1
Депозиттердің ЖІӨ-ге қатынасы, %
15,0 18,6 21,1 27,4 33,9 46,5 48,2
Ескертпе
1 2010ж ЖІӨ бойынша ҚР Экономиканы және бюджетті
2 ҚҰБ-нің және ҚҚА-нің есептік материалдары негізінде
2008 жылдан бастап, экономикалық өсудің жыл сайын орта есеппен
Жасыратыны жоқ біздің отандық банктеріміздің капиталы өте төменгі
Екінші деңгейлі банктердің меншікті капиталы мен активтердің соңғы 2003-2010
Сурет 2. 2003-2010 жж. Екінші деңгйлі банктердің меншікті
активтер серпіні, млрд теңге
2-суреттен көріп отырғанымыздай, екінші деңгейдегі банктердің активтері 2003 жылы
Екінші деңгйлі банктердің капиталдары 2003 жылы 97,6 млрд теңгені
Сонымен қатар, Қазақстандық банк жүйесіне қатысты халықтың сенімінің артуын
Соңғы 8 жыл ішінде банктердің депозиттері 12 есе артып,
Ал депозиттердің ЖІӨ-ге қатынасы 2003 жылы 11,3 % және
Көптеген Қазақстандық банктердің қаржылық нәтижелері соңғы жылдары тұрақтылыққа қол
Сурет 3. 2003-2010 жж. Екінші деңгйлі банктердің депозиттер
активтерінің серпіні, млрд теңге
Банктің рентабельдік көрсеткіштері бойынша біздің банктеріміз Орталық Еуропа елдерінің
Кестеден көріп отырғанымыздай 2009 жылы таза пайданың көлемі 7,1
Оған Екінші деңгйлі банктердің активтерінің, соның ішінде банктің клиенттерге
Кесте 5
2003-2010 жж Екінші деңгйлі банктердің табыстары мен рентабельдігі
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Таза пайда, млрд теңге 7,1 7,4 20,6 30,1 34,9
ROA, % 1,3 0,9 1,8 1,8 1,2 1,8
ROE, % 7,3 6,1 12,8 13,5 9,2 14,1
Ескертпе – ҚҰБ-нің № 7 (92) 2005 жылғы шілдедегі
Банктік сектордың осал жақтарын айқындауда соңғы жылдарда өткен Қаржыгерлердің
Кесте 6
Екінші деңгйлі банктердің қызметіне жасалған SWOT-талдауы
Күшті жақтары Мүмкіндіктері
Пәрменді несие, депозит және инвестициялық саясаты.
Активтері мен пассивтерінің мерзімдері бойынша салыстырмалы теңгерімділігі, тәуекелді басқарудың
Жиынтық активтердің, несиенің, депозиттердің және табыстылық көрсеткіштерінің серпінмен өсуі.
Банк қызметінің Халықаралық стандарттарға сай жұмыс жасауы.
Несие сапасының және инвестициялық қоржынның қанағаттанарлық деңгейі, мүмкін болатын
Банк қызметтерінің тарифтерін қалыпты деңгейде ұстау, несиелер бойынша пайыз
Банктер арасында бәсекелестікті күшейту.
Менеджмент сапасын арттыру, активтер мен пассивтерді басқару және тәуекелді
Банк секторының үйлесімді дамуы, банк өнімдері мен қызметтерінің және
Банк капиталының бәсекелестікке қабелттігін арттыру
Әлсіз жақтары Қатерлер
Банк секторының қаржылық тұрақтылығы мен өтімділік, капиталдану және бәсекелестік
Ішкі ұзақ және орта мерзімді банктік ресурстардың шектеулігі.
Банктік тәуекелдердің жоғары деңгейде орын алуы;
Ішкі нарықтағы банктің инвестициялық операцияларды жүзеге асыру үшін қаржы
Жіктелген активтердің, оның ішінде несиелерінің жоғары деңгейі.
Банктік қызметтер нарығында банктер арасында бәсекелестік тепе-теңдіктіктің бұзылуы. Үш
ДСҰ-на кіруге байланысты шетел капиталының қатысуымен банктердің көбеюі.
Бағалы қағаздардың табыстылықтарының және кепілге алынған мүлік құндарының төмендеуі.
Жоғарыдағы банктік сектордың 2003-2010 жж аралығындағы дамуына жасалған зерттеулерді,
Банктік сектордың капиталдану
деңгейін және құнын арттыру
Банк секторының өтімділігі мен қаржылық тұрақтылығын қолдау
Банктің қызметтері мен өнімдерінің технологияларының
сапасын арттыру
Тәуекелдерді басқару жүйесін дамыту
Сурет 4. Қазақстанның банк секторының даму мақсаттары
Бұл даму мақсаттары қазіргі банк жүйесінде орын алған басты
Екінші топтағы мәселелерқазақстандықбанктік сектордың бәсекелестігін тежейтін басты факторлардың бірі
Банктің капиталы деп бұл жерде оның ресурсы, соның ішінде
Қазіргі кезде банктеріміз өздерінің капиталдарын жеткілікті мөлшерде ұстап отырғаны
2007-2010 жж банктік сектордың меншікті капиталының адекваттылығын 7-кестемен беруге
Кесте 7
2007-2011 жж. Қазақстан Республикасының Екінші деңгйлі банктердің меншікті капиталдарының
Меншікті капиталдың адекваттылық көрсеткіштері 2007ж 2008ж 2009ж 2010ж 2011ж
І деңгейлі капиталдың жиынтық активтерге қатынасы (к1) 0,09 0,08
Меншікті капиталдың тәуекел дәрежесіне қарай өлшенген активтер мен баланстан
Меншікті капиталдың ссудалық қоржынға қатынасы 0,22 0,19 0,19 0,20
Меншікті капиталдың құрылған провизияларға қатынасы 3,49 2,62 3,40
Меншікті капиталдың күмәнді несиелерге қатынасы 0,60 0,47 0,48 0,43
Меншікті капиталдың үмітсіз несиелерге қатынасы 10,38 6,65 8,54 12,43
Ескертпе – ҚҚА-нің және Екінші деңгйлі банктердің 2007-2011
Меншікті капиталдарының адекваттылық көрсеткіштері І деңгейлі капиталдың жиынтық активтерге
Сонымен қатар, меншікті капиталдың күмәнді несиелерге қатынасы 2007 жылдың
Ал меншікті капиталдың үмітсіз несиелерге қатынасы 2007 жылдың 1
.Екінші деңгйлі банктердің топтастырылған түрлері талдаудан, олардың қандай жағдайда
Кесте 8
2003-2010 жж. Қазақстан Республикасының Екінші деңгйлі банктердің меншікті капиталының
Капиталы 2003 2004 2005 2006 200 2008 2009 2010
А тобы
ҚКБ 11, 7 14, 6 21, 3 39, 6
ТӘБ 5, 0 8,9 14,8 19,7 51, 5 91,
Халық Банкі 5, 6 8,1 8, 3 21, 1
Барлығы 22,3 31,6 50,9 80,4 134,1 226,2 504,3 782,3
БЖ үлесі, % 22,5 25,9 31,6 36,0 38,7 38,5
В тобы
АСҚ банкі 1, 5 1, 9 4 ,4 9,
Центркредит Банкі 1, 4 2, 1 3, 2 7,
Альянс Банкі 1,2 1,3 2,1 4, 1 16,3 29,
Темірбанк 1,3 1,8 2,3 4,4 5,4 14,7 27,6 53,3
Каспий банкі 1,0 1,2 1,6 3,6 8,7 13,4 21,5
Нұрбанк - - 4,7 6,2 7,2 10,4 13,6 24,3
Еуразия банкі - 3,8 4,2 4,3 8,5 11,6 18,2
Барлығы 6,4 12,1 22,5 39,3 77,2 133 268,5 426,
БЖ үлесі, % 6,5 9,9 13,9 17,6 22,3 22,6
С тобы
Өзге банктер 68,9 78,4 87,8 103,8 135,5 228,0 106,7
БЖ үлесі, % 70,6 64,2 54,5 46,4 39,1 38,9
Барлық ЕДБ капиталы 97,6 122, 1 161,2 223,5 346,8
Ескертпе:
1) 2010 жылғы сандық мәліметтер 30 қыркүйекке берілген.
2) Кестедегі сандық мәліметтер «Қазақстан қор биржасы» АҚ-ның сайтындағы
Екінші деңгйлі банктердің депозиттік қоржындарының құрылымына жасалған талдаудан қай
Кесте 9
2003-2010жж. Қазақстан Республикасының Екінші деңгйлі банктердің депозиттерінің серпіні, млрд
Депозиттер 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
А тобы
ҚКБ 20,5 52,5 119,8 171,2 181,8 272,2 628,8 1687,4
ТӘБ 24,2 46,9 131,9 187,2 375,5 624,5 1052,1 1344,9
Халық Банкі 45,6 97,2 134,6 147,8 223,9 311,1 621,6
Барлығы 90,3 196,6 386,3 506,2 781,2 1207,4 2302,5 3951,7
БЖ үлесі,% 31,0 44,2 63,3 69,0 61,5 48,7 34,2
В тобы
АСҚ Банкі 7,3 10,9 23,3 30,9 43,8 66,7 412,9
Центркредит Банкі 9,8 13,5 22,5 50,8 93,2 137,4 317,8
Альянс Банкі 3,9 6,1 16,4 36,8 66,2 162,7 349,4
Темірбанк 5,4 8,4 13,0 10,2 12,2 40,9 108,2 187,2
Каспий банкі 1,9 5,4 8,2 18,1 28,5 43,3 65,8
Нұрбанк - - 23,4 34,9 47,4 42,5 105,4 78,3
Еуразия банкі - 3,1 - 21,5 28,6 62,6 75,0
Барлығы 28,3 47,4 106,8 203,2 319,9 556,1 1434,5 1899,7
БЖ үлесі,% 9,8 10,7 17,5 27,7 25,2 22,4 21,3
Өзге банктер 172,0 200,8 116,9 23,8 169,7 719,1 2996,9
БЖ үлесі,% 59,2 45,1 19,2 3,3 13,4 28,9 44,5
Барлық ЕДБ-дің депозиттері 290,6 444,8 610,0 733,2 1270,8 2482,6
2010 жылғы сандық мәліметтер 30 қыркүйекке берілген.
Кестедегі сандық мәліметтер «Қазақстан қор биржасы» АҚ-ның сайтындағы Екінші
Банк жүйесіндегі «А» тобындағы үш банктің капиталы жоғары қарқынмен
Кестеден көріп отырғанымыздай банк жүйесіндегі «А» тобындағы үш банктің
Кестедегі талдаудан, «А» тобынша жататын үлкен үштіктің депозиттік нарықтағы
Екінші деңгйлі банктердің тартылған қаражаттарының өсуіне депозиттермен қатар, депозиттік
Талданған жылдар ішінде банктің депозиттік емес ресурстарының көздері
Банктердің басқа банктер мен банктің жекелеген операцияларын жүзеге асыратын
ҚР үкіметінен алған займдарының мөлшері де 2007 жылдың 1
Кесте 10
Қазақстан Республикасының Екінші деңгйлі банктердің депозиттік емес ресурстарының серпіні
Банктің депозиттік емес ресурстарының құрылымы
2007ж. 2008ж 2009ж 2010ж. 2011ж.
Банкаралық депозиттері, млрд теңге 69,0 79,4 185,1 257,6 319,9
үлесі, ( 4,6 3,3 4,5 3,2 3,1
Басқа банктер мен банктің жекелеген операцияларын жүзеге асыратын ұйымдардан
үлесі, ( 14,6 14,2 14,2 17,7 17,5
ҚР Үкіметінен алған займдары, млрд теңге 7,5 5,4 3,1
үлесі, ( 0,5 0,2 0,1 0,0 0,1
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алған займдары, млрд теңге 17,7 19,2
үлесі, ( 1,2 0,8 0,6 0,3 0,8
Бағалы қағаздармен жасалатын «РЕПО» операциялары, млрд теңге 76,9 72,2
үлесі, ( 5,2 3,0 4,0 6,6 2,4
Айналысқа шығарған бағалы қағаздары, млрд теңге 27,8 102,1 273
үлесі, ( 1,9 4,2 6,7 5,3 4,6
Өзге де міндеттемелері, млрд теңге 80,2 150,5 256,3 628,8
үлесі, ( 5,3 6,2 6,3 7,8 8,9
Барлық міндеттемелері, млрд теңге 1491,3 2418,6 4 073,9 8
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алған банктердің қарыздары 2007 жылдың 1
Банктердің сыртқы міндеттемелердің құрылымында резидент еместерден (банктердің сыртқы міндеттемелерінің
Бұл ретте, бейрезиденттерден алынатын заемдардың негізгі көлемін Ұлыбританияның жəне
Осы қаражаттар клиенттердің (резиденттерге жəне резидент еместерге) сауда-саттық операцияларын
Айналысқа жіберілген бағалы қағаздар сыртқы міндеттемелердің 10%-ын құрады жəне
Банктер қаралып отырған кезеңде де АМК заемдары мен еурооблигациялары
Сондай-ақ Қазақстан үшін Ұлыбритания – 2009 жəне 2008жж. тиісінше
Қазақстандық банктердің негізгі резидент емес кредиторлары мынадай қаржы ұйымдары
Тұтастай алғанда, банктер үшін негізгі кредитор елдер үлестеріне 45,9
Банктер секторы бойынша сыртқы борыштың ең көп үлесін еліміздің
Содан кейінгі орында келесі үш банкке тиесілі, яғни «ЦентрКредит»
Ескертпе - Басқа елдерге, сондай-ақ еурооблигацияларды ұстаушылар жəне
Сурет 5. Банктердің кредитор елдері бойынша сыртқы
қарыздары30.06.2010 ж., %-бен
Үшінші топтағы мәселелержоғарыда қарастырылған капиталдың құрылымын талдау нәтижесінде белгілі
Банктік активтердің сапасы активтік операциялардың түрлендірілуіне, тәуекелді активтерінің көлеміне,
Банк активтерінің сапасына баға беруде және жалпы жағдайда несие
Әлемдегі банктердің банкротқа ұшырауы банктердің активтерінің сапасының төмендігінен туындап
Сурет 6. ЕДБ активтері мен шартты міндеттемелерінің құрылымы
Көріп отырғанымыздай банктердің активтері мен шартты міндеттемелерінің сапасына жасалған
Сурет 7. Екінші деңгйлі банктердің несиелік қоржынының сапасы,
Банк активтерінің сапасы несиелік қоржынның сапасына байланысты. Қаншалықты несиелік
Біріншіден, несиелік қоржынның сапасының нашарлауына 2006 жылдан бастап, қолданыла
2003-2010 жылдар аралығында Екінші деңгйлі банктердің банктердің экономикаға берген
Кесте 11
2003-2010жж Екінші деңгйлі банктердің берген займдарының серпіні, млрд теңге
Займдары 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
1 2 3 4 5 6 7 8 9
А тобы
ККБ 53, 7 67, 4 137, 9 171,6 262,2
ТӘБ 26,9 55,2 110,5 127,4 236,4 691,9 1 268,0
Халық Банкі 22,2 51,5 82,9 128,2 160,1 432,6 619,7
Барлығы 102,8 174,1 330,9 427,2 658,7 1858,6 3529,0 5210,6
БЖ үлесі,% 37,2 35,5 49,2 43,6 44,4 60,7 58,9
В тобы
АСҚ Банкі 4,8 8,7 24,9 33,9 60,2 247,2 586,0
ЦКБ 8,8 12,5 21,5 35,1 52,6 220,9 430,6 697,0
Альянс Банк 3,8 6,5 15,2 31,6 54,3 187,2 651,8
Темірбанк 5,2 8,0 14,9 16,3 27,2 50,0 160,2 286,9
Каспий банкі 1,2 3,3 8,2 19,6 35,3 117,3 131,5
Нұрбанк - - 10,8 18,3 38,2 75,3 142,5 147,2
Еуразия банкі - 2,8 5,7 7,4 15,5 65,4 93,7
Барлығы 23,8 41,8 101,2 162,2 283,0 893,3 2196,3 3125,6
БЖ үлесі,% 8,7 8,5 15,1 17,0 19,1 29,2 36,6
С тобы
11 кестенің соңы
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Өзге банктер 149,6 273,9 240,3 384,7 542,3 310,1 266,6
БЖ үлесі,% 54,1 56,0 35,7 39,4 36,5 10,1 4,5
Барлық Екінші деңгйлі банктердің займдары 276,2 489,8 672,4 978,1
5 991,9 8 701,
Ескертпе
1 2010 жылғы сандық мәліметтер 30 қыркүйекке
2 «Қазақстан қор биржасы» АҚ-ның сайтынан және Екінші деңгйлі
Несиелік қоржынның сапасы 2003 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда біршама нашарлағандығы
Талдаудан байқағанымыздай, «А» тобының үлесіне барлық банк жүйесі бойынша
Ал, енді 2009-2011 жылғы 1 қаңтардағы екінші деңгейдегі банктердің
Кестеден көріп отырғанымыздай, банктердің жиынтық инвестициялық қоржыны 2009 жылдың
Кесте 12
Қазақстан Республикасының Екінші деңгйлі банктердің инвестициялық қоржындарының құрылымы
Бағалы қағаздар 01.01.2009ж 01.01.2010ж 01.01.2011ж
млн.
теңге үлес, % млн.
теңге млн.
теңге үлес, % млн.
теңге
ҚР мемлекеттің бағалы қағаздары, оның ішінде: 217 198 33,56
ҚР еурооблигациялар 39 583 6,12 40 705 39 583
Қаржы Министрлігінің бағалы қағаздары 91 509 14,14 97 414
ҚҰБ-нің ноталары 83 511 12,90 338 211 83 511
Жергілікті атқарушы ұйымдардың бағалы қағаздары 2 594 0,40 1
Халықарлық қаржы ұйымдарының бағалы қағаздары 139 800 20,05 74
Шетелдік эмитенттердің мемлекеттік бағалы қағаздары 147 799 22,84 235
ҚР эмитентерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары, оның ішінде: 85
акциялар 3 712 0,57 32 363 3 712 0,57
облигациялар 81 661 12,62 180 329 81 661 12,62
Шетелдік эмитенттің мемлекеттік емес бағалы қағаздары, оның ішінде: 67
акциялар 0 0,00 0 0 0,00 0
облигациялар 67 075 10,36 239 394 67 075 10,36
Барлығы 647 245 100,0 1 239924 647 245 100,0
Ескертпе – ҚҚА-нің 2009-2010 жж есептік мәліметтері негізінде автормен
Қоржынның ең үлкен бөлігін 38,54% ҚР мемлекеттің бағалы
Екінші орынды алатын ҚР мемлекеттік емес бағалы қағаздарының инвестициялық
Халықаралық қаржы ұйымдарының бағалы қағаздарының үлесі 2009 жылы 20,05
Соңғы жылдардағы банктердің активтерінің құрылымындағы бағалы қағаздарға жұмсалымдар үлесінің
Төртінші топтағы мәселелеркоммерциялық банктердің активі мен пассивін басқарудағы маңызды
Қаржылық тәуекелдерге: несиелік, өтімділік, операциондық және нарықтық тәуекелдерді жатқызамыз.
Несиелік тәуекелден туындайтын зияндар банктің несиелеу және өзге де
Жалпы несиелік тәуекелді басқаруға екі тұрғыдан келу қажет:
нақты қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару;
несиелік қоржынның тәуекелін басқару.
Қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару банктегі несиелік үдерісті ұйымдастыру
Қоржындық несиелік тәуекел бұл қарыз алушының банк алдындағы несиеге
Несиелік тәуекелді бағалау сапалық және сандық талдаулар тұрғысынан іске
Сапалық талдау әсіресе банктің несиелік қоржынының сапасын талдау негізінде
Жалпы қазіргі банктік тәжірибедегі қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару
Сурет 8. Қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару әдістері
Несиелік шектеубұл біріншіден, несие берушінің қарыз алушыға беретін несиесі
Қарыз алушының несиелік тәуекелін төмендетудің келесі әдістерінің біріне мәмілені
Несиелік тәуекелді төмендетудің негізгі тәсілдерінің біріне клиенттің банк алдындағы
Несиелік тәуекелді басқарудың келесі бір әдісіне несиелерді сақтандыру жатады.
қарыз алушының берілген несиеге кепілге қойған мүлкін сақтандыру;
қарыз алушының еңбекке қабілеттілігін сақтандыру;
қарыз алушының өмірін сақтандыру.
Сақтандырудың ерекшелігі қарыз алушының мүддесін қорғай отырып, бір мезетте
Қарызды синдинцирлеу қарыз алушының несиелік тәуекелін төмендетудің маңызды әдістерінің
Синдинцирлеудің бірнеше тәсілдері қолданылады, атап айтсақ, біріншісі, бұл бірнеше
Қарыз алушының несиелік тәуекелін төмендетудің келесі тәсілі бұл мүдделердің
Активтер мен пассивтерді басқарудың ең маңызды бағыттарының біріне қаржы
Өтімділікті жұмылдыру жоспарын жасау үшін жиі стресс-тестілеу жұмыстарын өткізген
Коммерциялық банктердегі операциондық тәуекелдің пайда болу себептерінің бәрі адамның
Сапалық бағалау тәсілі операциондық тәуекелді анықтауды, оның ерекшеліктерін зерттеу,
Операциондық тәуекелдің деңгейін анықтау үшін мынадай әдістер қолданылады:
операциондық тәуекелдерінің көздері мен нақты зияндарын статистикалық талдау;
балдық әдіс.
Операциондық тәуекелдерінің көздері мен нақты зияндарын статистикалық талдауға негізделген
Балдық әдістерге сәйкес сараптамалық бағлау негізінде банктің қызметінің нормативтік
Операциондық тәуекелдерінің көздеріне талдау жүргізуде балдық әдісті статистикалық талдау
Әрбір ақпараттың деңгейін бағалау бес балдық шкаламен бейнеленеді:
«1» - операциондық тәуекелдің қауіпті деңгейі;
«2» - операциондық тәуекелдің қанағаттанарлықсыз деңгейі;
«3» -операциондық тәуекелдің орташа деңгейі;
«4» - операциондық тәуекелдің қанағаттанарлық деңгейі;
«5» - операциондық тәуекелдің төменгі деңгейі.
Жаңа Базель келісімінде операциондық тәуекелге аударылған капиталдың мөлшерінің есебінің
Операциондық тәуекелді есептеуге қосымша Базель келісімінің ұсыныстарына сәйкес, операциондық
базалық көрсеткіштерге негізделген жеңілдетілген тәсіл;
стандарттық тәсіл;
жетілдірілген тәсіл.
Базалық көрсеткіштерге негізделген жеңілдетілген есептеу тәсіл бойынша операциондық тәуекелге
Базалық әдісті қолданатын банктер операциондық тәуекелге қатысты соңғы үш
КБК = ЖТ х α,
мұндағы КБК - базалық көрсеткіштері бойынша операциондық тәуекелдерге
ЖТ - соңғы үш жылдағы орташа жалпы табыс;
α = 15% - тұрақты пайыз.
Стандарттық тәсіл операциондық тәуекелдерге қатысты аударылатын резвертің сомасын есептеуде
Жалпы аударылатын резервтік капиталдың сомасы әрбір өндірістің желі
КСТ = ∑ (ЖТ 1-8 х β1-8),
мұндағы КСТ - стандартты әдіс бойынша капитал
ЖТ1-8 - әрбір өндірістің сегіз желісі бойынша соңғы үш
β1-8 – Базел комитетінің бекіткен тұрақты пайызы, ол талап
Базель келісіміне сәйкес операциондық тәуекелдерге қатысты талап етілетін резервтік
Кесте 13
Резервтік капитал көлемінің негізгі өндірістік желі бойынша түсетін жалпы
Өндірістік желілер β – коэффициенті, %-бен
Копоративтік тұлғаларды қаржыландыру 18
Сауда операциялары 18
Жеке тұлғалармен банктік операциялар 12
Коммерциялық (заңды тұлғалармен) банктік операциялар 15
Төлемдер мен есеп айырысулар 18
Агенттік (делдалдық) қызметтер, 15
Активтерді басқару қызметтері 12
Брокерлік қызмет көрсетулер 12
Ескертпе – Операциондық тәуекелге қатысты резерв мөлшерін есептеуге қосымша
Мұндай жіктелімді стандартты тәсілді пайдаланушы барлық коммерциялық банктер үшін
Жетілдірілген тәсілдер жоғарыда қарастырылған тәсілдердің кемшіліктерін қалыпқа келтіру мақсатында
Активтер мен пассивтерді басқаруда банктің нарықтық тәуекелдерін басқару аса
валюталық тәуекелдер, яғни валюталық бағамдардың өзгерістеріне туындайтын зияндар;
пайыздық тәуекелдер, яғни пайыздық мөлшерлемелердің қолайсыз өзгерісінен туындайтын зияндар;
баға тәуекелі, яғни нарықтағы корпоративтік бағалы қағаздардың бағамдарының қолайсыз
орналастырған жағдайда туындайды.
Мұндағы банктердің активі мен пассивін теңгерімді басқаруда ең маңыздысы
Spread – бұл банктің активтері мен пассивтері пайыздық мөлшерлемелер
Spread = iа -іп ,
мұндағы iа – табыс әкелетін активтер бойынша пайыз мөлшерлемесінің
іп - банктің міндеттемелері бойынша төленетін пайыз мөлшерлемесінің орташа
Сонымен қатар, спред арқылы бас банктен қарыз алған филиалдар
Пайыздық тәуекелді бағалаудың келесі тәсіліне GAP талдауы жатады.
GAP – үлгісінің формуласы төмендегідей:
GAP = RSA – RSL
мұндағы GAP - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтері
RSA - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтері.
RSL - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк пассивтері.
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтеріне мыналар жатады: қысқа
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк пассивтерге мыналар жатады: өзгермелі
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтер мен пассивтерді өзара
Мұндай жағдайда менеджерлер тұрақты пайыз мөлшерлемесімен берілетін ұзақ мерзімді
Бұл шаралар активтер мен пассивтер арасындағы теңгерімсіздікті қалыпқа келтіріп,
Бесінші топтағы мәселелер өтімділік және табыстылықты қамтамасыз етудің әдістемелік
Банктік тәжірибеде банктің активі және пассивін басқару бірқатар әдістер
Ең бастысы «қаражаттардың ортақ қоры» әдісі арқылы басқару. Бұл
Бұл әдістің кемшілігі мұнда активтердің санттары бойынша қаражаттарды бөлу
Келесісі «конверсиондық әдіс» бұл бос ақша қаражаттарын тарту көздерінің
Себебі аталған әдіске сәйкес әр түрлі көздерден тартылған қаражаттарды
Бұл әдістің басты артықшылығы, сондай-ақ банк табыстылығына қол жеткізу
Соңғы кездері коммерциялық банктердің активтері мен пассивтерін басқаруда бастысы
Бұл жерде табысты активтерді қайтарудың тәуекелмен байланыстылығын ескерсек, онда
Біздің ойымызша, тек активтер немесе пассивтер есебінен өтімділікті қолдап
Осы жерде банктердің балансының өтімділігін басқарудың қарапайым үлгісін жасау
Таза өтімді активтер
Сурет 9. Банк балансының өтімділігінің үлгісі
Бұл әдіс бойынша баланстың өтімділігін талдауда барлық активтерді екі
Бұл жерде банктің өтімді активтері мен тұрақсыз пассивтерін өзара
Сонымен қатар, біздің ойымызша бұл ұсынылып отырған «таза өтімді
Жалпы бүгінгі қазақстандық банктердің өтімділік мәселесі біздің ойымызша проблемалық
Отандық банктік тәжірибеде проблемалық несиелермен жұмыс бөлімі болғанымен жалпы
«Проблемалық активтерді басқару бөлімшесі» (ПАБК) бұл кез келген банктің
ПАББ-тің өзінің типтік міндеттеріне байланысты, оның атқаруға тиісті мынадай
бөлімшенің қарауында болатын проблемалық активтер бойынша қарыздарды қайтару жұмыстармен
өзге бөлімшелермен бірлесе отырып, проблемалық қарыздарды қайтаруға байланысты жұмыстарды
активтердің проблемалық топқа ауысу кезеңінен бастап, олардан нақты нәтиже
проблемалық активтермен жұмыс жасауға қатыстырылатын банктің құрылымдық бөлімшелерінің қызметіне
бөлімшенің қарауында есепке алынатын қарыздарды қайтаруға байланысты туындайтын зияндардың
Оның болуы мүмкін құрамын қарастырамыз.
1) Бөлімшенің жетекшісі – банктің жұмысында тәжірибесі көп,
2) Экономикалық білімі бар маман проблемалық активтерді есепке алып,
3) Бухгалтерлік білімі бар маман банктің бухгалтерлік есебін
4) Несие бойынша маман несиелеу тәжірибесін жетік білуге, банктің
5) Салық саласының маман тек қана банктік емес корпоративтік
6) Арбитраждық білімі бар заңгер банктің атынан арбитраждық сотта
7) Қауіпсіздік мәселелері бойынша маман банктің қауіпсіздік қызметі
Банк басқармасы
Сурет 10. Проблемалық активтерді басқару бөлімшесінің құрылымы және
8) Филиалдар бойынша маман банктің құрылымдық бөлімшелерінің экономикалық-қаржылық жағдайын
9) Техника саласының маманы есептеуіш техника, бағдарламалау және байланыс
Банктерде ПАББ жұмысының сызбасын әр түрлі жасауға болатыны белгілі.
Біздің ұсынуымызша ПАББ-нің типтік құрылымы және аталған бөлімшенің функциональдық
Қорыта айтқанда, кейбір банктер бастапқыда мұндай жаңа бөлімшенің басқару
Қазақстандық банктерінің активтерінің бүгінгі жағдайы немесе сапасы ПАББ сияқты
«БТА Банк» АҚ шығындарын талдау
«БТА Банк» АҚ шығындарын талдау кезінде банктің келесі шығындары
Шығындарды талдаудың негізгі бағыттары:
шығындардың барлық және олардың жекелеген түрлері мен олардың динамикасын
шығындарды құрылымдық талдау;
шығындардың жалпы деңгейін бағалау.
Шығындардың барлық және жекелеген түрлерінің көлемі туралы тек қана
Сондықтан шығындардың жеке түрлерінің өзгеріс заңдылықтарын бағалау үшін салысытрмалы
Кезең ішіндегі барлық шығындар немесе олардың жеке түрі
Активтер
(15)
Оның динамикасының негізінде белгілі бір шығындардың төмендеуі немесе өсуі
Шығындардың құрылымдық талдауы динамикасы мен өсу себептері ерекше мұқият
Сонымен қатар, құрылымдық талдау шығындарды сапалы талдау үшін жүзеге
Бұндай топтау шығындар өсуінің негізгі факторларын анықтау және олардың
Бұл кестеден біз шығындардың көбісі валюталық нарық пен құнды
Сонымен қатар пайданы табу үшін жұмыс қарқынын жақсарту керек,
Көріп отырғанымыздай пайыздарды төлеу бойынша шығындар да айтарлықтай жоғарлады,
2009 жылы табыстардың көлемі айтарлықтай өскендіктен, салықтар көлемі бойынша
Төленген пайыздар бойынша шығындар аздаған дәрежеде өсті, ал осы
Сонымен қатар, осы кезеңдегі шығындардың көп бөлігін валюталық нарық
Сонымен қатар, екі кезеңдегі амортизациялық шығындар айтарлдықтай төмендеді.
14 кестеден біз шығындардың көбісі валюталық нарық пен
Сонымен қатар пайданы табу үшін жұмыс қарқынын жақсарту керек,
Көріп отырғанымыздай пайыздарды төлеу бойынша шығындар да айтарлықтай жоғарлады,
2009 жылы табыстардың көлемі айтарлықтай өскендіктен, салықтар көлемі бойынша
Кесте 14
«БТА Банк» АҚ-ның 2009-2010жж. банк шығындарының динамикасы, млн
Шығындар 2009 2010 Ауытқуы
1. Банктің операционды және басқа да шығындары:
Барлығы 26 041 42 427 16 386
Оның ішінде:
Салықтар 1 047 1 569 522
Төленген пайыздар 8 730 13 575 4 845
Банктердің қызмет көрсеткені үшін және клиенттерге төленген комиссия 303
Негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар 1 029 892
Валюталық нарық пен құнды қағаздармен операциялар бойынша шығындар
10 395 20 969 10 574
Басқа да шығындар 4 537 7 933 3 396
2. Басқару аппаратына кеткен шығындар
Барлығы 4 388 6 930 2 542
Оның ішінде:
Еңбекақы төлеу қоры 4 000 6 000 2
Қызметтік іссапарлар бойынша шығындар 388 930 542
Басқа да шығындар
Төленген пайыздар бойынша шығындар аздаған дәрежеде өсті, ал осы
Сонымен қатар, осы кезеңдегі шығындардың көп бөлігін валюталық нарық
Сонымен қатар, екі кезеңдегі амортизациялық шығындар айтарлдықтай төмендеді.
Енді келесі кезеңді қарастырайық (15 кесте).
Кесте 15
«БТА Банк» АҚ-ның 2010-2011жж. банк шығындарының динамикасы, млн
Шығындар 2010 2011 Ауытқуы
1. Банктің операционды және басқа да шығындары:
Барлығы 42 427 67 448 25 021
Оның ішінде:
Салықтар 1 569 8 270 6701
Төленген пайыздар 13 575 15 961 2 386
Банктердің қызмет көрсеткені үшін және клиенттерге төленген комиссия 489
Негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар 892 688 -204
Валюталық нарық пен құнды қағаздармен операциялар бойынша шығындар
Басқа да шығындар 7 933 13 047 5 114
2. Басқару аппаратына кеткен шығындар
Барлығы 6 930 8 931 2 001
Оның ішінде:
Еңбекақы төлеу қоры 6 000 8 000 2
Қызметтік іссапарлар бойынша шығындар 930 931 1
Басқа да шығындар
Соңғы кезеңдегі шығындардың көп бөлігін салықтар мен басқа операционды
Сонымен екі кезеңдегі ауытқуларды салыстырсақ мынандай нәтижеге келеміз (16
Кесте 16
«БТА Банк» АҚ-ның 2009-2011жж. Ауытқулары, млн теғге
Шығындар 2009-2010 2010-2011
1 2 3
1. Банктің операционды және басқа да шығындары:
16 кестенің соңы
1 2 3
Барлығы 16 386 25 021
Оның ішінде:
Салықтар 522 6701
Төленген пайыздар 4 845 2 386
Банктердің қызмет көрсеткені үшін және клиенттерге төленген комиссия 186
Негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар -137 -204
Валюталық нарық пен құнды қағаздармен операциялар бойынша шығындар
Басқа да шығындар 3 396 5 114
2. Басқару аппаратына кеткен шығындар
Барлығы 2 542 2 001
Оның ішінде:
Еңбекақы төлеу қоры 2 000 2 000
Қызметтік іссапарлар бойынша шығындар 542 1
Басқа да шығындар
Соңғы кезеңдегі шығындардың көп бөлігін салықтар мен басқа операционды
Кесте 17
«БТА Банк» АҚ-ның 2009-2010жж. шығындардың құрылымы, %
Шығындар 2009 2010 Ауытқуы
1 2 3 4
1. Банктің операционды және басқа да шығындары:
Барлығы 4,2 4,25 0,05
Оның ішінде:
Салықтар 0,17 0,16 -0,01
Төленген пайыздар 1,4 2,2 0,8
Банктердің қызмет көрсеткені үшін және клиенттерге төленген комиссия 0,049
17 ктенің соңы
1 2 3 4
Негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар 0,17 0,09 -0,08
Валюталық нарық пен құнды қағаздармен операциялар бойынша шығындар
Басқа да шығындар 0,73 0,79 0,04
2. Басқару аппаратына кеткен шығындар
Барлығы 0,7 0,69 -0,01
Оның ішінде:
Еңбекақы төлеу қоры 0,65 0,6 -,05
Қызметтік іссапарлар бойынша шығындар 0,063 0,09 0,027
Басқа да шығындар
Ендігі кезекте «БТА Банк» АҚ-ның шығыстарын талдайчтын болсақ, оны
Кесте 18
2010-2011 жж. «БТА Банк» АҚ-ның шығыстарын ауытқулары, %
Шығындар 2010 2011 Ауытқуы
1. Банктің операционды және басқа да шығындары:
Барлығы 4,25 4,49 0,24
Оның ішінде:
Салықтар 0,16 0,55 0,39
Төленген пайыздар 2,2 1,06 -1,14
Банктердің қызмет көрсеткені үшін және клиенттерге төленген комиссия 0,049
Негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар 0,09 0,05 -0,04
Валюталық нарық пен құнды қағаздармен операциялар бойынша шығындар
Басқа да шығындар 0,79 0,87 0,08
2. Басқару аппаратына кеткен шығындар
Барлығы 0,69 0,59 -0,1
Оның ішінде:
Еңбекақы төлеу қоры 0,6 0,5 -0,1
Қызметтік іссапарлар бойынша шығындар 0,09 0,06 -0,03
Басқа да шығындар
Сонымен, банк шығындарының негізгі бөлігі – бұл негізгі қызметпен
«БТА Банк» АҚ банк операцияларының табыстылығын басқа банктермен салыстырмалы
«БТА Банк» АҚ операцияларының табыстылығының деңгейін анықтау үшін оны
«БТА Банк» АҚ-ның үш жыл мерзіміндегі табыстарын қарастырайық (19
Кесте 19
2009-2011жж. «БТА Банк» АҚ-ның табыстары, млн теңге
КЕЗЕҢДЕР
2009 2010 2011
Пайыздық табыс (+) 1826 3038 6822
Пайыздық шығын (-) 750 1418 3807
Пайыздық маржа 1078 1620 3015
Пайыздық емес табыс (+) 127 2459 4259
Пайыздық емес шығын (-)
1220
1955
3975
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) -1093
Салықтар (-) 27 19 44
Таза табыс 421 486 328
Үш кезең аралығын салыстырғанда пайыздық табыстар айтарлықтай өсті. Енді
АҚ «Нұрбанк» табыстары да пайыздық қызметтен алынған пайда есебінен
Кесте 20
2009-2011 жж. «Нұрбанк» АҚ табыстары, млрд теңге
КЕЗЕҢДЕР
2009 2010 2011
1 2 3 4
Пайыздық табыс (+) 8830 10444 14444
20 кестенің соңы
1 2 3 4
Пайыздық шығын (-) 3594 6284 9284
Пайыздық маржа 5236 4160 5160
Пайыздық емес табыс (+) 595 419 1699
Пайыздық емес шығын (-) 2943 4352 5158
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) -2348
Салықтар (-) 286 167 267
Таза табыс 1969 2009 4284
2009 жылдың нәтижелері бойынша «БТА Банк» АҚ жиынтық активтер
Кесте 21
2009-2011 «БТА Банк» АҚ табыстары, млрд теңге
КЕЗЕҢДЕР
2009 2010 2011
Пайыздық табыс (+) 49 827 78 286 103 611
Пайыздық шығын (-) 24 867 45 699 62 845
Пайыздық маржа 24 960 32 587 40 766
Пайыздық емес табыс (+) 7 722 5 487 19
Пайыздық емес шығын (-) 14 222 18 894 22
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) 6
Салықтар (-) 1 047 1 569 8 270
Таза табыс 7 303 14 706 29 939
Қанша дегенмен «БТА Банк» АҚ банкінің табыстары анағұрлым жоғары
Енді 2009 жылғы банктердің табыстарын салыстырайық (22 кесте):
Кесте 22
2009ж. Қазақстан Республикасының Банктердің табыстарын салыстыру, млрд теңге
КЕЗЕҢДЕР
«БТА Банк» АҚ «ЦеснаБанк» «Нұрбанк»
1 2 3 4
Пайыздық табыс (+) 103 611 6822 14444
Пайыздық шығын (-) 62 845 3807 9284
22 кестенің соңы
1 2 3 4
Пайыздық маржа 40 766 3015 5160
Пайыздық емес табыс (+) 19 300 4259 1699
Пайыздық емес шығын (-) 22 411 3975 5158
Қарыздар бойынша мүмкін шығынға резервке бөлінген қаражат (-) 98
Салықтар (-) 8 270 44 267
Таза табыс 29 939 328 4284
2009 ылғы банктердің баланстарын салыстырайық (23 кесте):
Сонымен «БТА Банк» АҚ Қазақстандағы екінші деңгкйлі банктердің ішіндегі
Кесте 23
2009ж. Банктердің баланстарын салыстыру
«БТА Банк» АҚ «ЦеснаБанк» «Нұрбанк»
Активтер, млрд теңге 1 503 300 85816 160 112
Пайыздық маржа , млрд теңге 40 766 3015 5160
Пайыздық емес табыс, млрд теңге 19 300 4259 1699
Пайыздық емес шығын, млрд теңге 22 411 3975 5158
Пайыздық емес табыс алынған пайыздық шығын , млрд теңге
К1,% 2,7 3,5 3,2
К2, % 1,28 4,9 1,06
К3, % х 0,3 х
2008 жылы «Euromoney» журналы «БТА Банк» АҚ ТМД-ның ең
Екінші деңгейлі банктердің қызметінің қаржылық нәтижелерін талдаудың жетілдіру жолдары
Банк табыстары мен шығындарын талдау екінші деңгейлі банктің нәтижелерін
Өтімділік мәнін дұрыс ұғыну үшін банктің өзінің қысқа мерзімді
жалпы экономикадағы дағдарыс жағдайы;
үкімет пен Орталық банктің қатаң монетарлық және несиелік саясаттың
резерв қорларына міндетті талаптар нормаларын жоғарлату,
коммерциялық банктің жарғылық капиталының минималды резервтерін жүйелі түрде жоғарлату;
мемлекетте қазынаны және бюджеттік банкті құру;
жаңашыл жағдайларды жұмыс істеу үшін жоғары мамандырылған кадрлардың жетіспеушілігінің
Банк өтімділігін бағалау жүйесі:
төменгі:
басшылар өтімділік жүйе аспектісін жетік меңгерді;
басшылар нарық жағдайының өзгерісіне дұрыс икемделіп болжай алады;
өтімділік бойынша позиция жағымды, ал банктің пайда мен капиталына
қаржылардың еткілікті көздері болады, қаржылық институттардың бәсекелестерімен салыстырғанда қол
қаржылық қаражат көздері жақсы диверсификацияланған;
өтімділік тәуекелін басқару әдістері мен процедуралары іскерлі және ұзақ
басқарушылық ақпарат уақытылы, толық және сенімді;
төтенше жағдайлар пайда болғанда жоспарлар түбегейлі қарастырылады және тиімді.
бірқалыпты:
басшылар өтімділік тәуекелінің басты аспектілерін жеткілікті деңгейде біледі;
басшылар нарық жағдайының өзгерісіне жеткілікті дәрежеде икемденеді;
банк нарық жағдайының жағымсыз өзгерістігі қаржыландыру мәселесіне ұмтылмайды, пайда
жарамды жағдайларда өтімділікпен қамтамасыз ету үшін қаржылардың еткілігінде көздерінің
Жоғарғы:
басшылар өтімділік тәуекелінің басты аспектілерін мүлдем білмейді немесе көңіл
басшылар нарық жағдайының өзгерісін болжай алмайды және оларға бейімделе
банктің қардыландыру көздеріне қол жеткізу тұстарына нарық жағдайының жағымсыз
бар қаржыландыру көздері нмесе қоржын құрамы шығындар жоспарында тиімді
Өтімділікті талдау кезінде алдымен екінші деңгейлі коммерциялық банктер үшін
К өтімділік = өтімді активтер
міндеттемелер
(16)
К ағым өтімділік = Банктің өтімді активтер сомасы
Талап етілгенге дейінгі шоттар бойынша міндеттемелер
(17)
Банктің жағдайын объективті бағалау үшін басқа да көптеген коэффициенттер
К лездік өтімділік = Банктің жоғары өтімді активтер сомасы
Талап еткенге дейінгі міндеттемелер
(18)
К ұ.м. өт =
Банктің бір жылдан жғары ссудалар
Банктің өзіндік капиталы + 1 жылдан жоғары
депозиттер, алынған несиелер,
қарыздық міндеттемелер
(19)
Бұл коэффииценттер клиент пен банкке тапсырылған қаражаттардың қамтамасыз етілуін
К өт гепер = өтімді активтер + қаралған капитал
Банктің сатылы міндеттері
(20)
Банктің өтімділікті талдауы келесілерге байланысты болады:
банк қызмет ететін нарықтың конъюктурасы;
банктің типіне немесе түріне;
банкпен орындалатын операциялардың мазмұнына, тізіміне.
Қаржылық нәтижелер бойынша банктік қызметті талдаудың мақсаты банк пайдалылығының
Барлық өндірістік табыстар мен шығындар банктің нәтижелі шоттары бойынша
Қорытынды
Осы жылдың шілдесіне дейін Ұлттық банкминималды қор талаптары механизіміне
Сонымен қатар, сол пресс-конференцияда Қазақстан Ұлттық Банкі депозиттерге кепілдік
Қазіргі уақытта депозиттерге кепілдік беру мемлекеттік қордың екінші деңгейлі
Сонымен, екінші деңгейлі банктердің қаржылық нәтижелерін талдауды әлі де
Мысалы қазіргі уақытта қаржылық бақылау агенттігі көптеген банктер кепілсіз
Қорытынды
Банктің орындайтын операцияларының экономикалық мазмұны мен көлемі – банкті
Банктердің ақша қаражаттарын оларды табысты орналастыру мақсатынада салымдарға тартады.
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір
Банк табыстары мен баланс активінің құрылым динамикасын бірдей талдай
Қазіргі уақытқа дейін екінші деңгейлі банктердің қаржылық жағдайын бағалау
Осы дипломдық жұмыста екінші деңгейлі банктердің қалыптасуы мен таратылуы,
Сонымен қатар, дипломдық жұмыста екінші деңгейлі банктердің табыстары мен
Таңдалған тақырыптың маңыздылығын ескере отырып банктің табыстары мен шығындарының
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Назарбаев.Н.А. Қазақстан-2030, 11 қазан 1998 жыл.
Умарова К.А. «Ақша несие банктер» Қарағанды 2007 жыл, б.
Лаврушин О. И Банковское дело. - М.:
Қазақстан Ұлттық банкінің статитикалық бюлеттені 2007, № 12
Жуков Е. Ф. Банки и банковские операции. – СПб.:
Абдрахманова Қ.Ғ. «Ақша несие банктер» Қарағанды – 2007 ж,
Лаврушин О. И. Банковское дело: Учебник. – М.: Финансы
Сейткасимов Г.С. Банковское дело. Под ред. д.э.н. Г.С. Сейткасимова
Саниев М.С. «Ақша несие банктер» Алматы; Экономика және статистика
Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктер операциялары», 2002 жыл, 112б
Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие»: Алматы, 2004жыл.
Калиева Г.Г. Коммерческие банки в Республики Казахстан. Алматы:
Мадиярова Д.М. Основы современного банковского дела. Алматы, 1997, 151б
Стабилизатор экономики // Банки Казахстана, 2005, № 6.-
Гусева А. Е. Система защиты банковских депозитов // Банковское
К вопросу о государственном фонде страхования депозитов // Карты
Буклемишев О. Л. «Чулок» непобедим или причуды депозитной политики
Қазақстан Ұлттық банкінің статитикалық бюлеттені бойынша құрастырылған. www.nationalbank.kz
Кабашев С.С. «Депозитная составляющая оценки кредитного развития бакновского сектора
Кацеленбаум З. С. К вопросу о сущности банковского депозита
«Тұран Әлем банкінің» сайтынан алынған мәліметттер.
Воронин Д. Страхование депозитов – экономический и социальный стабилизатор
Қазақстан Республикасында халықтар салымдарын міндетті ұжымдық сақтандыру ережесі 05.11.1999
8
Қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару әдістері
Бір қарыз алушыға шектеу қою
Мәмілені құрылымдау және қаржыландыру шартын анықтау
Мүдделердің қақтығысын жоққа шығару
Қарызды синдинцирлеу
Қарыз алушының тәуекелін сақтандыру
Міндеттемені қамтамасыз ету
Тұрақсыз пассивтер
Тұрақты пассивтер
Өтімді активтер
Өтімсіз активтер
Басқарма Төрағасы
Жектекшілік жасайтын -Басқарма төрағасының орынбасары
Несиелік комитет
Проблемалық активтер комитеті
Талдау бөлімшесі
Проблемалық активтер бойынша үнемі болатын жиналыстар
Несиелік бөлімше
Экономикалық бөлім
Проблемалық активтер бөлімшесінің жетекшісі
Жобалық қаржыландыру бөлімшесі
Ішкі аудит бөлімшесі
Бухгалтерлік есеп бөлімшесі
Банктің филиалдары
Тәуекелдер бөлімшесі
Заң бөлімшесі
Қауіпсіздік бөлімшесі
Қазынашылық