ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
Т а р а у I 3
1.1. Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы 3
1.2 Аудиттің түрлері мен нұсқаларын жіктеу 6
Т а р а у II 8
2.1. Төлеу циклінің және ақша қозғалысының аудиті 8
2.2. Кассалық операцияларды тексеру 11
2.3. Банк операцияларының аудиті 15
ҚОРЫТЫНДЫ 19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 21
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастың дамуы шаруашылық әдістерін және
Нарық жағдайына бейімделудің қиындығына қарамастан, елде ғылыми-техникалық саясат,
Бухгалтерлік есепті реформалау және аудитті ұйымдастырудың озық тәжірибесі
Сонымен бірге ақпаратты жасаушымар мен пайдаланушылар арасындағы мүдделердің
Қазақстан Республикасында индустриясы дамыған елдердің озық тәжірибесіне сәйкес
Бизнестің кәсіби аудит проблемасын зерттеудің көкейтестілігі мүмкіндігінше аз
Бизнестің тиімділігін талдау мен кәсіби аудиттің жеткілікті дәрежеде
Т а р а у I
1.1. Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы
Ел Президентінің Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030»
Қазақстан Республикасында радикалдық реформалардың стратегиялық курсы нарықтың рөлі
Қазақстандық экономиканы сэтті функциялау үшін оны ұйымдастырудың озық
ҚР «Бухгалтерлік есеп
¥лттық экономиканы реформалау бойынша тубегейлі про-цестер шаруашылық қызметті
Әміршіл-экімшілік жуйеде төменгі басқару буынының жоға-рыға
Кэсіби аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы - бүл
Нарықтық экономикаға етпелі кезеңде шаруашылық жүр-гізуші субъектілер қызметін
Қаржылық-шаруашылық бақылау жүйесін түбегейлі қайта өзгерту, енгізу және
1. Меншік түрлері және қаржы көздері
2. Бақылау субъектілерін мемлекеттік, қоғамдық, аудиторлық
3. Бақылау мәселелерін шектеу, оның ішінде бюджеттің кірісі
4. Мемлекеттік, жергілікті,
Аудит тарихы көрсеткендей,
Америкалық бухгалтерлер ассоциациясының зерттеуіне сэй-кес аудитке қажеттілік мына
ақпарат жасаушылардың (әкімшілікпен) және пайдалану-шылардың (акцияны иеленушілер, кредит
объективті емес акпараттарға негізделген шаруашылық шешімдерді қабылдау жағымсыз
алынған ақпараттың шындыққа жанасымдылығын багалау немесе тексеру үшін
ақпаратты пайдаланушынын оның сапасын тікелей бағалау үшін уақыты
1.2 Аудиттің түрлері мен нұсқаларын жіктеу
АҚШ, Жапония, Ұлыбритания, Германия және Франция сияқты нарыктық
Аудиторлық кеңес беру қызметінің әлемдік нарығы үлкен өзгерістерге
Экономикалық эдебиеттерде аудиттің түрлері мен нұсқа-ларын жіктеудің эр
а) аудитті дамытудың
э) кұкықтық негізде: міндетті, бастамашыл (ерікті), келісуші (мақүлдаушы),
б) қолданылу салаларымен: жалпы, банктік, сақтандырушы,
в) толықтығы: кешенді (жалпы,
г) әдістемелік тэсілдемемен: есепшіліктік (счетоводческий), тестілік,
Т а р а у II
2.1. Төлеу циклінің және ақша қозғалысының аудиті
Транзиттік экономика жағдайында фукционалды аудиттің өте өзекті бағыты
Ақшалай және кассалық-банктік операцияларды жүргізу заңнамалық, жалпы мемлекеттік,
Дегенмен жалпы аудитте ақшалай операцияларды тексеру мен ревизиялау
Ақшалай ағымның төлем мен қозғалысы
касса-банк операцияларын атқаратын қызметкерлердің сандық және сапалық күрамы;
касса-банк құжаттарын жасап, өңдейтін адамдар үшін есеп пен
бұл жүмыс учаскесінің қызметкерлері кімге есеп береді; касса-банк
кәсіпорында кассадағы ақшаның бар-жоғын кенеттен тексеруді жүйелі жүргізуге
бүл бұйрық орындала ма, кассаны кенеттен тексеру, актілері
аналитикалық және синтетикалық есеп, шаруашылық-ішілік бақылау мен ақшалай
Осыларға сүйене келіп, 10.2.-кестеде ақша мен олардың баламаларының
Ақшалай қаражатпен, эсіресе оның жылжымалы бөлігі қолма-қол ақшамен
Іс-тэжірибеде кездесетін, жасалу тэсілдері бойынша касса-банк операцияларының атқарылуы
1. Ресімделген қүжаттармен және қолхаттармен жасырылған
ұрлау.
2. Банктен, эртурлі тұлғалар мен ұйымдардан
3. Кассадағы акшаны есептен шығару; бір
есептемеу.
4. Ақшаның жалған
Ақша төлем мен акша козғалысы циклінін функционалды аудитінің
Аудит процедуралары Акпарат көздері, бағалаудың
1 2
тын (кассир, бухгалтер жане т.б.) кызметкерлер
үшін әдістемелік, нормативті және
3. Операцияларды кұжаттык ресім-деу мен
4. Акша козғалысы жөніндегі опера-цияларды көрсетудің
операцияларды, акшаны,
6. Акшаның сакталуы мен максатты пайдаланылуын тексеру
7. Касса-банк операцияларын
8. Банк операциялырын, кұжаттардың түгелдігі мен аныктығын тексеру
9. Акшаны есептен шығару, кассалық және
рысудың аккредитивтік және чектік түрлерінің, күрылымдык бөлімшенің ағымдағы
11. Жол-жөнекей ақша сомасының шынайылығы, өнімді және баска
12. Баланс көрсеткіштерінң Бас кітап мэліметтерінің сэйкестігін тексеру
13. Акша козғалысының синтетика-лық және аналитикалық есебін жүр-гізу
14. Қыска мерзімді инвестициялар бойынша операциялардың дүрыс-тыгын тексеру
5. Әр түрлі
6. Контрагенттермен дайын
Мұндай бүрмалаулар мен теріс пайдаланулар кассирді дүрыс іріктемеу,
Төлем циклінің функционалды аудитінің күрделі учаскеле-рінің бірі кассалық
2.2. Кассалық операцияларды тексеру
Кассада сакталатын ақша 451 «Ұлттық вадюта түрінде кассадағы
Кассалық операцияларды аудиторлық тексеру бағдарламасы
Аудит процедуралары АкІІарат көздері
1 . Акша мен кассадағы бас-ка кұндылықтардың бар-жогы
2. Кассалық операцияларды кұжаттык ресімдеудің дұ-рыстығын тексеру
3. Қолма-кол акшаны кіріс-ке алудың мерзімділігі мен толықтығының
4. Акшаны шығыска есеп-тен шығарудың дұрысты-гын тексеру
5. Бухгалтерлік есептегі шот-тарда операцияларды көр-сетудің дұрыстыгын тексеру
6. Кассалық операциялар аудитінің корытындылары бойьшша тұжырымдар мен
Кэсіпорынның кассадағы ақша қозғалысын ішкі бақылаудың болмауы немесе
• кассадағы ақшаны толықтай парақтап
• кэсіпорында тексерудің мерзімділігін белгілейтін
• кассаға ревизияны
• кэсіпорын басшысы өкімінде көрсетілмеген
• кассир ауысқанда (жұмыстан шыққанда)
• штатта кассирдің болмауы, бүл
• кассирмен толық
• мүндай процедура ол үшін
Касса мен кассалық операциялардың аудиті негізінде үш бағыт
Жалпы алғанда касса мен кассалық операцияларды тексер-генде келесі
1. Кассаны түгендеу аудитордың тексеру орнына келгенінде бірден
Кассаны кенеттен тексеру актілері бар ма және олардың
2. Кассаға тексеруді жүзеге асырғанда, аудитор
3. Кассаны тексеру мүмкін болмағанда немесе
4. Кассир түгендеу
5. Касса есебіне бас бухгалтер қол
6. Кассадағы бар ақшаны жекелеген түрде
7. Мұндай міндетті процедура кассада сақталатын
жолақы билеттері, толенген авиабилеттер, төленген бірақ элі демалыс
8. Ақша мен кундылықтар екі мэрте
9. Ақшалай қүжаттар аудитінде мыналарды тексеру
10. Түгендеу жүргізу кезеңінде
ІІ.Тиісті тәртіппен ресімделмеген кассалық шығыс ордер-лері мен ведомостері,
12. Ақша мен құндылықтарды санау аякталган соң алынған
ІЗ.Ақшалай қаражатты тексеру жасайтын аудитор бір мез-гілде касса
14. Іс жүзіиде ақшаның
15. Кем шығу табылган жағдайда
Ақша жалған қүжатсыз тікелей үрлау ісі кассаны тексергенде
2.3. Банк операцияларының аудиті
Ақшалай қаражат аудитінде банктік операцияларын тексеру-ге көп назар
Банктік операциялары аудитінің бағдарламасы
Аудит процедуралары Акпарат кездері
1 2
1 . Кэсіпорынның банктегі есептік, ағым-дағы, валюталық және
2. Банктегі акша шоттарындағы опера-циялардың зандылығын, аныктығын және
3. Шотка түскен акшаны кіріске алу-дың дұрыстығын, уактылыгын
4. Үсынылған шоттарға төленген кар-жының дұрыстығын, толықтыгын және
5. Бюджетке салық және бюджеттен тыс корларга міндетті
6. Банктен алынған және кассаға кіріске алынган, сондай-ак
7.. Кәсіпорынның төлем кабілеттілігін және эр түрлі кредиторлармен,
8. Кэсіпорындармен эрбір колма-кол акшасыз есептесу бойынша шарттык
9. Құжаттар мен жазбаларда көрсетіл-ген акшаның бар екендігі
10. Банк операциялары бойынша шот корреспонденцияларының дұрысты-гын тексеру
Агымдағы (есептік) шоттагы операциялардың
1. Ағымдағы шот ашылған банк мекемесі.
2. Соманың банк көшірмелері бойынша, оларға
3. Көшірмелерге тіркелген
4. Банкке тапсырылған қолма-қол ақшаның және
5. Ақшалай қаражатты акцептелген төлем тапсырмаларымен
6. Теңгені конвертациялауға
7. Бухгалтерлік өткізбе желілердің (проводкалардың) банк-тік
есеп бойынша өндіріс шығынына (есеп айырысу шоттарын жолай
8. Банк көшірмелерінің және парақтық нөмірленуі мен шоттағы
Банк көшірмелерін тексеру банк құжаттарының мэнділігі бойынша зерттеп
Аудитор жабдықтаушыға борышты өтеу үшін ақша аударудың каншалықты
Валюталъщ шоттагы операциялар аудитінде төменде келтірілген ерекше жағдайлармен
1. Валюталық шот ашылған банк мекемесін.
2. Банк көшірмелері бойынша оларға тіркелген
3. Сыртқы экономикалық істердегі есеп айырысу
4. Валюталық шотты ашқаны
5. Валютаны сату мен
6. Есепте бағамдық
7. Бухгалтерлік өткізбелерді
8. Резидент болып саналатын ұйым-экспортерлердің валю-талық
9. Экспортерлерде ҚР Ұлттық банкінің рүқсатынсыз
10. Экспортерлердің өзіндік валюталық түсімін қолданудың дұрыстығы,
И.Түсетін тауарлардың (материалдардың^ жартылай өнім-дердің, жабдықтардың және т.б.)
12. Тауар алмастыру операцияларын (бартерлік мэміле) жасағанда, қаржылық
ҚОРЫТЫНДЫ
Өнеркәсібі дамыған батыс елдерінің халықаралық іс-тәжірибесі экономиканың тепе-тендігін
Әкімшіл-әміршіл жүйеден экономиканы басқарудың нарықтық тетіктеріне көшу бизнестің
Ғылыми-техникалық прогресс жетістіктерін кеңінен енгізу, есеп, қаржылық бақылау
Сонымен қатар, көптеген шаруашылық жүргізуші субъектілерді басқару органдары
Өтпелі кезеңнің қиындықтары, әлемдік және аймақтық дағдарыстар, өнімге
Белгіленген мақсатқа жету - бизнестің тиімділігін арттыру -транзиттік
Нарықтық экономикасы бар жетекші елдердің озық халықаралық іс-тәжірибесінің
ұлттық экономиканы басқарудағы нарықтық механизмнің тәсілдерін, тетіктерін және
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазакстан Республикасының Конституциясы.
2. Қазакстан
3. Қазакстан Республикасының
4. Қазакстан Республикасының Әкімшілік-құкык
5. Қазақстан Республикасының «Салықтар
6. Нормативті-кұқыктык
7. Қазақстан Республикасының Бюджет
8. Бухгалтерлік есеп пен
9. Қаржылық есеп берудің
10. Қазакстан Республикасының 1998-2000 жылдарға арналган
11. Аудиторлық іс-кызмет
12. Мемлекеттік және кадагалаушы міндетті іс-кызмет
13. Акционерлік когамдар
14. Бухгалтерлік
15. Қазакстан аудиттің
16. Шетелдік инвестициялар
17. Банкроттык жайында Қазакстан
1