Мазмұны
КІРІСПЕ .....3
1 САҚТАУ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАРЫ.........6
1.1 Сақтау шартының ұғымы және шарт жасасу тәртібі ..............................6
1.2 Сақтау шартының елеулі жағдайлары ....15
1.3 Сақтау шартының мазмұны мен оның жарамдылығын қамтамасыз
1.4 Сақтау шартын өзгерту және бұзу ..25
2 САҚТАУ ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕЛЕГЕН ТҮРЛЕРІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕЛУІ ..31
2.1 Ломбардта және құндылықтарды банкте сақтаудың ұғымы, құқықтық реттелуі..................................................................................................................31
2.2 Көлiк ұйымдарының сақтау камераларында және ұйымдардың киiмiлгiштерiнде, қонақүйде
2.3 Даулы заттарды сақтау (секвестр) ұғымы ..42
2.4 Тауар қоймасында сақтадың түсінігі мен жалпы жағдайлары..................43
ҚОРЫТЫНДЫ............................................................................................................48
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ...............................................................50
КІРІСПЕ
Сақтау шарты қоғам және шаруашылық өмірінің көптеген аумағында қолданылатын
Шарт – көп уақыттан бері келе жатқан құқық нысаны.
Уақыттың өтуіне сәйкес шартқа қатысушылардың құрамы өсе түсті. Жеке
Кез-келген азаматтық құқық субъектісінің коммерциялық жоспарын жарыққа шығару, ол
Сонымен қатар, заңды, сауатты жасалған сақтау шарты –
Ал, алдын-ала болжаусыз жасалған шарттың нәтижесінде азаматтық айналымға қатысушылар
Бұл дипломдық жұмыстағы көзделген басты мақсат сақтау шарты туралы
Дипломдық жұмыс екі тараудан тұрады.
Бірінші тарауда – сақтау шартының жалпы жағдайлары, соның ішінде:
Сақтау шартын құрастырудың негізгі заңнамалық қайнар көздері Қазақстан Республикасының
Азаматтық Кодекстің Ерекше бөлімінде сақтау шартын құқықтық реттеуге арналған
Сонымен қатар сақтау шартының пайда болып, даму сатысындағы жетістіктер,
Субьектілердің санасында шарт жөнінде дәйекті, сапалы, дұрыс ұғымды қалыптастыру
Кез-келген білімді адамның, әсіресе мемлекеттік тілде өзінің азаматтық құқығын
Келешек өсіп келе жатқан ұрпак тек нақты мәселелерді шешетін
1 ШАРТ ТҮРЛЕРІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМЫ
Шарт дегеніміз екі немесе одан көп субъектілердің азаматтық құқықтар
Кейбір мүліктік емес жеке құқықтық қатынастар жасалуының негізі шарт
Азаматтық -құқықтық шарттар мына түрлерге бөлінеді:
Нақты және консенсуалдық шарттар.
Ақылы және ақысыз шарттар.
Қарапайым және күрделі шарттар.
Бір типті және аралас шарттар.
Негізгі және алдын ала шарттар.
Еркін және міндетті шарттар.
Өзара келісілген шарттар және қосылу шарттары.
Өз қатысушыларының пайдасына жасалған шарттар және
үшінші тұлғалардың пайдасына жасалған шарттар.
Ауызша және жазбаша шарттар.
Шарттарды топтастыру әртүрлі негізде жүргізіледі. Міндеттемелер туралы мәселені қарастырғанда
Нақты және консенсуалды шарттар. Егер, заң актілеріне сәйкес шарт
393-баптың 2-тармағында нақты шарттың жасалу кезі туралы сөз болады.
Шарттың консенсуалдық немесе нақты сипаты, әдетте, шарттың анықтамасының өзінде
Нақты шарттарда тараптардың міндеттері басқаша анықталады. Мысалы, сақтау шарты
затын сақтауға міндетті, тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы өзіне сеніп
Ақылы және ақысыз шарттар. Шарт бойынша тараптар өз міндеттемелерін
Ақылы және ақысыз шарттар арасындағы айырмашылық-шарт бойынша өз міндеттерін
Шарттьң көпшілігі ақылы. Азаматтық Кодексте бекімін тапқан ақысыз шарттардың
Кейбір шарттар заң бойынша ақылы да , ақысыз да
Азаматтық айналымда ақысыз шарттардың бар болуы елімізде қалыптасып келе
Қарапайым және күрделі шарттар тараптардың құқықтары мен міндеттерінің бөліну
Бір типті және аралас шарттар. Бір типті шарттар сан
Нарықтық экономикаға көшу жағдайында әртүрлі жаңа қатынастар туындауда, оларды
Тараптардың аралас шарт бойынша қатынастарына, егер тараптардың келісімімен немесе
Негізгі және алдын ала шарттар. Мүлікті беруге, жұмыс орындауға
Алдын ала шарттардың мысалы ретінде жүк тасымалын ұйымдастыру туралы
Алдын ала шартқа жекешелендіру туралы Жарлықта көзделген сауда нәтижелері
Алдын ала шарт пен негізгі шарттың ұқсастығы- олардың екеуінін
Бірақ, егер заңнамада негізгі шарт формасы анықталмаған болса (мысалы,
Алдын ала шартта, тым болмаса, негізгі шарттың нысанын, сондай-ақ
Мұндай мерзімнің маңыздылығы сонда, егер негізгі шарт мерзім өткенше
Еркін және міндетті шарттар. Жасалуы түгелдей тараптардың қалауына байланысты
Нарықтық экономика жағдайында шарттардың басым көпшілігі
еркін жасалады. Дегенмен, шарттардың кейбір түрлері міндетті шарттар
(мысалы,мемлекеттік кәсіпорын мемлекеттік тапсырыс негізінде
жасалатын шарт).Міндетті шарттар арасында жария шарттардын, орны бөлекше.
Коммерциялық ұйыммен жасалған және қызметінің сипатына қарай оған өтінішпен
Өзара келісілген шарттар және қосылу шарттары.
Өзара келісілген шарт жасасқанда онын, ережелерін тараптардың екеуі анықтайды.
Қосылу шарты өзінің жасалу процедурасы жағынан басқа шарттардан өзгеше.
Қосылу шарты экономиканын, әртүрлі салаларына таралды. Оның мысалы ретінде
Көптеген жария шарттар, бір жағынан қосылу шарттары болып табылады.
Ауызша және жазбаша шарттар.
Шарттар ауызша немесе жауоаша нысанда жасалады (жай немесе нотариалдық).
Жетон, билет немесе әдеттегідей қабылданған өзге де растайтын белгілер
Шарт жасасу тәртібі Қазақстан
Тараптар өзара келісіп, шарт жасасуы үшін олардың біреуі шарт
Шарт жасасу екі кезеңнен тұрады. Шарт жасасуға ұсыныс (оферта)
Азаматтық Кодекстің 395-бабына сәйкес офертада бірнеше нысандар болуға тиіс
ол анық және тұлғаның шарт жасасуға аса ниеттілігін білдіруге
мүмкіндігінше толық, яғни
барлығын қамтуға;
белгілі бір тұлғаның атына бағытталған болуы тиіс[5];
Егер ұсыныс жалпылама жасалса (мысалы, азамат «Талдықорған» газетінде телевизорын
Шарт жасасу қандай да бір тараптың міндеті емес, офертаны
Азаматтық Кодекстің 395-бабы «оференттің байланыстылығы» ұғымын енгізеді. Бұл шарт
«Оференттің байланыстылығы» ұғымынан «офертаның қайталап алынбайтындығы» ұғымы туындайды. Оферент
Сонымен қатар, офертаның қайтарып алынбайтындығы туралы ереже диспозитивтік болып
Азаматтық Кодекстің 395-бабының 4-тармағында оферта емес, тек офертаға шақыру
Жария офертаны өзінің қызметінің сипаты жағынан мүмкіндігінше көп адамға
Тауар жаймада жоқ болса, сатушы оны витринадан алып сатуға
одан тұлғаның шарттық қатынастарға баруға ерікті
сезілуі тиіс;
ол шарттың барлық елеулі ережелерін қамтуы тиіс;
тұлғаның шарттық қатынастарға еркімен баруы бұл ұсынысқа
үн қатқандарының барлығына қатысты болады.
Сонымен, егер дүкен қандай да бір тауардың бар екендігі
Акцептанттың өзінің офертамен толық және сөзсіз келісетіндігін білдірген жауабы
Бұрынғы заңнамада үндемейтін акцепт арқылы шарт жасасуға жол берілген
Мысалы, банктердің корреспонденттік есепшоттары бойынша есеп-қисап операцияларын электрондық хабарламалар
Азаматтық Кодекстің 396-бабының 3-тармағына сәйкес акцепт ауызша немесе жазбаша
Оферта сияқты акцепт те, ол оферентке барып жеткенше қайтарып
Оферент акцептті алганнан кейін шарт жасалған болып саналады, оны
Шарт жасасу тәртібі. Шарт жасау ұсынысы сол жерде бар
Жазбаша офертада акцепт үшін мерзім көрсетілмесе шарт жасалған болып
Оферент, жауап ала алмағандықтан, басқа адаммен шарт жасасуы мүмкін.
Шарт жасасу процедурасы екінші тараптың (акцептанттың) ұсынысты оферент белгілеген
Шарт жасасатын жер. Егер шартта оны жасасатын жер көрсетілмесе,
Шарт дегеніміз екі немесе бірнеше субъектінің келісімі, екі немесе
Ережелердің елеулі болып табылатын мына топтарын бөліп айтуға болады,
1) шарттың нысаны . Шарт нысаны анъқталмайынша бірде-бір шарт
Егер тараптар белгілі бір нысанда шарт жасауға уағдаласса,заң бойынша
2) шарттъң бағасы;
Шарттың орындалуы тараптардың келісімімен белгіленген баға бойынша төленеді. Заң
Ақылы шартта баға көзделмеген және шарт ережелерін негізге ала
3. шарттың мерзімі;
Егер зандарда немесе шартта шарттың қолданылу мерзімі көзделсе осы
4.тараптардъң құқықтары мен міндеттері;
Тараптардың қүқықтары мен міндеттері шартта өзгеше көзделмесе заң бойынша
5.заңнамада елеулі деп танылган ережелер, мысалы, брокер- диллер
а) шарт нысаны: Номиналдық
б) тараптардың, оның ішінде брокер - диллерлердің, клиенттердің есепшоты
в) брокер-диллердің қызметіне ақы төлеудің мөлшері мен тәртібі;
г) брокер-диллердің клиент алдында есеп
д) тараптардың шарт ережесін бұзғандық үшін жауаптылығы;
е) бағалы қағаздар бойынша табыс алудың ,
6. шарттардың осы түрі үшін қажетті ережелер;
7. тараптардың біреуінің талабы бойынша оған қатысты келісім болуға
Елеуліден басқа шартардың дағдылы және кездейсоқ ережелерін бөліп алуға
Шарттың құрылымы
Шарт жасасу үшін оның төменде көрсетілген құрылымын білу өте
Шарт құрылымы
Премабула
Шарттъң заты (мәні).
Тараптардың құқықтары мен міндеттері.
Орындау мерзімі.
Төлемдер мерзімі және баға жөніндегі жағдайлар.
Үшінші тұлғаның қатыспайтындыгы жөніндегі көрсетпелер.
Саны және сапасы.
Тауарды орау және маркерлеу.
Сапаның сақтандырылуы және кепілдігі.
.Тараптардың жауаптылығы.
Форс-мажорлық жағдайлар.
Шартқа өзгертулер мен толықтырулар енгізу.
Шарттьң бұзылуы
Кіріспе бөлім. Қызметтік қатынастардың тәрбиелік және әдет-ғұрыптық негізіне
Кіріспе бөлімде шартқа қатысушы субъектілер анықталады. Бұл жерде
Шарт жасаушы тұлғалардың қызметтік мәртебесі мен құзыретіне
Ұйымдар, кәсіпорындар және қоғам жетекшілері шартқа жарғы негізіне
Осымен қатар, шарттық қатынасқа түсуші тараптар, жасалынатын шарттың
Шарттың мазмұндамалық бөлімі
Бұл шарттың ең негізгі бөлімі болып табылады. Мазмұндама
құрылымы шарттың түрімен нақты жағдайларына байланысты
шарттың мазмұны дұрыс болу үшін,барлық қосымшалардың (жұмыс жоспары,мүліктер тізбесі,құралдар,графиктер,
шарт мәтіні нақты жағдайлардан тұру керек ,сондықтан
Осындай сөздер шартта күрделі түсініспеушілікті тудыруы мүмкін. Өзге
шартта қолданылатын терминдер, соның ішінде арнайы сипаттағы
шартта шарт талаптарын бұзушыға қолданылатын
түсініспеушіліктерді болдырмау үшін шартта орындалатын жұмыстың жолы мен
Шарттың мазмұндамалық бөлімінің «Есеп айырысу тәртібі мен
Одан басқа шарттың мақсаты,бағасы,тараптардың жауапкершілігін қамтамасыз ету
Міне, шарттың нақты осы бөлімі тараптардың мүддесін қорғайтын
Шарттың қорытынды бөлімі
Қорытынды бөлімде міндетті түрде мына жағдайларды
шарттың мерзімі және оны ұзарту, өзгертулер мен
Төмендегі жайттарды атап көрсетулері тиіс:
Жасалған шарттардың даналары және оларды сақтау орыны
Шартқа енгізілген қосымшалардың мазмұны мен саны;
тараптардың қолдары мен төлем реквизиттері, заңды мекен-жайлары;
Шартқа қол қояр алдында тараптар бір – біріне реквизиттерімен
Форс мажор
Шартқа қатысушылар «бой бермейтін күш», яғни форс – мажор
Төтенше жағдайлар туындаған кезде, нақтырақ айтқанда: әскери іс-әрекеттер,
Жоғарыда көрсетілген жағдайлардың күші әсерінен нақты
Тараптардың біреуінің төтенше жағдай жөнінде уақытында ескертілуі немесе
егер төтенше жағдай үш ай және одан
Заңдық факт деп саналатын шарттың мазмұнын оны жасасқан кезде
Шарт ережелерін анықтаудың жалпы қағидасы шарт еркіндігінен туындайды.
Азаматтық Кодекстің 382 - бабының 1-тармағында императивтік
Тиісті ереженің мазмұны
нормаларды шартта қарастыруы да, қарастырмауы да мүмкін, бірақ оған
Мысалы, 282-бапта ақша міндеттемесі Қазақстан аумагында теңгемен көрсетілуге тиіс
Егер шарт ережелерінде диспозитивтік норма көзделген болса, тараптар оны
Мысалы, Азаматтық Кодекстің 285-бабына сәйкес екі немесе бірнеше әрекеттің
Егер тараптар шартта осы ережеге қатысты ешнәрсе қарастырмаған болса,
Азаматтық заңнамада императивтік нормалар көп емес. Олардың басым көпшілігі
Қандай да бір ережені тараптардың өздері де, диспозитивтік нормалар
Дегенмен, мүндай жағдайлар өте сирек кездеседі және әркашан да
Шарттардың жарамдылығы заң талаптарына сәйкес айқындалады. Шарттардың жарамды болу
Шарт ерікті әрекет болғандықтан, оны әрекет қабілеттілігі бар әрбір
Шарттың жарамды болуы үшін ерік және ерік білдіру бір
Шарт оның нысанын сақтау кезінде құқықтар мен міндеттер тугызады,
Сонымен, шарттың жарамдылығын қамтамасыз ету үшін оның еріктілігіне, субъектісіне,
Азаматтар мен заңды тұлғаларға шарт жасасуда еркіндік берілген. Азаматтық
Шарт еркіндігі туралы норма 8- баптың азаматтар мен заңды
Шарт еркіндігі Азаматтық Кодексте бекімін тапқан кәсіпкерлік кызмет еркіндігімен
380- баптың ережесі мүлде жаңа, себебі жоспарлы-бөлу экономикасында шарт
Қазір шарт жасасуға мәжбүрлеу айрықша жағдайларда ғана болады.
Міндетті түрде шарт жасасу туралы ережелер Азаматтық Кодекстің арнайы
Сатып алу - сату шартын жасасу міндетті жекешелендіру туралы
Шарт жасасу міндеті еркімен қабылданған міндеттемеден туындайтын жагдайларға алдын
306-баптың 1-тармағына сәйкес, кепіл ұстаушыға оның иеленуіне берілген кепілге
Шарт еркіндігі принципі тараптардың зандарда көзделген шартты да, көзделмеген
Азаматтық Кодексінің Ерекше бөлімі баптарының басым көпшілігі заңнамада көзделген
Шарт еркіндігі азаматтық құқықтың аса маңызды принциптерінің бірі болып
белгілі бір шартты жасасуға немесе жасаспауға;
өзі шарт жасасуды қалайтын серіктесін тандауға;
шарттың түрін тандауға:
шарттың жағдайларын анықтауға.
Бұл арада шарттас серіктестің де осындай құқықтары болатынын ескеру
Шарт еркіндігінің заң жүзінде тыйым салу немесе құқықтық нормалардың
Шарттың қатысушысын іріктеп алу немесе конкурстық тәртіппен шарттың жағдайларын
Шарттың объектілері болып азаматтық айналымда еркін жүретін, егер арнайы
Шарттың объектілерінің негізгілерінің бірі - мүлік.
Материалдық заттарда мүліктің немесе мүліктік игіліктің қасиеті -бұл оларға
Шарттың объектілеріне қатысты мүліктің мынандай түрлерін атап көрсетуге болады:
Заттар.
Ақша және бағалы қағаздар.
Жұмыстар және көрсетілген қызметтер.
Ақпарат.
Мүліктік кұқықтар.
Мүліктік кешендер.
Кәсіпорын.
Шығармашылық, интеллектуалдық қызметтің нәтижелері.
Осы аталған мүліктік объектілермен қоса сыйға тарту шартының объектісі
Жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер адамның мақсатты іс-әрекетінің элементтері, олар
Қызмет көреетудің қызмет көрсету жөніндегі іс-қимылдан басқа пайдалы нәтижесі
Объектісі қызмет көрсету болып табылатын шарттың мына түрін де
Қызмет көрсетуді мынандай топтарға бөлуге болады:
Ойын - сауық ұйымдастыру.
Кеңес беру.
Делдалдық қызмет көрсету және аудиторлық тексерулер жүргізу.
Дәрігерлік, мал дәрігерлік, тұрмыстық және басқа да
қызметтер.
Айналымда еркін жүретін объектілер. Оны иеліктен шығару, белгіленген тәртіппен
Иеліктен еркін шығарылатын немесе әмбебап құқық мирасқорлық тәртібімен бір
Азаматтық айналымы шектелген объектілер, біріншіден, айналымның белгілі бір мүшелеріне
Жылжымайтын мүлікке қатысты барлық мәмілелер , соның ішінде шарттар
Мемлекеттік тіркеу дегеніміз — бұл тіркеулі органның жылжымайтын және
Жылжымайтын заттарға жатпайтын мүлік, оның ішінде ақша мен бағалы
Азаматтық құқықтық шарттың объектілеріне тоқтала отырып, міндетті түрде мына
Айналымнан алынып тасталған мүлік дегеніміз мүліктердің азаматтық- құқықтық әдістермен
Мүлікті жалдау шартының айналымнан алыншып тасталған объектілері жөнінде Қазақстан
бабының 2-тармағында былай делінген: «Егер Заң актілерінде өзгеше көзделмесе,
Шарттың мүліктік объектілерінің бірі болып табылатын ақпаратқа мысал хелтіретін
Сонымен қорыта келгенде, азаматтык - құқықтық шарт неге байланысты
Азаматтық -құқықтық шарттың субъектісі болып кез келген азаматтық -құқық
1. Заңды тұлғалар - шартқа олардың әрекет және құқық
Занды тұлғаның құқықтық қабілеттілігі мен әрекет қабілеттілігі ол мемлекеттік
Әділет органдары жүзеге асыратын мемлекеттік тіркеу субъектілерге занды тұлға
Заңды тұлғалардың кәсіпкерлік саласындағы құқықтык қабілеттілігі белгілі бір қызмет
Кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрлерін жүзеге асырудың міндетті шарты -лицензия,
Ұйымдардың, кәсіпорындардың жетекшілері жарғы негізінде шартқа сенімхатсыз қатыса алады.
вице - президенттері, филиал жетекшілері тек ресми түрде бекітілген
Кәсіпорынды жалдау шартының субьектілік құрамы тек занды түлғалардан тұрады.
Жеке тұлғалар әрекетке қабілетті болса шартқа өздері қатысады, ал
«Жеке тұлға» жалпы ұғымы Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодекинін, 12
Азаматтың азаматтық кұқықтар мен міндеттерді атқару қабілеті оның құқық
Кәмелетке толған есі дұрыс адам шартқа өзі қатысып, өздерінің
Сондықтан егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, олардың атынан ата-аналары,
Азаматтық - құқықтық шарттың субъектілерінің ерекшеліктеріне қарай жасалатын түрі-тапсырма
Шарттың субъектілері болып мемлекет және әкімшілік - аумақтық бөліністер
Шарттың нысаны мәмілелер нысаны туралы ережеге сәйкес анықталады. Шарт
егер шарттардың жекелеген түрлері үшін заңдарда өзгеше
көзделмесе немесе
туындамаса , шарттарды жасау кезінің өзінде орындалатындарынан
басқа, кәсіпкерлік қызмет үрдісінде жүзеге асырылатын ;
шартты жасау кезінің өзінде орындалатындарынан
есептік жоғары сомаға;
зандарда немесе тараптардың келісімінде көзделген өзге де реттреде
жазбаша түрде жасалуға тиіс;
жылжымайтын және арнайы мемлекеттік
мүлікке байланысты жасалған шарттар;
консенсуальды шарттар.
Егер іскерлік қызмет өрісінің әдеттегі құқықтарынан өзгеше туындамаса, жазбаша
Егер азамат дене кемтарлығы, науқастығы немесе сауатсыздығы салдарынан өзі
Жазбаша түрде жасалған шартты орындаған тарап екінші тараптан оның
Шарттарды жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа, ауызша кәсіпкерлік шартты
Заңнама бойынша шарттың бұл түрін нотариалдық куәландыру қажет болмаса
Шарттың жазбаша формасының сақталғаны бір құжат жасау немесе хат,
1 САҚТАУ ШАРТЫНЫҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАРЫ
Сақтау шартының ұғымы және шарт жасасу тәртібі
Сақтау шарты туралы жалпы жағдайлар Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексінде
Сақтау шарты бойынша бір тарап(сақтаушы) оған екінші тараптың (жүк
Сақтау шартын рим құқығы үш түрлі мағынада: кұқық қатынастарының
Сақтау шарты ұғымының пайда болуы және дамуына тоқталатын болсақ,
Қазақстан отар болуды бастаған, яғни 1731 жылғы 19 ақпаннан
Ақырында, отаршылдық саясат дегенін істеп, айтқанға көндіріп, айдауға жүргізе
Кеңес дәуірінде әдет-ғұрып құқықтардың дерекнамасы деп саналды [3].
Кейіннен, XIX ғасырдың 60 жылдары Қазақстанның Ресей империясының заңдары
Міне, осы кезеңдерден келісім шарттың жаңа түрлері мен нысандарының
Кеңес Одағының құрамында болған алғашқы кезеңдерде Қазақстандағы сақтау шартының
Ал, барлық капиталистік елдерде шарт міндеттеменің пайда болуының
Шарттық құқықтық коцепциясы жалпы соттармен жүзеге асатын англо-амрикандық құқықта
Шарт нысанында болатын бұл құқықтық қатынас - заңмен бекітілген
Кейіннен Қазақстан өз егемендігін алып, тәуелсіз Қазақстан Республикасы болған
Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік құрылымын жетілдіру мен мүлде
жаңа демократиялық, нарықтық қатынастарды реттеуге бағытталған заңдар
қабылданып, соның ішінде Азаматтық Кодексі нормалары да жаңадан
қабылданды. '
Қазіргі кезеңдегі сақтау шарттық қатынастар Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексімен
1999 жылдың 1-шілдесінде Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің Ерекше бөлімі
Сақтау шартының категориялары қоғамдық өмір шеңберінде көптеп
қолданылады. Мысалы,экономика әлеуметтік қатынастарда, мәдениет шеңберінде, саясатта т.б. Сақтау
Сақтау шартын топтастыру әртүрлі негізде жүргізіледі. Міндеттемелер туралы мәселені
Егер, заң актілеріне сәйкес сақтау шарты жасалу үшін мүліктің
Сақтау шартының көпшілігі консенсуалдық, болып табылады, яғни оларды жасау
Сақтау шартының консенсуалдық немесе нақты сипаты, әдетте, шарттың анықтамасының
Нақты сақтау шарттарында тараптардың міндеттері басқаша анықталады. Мысалы, сақтаушы
Сақтау шарты бойынша тараптар өз міндеттемелерін орындағаны үшін ақы
Ақылы және ақысыз сақтау шарттарының арасындағы айырмашылық- сақтау шарты
Сақтау шарты заң бойынша ақылы да, ақысыз да болуы
Азаматтық айналымда ақысыз сақтау шарттарының бар болуы елімізде
Сақтау шарты ауызша немесе жазбаша нысанда жасалады. 3аңдармен немесе
Жетон, билет немесе әдеттегідей қабылданған өзге де растайтын белгілер
Сақтау шартын жасасу екі кезеңнен тұрады. Сақтау шартын жасасуға
Азаматтық Кодекстің 395-бабына сәйкес офертада бірнеше нысандар болуға тиіс
ол анық және тұлғаның шарт жасасуға аса ниеттілігін білдіруге
мүмкіндігінше толық, яғни
барлығын қамтуға;
белгілі бір тұлғаның атына бағытталған болуы тиіс[5];
Егер ұсыныс жалпылама, ол оферта емес тек оферта жасауға
Сақтау шартын жасасу қандай да бір тараптың міндеті емес,
Сонымен қатар, офертаның қайтарып алынбайтындығы туралы ереже диспозитивтік болып
Азаматтық Кодекстің 395-бабының 4-тармағында оферта емес, тек офертаға шақыру
Сақтау шарты бойынша бiр тарап (сақтаушы) оған екiншi тараптың
Сақтауды кәсiпкерлiк қызмет ретiнде жүзеге асыратын сақтаушы шарт бойынша
Иесiздендiрiп сақтау кезiнде сақтауға алынған заттар басқа жүк берушiлердiң
Сақтау шартын жасасу процедурасы екінші тараптың (акцептанттың) ұсынысты оферент
Сақтау шартын жасасқан жерді анқытаудың сыртқы экономикалық шарттар жасасқанда
Жалпы ереже бойынша сақтау шартын жасасу кезінде туындаған
Сақтау шартының елеулі жағдайлары
Сақтау шартында көптеген ережелер болуы мүмкін, олардың ішінен,
Ережелердің елеулі болып табылатын мына топтарын бөліп айтуға болады,
1. Сақтау шартының нысаны . Шарт нысаны анъқталмайынша сақтауы
Егер тараптар белгілі бір нысанда сақтау шартын жасауға уағдаласса,
2 . Сақтау шартынъң бағасы;
Сақтау шартының орындалуы тараптардың келісімімен белгіленген баға бойынша төленеді.
Ақылы сақтау шартында баға көзделмеген және шарт ережелерін негізге
3.Сақтау шартының мерзімі;
Егер зандарда немесе сақтау шартында шарттың қолданылу мерзімі көзделсе
Қолданылу мерзімі көрсетілмеген сақтау шарты тараптардың онда белгіленген міндеттемелерді
4. Сақтау шарты тараптарынъң құқықтары мен міндеттері;
Екі жақты міндеттеуші сақтау шартында шартқа қатысушы тараптардың біреуіне
Елеуліден басқа шартардың дағдылы және кездейсоқ ережелерін бөліп алуға
2.3 Сақтау шартының мазмұны мен оның жарамдылығын қамтамасыз ететін
Заңдық факт деп саналатын сақтау шартының мазмұнын оны жасасқан
Сақтау шартының ережелерін анықтаудың жалпы қағидасы шарт еркіндігінен туындайды.
Азаматтық Кодекстің 382 - бабының 1-тармағында императивтік
Тиісті ереженің мазмұны
Егер сақтау шарты ережелерінде диспозитивтік норма көзделген болса, тараптар
Мысалы, Азаматтық Кодекстің 285-бабына сәйкес екі немесе бірнеше әрекеттің
Егер тараптар сақтау шартында осы ережеге қатысты ешнәрсе қарастырмаған
Азаматтық заңнамада императивтік нормалар көп емес. Олардың басым көпшілігі
Қандай да бір ережені сақтау шартының тараптарының өздері де,
Дегенмен, мүндай жағдайлар өте сирек кездеседі және әрқашан да
Сақтау шартының жарамдылығы заң талаптарына сәйкес айқындалады. Сақтау шартының
Сақтау шарты ерікті әрекет болғандықтан, оны әрекет қабілеттілігі бар
Сақтау шартының жарамды болуы үшін ерік және ерік білдіру
Азаматтар мен заңды тұлғаларға шарт жасасуда еркіндік берілген. Азаматтық
Сақтау шартының еркіндігі туралы норма азаматтар мен заңды тұлғалар
Сақтау шартының еркіндігі принципі тараптардың зандарда көзделген шартты да,
Сақтау шартының еркіндігі азаматтық құқықтың аса маңызды принциптерінің бірі
сақтау шартын жасасуға немесе жасаспауға;
өзі сақтау шартын жасасуды қалайтын серіктесін тандауға;
сақтау шартының түрін тандауға:
сақтау шартының жағдайларын анықтауға.
Бұл арада шарттас серіктестің де осындай құқықтары болатынын ескеру
Сақтау шартының объектілері болып азаматтық айналымда еркін жүретін, егер
Сақтау шартының объектілерінің негізгілерінің бірі - мүлік.
Материалдық заттарда мүліктің немесе мүліктік игіліктің қасиеті -бұл оларға
Шарттың объектілеріне қатысты мүліктің мынандай түрлерін атап көрсетуге болады:
Заттар.
Ақша және бағалы қағаздар.
Мүліктік кұқықтар.
Айналымда еркін жүретін объектілер. Оны иеліктен шығару, белгіленген тәртіппен
Иеліктен еркін шығарылатын немесе әмбебап құқық мирасқорлық тәртібімен бір
Азаматтық айналымы шектелген объектілер, біріншіден, айналымның белгілі бір мүшелеріне
Сонымен қорыта келгенде, азаматтық - құқықтық сақтау шарты
Жоғарыда атап өткеніміздей, сақтау шарты жеке тұрмыстық қажеттіліктерді қанағаттандырушы
Сақтау шартының колданылу аяларын косымша сипаттау оның субъектілік қатарын
Аса көп жағдайларда сақтаушылар ретінде де жүк берушілер ретінде
Коммерциялық болып табылмайтын заңды түлғалар (мекемелер) сақтау қатынастарына тек
Сондай-ақ сақтау шартының екі жағынан да жеке кәсіпкерлікті де
Сақтау шартының сол бір немесе өзге түрлеріндегі нақты субъектілік
Сақтау шартының субъектісі болып кез келген азаматтық -құқық субъектілері
1.Заңды тұлғалар - шартқа олардың әрекет және құқық қабілеттіліктері
Занды тұлғаның құқықтық қабілеттілігі мен әрекет қабілеттілігі ол мемлекеттік
Әділет органдары жүзеге асыратын мемлекеттік тіркеу субъектілерге занды тұлға
Заңды тұлғалардың кәсіпкерлік саласындағы құқықтық қабілеттілігі белгілі бір қызмет
Кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрлерін жүзеге асырудың міндетті шарты -лицензия,
«Жеке тұлға» жалпы ұғымы Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 12
Азаматтың азаматтық кұқықтар мен міндеттерді атқару қабілеті оның құқық
Кәмелетке толған есі дұрыс адам сақтау шартына өзі қатысып,
Сондықтан егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, олардың атынан ата-аналары,
1.4 Сақтау шартын өзгерту және бұзу
Затты сақтаудың сақтау шартында көзделген жағдайларын өзгерту қажет болған
Заттардың жоғалуынан, кем шығуынан немесе бүлiнуiнен жүк берушiге келтiрiлген
1) затты жоғалтқаны және оның кем шыққаны үшiн -
2) заттың бүлiнгенi үшiн - оның құны төмендеген соманың
Егер сақтаушы жауап беретін заттың бүлінуі салдарынан, зат сапасының
Жүк берушi Азаматтық Кодекстiң 773-бабында көзделген мерзiм аяқталғаннан
Сақтау шартын орындаудан бір жақты бас тартуға, егер ол
Сақтау шартын орындаудан бір жақты бас тарту шарттың бұзылуына
Тараптардың жауапкершілігінің жекелеген сәттерін белгілі бір мэселелераясындажоғарыда қарастырып өткенбіз.
Даулы жағдайларды шешу жэне кінәлі түлғалардыжауапқатарту үшін азаматтық қүқықтағы
Сақтау шартында кәсіпкерлермен катар кәсіпкер еместер де жиі көрінеді.
Сақтауды өзінің кәсіпкерлік қызметіне орай жүзеге асыратын тұлға, тек
Егер мерзімді сақтау шартында көзделген сақтау мерзімі немесе мерзімсіз
Жалпы ереже бойынша жүк берушіге заттың жоғалуы, кем шығуы
Кез келген жағдайда жоғалған, кем шыққан, бүлінген мүліктің іс
Ақысыз сақтау кезінде сақтаушының міндеттемелерді бұзғаны үшін мөлшері ісжүзіндегі
Ақысыз сақтау кезінде жүк берушіге заттың жоғалуынан, кем шығуынан
затты жоғалтқаны немесе оның кем шыққаны үшін - жоғалған
заттың бүлінгені үшін - оның құны төмендеген соманың мөлше-рінде
Егер сақтаушы жауап беретін заттың бүлінуі салдарынан, зат сапасын
Егер сақтаушы затты сақтауға қабылдағанда бұл ерекшеліктер туралы білмесе
2.1 Ломбардта және құндылықтарды банкте сақтаудың ұғымы, құқықтық реттелуі
Затты ломбардта сақтау шарты ломбардтың атаулы сақтау түбiртегiн беруiмен
Жүк берушi затты қайтарып алудан жалтарған жағдайда ломбард оны
Заттарды ломбардта сақтау шарты сондай-ақ қосылу шарты да болып
Заннама нормаларыньң мазмұнына сәйкес ломбардта сақтау шартының нысаны ауызша
Егер ломбардтың кінәсі бойынша осындай түбіртек берілмеген болса немесе
Ломбард затты сақтауға қабылдай отырып оған баға беруді жүргізеді.
Ломбард жүк берушінің пайдасына сақтауға қабылданған заттарды сақтандыруға міндетті
Кәдімгі сақтау шартына қарағанда, ломбардта сақтау шарты бойынша сақтауға
Бұрын ломбард салынған және сақталып жатқан заттардың (уақытын-да қайтып
Сақтау мерзімі өткеннен кейін үш ай сақтау ломбард үшін
Жалпылама түрде құндылықтар түсінігі ҚР АК 786-бабының 1 -тармағында
Құндылықтардың (бағалы қағаздарды қоспағанда) толығырақ түсінігін арестке алынған мүлікті
сәйкес нормативтік актілері деңгейінде, құндылықтарды сақтаушы сақтауға міндетті талаптар
Құндылықтарды банкте сақтау шарты нақты шарт болып табылады, ол
Егер шартта өзгеше көзделмесе, жүк беруші кез келген уақытта
Құндылықтарды сақтау шартының түрлері бар. Ол өзіне мүлікті жалға
Бұл шарт (құндылықтарды банкте сақтау) жүк берушіге бөлек сейфті
Қазір бірқатар авторлар құндылықтарды банкте сақтаудың осындай шарты аралас
Құндылықтарды банк сейфінде сақтау ережелері банк өз сейфін (сейфтің
Қорытындылай келгенде, сірә, сақгаудың басқа да жекелеген түрлері сияқты,
2.2 Көлiк ұйымдарының сақтау камераларында және ұйымдардың киiмiлгiштерiнде, қонақүйде
Ұйымдардың киім ілгіштерінде сақтау, ең алдымен. олардағы белгіленген тәртіпте
Заңда осы шарттың жария сипаттылығына қатысты нұсқау жоқ. Ол
Осындай шарт бекітілетін өзіне тән жағдайларды ескере отырып, заңнама
Сақтаушы жетонның оны ұсынып көрсеткен адамға тиесілі екендігіне күмән
Зат киім ілгіште қалдырылған және жүк беруші оны қайтып
Қызмет көрсетудің тиісті кешенінде көрсету көзделетін қонақ үйлерде, яғни
Мұнда қонақ үйдің бөлмелеріиде орналасқан уақытша тұрушылардың жеке заттары
Өз заттары жоғалған немесе бүлінген жағдайда тұрушы тұлғаға өз
Аталған талапты сақтаған кезде қонақ үй барлық жағдайларда жауап
Қонақ үй ақшаны, өзге де валюталық құндылықтар мен бағалы
Көлiк ұйымдарының сақтау камераларында сақтау шарты жолаушыларға, алдағы уақытта
Көлік ұйымдарының сақтау камераларында сақтау шарты жоғарыда қарастырылған сақтау
Жоғарыда атап өткеніміздей, оны оның мерзімділігі ерекшелендіретін болады (мерзім
Заттардың сақтау камерасына (автоматты камерадан басқа) қабылдануын растап жүк
Сақтаудың басқа шарттарына қарағанда көлік ұйымдарының сақтау камераларында заттарды
Ломбардтарда сия қты, көлік ұйымдарының сақтау камераларына да талап
Затты алып қойғаннан кейін алынған соманы бөлу жалпы ережелер
Заттардың сақтау камерасына (автоматты камерадан басқа) қабылдануын растап жүк
Егер затты сақтауға өткiзу кезiнде сақтағаны үшiн сыйақы беру
Қонақүй сақтаушы ретiнде, онда тұратын адамның қонақүйге енгізген ақшасын,
Қонақүй мұндай жауапкершiлiктi өзiне алмайтындығы туралы хабарлама бергенмен, онда
Азаматтық Кодекстің ережелерi мейманханаларға, демалыс үйлерiне, санаторийлерге, жатақханаларға және
2.3 Даулы заттарды сақтау (секвестр) ұғымы
Бұрын әрекет еткен заңнамамен секвестр көзделмеген болатын. Нарық пен
Секвестр туралы шарт бойынша затқа деген құқық жөнінде араларында
Зат сақталу үшін сотпен тағайындалған адамға да немесе дауласушы
Сот секвестрi бойынша сақтаушы сот тағайындаған адам да, дауласушы
2.4 Тауар қоймасында сақтадың түсінігі мен жалпы жағдайлары
ҚР АК - де қоймада сақтау шартының жеке анықтамасы
Қоймада сақтау шартының негізгі ерекшеліктерінің бірі-сақтаушы болып әрқашан тауар
Тауар қоймасында сактаудың тағы бір ерекшелігі болып орындалуы ерекше
Аталған қойма құжаттары жай куәліктеріне және қос қойма куәлік-теріне
Тауарлар сақтауды жүзеге асыратын және кәсiпкерлiк қызмет ретiнде сақтауға
Тауарлардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн сақтау жағдайын дереу өзгерту
Егер шартта өзгеше көзделмесе, тауар иесi қоймадан тауар алу
1) қос қойма куәлiгiнiң тиiстi бөлiгiнiң атауы;
2) тауарды сақтауға қабылдаған қойманың атауы мен мекен-жайы;
3) қойма тiзiлiмi бойынша қойма куәлiгiнiң ағымдағы нөмiрi;
4) сақтауға тауар қабылданған ұйымның атауы немесе азаматтың аты-жөнi,
5) тауардың атауы мен мөлшерi, тауарларға арналған орындардың саны;
6) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, қабылданған
7) сақтауға алынған тауардың, егер бұлай белгiленетiн болса, сақталу
8) сақтауға ақы төлеудiң тарифтерi мен тәртiбі;
9) қойма куәлiгiнiң берiлген күнi;
10) уәкiлеттi адамның қолы және тауар қоймасының мөрi көрсетiлуге
2007.12.01. № 225-III ҚР Заңымен 800-бап өзгертілді (бұр.
Кепiл куәлiгiнен бөлiп алынған қойма куәлiгiн ұстаушы тауарға билiк
Кепiл куәлiгi бөлiп алынбаған қойма куәлiгiн индоссамент бойынша алған
Кепiл куәлiгiн ұстаушы оның кепiлмен қамтамасыз етiлген талаптарын мерзiмiнде
Тауар қоймасы қойма және кепiл куәлiктерiн (қос қойма куәлiгiн)
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі қоғамда шарттық қатынастардың соның ішінде, сақтау шартының құқықтық
Субъектілердің арасындағы барлық нарықтық іскерлік қатынастар заңмен және шарт
Сақтау шарты мәніне, ерекшеліктеріне, жағдайларына қарай сн алуан түрге
Азаматтық кодексте көрсетілгендей әр субъект өзіне қажетті сақтау шартының
Бұл аталмыш жұмыс- үлкен мақсаттарды көздейтін, терең білімді кажет
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМ
Дернбург Г.Пандекты. Обязательственное право.-М.,1990.-180 б.
Зиманов С.З. Состояние и задачи
Кенжалиев З.Ж., Даулетова С.О. Казахское обычное право в условиях
Маркс К.,Энгельс Ф.Сочинения ,23 Т.М.,1985.- 420 с.
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі .-Алматы, 1994.-208 б.
Темірғалиева Р.А. Шарттар жинағы. -Алматы, 2000.-150 б.
Басин Ю.Г. Гражданский
Рахманкулов Х.А. Новый Гражданский Кодекс Республики Узбекистан – единая
Джусупов А.Г. Право собственности и иные вещные права- Алматы,
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі.- Алматы,1999.-208 б.
Жайлин Ғ.А. Азаматтық құқық (Ерекше бөлім). Оқулық, I- том,
Сүлейменов М.К., Басин Б.Г. Гражданский Кодекс Республики Казахстан
Сүлейменов М.К., Басин Б.Г. Гражданский Кодекс Республики Казахстан
Қазақстан Республикасы Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын
Басин Ю.Г. Вина как условие ответственности за нарушения обязательства.
Сергеева А.С., Толстого 10.К. Гражданское право. Учебник. Часть 1.-Москва,
Калпина А.Г., Масляева А.И.. Гражданское право. Часть 1. Учебник.
Рабинович М.В. Недействительность сделок и ее последствия. -Ленинград, 1960.
37