Алси фирмасын басқару қызметін ұйымдастыру

МАЗМҰНЫ
Кіріспе…………………………………………………………………….……….. 3
1 ҰЙЫМДАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ МЕТОДИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ұйым менеджментінің қалыптасуы мен
Ұйымның мәні мен құрылымына көзқарастар
Ұйымдарды басқарудың кәзiргi көзқарасы (шетел тәжірибесi)….…..
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЖАҒЫ ҰЙЫМДАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 Қазақстан экономиканың даму этаптары…………………..……………..
2.2 Қазақстан Республикасындағы ұйымдардың қалыптасуы
2.3 Қазақстан Республикасындағы ұйымдардың даму
“АЛСИ” ФИРМАСЫН БАСҚАРУДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ
3.1 “Алси” фирмасының қызметінің қысқаша
3.2 “Алси” фирмасының басқару қызметін
3.3 “Алси” фирмасының маркетингтік қызметін
Қорытынды……………………………………………………………………….73
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі…………………………………………….75
Кіріспе
Жалпы басқару ғылымдарының бір бөлігі
Ұйымдардың іс-әрекетінің объективті жағдайының өзгеруі,
Қазақстанның қазіргі жағдайындағы әлеуметтік экономикалық жүйелердің қиын және жантақгы
Қазақстан Республикасының дамуының қазіргі сатысы
Зерттеу максаты мен міндеті: Бітіру
ұйымдарды басқарудың методикалық және экономикалық
Қазақстан Республикасындағы ұйымдардың қалыптасуы мен
Алси фирмасының қысқаша сипаттамасы және
1 ҰЙЫМДАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ МЕТОДИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ұйым менеджментін қалыптастыруы мен дамуының негізгі алғышарттары
Ұйымды басқарудың бастапқы теориялары.
Басқару, басқарушылық еңбегі, оның тікелей өндірістен өзгеше іс-әрекеттің айырықша
Менеджменттің дамуындағы кезекті күрт өзгерісті Вавилон әміршісі Хаммурапи (б.з.д.
Бұдан едәуір кейін Вавилон мұнарасы мен аспалы бақтар жобасының
Басқару жаңалықтарының айтарлықтай бөлігі Ежелгі Римде орын алған, олардың
ХVІІ – ХVІІІ ғ.ғ. ұлы өнеркәсіп төңкерісі, алдыңғы төңкерістерге
Өндіріс көлемінің өсуі, капитал айналымының жеделдеуі, банк операцияларының ұлғаюы
Әрбір өндіріс процесі дрбес функция қызметі мен менеджменттің іс-әрекет
Бастапқыда меншік иесі мен менеджер бір тұлғада көрінген. Кейін
Менеджмент жеке меншік секторда бизнес – менджмент ретінде туындаған,
1 Кесте. Көне және қазіргі ұйымдастыруды салыстыру.
Көне ұйымдастыру Қазіргі ұйымдастыру
Басшылардың біршама шағын болуы, орта буынды басшылардың мүлде болмауы
Басқарылмайтын қызметке қарағанда басқарылатын жұмыстар көбінесе бөлінбеген және ажыратылмаған
Ұйымда басшылық қызметті иемдену, басшылық көбінесе туған күнінен бастап
Ұйым үшін маңызды шешімдерді қабылдай алатын шағын адамдардың болуы
Бұйрыққа және сезімге сүйену Ұжымдың жұмысқа және тиімділікке
(М. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури. Основы менеджмента 1998-
Егер қоғамның капитализмне дейінгі даму кезеңінде басқару функциясы тікелей
Әртүрлі мектептердің ұйымдарды басқарудағы тәсілдері.
ХХ ғасырдың бірінші жартысында төрт әртүрлі басқарудағы ой-пікірлер мектептері
Процестік тәсілде басқару өзара байланысты басқару функциясының үздіксіз сериясы
Жүйелік тәсілде атап көрсетілетіні: басшылар ұйымдастыруды адамдар, құрылым, міндеттер
Ситуациялық (жағдай) тәсілінде басқарудың әртүрлі әдістерінің жарамдылығы нақты жағдайға
Басқару эволюциясы ғылым ретінде.
Уақытша кезең
Басқару мектебі
1. Ғыллыми басқару тәсілі
2. Әкімшілік тәсіл
Мінез құлық туралы ғылым тұрғысындағы тәсіл
Сәндік әдіс тұрғысындағы тәсіл
З
Басқарудың процес ретіндегі тәсілі
Жүйелік тәсіл
Ситуациялық тәсіл 1885 1920 1930 1940 1950 1960 Қазіргі
(А. Поршнев. История менеджмента 1997- б. 132.).
Сурет 1.
Ғылыми басқару (1885-1920).
Ғылыми менеджменттің пайда болуы Ф.У. Тейлордың есімімен байланысты (1856-1915).
Тейлор өз теориясын тұжырымдай отырып мынадай таутамаға келді: “дәстүрлі
Тейлор концепциясының негізгі қағидалары:
Практикада қалыптасқан ескі, дәстүрлі жұмыс тәсілдерінің орнына ғылыми іргетасты
Жұмысшыларды ғылыми критерші бойынша таңдау, оларды жаттықтыру және баулу.
Еңбекті ұйымдастырғанда әкімшілік пен жұмысшылар арасындағы жауапкершілік.
Еңбекті біркелкі бөлісу және әкімшілік пен жұмысшылар арасынадағы жауапкершілік.
Еңбек өнімділігін барынша арттыруды басты мақсат етіп қоя отырып,
Тейлор жұмысындағы басты жүйе – жекелеген жұмысшылардың еңбегін ұтымды
Тейлор ілімінің көрнекті зерттеушілері Гильберт прибор ойлап шығарып оны
Өндірісті ғылыми басқару концепциясы елеулі өзгерісті кезең болды, соның
Басқарудың классикалық немесе әкімшілік мектебі (1920-1950).
Ғылыми басқару өкілдері өз зертеулерін негізінен өндірісті басқаруға арнады.
Әкімшілік мектептері пайда болғаннан кейін мамандар басқаруды ұдайы жетілдірумен,
А. Файоль әкімшілік басқарудың бірқатар принциптерін ойластырды, мның өзі
Оның менеджменттерге арналған он төрт принципінде басқарушылардың қызмет міндеттерін
Урвин формальды ұйым құру принциптерін жасуға ерекше көңіл бөлген:
құрылым талаптарына сәйкес келетін мамандарды таңдап алу,
арнайы және “бас” штабты құру,
право мен жауапкершіліктің салыстырмалылығы,
бақылау өрісі – басшыға тікелей бағынатын адамдар саны,
мамандандыру,
анықтық.
Классикалық мектептің келесі өкілі М. Вебер болып саналады. Ол
Ұйымдастырудың харизматикалық түрі басшының ерекше сапасы болған жағдайда пайда
Адамгершілік қарым-қатынас мектебі (1930-1950).
Ғылыми басқару мектебі мен классикалық мектеп, психология жаңадан дами
М.П. Фоллет пен Э. Мейо адамгершілік қарым-қатынас мектебінің жаңа
Бұл бағыттың негізгі қағидасы ресми емес шағын топтардың ролін
“Адамгершілік қарым-қатынас” мектебінің өкілдері басқару жүйесіндегі жұмыскерлердің еңбегін жетілдіру
Олар классикалық мектеп ұсынған “жоғарыдан төменге қарай бағыну үйлесімділігі”
Осындай қортындыларға сүйене отырып, психологиялық мектептің зерттеушілері былайша топшылады:
Бихевиористік мінез-құлық мектебі (1950 жылдан күні бүгінге дейін).
Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін психология мен социологияның дамуы,
Бихеваристік мектеп адамгаршілік қатнас мектебінен едәуір ауытқып, адамдар арасындағы
Басқару ғылымы немесе сандық ықпал (1950 жылдан күні бүгінге
Шет елдегі басқару теориясының жаңа бағыттарының бірі – “басқару
“Жаңа” мектептің ең көрнекті өкілдеріне Р. Акофф, Л. Берланори,
Кейіннен операцияны зерттеу ғылымының дербес саласы ретінде қалыптасты, негізгі
Біріншісі, басқаруда неғұрлым жиірек кездесетін құбылыстың матеметикалық мделін құруға,
Екіншісі, жүйені зерттеуге – “жүйе техникаларын” құруға айырықша мән
Қазіргі кезде басқару шешімдерінің теориясы саласындағы зерттеулер мынандай бағыттарда
ұжымдарда шешімдер шығару процестерін математикалық модельдеу тәсілдері;
статистикалық шешімдер теориясын құбылыс теориясын (теория игр) т.б. қолдана
экономикалық құбылыстардың сандық қолданбасы және абстрактілі математикалық модельдерді, соның
ғылыми - техникалық және экономикалық дамуды болжалдау модельдері (“Паттерн”,
Процестік тәсіл.
Бұл концепция қазіргі кезге дейін қолданылып, басқару ғылымына үлкен
Басқаруды процес ретінде қарастырудың себебі, ол бір-бірімен байланысты. Әрекеттердің
Бұл концепцияны алғашқы зерттеген А. Фойль бес функцияны бөліп
Қазіргі заманғы әдебиеттерде келесі функцияларды бөліп көрсеткен – жоспарлау,
Жалпы барлық ұйымдарға қолданылатын басқару процесі мынадай функциялардан тұрады
Жүйелік тәсіл.
Жүйе теориясын алғашында нақты ғылымдарда және техникада қолданған. Басқаруда
Жүйенің екі негізгі типі болады: ашық және жабық. Жабық
Розенцвейг және Каста профессорлардың айтуынша, жүйелер теориясы алдыңғы мектептердің
Бірақта, жүйелік теория әлі ұйымға қандай элементтер жүйе ретінде
Жайттық тәсіл.
Тұңғыш рет айналымға “басқарудың жайттық теориясы” ұғымын енгізген Р.
Жайттың көзқарас басқарудың барлық элементтерін – ұйым құрылымын, ұйымдағы
1.2 Ұйымның мәніне және құрылымына көзқарастар эволюциясы.
Басқару ғылымының бір бөлігі ретінде ұйымның құрылуы мен қызмет
Ұйымның классикалық теориясы.
Көптеген ғалымдардың еңбектері, идеяларымен концепциялары ұйымның классикалық теорияларында көрініс
Ұйымның басқару аспектілерін ең алғаш талдау жұмыстарын жүргізген Ф.В.
Жеке ұйым теорияларының зерттеулері 1890 және 1940 жылдар аралығында
Ғылыми басқару.
Басқару ғылым, ғылыми пән ретінде ХХғ. басында пайда болған.
Тейлор ғылыми басқарудың мәнін төрт басқару принципі арқылы көрсеткен:
Ескі, долбарлы практикалық жұмыс әдістерін алмастыратын ғылыми іргетасты қалау,
Жұмысшылар мен менеджерлерді ғылыми критерийлер негізінде іріктеу, оларды жаттықтыру
Ғылыми негізінде еңбекті ұйымдастыруды және басқаруды іс жүзін асыруда
Жұмысшылар мен менеджерлер арасында міндеттерді (жауапкершілікті) біріңғай және әділ
Осы төрт заңдылық ғылыми басқарудың басты идеяларын көрсетеді. Тейлордың
Жоспарлау мен атқару жұмысын бөлу. Тейлордың жоғарыда келтірілген
Сөйтіп, топты функцияларды басқару бақылаушының тәжірибесін қолданады. Жұмысшының өнімділігі
Ф. Тейлор өзінің танымал дифференциалды еңбек ақы жүйесін енгізді.
Тейлор бойынша жұмысшылар тобын функционалды басқару
(Б.З. Мильнер. Теория организации 1999 - 93 б. ).
2 сурет.
Ұйымның теориясы.
Ғылыми басқарудың ХХ ғ. зерттеу мәселелері болып басқарушылардың мамандандырылуы
Ұйымның принциптері. Файоль ұйым құрылымын құрастыру принциптерін бірінші ұсынған.
2 кесте. Файоль принциптерінің классификациясы.
Құрылымдық принциптер Процессуалдық принциптер Түпкі нәтижелік принциптер
Жұмыстарды бөлу
Әмір бірлігі
Орталықтандыру өкіліктер мен жауапкершілік
Скалярлық тізбек Әділеттілік
Тәртіп
Персоналды мараппаттау,
басқару бірлігі
Субординация (ортақ мүддеге бағыну) Рет
Тұрақтылық
Инициатива
Сословиелік
Рух
(С. Жұманбаев. Менеджмент 1998 –78 б.).
Құрылымдық принциптер байланысты жұмыстар мен өкілеттіктер жүйесін құру үшін
Процессуалдық принциптер ұйымды басқаруда қол астындағылар мен байланыс
Түпкі нәтижесі принциптеріне ұйымның тілекке сәйкес сипаттамаларын анықтайтын принциптер
Файоль бойынша бұл анықтамалар құрылымдық және процессуалдық принциптердің дұрыс
Файоль және Муней, Рейлей, Фоллет, Урвин және т.б. еңбектерінің
Бюрократиялық ұйым теориясы. Бюрократия көптеген мағынаға ие. Әдетте бюрократияны
Бюрократиялық құрылым логикасы Веберді келесі шешімге әкелді кез-келген басқа
Мақсатқа жету үшін барлық жұмыстарды жоғарғы мамандалған бүліктерге бөлу
Әр жұмыс “ретті абстракты ережелер жүйеге” сәйкес орындалу керек.
Ұйымынң әр мүшесі жоғары басшы алдында өз қол астындағы
Әр қызмет орындағы адам ұйымдағы өз бөлімін объективті басқарып,
“Бюрократиялық ұйымда жұмыс күшін жалдау техникалық бірліктілікке негізделеді және
Тиімді ұйымның факторлары.
Мичиган университетінде зерттеу жұмысын жүргізген Лайкерттің пайымдауынша, құрылымдық өлшемдеріне
Жалпы әрекеттерді қарапайым құрамдас бөліктерге немесе міндеттерге бөлу;
Осы құрамдас бөліктердің әр қайсысының орындалуын жетілдіру;
Осы міндеттерді атқаратын білікті және қабілетті жоғары адамдарды жалдау;
Басшылықты жүзеге асыру қызметі, міндеттерін орындалуын бақылау, жұмысты хронометрлеу;
Жеке және топтың марапаттауларын пайдалану.
Жоғарыда көрсетілген пунктерді қорыта келгенде басшылық жауапкершілігі классикалық теориядан
3 кесте. Ұйымның сипаттамасын салыстыру.
Классикалық ұйым Ұйым “4 Жүйе”
1. Басшылық процесі сенім мен жауапкершілікті қоспайды. Бағыныштылар жұмыс
2. Мотивация процесі тек қана физикалық, экономикалық мотивтерді қарастырады;
3. Коммуникация процесінде, ақпараттық төмен түсуі, бұрмалау тенденциясы орын
4. жабық және шектеулі әрекеттесу процесі; бағыныштылар бөлімдердің мақсаттары
5. Шешім қабылдау процесі ұйымның жоғарғы шегінде қабылданады, ол
6. Мақсат қою процесінің ұйымының жоғарғы шегінде қабылданады, және
7. Бақылау процесі орталықтандырылған, қателікті бетке басып айту. 7.
8. Өндіріс мақсаты төмен және басқарушылардың ізденуі төмен, адам
(Ахметов Менеджмент негіздері 1993-73 б.).
Лайкерттің айтуынша, ұйымның классикалық теория негізінде құралуы, тиімсіз болады,
Басқа елдің ұйымдарының бәсекелестерінің өсуі.
Жеке еркіндік пен инициатива тенденциясы және соған байланысты жоғарыдан
Жауапкершілік позициясы жоғары адамдардың жалпы білім деңгейі жоғарлату.
Тұлғалықтың толық дамуын және денсаулығын көтеру.
Технологияның күрделенуі, жұмысшылардың салыстырмалы түрде біліктілігінің артуы.
Лайкерттің айтуынша “4 Жүйе” – бұл бағыт, өнімді және
Осы процестегі жүзеге асыру асыру үшін ұйымының даму жоспары
Ұйымда “4 Жүйе” топтар басшылыққа есеп беретін адамдардан тұрады.
Гласиер теориясы.
Ұйымның қалыптасуының универсалды теориясы, “Гласиер теориясы” деп аталады, 1948
Гласиер теориясында әрбір ұйымының жоқ дегенде төрт жүйе асты
Атқарушылық жүйе асты – бұл атқарушылар белгілі бір талаптарды
Оптималды атқару құрылымында – мұнда уақыт ауырлығын (нагрузка) анықтау
Апелляциялық жүйе асты келесі негізгі сипаттамаларға ие:
а) ұйымның басты басқарушысына дейін басқарушыларды ұйымның әрбір мүшесі
б) жеке жағдайларда оның апелляциялық сотқа шағым арыз жазуына
в) шағымданған жұмысшының міндеті орнатылған тәртіппен және прецеденттен асып
Өкілдімділік жүйе асты өкілдерді сайлау арқылы құралады. Өкілдер басқарушыға
Заң шығару жүйе асты қызметі – сайланған өкілдердің қатысуымен
Гласиер теоретиктері екі жүйені атап көрсетті - өндірістік және
Ұйымның потенциал теориясы .
70-ші ж.ж. басында профессор Игорь Ансофф (АҚШ) ұйымдардың құрылымын
Осыған байланысты ұйымның құрылымын құруының екі тарихи жолын (подход)
Екінші тәсіл (подход) – динамикалық – Екінші дүниежүзілік соғыстан
Динамикалық тәсілді фирма үлгісімен илюстрациялау.
3 сурет.
Бұл тәсілдің (подход) ауқымында басқарудың мәселесін талдау екі этапта
Салыстырмалы түрде тұрақты сыртқы қатынастар жағдайында фирманың негізгі стратегиясы
Тұрақты сыртқы қатынастар жағдайында бірғана өткізу нарығындағы фирманың үлгісі
4 сурет.
Компания көлемінің ұлғаюымен бірнеше нарыққа әртүрлі өнімдер мен шығуы
Тұрақты сыртқы қатынастар жағдайында бірнеше нарыгындағы фирманың үлгісі (дивизиондық
5 сурет.
Соғыстан кейінгі жылдарында көпұлттық компаниялардың пайда болуы, маркетинг қызметін
Тұрақты қатынастар жағдайындағы айырмашылығы бар нарығында фирманың үлгісі (көпұлттық
6 сурет.
Жаңалық енгізудің өсуімен “өнімнің өмірлік циклінің” қысқарылуы, “Ғ З
Динамикалық қоршау (окружение) жағдайындағы фирма үлгісі (жобалық матрица үлгісі).
(Б.З. Мильнер. Теория организации 1999- 47- 70 б.).
7 сурет.
Ұйымның құрылымының эволюциясын қарастырғанда, Ансофф олардың дамуының негізгі тенденцияларын
Ұйымның құрылымдық өзгерістерінің негізгі тенденциялары.
Біріңғай құрылым
Тұрақтылық
Реактивтік
Құрылымдық оптимизация ( Ұйым потенциалының оптимизациясы
Құрылымның адаптациясы ( Құрылымды толық конструкциялау
Қай ұйымды алып көрсекте ол тек қана құрылымдарымен ғана
Ұйымның потенциал элементтері мен оның өзгерімділігі.
Басқарушылар1
Құрылым1
Ақпарат1
Жүйелер және процедуралар1 ( Жүйелер және процедуралар2
Технологиялық процестер1
Құндылық ориентация жүйесі1 ( Құндылық ориентация жүйесі2
Ұйымдастыру потенциалы1 (
Ұйым потенциалының негізін құрайтын ұйымның мәдениеті болып табылады (басқару
Бұл теория бұйымның өмірлік циклінің ұйымның потенциал стратегиясының өзгеруіне
Ұйымның өзгеруінің әртүрлі стратегиясы.
Стратегия мінез – құлығы (поведение) (5)
8 сурет.
1.3 Ұйымдарды басқарудың қазіргі көзқарасы (шетел тәжірибиесі).
Американдық менеджмент.
Өндіріс пен капиталдың шоғырлануының күшеюі, манополистік топтар арасындағы бәсеке
Орталықтан басшылық етуден гөрі, пайда табатын орталықтардың, бөлімдер мен
Дракер “федералдық принцип” деген ұғымды енгізді, мұндай орталықтандыру өнеркәсіптегі
Дракердің ойынша “федералдық принципті” бірте-бірте қолдану мынаған негізделген: жоғарғы
Дракердің пікірінше, ұйымдастырудың федералдық принципі: 1) жоғарғы басшының өзінің
Көптеген американыдқ компаниялар басқаруды ұйымдастырудың федералдық принципіне көшті. Осы
Американдық көптеген мамандардың пікірінше, ең қиын және көмескі проблемалардың
Америкадағы университеттер мен ғылыми орталықтарда кибернетикалық сессиялар деп аталатынды
Бұл – ғылыми салада идеяны тез тарату және жинаудың
Бұл тәсілдің авторларының (Р. Холл және Р. Диксон), сондай-ақ
кез-келген ғылыми проблемалар бойынша, оны жан-жақты талқылайтын мамандардың бірнеше
әрбір тоб үшін бұрын сұрақтар белгіленіп, сол бойынша пікір
Аталған тәсіл әртүрлі орталықтар мен компанияларда пайдаланылады. “Кибернетикалық сессияларда”
“Ми шабуылы” әдісі кеңінен қолданылып, мұнда қысқа мерзімде ғалымдардан
Соңғы жылдары басқарудың бағдарламалық – мақсаттық құрылымына ауысу кең
Бағдарламаның басшылардың міндеті – көлбеу басшылық жасап, барлық бөлімшелердің
Мақсаттық бағдарламаларды басқару жөніндегі бүкіл жұмысқа жетекшілік ететін арнайы
Бұл саладағы соңғы қадам, тиісті өкілеттілігі бар автономның органдар
Соңғы жылдары американдық бизнес психологиясында өзінің жетекшілігі үшін күресу,
“Американдық менеджмент ХХІ ғ. табалдырығында” кітәбінің авторлары былай деп
Жапондық менеджмент.
Басқарудың жапондық типінің түрлері. Шонбергер Р. пікірінше, басқарудың жапондық
Екінші топтағы принциптерді дара басшылықтан гөрі ұжымдық басшылыққа көбірек
Үшінші топқа- фирманың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін үш негізгі
Төртінші топқа-әртүрлі фирмалар мен-іскер әріптестер мен, соның ішінде ең
Қазіргі жапониядағы басқаруды американдық менеджеризім мен жапондық традиционализімнің қоспасы
Жапон эканомикасының жетістігі басқарудың әлеуметтік-кәсіптік саланың қызметіне негізделген. Мұны
Нағыз жапондық фирма пирамида түрінде ұйымдастырылған. Оның құрылымында үш
Фирма басшылығы-директорлар кеңесі- басқарудың жоғары деңгейі болып саналады. Кеңес,
Жапондық корпорацияларда басқарудың ұйымдық құрылымы, әдетте функционалдық принціппен: көлбеу
Жапондық менеджмент ерекшеліктері. Қызметшілерді басқару.
Басқарудың жапондық стилі-бірегей. Жапондық стилге тән нәрсе- басқарудың Коноске
Жапонияда тек Мацусити ғана эканомикалық механизмнің түйінді элементі ретінде
Мацусити идеясы бойынша жапондық басқару жүйесінің үш түрі қалыптасқан:
“Мацусити дәнки” компаниясында жұмыскерлерді даярлау жүйесі, біріншіден, кәсіптің білімді
Жапонияда қызметшілерді басқару нақтылық, көбінесе дәстүрлі тәсілдерімен жүзеге асырылады.
Басқарудың барлық құрылымында топ маңызды ұйымдық элемент болып саналады.
Жапон кәсіпкерлері Сетоку ханзаданың конституциясында – жапондық бірінші заң
Жапон кәсіпорындарында жұмысшы тобында 4-6, кейде одан да көп
Жапондықтарда ұтымдық еңбек әрекеті шағын топтардың күш – жігері
Жапонияда сапаны басқару фирмадағы барлық жұмыскерлер мен бөлімше қызметкерлердің
Шешім қабылдаудың жапондық жүйесі ұлттық дәстүрлерге жапондық этнопсихологиялық ерекшеліктеріне
“Менеджмент интернейшнил” компаниясының президенті Масакучу “қазіргі самурайлар қоғамы” кітабында
4 кесте. Жапондық және американдық басқару модельдерінің ерекшеліктері.
Жапондық модель Американдық модель
Басқару шешімі ұжымда бірауыздан қабылданады.
Ұжымдық жауапкершілік.
Басқарудың стандартсыз икемді құрылымы.
Бақылауды ұйымдастырудың бей-ресмилігі.
Жұмысты баяу бағалау және қызметінің жоғарылауы.
Басшының негізгі критериі – қарамағындыларды дұрыс үйлестіру және бақылай
Топқа басшылау етуді ұйымдастыру.
Ұжымдағы үйлесімдікке және ұжымдағы нәтижеге жетуді басқаруды бағалау.
Қарамағындағылар мен жеке бейресми қарым-қатынас орнату.
Жасының үлкендігіне және жұмыс стажына қарап қызметін жоғарлату.
Әмбебап типтегі басшыларды даярлау топ жұмысының көрсеткіші қызмет стажы
Дербес жауапкершілік.
Басқарудың қатаң ресми құрылымы.
Бақылау процедурасының нақты ресмилігі.
Басшының жекелей бақылау.
Басшының басты қасиеті профессионализм және инициатива.
Жеке адамға басшылық етуге ұйымдастыру.
Жеке нәтижелер бойынша басқаруды бағалау.
Қарамағындағылармен ресми қарым-қатынас орнату.
Жеке нәтижелеріне негізделген іскерлік мансабы.
Тар мамандықтағы басшыларды даярлау, жеке жетістіктері бойынша еңбек ақы
(Ахметов А.Н. Менеджмент негiздерi 110 бет.)
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЙЫМДАРДЫ БАСҚАРУДЫ ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 Қазақстан экономикасының даму кезеңдері.
Қазақстан егемендік алғаннан бастап республика экономикасы басынан қиын трансформациялық
Егеменді Қазақстанның он жылдық экономикасының дамуы өзінің ішкі логикасы
Бұрыңғы Кеңес өкіметіне кіретін мемлекеттер мен өндірістік байланыс жүйесінің
Өзіндік ақша-несие саясатының болмаы себебінен 90-ші жылы гиперинфляция басталды.
Сонымен қатар бірінші кезеңде экономикалық өсудің негіздері қаланған. 1991
Егер реформаға дейін экономикада барлық өндірістер мемлекеттік үлесінде болса,
Экономикалық өсу Қазақстанның дамуының стратегиялық приоритетімен анықталады. Экономиканың өсуінің
Экономиканың дамуының маңызды бағыттың бірі болып әлемдік экономикалық қауымдастыққа
Қазақстан экономикасының тарихи қалыптасуының маңызды орынды 1998-1999 ж.ж. аралығымен
Теңгенің айырбасталу бағамының бәсекеге жарамсыздығы (неконкурентный) сыртқы сауда операцияларының
Экономиканың өсу потенциалына мемлекеттің инвестициялық климатқа қолайлы жағдай жасауымен
Орта және шағын бизнестің дамуы – шаруашылық етудің жоғарғы
Мемлекет шекешелендіруді жүргізе бастады 1999-2000 ж.ж. аралығында 27 мың
Көтерме және бөлшектік сауда, жүйелерін, қоғамдық тұтыну тауарларын, үйшаруашылық
Табиғи монополистердің кәсіпорын сфераларында, тауарлар мен қызметтердің жалпы баға
Үкіметтің өнеркәсіп саясатының жүргізілуінің мақсаты өнеркәсіп салаларының және өндірістік
Отандық өнеркәсіптің біртіндеп жандануы 1996 ж. байқалады, өндірістің нақты
Реформаға дейінгі жылдарда ауыл шаруашылық өнімінің жарты бөлігін екі
Ауыл шаруашылық өндірісінң реформалау барысында ірі шаруашылықтың негізінде бірнеше
Аграрлық кешенді және оның самаларын басқаруды монополиясыздандыру жүргізілді. Бағалық,
Мемлекеттің қаржы сферасында тұрақтылық 1996 ж. – 1997 ж.
Жалпы Республика тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында дағдарыс жағдайынан шыға білді.
2.2 Қазақстан Республикасының ұйымдардың қалыптасуы
1991жылы 13 ақпанында «Қазақ ССР кәсіпорындары туралы» Заңына сәйкес
Жеке тұлға немесе топ меншігіндегі, өз қызметінен пайда
Коллективтік меншік негізінде құрылған кәсіпорындар.
Мемлекеттік меншіктің еңбек коллективінің меншігіне өтуімен құрылған кәсіпорындар.
Жеке тұлғалардың ақшалай, мүліктей салымдары нәтижесінде (пайлық негізде)
Жеке, коллективті, мемлекеттік кәсіпорындардың дамуы үшін салымдар және акциялар
Рәсімдік, әлеуметтік, қайырымдылық шаралары үшін азаматтардың, ұйымдардың қайырымдылық
Мемлекеттік меншік негізінде құрылған ұйымдар;
ҚР-ң экономикалық және әлеуметтік дамуының жалпы мемлекеттік тапсырмаларын шешу
Сәйкес территориядағы тұрғындардың әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында құрылған кәсіпорындар.
Бірікк ен кәсіпорындар.
Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формаларын таңдау таңдалған кәсіпкерлік түріне байланысты (қаржылық,сақтандыру,сауда,
Мемлекеттік сектор бөлімшелері; ҚР-да «Жеке меншік туралы» Заң бойынша
Жеке сектор бөлімшелері;(жеке кәсіпкерлік,толық кәсіпкерлік,сенім серіктестігі,жауапкершілігі шектеулі серіктестік,қосымша жауапкершілігі
Кәсіпкерлік формаларының түрлері*
* Қалдыбаев.О, Темірбаев.А «Экономика предприятия» А-1997
Сурет9
Қазақстан Республикасында кәсіпорындар меншік формасынан басқа жұмысшылар санына және
Кесте 5
Сала немесе қызмет аясы Шағын Орта Ірі
Тау-кен, металлургия, химия өнеркәсіптері 200-ге дейін 201-2000 2000
Машина жасау,құрылғы жасау және құрылыс 100-ге дейін 101-300 300
Ғылымда 75-ке дейін 76-100 100
Жеңіл өнеркәсіпте және тамақ өнеркәсіпте, ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, сақтау,
Өндірістік емес аяда, көтерме және бөлшек сауда және қызмет
Климкин. С.И «Правовые формы предпринимательства в РК»
1993-1995 жылдарда Қазақстан Республикасы Ұлттық жекешелендіру бағдарламасында кәсіпорындардың осылай
Енді осы жоғарыда аталған кәсіпорындар нысандарын жеке жеке қарастырып
Азаматтық кодекске сәйкес –шаруашылық жүргізу құқығына, бұл мемелекеттік кәсіпорындардың
Жедел басқару (қазыналық кәсіпорындар)-бұл мекеме немесе қазыналық кәсіпорынның өз
Мемлекеттік кәсіпорындар мүлкі бөлінбейді және оны салымдар (үлестер, жарналар)бойынша,
Мемлекеттік кәсіпорынның фирмалық аталымында оның мүлкі көрсетілуі тиіс.
Мемлекеттік кәсіпорын уәкілдік берілген органның шешімі бойынша құрылады.
Мемлекеттік кәсіпорынның органы уәкілдік берілген мемелекеттік орган тағайындайтын және
Мемлекеттік кәсіпорынды тарату және қайта құру оның құрылтайшысының шешімі
Мемлекет меншік түрлеріне байланысты кәсіпорындар республикалық және коммуналдық мемлекеттік
Республикалық меншіктегі республикалық мемлекетттік кәсіпорындар тізімін ҚР Үкіметі бекітеді.
Мемлекеттік кәсіпорындар тек мына аяларда құрылып ,қызмет атқара алады;
Банктік, сақтандыру және басқа қаржылық қызметтері
Қару-жарақ, оқ-дәрі, қорғаныс құралдары,әскери техникаларды және оларды әзірлеу, өндіру,
Уранға және олардан жасалатын материалдар мензаттарға байланысты кейбір жұмыстардың
Медикаменттерді, дәрілік құралдарды және емдеу препараттарын медициналық жабдықтар және
Мемлекеттің монополиясына жататын немесе шаруашылық қызметті жүзеге асырудың арнайы
Тікелей мемлекеттік басқаруды қажет ететінэнергиямен, сумен, жылумен жабдықтау, магистральдік
Жоғарыда көзделмеген қызмет түрлерімен айналысу құрылтайшының талабы бойынша жоққа
Кәсіпорын иесі кәсіпорынды тіркеуге дейін жарғылық қорын толығымен қалыптастыруға
Енді жеке сектоордың ұйымдық-құқықтық формаларын қарастырып көрелік...
Жеке кәсіпкерлік-жеке тұлғалардың заңды тұдға құрмай-ақ кәсіпкерлік қызметтпен айналысуының
Жеке кәсіпкерліктің құқықтық негізі болып; ҚР-ң Азаматтық Кодексі, 1992
Шаруашылық серіктестіктер ұғымы және формалары-Шаруашылық серіктестердің жалпы сипаттамасына тоқталатын
Шаруашылық серіктестердің қатысушылары-қатысушылардың жалпы сипаттамасы келесі кесте 6
Кесте 6.
Шаруашылық серіктестік формасы Қатысушылар мәртебесі Қатысушылар саны
Толық серіктестіктер Тек қана жеке тұлғалар 2-н кем болмауы
Командитті серіктестіктер Толық серіктестер-жеке тұлғалар;салымшылар-жеке және заңды тұлғалар 2-н
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік Жеке және заңды тұлғалар; Бір
Қосымша жауапкершілігі бар серіктестік Жеке және заңды тұлғалар;
Жабық акционерлік қоғам Жеке және заңды тұлғалар; Бір
Ашық акционерлік қоғам Жеке және заңды тұлғалар; Бір
* Климкин. С.И «Правовые формы предпринимательства в
Құрылтай құжаты міндетті түрде нотариатта күәландрылуы тиіс.Құрылтайшылардың есебінен құрылған,сондай-ақ
Біз білетіндей, ұйымдар коммерциялық және коммерциялық емес болып бөлінеді.
Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 31 мамыр «Қоғамдық ұйымдар туралы»
Мекеме-коммерциялық емес сипаттағы басқару, әлеуметтік-мәдени қызметтерді жүзеге асыру
Мекеме, басқа заңды тұлғалардың құрылтайшысы бола алмайды, егер заң
Қоғамдық ұйымдар- деп Қазақстан Республикасында заңға қайшы келмейтін, еркін
Қоғамның мүшелері, қоғам міндеттемелері бойынша жауап бермейді, қоғам да
Қоғамдық қор- деп мүшелері жоқ, әлеуметтік, қайырымдылық, мәдени және
Қоғамдық қор, заңды тұлға бошлып табылып, өз банктік есеп-шоты
Қоғамдық қорды басқару тәртібі, құрылтайшылары бекітетін құрылтай құжатымен анықталады.Қор
Тұтыну кооперативі- деп қатысушылардың материалды және басқа да қажеттіліктерін
Кооператив құрылтай құжатында, қатысушылардың пай мөлшері, құрылымы, пайды өтеу
Кооперативтің қызметі нәтижесінде түскен табыс оның мүшелері арасында таратылмайды,
Кооператив мүшесінің шығуы жағжайында ол кооперативтен өз пай мөлшерінде
Егер кооператив мүшесінің қаза болуы жағдайында оның мұрагері мүшелікке
Ауылшаруашылық тұтыну кооперативтері тек өз мүшелерінің қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында
Заңды тұлғалардың ассоциация (одақ) формасы-деп заңды тұлғалардың өз мүдделерін
Сонымен қатар, коммерциялық емес ұйымдар және қоғамдық ұйымдар да
Ассоциация коммерциялық емес ұйым болып табылып, оның мүшелері өз
Ассоциация, өз мүшелерінің міндеттемелері бойынша жауап бермейді, оның мүшелері
Сонымен қатар, ҚР-ң 05.03.1997 жылғы «Бағалы қағаздар нарығы туралы»
Қор биржасы-деп өзін-өзі реттейтін, бағалы қағаздар нарығының кәсіпқой қатысушылары
Өкілетті орган шешімімен қор биржасының қатысушысы болып, бағалы қағаз
2.3 Қазақстан Республикасындағы ұйымдардың
№-131-1 «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы Қазақстан Республикасының Заңы
Жаңа кәсіпорынды ашу өте жоғары тәуекелмен байланысты, ішкі және
Өз нәтижелеріне кәсіпкердің жауапкершілігіде, оны қиын жағдайға соқтыруы мүмкін.Егер
Кәсіпорынның өз ауқымынан туындайтын ресурстар шектеулігі, сөзсіз,бизнестің даму қарқынын
Бастапқы да ,шағын кәсіпорынның жұмысшыларды жалдауға қаржысы жетпегендіктен, негізгі
Осылайша, жаңа кәсіпорынды немесе жеке кәсіпкерлікпен айналысу өте үлкен
Кесте 7 Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлік формаларының дамуының қарқыны*
№ Көрсеткіштер 01.01.1999 01.01.2000 01.01.2001 2000-ң 1999-ға қатынасы
1. Шағын кәсіпкерлік субъектілер саны 318421 331459 372497
Соның ішінде заңды тұлғалар(тіркелгендер) 122487 109041 109861 1.007
Жеке тұлғалар 195934 222418 262636 1.18
2. Шағын кәсіпорындарда жұмыс істейтіндер саны 907747 280873 1445486
Соның ішінде заңды тұлғаларда 465272 549773 607678 1.1
Жеке кәсіпкерлер және фермерлік шаруашылықтар 442475 731100 837808 1.14
* Қазақстан Республикасы табиғи монополияны, бәсекелестікті қолдау Агенттігінің мәліметтері
2001 жылғы 1 қаңтарының мәліметтеріне жүгінсек,
Шаруашылық серіктестік және акционерлік қоғам сияқты ұйымдастыру-құқықтық формалардың
Кәсіпкерлік аясында жауапкершілік шектеулі серіктестікпен қатар келесі ұйымдастыру-құқықтық формасы
Жабық және ашық акционерлік қоғамдарды қарастырғанда, бұл ұйымдық формалардың
Қазіргі уақытта, нарық ортасында, ьарлық дүние жүзінде де АҚ
Сәйкесінше, жоғарыда аталған оңтайлы факторлар бұл ұымдық-құқықтық форманы шындығында
Қазіргі уақытта халықтың кәсіпкерлік белсенділігінің біраз төмендеуі кәсіпкер жолындағы
Кейбір зерттеушілердің айтуынша, бизнесті оптимальды дайындау үшін кемінде бір
Қазақстандық шағын бизнес формалар үрдісінде тиімсіз менеджмент үш негізгі
Шағын бизнес формаларын ашуға тіркелу кезінде артық бюрократиялық кедергілер,
Ұйымдастыру-құқықтық формаларды тіркеу үшін қажетті құжаттар заң бойынша анықталған.Бірақ
Осыған ұқсас себептер, ҚР-да шағын бизнестің формаларының дамуын тежейді.Жеңіл
Енді, мемлекеттік кәсіпорындардың мәселелерімен жағдайын қарастырсақ; мемлекеттік меншіктегі ұйымдастыру-құқықтық
Үкімет, салалық министрліктер мен ведомстволар негізінде корпорациялар мен концерндер
Орын алған жағдайды өзгерту мақсатында 1993 жылы 23 маусымында
Мемлекеттік холдингтер секілді АҚ-ң күдіксіз артықшылығы, ол, тезарада өндірістік
Нарықтық экономиканың тиімділігінің негізгі факторларының бірі, тауар өндірушілердің бәсекелестігінің
Мемлекетсіздендіру және жекешелендірудің Ұлттық бағдарламасы және Президенттің «Шаруашылық басқару
Ереже бойынша, холдинг деп еншілес фирмалардың акцияларын сатып
1. Мемлекет меншігіндегі кәсіпорындар тек пайда табуды өздеріне мақсат
Бұл аяларда демонополизация жүргізу мақсатқа сай келмеуі мүмкін.Антимонопольдік бақылау
2. Мемлекеттік холдингтер шешуші экономика аяларында мемлекеттік тапсырыс, бағаны
Мемлекеттік холдингтерді бақылауды салалық министірліктер арқылу жүргізу.Мемлекеттік реттеу шаралар
Басқа ұйымдық құрылымдарға өз еріктерімен ғана кіре алады. Бұл
Әр салада бір профильде қызмет атқаратын бәсекелес бірнеше холдинг,
Холдингтердің және басқа да ұйымдық басқару қоғамдарының қызмет атқаруы
Төменгі тізбектердің шаруашылық еркіндігі үшін басқару аппаратын азайту, бюрократиялық
Қазір кейбір мемлекеттік компаниялардың басқару шетелдік компаниялардың қолына көшті.
Ірі перспективті ұйымдық-құқықтық формалардың бірі, ол «Қаржылық-өнеркәсіптік топтар» болып
Әрине, бірігу оның қатысушылары үшін шешім қабылдау, өз меншігін
Өнеркәсіптің барлық саларында күрделі жағдайлар байқалуда. Мысалы; Ақтөбе ферроқосылыс
Бұл жағдай көрсеткендей стратегиялық, монопольді кәсіпорындарды шетелдік басқаруға беру
Осы жағдайда (және басқа да жағдайларда стратегиялық маңызы бар
Өте қуатты қаржылық-өнеркәсіптік топтардың құру мәселесі, материалды өндірісте негізгі
3 АЛСИ ФИРМАСЫНЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН БАСҚАРУ
3.1 Алси фирмасының қалыптасу тарихы
Алси компаниясы Қазақстан рыногында компьютер және ақпараттық технологиялар саласындағы
Фирма қызметінің негізгі бағыттары төмендегідей түрде көрсетілген:
1) компьютерлік жабдықтарды өндіру. Қазақстан Республикасының сертификаты бойынша 1995
2) телекоммунакиялық, офистік, профессионалдық және видео-аудио тұрмыстық техникаларды
3) жүйелік шешімдерді енгізу /UNIХ - жүйесі, құрылымдық
4) дистрибуция
5) бағдарламалық өнімдерді жасау
6) жылжымалы радиотелефондық байланыс қызметтері, транкингтік радиотелефондық байланыс «Алси-Азия-Транк»
7) интернет жүйесі
8) авторланған оқу орталығының қызметтері. Алси мамандары барлық бағдарламалық
9) сервис орталығының қызметтері, компьютерлік сервис жабдықтарды және тұрмыстық
Алси компаниясының корпоративтік клиенттері болып табылады:
Президент әкімшілігі, ғылым, білім, мемлекеттік табыс, әділет, қаржы, ішкі
Қазақстан Республликасының Ұлттық Банкі, Каспийбанкі, сауда- қаржыбанкі, Ситибанк,
Қазақтелеком, Казтрансойл, Қазақстан темір жолы, Теңізшевройл,
КазМУУ, КИМЭП, Евразиялық мемлекеттік университеті, мунай және газ институты,
Алси фирмасының негізгі қызметкерлерін есептеу техникасы және ақпараттық технология
Енді осы қызметтерге қысқаша тоқталып өтейік:
Компьютер техникасын өндіруді Алси фирмасы 1991 жылы бастады. 1995
Бөлшек сату. Алматы қаласында Алсидің 4 бөлшек сату дүкені
Алси фирмасының іс-әрекетінің негізгі бағыттары.
10 сурет.
Сауда залының ассортиментінде компьютер, офис, аудио-видео техникаларының және бағдарламалық
Дистрибуция. Алси компаниясы /дистрибьютер статусында, авторитарлы дилер, ОЭМ серіктесі,
Сервис. Алси фирмасы 1995 жылдың мамыр айында сервис орталығын
Алматы қаласының шегінде Оn-Site /тапсырыс берушіге барып қызмет көрсетеді/
Коммуникация жүйесін әзірлеу. 1996 жылы Моtоrоlа қүрал- жабдықтарының негізінде
Бүл өз кезегінде келесідей бөлімшелерден тұрады:
1) жүйелі бағдарламалық қамтамасыз ету және желілік шешімдер тобы
2) интернет технологиясы
3) жүйелі талдау және жобалау
4) бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу жұмыстарымен айналысады.
1991 жылы ҚР ҰҒА-ның теориялық және қолданбалы математика институтының
3.2 Алси фирмасын басқару қызметін ұйымдастыру
Алси фирмасын ұйымдастыру-құқықтық құрылымы бойынша жабық
акционерлік қоғамға жатқызуға болады. Яғни фирмада тек белгілі бір
Алси фирмасы компьютерлік, офистік техникамен телекоммуникация жүйесі ауданында әр
- өткізу мен көтерме сауда департаменті
- корпоративтік клиенттермен жүмыс департаменті
- аудандық сату департаменті
- нұсқаулар департаменті
- СКС бөлімі
- ПО даярлау бөлімі
- өндіруші бөлімі
- бөлшек сауда департаменті
- сервис орталығы
- оқыту орталығы
- АЛСИ-Азия-Пейдж
- АЛСИ-Азия-Транк
- Маркетинг бөлімі
Басқару қүрылымын иерархиялық басқару түріне жатқызамыз, яғни тапсырыс біртіндеп
Бухгалтерия бөлімі
Корпоративтік сату департаменті
Персоналды басқару және құқықтық қорғау бөлімі
Әкімшілік бөлімі
Қойма
Транспорттық бөлімі
Маркетинг бөлімі
Логистика, жеткізу және кедендік шарт жасасу бөлімі
Алси фирмасының басқару құрылымының ұймдастырылуы
11 сурет.
Сондай-ақ төмендегі 12, 13, 14, 15- суреттерде “Алси”
Фирманың өндірістік және қаржылық бөлімі
Алси фирмасының ең негізгі қуатты бөлімі - өндірістік бөлімі.
Кәсіпорнының қаржылық жағдайына келетін болсақ, қаржылық жағдайдың талдаудың негізгі
Біріккен кәсіпорын Алси жекеменшік кэсіпорын болғандықтан жоғарыдағы құжаттар осы
8 кесте. БК “Алсидің” негізгі қаржылық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
2000 жыл
2001 жыл
Ауытқу /+,-/
2000 және
2001
Жылдарды
салыстыру
Жылдық айналым
2635
3400
765
129
Жалпы шығын
1844,5
2380
535,5
129
Салық
790,5
1020
229,5
129
Дейінгі табыс
Шығулар
237,2
306
68,8
129
Таза табыс
Рентабелдiк ( 533,3
28 714
30
180,7
134
“Алси” фирмасының ортақ экономикалық тиімділігі:
Интегралдық эффект
Көрсеткіштер Есептеу периодындағы
1
Пайда
Шығын
10% табыстылық
қойылымындағы
дисканттау
коэффмциенті 0,9091
Компьютерлерді Microsoft компаниясының Windows NT
Интегралдық эффект дегеніміз – шығындар мен
Tp
Эинт ═ Σ(Pt – 3t)at.
t=0
Tp – есепті жыл
Pt – есепті жылдағы нәтиже
Зt – t жылдағы инновациялық шығындар
at – дисконттау коэфиценті
Эинт= ((14250 · 0,9091) + (15812 · 0,8264) +(16662
Шекті шығындар көлемі
Σ3
Ryg=
Σ P
47261,8
Ryg =
83883,3
Рентабельдік индексі келтірілген табыспен осы
To
Σ Дj at
t= 0
JR =
To
Σ Kt at
t= 0
Д - j периодындағы табыс
Кt - t периодындағы
Алси фирмасына үш жаңа компьютерді
Инвестициялар
млн. теңге
1 Celeron P-4
2 Pentium – 4
3 Atnlon XP
Табыстылық индексі:
Д Т
Jgox = ( 100%
КТ
640,2
1( Jgox( ( 100% ≈ 143,38%
446,5
977,5
2) jgox = 750,6
3) jgox = 1475,5 (100%
1250
Celeron P-4 өндiрiлуге базалық
(30 ( 2200( 200 = 440000
31 =2160 ( 250 = 540000
Σ
31
I3=
30
Σ 3t0n t0
t= 1
З = З1 – З0 = 540000 – 440000
Компьютерлердi жасауға кеткен жалпы шығындар
Бiр компьютердi жасауға кеткен орташа
n
Σ
T = 1 Зt 1 n t 1
I3t = n
Σ З10 nt1
T
(2160 - 2200) ( 250= - 10000
Өндiрiлген өнiм саны 50 данаға
n
Σ З10 n t 1
t2
I n t =
n
Σ З10 n t 0
n t = 30 (nt 1 -
n t = 2200 ((250 - 200) = 110000.
Базис жылға қарағанда жалпы шығындар
З = ( - 10000) + (110000) = 100000.
Алси компаниясының басқару құрылымы
Магазин «Алси-центр» (Джандосова, 34 а) сауда айналымы – 110
«Алси-центр» магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
Магазин “Алси-Достық” (пр. Достық, д. 111) сауда айналымы –
12 сурет.
“Алси – Достық” магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
“Алси - Электрон” магазинінің ұйымдық құрылымыны
13 сурет
Магазин “Алси - Электрон” (Наурызбай батыр, 122) сауда айналымы
“АлсиКөктем”саудаайналымы – кварталына 120 мың доллар.
14 сурет
“Алси - Көтем” магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
15 сурет.
3.3 Алси фирмасының маркетинг қызметі
Жалпы теория бойцынша маркетинг қызмет мақсаты - тұтынушы сұранысын
Алси фирмасының маркетинг бөлімінде 5 адам жұмыс істейді. Оның
1) Маркетинг әрекеттерінің
2) Маркетинг жоспарындағы шаралардың орындалуын басқару және қадағалау.
З) Маркетинг зерттеулерін жүргізу қажеттілігін анықтау.
4) Өткізілетін жұмыс бюджеті жайлы бастықтармен келісу.
5) Бөлінген қаржыны іске асырылуын тексеру және бақылау.
6) Зерттеу бағдарламасын, сүрақтарын және мақсаттарын бекіту.
7) Зерттеу жұмысында жиналған мәліметтерді қорытындылау, қажетті маркетингтік шараларға
8) Фирмамен жүргізіліп жатқан тауар және қызметті жылжыту бағдарламалары
9) Маркетингтік және жарнамалық
10) Маркетинг бөлімінің жұмысын күн сайын оперативті бақылау.
11) Фирманың өткізу және
Жарнама және арнаулы проектілер маманы фирманың жалпы жарнамалық
Маркетинг бөлімін басқаруды ұйымдастыру
Жарнама және маркетинг маманы
16 сурет.
Алси фирма әрекеттерінің басты бағыттары ретінде келесі әрекеттерді көрсетуге
1) компьютерлік техника өңдіру
2) бөлшек сауда
3) дистрибьюция
4) сервис
5) оқыту және сертификациялау
6) коммуникациялық жүиелерді жасау
7) ПО-ны жасау және жүйелік интеграция.
Алматы қаласында техника саласы бойынша көптеген бәсекелес фирмалар бар.
Алси өзіне клиенттер тарту мақсатында белсенді жарнамалық қызметті жүзеге
9 кесте. “Алси” фирмасының жарнама шығындары
Аталуы
Өлшем бірлік
Жарнама көлемі
Бір бірлік бағасы
Сома, теңге
Газеттер
1. Деловая
См2
1532
3.6
650144
Неделя
2. Панорама
См2
10000
3
2610000
3. Аргументы и
6500
3.6
1778400
Факты
4. НП,МК
См2
20000
3
5160000
5. Начнем с
19181
192теңге
3682752
Понедельника
6. Егемен
См2
Қазақстан
7. Казахстанская
См2
Правда
Журналдар
1. Соm&Соm.kz
Бет
2000
24000
Радио
1. Европа плюс
Прокат
104
53860
Казахсхан
2. Русское
Прокат
479
12.8
19165
Радио
3. Казахское
Слово
1485
19008
Радио
Енді әрекеттің әр қайсысын дәлірек талдап өтейік. Компьютерлік техниканы
Бөлшек сауда Алси фирмасының 4 магазины арқылы жүреді. Алматыдан
Алси фирмасы келесі әлемдік өңдірушілердің компьютер, кеңселік, аудио-видео техника
Компанияның серіктестік желісі Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан территориясының 40-тан
Алси фирмасы 1995 жылы мамыр айында сервир орталығын ашты
Алси фирмасы - беделді оқу орталығы және элемдік стандарт
- Windows/word
- Windows/word/exel
- Windows/word/exel/outlook
- Acces begining
- Acces Advanted
- MS Projekt
- Visual basuk
- Delfi
- Power Point
- Internet пайдаланушылар үшін жүйелік технология негіздері.
1996 жылы Алси Моtоrоlа жабдықтау негізінде трангкингтік жүйенің енгізілуі
1994 жылдың соңында Алси фирмасының жүйелік интеграция бөлімі құрылды
Жүйелік интеграция және жобалар тобы келесідей бөлінеді:
- жүйелік бағдарламалармен қамтамасыз ету және жетілі
- интернет технология тобы
- жүйелік талдау және жоспарлау тобы
- бағдарламалық қамтамасыз етуді өңдей тобы.
Енді Алси фирмасының бәсекелестеріне қысқаша сипаттама беретін болсақ Алматы
10 кесте. Алси фирмасының бәсекелестері
Фирма атауы
Құрылған
Жылдық
Бизнес-
Бөлімшелер
Жылы
Айналымы
Серіктестері
/млн.доллар/
2000
2001
1 . Глотур
1991
29
33
Lotus,
Soft-Road
Мuсгоsoft,
Sybase
2.
1992
23
26
Novell, LotusЬоШз,
Компьютерлік
Компьютерлік
Lotus.
Жүйе дүкені
Жүйе
Microsoft
3. 1С
1995
18
22
1С, Aidstest
1:С - офис
Бұл фирмалар ең күшті бәсекелестерді болып табылады, себебі олар:
- тендерлерге қатысады
- ұқсас өнімдерді таратады
- барлық өнімдері лицензияланған
- кең ауқымдағы жобаларды құру жөніндегі бизнес – серіктестері
Жалпы, “Алси” фермасының тауар қозғалысын 17-суретте берілген. Онда көрсетілгендей
“Алси” фирмасының тауарлар қозғалысы.
17 сурет.
Соңғы тұтынуды кімдер жүзеге асырады; оның құрамы қандай екені
Ең соңында “Алси” фирмасының бизнес серіктестері және олармен келісім
ЖАҚ “Алси” фирмасының бизнес-серіктестері
8 сурет.
мұнда:
* Партнерлік келісімдер – жұмыстарды (енгізулерді) бірігіп жүзеге асыру,
* Дилерлік келісімдер - өкілділік құқығы, яғни фирманың ресми
* Дилер - өз есебінен және өз атынан саудалық
* ОЕМ – келісім – Original Equipment Manufature –
* Ресми дистрибютер – ірі өндіруші фирмалардан көтерме сатып
* Mikrosoft Solution
Provider мәртебесі – MSP бағдарламасы.
Қорытынды
Қазақстан Республикасының дамуының қазіргі сатысы экономика мен қоғамды өзгертуде
Қазақстанның қазіргі жағдайындағы әлеуметтік экономикалық жүйелердің қиын және жантақгы
Баскдру құрылымын зерттеу ұйымдарға деген тәсілдемелерді, көзкарасты өзгертіп, оларда
Қазіргі уақытта маңызды мәнге үйымның қызмет ету процестерін байланастыратын
Осы мағынада әрбір үйымның басшысының міндетті ұйымныңғи мақсатты мен
Осыған байланысты басқару құрылымын зерттеудің еліміздегі рыноктық қатынастарға өту
1991ж. ҚР ҰҒА-ң териториялық және
Фирма қызметінің негізі бағыттары төмендегідей
компьютерлік жабықтарды өндіру ҚР-ң сертификаты
телекомуникациялық, офистік, профессионалдық және видео-аудио
жүйелік шешімдерді енгізу.
дистрибуция.
бағдарламалық өнімдерді жасау.
жылжымалы радиотелефондық байланыс қызметтері, транкистік
интернет жүйесі.
Ұйымдастыру – құқықтық құрылымы бойынша Алси
Алси фирмасы компьютерлік, офистік, техникамен
өткізу мен көтерме сауда департаменті.
корпаративтік клиенттермен жұмыс департаменті.
аудандық сату департаменті.
нұсқаулар департаменті.
өндіруші бөлімі
бөлшек сауда департаменті
сервис орталығы
оқыту орталығы
Алси – Азия – Пейдж.
Алси – Азия – Транк.
Маркетинг болімі
Басқару құралымын иерархиялық басқару түріне
“Алси” фирмасының ең негізгі қуатты
Пайдалынғаң әдебиеттер тiзiмi
1 Веснин
2 Виханский О.
3 Багданов
4 Миллер
Мескон М. Х. Альберт М. ,
Нарибаев К., Жуманбаев С. Менеджмент
Японский менеджмент конспект лекции по
Акио Марито Сделана в Японии Москва
Грейзон Дж ., О. Делл
Зайцев О.А. , Радугин А. А.
Минаев Э. С., Агиева А. Н.
Поршнев В.А История менеджмента москва
Ахметов А.М. Менеджмент негiздерi Алматы
Бердалиев К.Б. Қазақстан экономикасының басқару
Бердалиев К. Б. Басқару негiздерi
Н. Ә. Назарбаев "Қазақстанның егемендi мемлекет
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексi 15
Закон ""о свободе хозяственной деятельности
Закон Республики қазақстан о госудерственной
Акаев К.О., Смагулова Н.Т. Предпринимательства Республики
Технология управления №7 2001г. №12
Транзитная экономика №2 2000г. №8
Аль – Пари №7 1999ж.
“Алси” фирмасының тауарлар қозғалысы.
17 сурет.
10 кесте. Алси фирмасының бәсекелестері
Фирма атауы
Құрылған
Жылдық
Бизнес-
Бөлімшелер
Жылы
Айналымы
Серіктестері
/млн.доллар/
2000
2001
1 . Глотур
1991
29
33
Lotus,
Soft-Road
Мuсгоsoft,
Sybase
2.
1992
23
26
Novell, LotusЬоШз,
Компьютерлік
Компьютерлік
Lotus.
Жүйе дүкені
Жүйе
Microsoft
3. 1С
1995
18
22
1С, Aidstest
1:С - офис
Маркетинг бөлімін басқаруды ұйымдастыру
Жарнама және маркетинг маманы
16 сурет.
Алси компаниясының басқару құрылымы
Магазин «Алси-центр» (Джандосова, 34 а) сауда айналымы – 110
«Алси-центр» магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
Магазин “Алси-Достық” (пр. Достық, д. 111) сауда айналымы –
12 сурет.
“Алси – Достық” магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
“Алси - Электрон” магазинінің ұйымдық құрылымыны
13 сурет
Магазин “Алси - Электрон” (Наурызбай батыр, 122) сауда айналымы
“Алси – Көктем” сауда айналымы – кварталына 120 мың
14 сурет
“Алси - Көтем” магазинінің ұйымдық құрылымының схемасы.
15 сурет.
8 кесте. БК “Алсидің” негізгі қаржылық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
2000 жыл
2001 жыл
Ауытқу /+,-/
2000 және
2001
Жылдарды
салыстыру
Жылдық айналым
2635
3400
765
129
Жалпы шығын
1844,5
2380
535,5
129
Салық
790,5
1020
229,5
129
Дейінгі табыс
Шығулар
237,2
306
68,8
129
Таза табыс
Рентабелдiк ( 533,3
28 714
30
180,7
134
Алси фирмасының іс-әрекетінің негізгі бағыттары.
10 сурет.
80
1
Жоспарлау бөлімі
Мекеме (кәсіпорын)
Жұмыс ретімен жұмыс режимін бақылаушы чиновник
Техникалық инструкция жөнінен чиновник
Уақытпен шығындармен айналысатын чиновник
Тәртіп мәселелері жөнінен чиновник
Бригада (смена) десятнигі
Жұмыс нарқының бақылайтын десятник
Инспектор
Жөндеу жөнінен десятник
Жұмысшы
Ресурс
Фирма
Орта
Ресурстар
Ғ З Т К Ж (НИОКР)
Өндіріс
Бөлу
Маркетинг
Орта
Ресурстар1
Ресурстар2
Ғ З Т К Ж (НИОКР)
Өндіріс
Бөлу
Маркетинг
Орта1
Ғ З Т К Ж (НИОКР)
Өндіріс
Бөлу
Маркетинг
Орта2
Ресурстар1
Ғ З Т К Ж (НИОКР)
Өндіріс
Бөлу
Маркетинг1
Маркетинг2
Орта1
Орта2
Ресурстар
1, 2, ..., N
Жоба 1
Жоба 2
.....
Жоба N
Орта
1,2,...,N
Ғ З Т К Ж
Өндіріс
Бөлу
Маркетинг
“ұйым мәдениеті” (С)
Фермерлік
Жанұялық
Жеке
Басқа кәсіпорындар
Коллективтік
Мемлекеттік
Акционерлік
Ұйым формасына байланысты
Іс-әрекеттің негізгі бағыттары
Компьютер
техникасын өндіру
Дистрибуция
Сервис
Бағдарламалы қамтамасыз етудің жүйелік интеграциясы
Оқыту және сертификаттау
Коммуникация жүйесін құру
Бөлшек сату
Оқыту бөлімі
Әкімшілік
бөлім
директоры
Қаржылық
бөлім
директоры
Коммерциялық
бөлім
директоры
Бөлшек сауда департаменті
Алси-Көктем дүкені
Алси-Центр дүкені
Алси Достық дүкені
Алси электрон дүкені
Қызмет көрсету департаменті
Сервистік оталык
Өндіруші бөлім
ПО даярлау бөлімі
СКС бөлімі
Қорғаныс бөлімі
Әкімшілік шаруашылық бөлімі
Келісімдер бөлімі
Нұсқаулар департаменті
Аудан бойынша сату бөлімі
Өткізу және көтерме сату департаменті
Бас директор /генеральный директор/
Директор
Менеджер
Тұрмыс техникасы бөлімі
Компьютер бөлімі техникасы
Кеңес тауарлар бөлімі
Програмдық қамтамасыз ету бөлімі
Директор
Сату залының менеджері
Байланыс құралдары бойынша кеңес беруші
Сату – көрме залы
Сату залының менеджері
Директор
Сату көрме залы
Директор
Сату бойынша менеджер
Байланыс құралдары бойынша менеджер
Сату – көрме залы
Жарнама және
арнаулы жоба
маманы
Маркетинг бөлімінің бастығы
Менеджер-маркетолог
Өндіруші компания
Алси
Дистрибютор
Алси бөлшек сату
Алси
Жүйелік интеграция
Дилерлер
Магазиндер
Жобалар
Соңғы тұтынушы
Алси
INTEH
* серіктестік келісім
SUN MIKROSISTEMS
* серіктестік келісім
MIKROSOFT
*OEM – келісімдер
* ресми дистрибютер
* серіктестік келісімдер
MIKROSOFT Solution Provider мәртебесі
АРС
* серктестік келісім
* ресми дистрибютер
* авторитарланған оқу орталығы
IVG
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
SАMSUNG
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
UNISYS
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
CANON
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
DURACHE
* серіктестік келісімдер
AVP
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
PRONT
* серіктестік келісімдер
HP
* дилерлік келісімдер
* ресми дистрибютер
* серіктестік келісімдер
* авторитарланған оқу орталығы
ORACHE
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
* авторитарланған дилерлік келісімдер оқу-орталығы
MOTOROLA
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
TOSHIBA
* серіктестік келісімдер
* дилерлік келісімдер
NOVEL
* серіктестік келісімдер
* авторитарланған оқу орталығы
CISCO
* серктестік келісім
* ресми дистрибютер
BASF
* серіктестік келісімдер
RICOH
* серіктестік келісімдер
3 M
* серіктестік келісімдер
SONY BROADCAST GHBH
* серіктестік келісімдер
PHILIPS
* серіктестік келісімдер
MATSUHSITA EHEXTRIC INDUSTRIAL
Өндіруші компания
Алси
Дистрибютор
Алси бөлшек сату
Алси
Жүйелік интеграция
Дилерлер
Магазиндер
Жобалар
Соңғы тұтынушы
Жарнама және
арнаулы жоба
маманы
Маркетинг бөлімінің бастығы
Менеджер-маркетолог
Директор
Менеджер
Тұрмыс техникасы бөлімі
Компьютер бөлімі техникасы
Кеңес тауарлар бөлімі
Програмдық қамтамасыз ету бөлімі
Директор
Сату залының менеджері
Байланыс құралдары бойынша кеңес беруші
Сату – көрме залы
Сату залының менеджері
Директор
Сату көрме залы
Директор
Сату бойынша менеджер
Байланыс құралдары бойынша менеджер
Сату – көрме залы
Іс-әрекеттің негізгі бағыттары
Компьютер
техникасын өндіру
Дистрибуция
Сервис
Бағдарламалы қамтамасыз етудің жүйелік интеграциясы
Оқыту және сертификаттау
Коммуникация жүйесін құру
Бөлшек сату