Кәсіпорынның қаржы ағымдарын басқару

 МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 1
1 ҚАРЖЫ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ 3
1.1 Кәсіпорынның қаржылық ағымдарының мәні мен түрлері 3
1.2. Кәсіпорынның қаржы ағымдарын басқару 7
2 “ASTANA MOTORS” АҚ-Ң ҚАРЖЫЛЫҚ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 “ASTANA MOTORS” АҚ қаржылық–экономикалық дамуы 15
2.2. Кәсіпорынның қаржылық ағымдарының құрылымы және олардың қалыптасу
2.3 ”ASTANA MOTORS” АҚ-ң қаржы ағымдарын пайдалану тиімдігін
3. ”ASTANA MOTORS” АҚ ҚАРЖЫЛЫҚ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
ҚОРЫТЫНДЫ 38
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 40
Қосымшалар 41
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде экономиканың нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты кәсіпорындардың
Жалпыға мәлім болғандай, қазіргі жағдайда кәсіпорындардың қаржылық өмірінде
Қандай да бір уақытта кәсіпорын басшылығы қаржы ағымдарын
Кәспорындарда басқару жүйесін өзгерту, шығындарды төмендету, ақша ағымдарын
Осы жұмыстың басты мақсаты – зерттелетін кәсіпорынның ақша
Ұсыныстарды анықтаудағы стратегиялық міндеттерге: кәсіпорынынң пайдасын жоғарылату, кәсіпорын
Зерттеу объектісі ретінде “ASTANA MOTORS” АҚ алынған. Бұл
“ASTANA MOTORS” АҚ ақша ағымдарын басқаруды талдау бойынша,
1 ҚАРЖЫ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Кәсіпорынның қаржылық ағымдарының мәні мен түрлері
Қаржылық ағымдар мен капитал кәсіпорынның қаржыларының зерттеуінің негізгі
Қаржылық ағымдар анықтамасынан, яғни пайда болуына қарай олар
Таза пайда фирманың қарамағында және оның басқару органының
Сыртқы немесе тартылған қаржылық ағымдар екі топқа бөлінеді:
Фирма капиталы ұзақ мерзімге дейін ақшалай формада қала
Қаржыландыру екі формаға бөлінеді: сыртқы және ішкі. Бұндай
Кәсіпорындарды құру кезінде материалдық активтерді, негізгі құралдарды, айналым
«Жарғылық капитал» категориясының құрамы кәсіпорынның ұйымдық – құқықтық
мемлекеттік кәсіпорын үшін – толық шаруашылықты жүргізу құқығына
ЖШС үшін – менщік иелерінің сомасының үлесі;
Акционерлік қоғам үшін – барлық типтегі акциялардың жинақталған
өндірістік кооператив үшін – істі жүргізу үшін қатысушылардың
арендалық кәсіпорын үшін – кәсіпорын қызметкерлерінің салымдар сомасы;
басқа формадағы кәсіпорын үшін, құндық балансқа бөлінген, толық
Кәсіпорынды құру үшін оның жарғылық капиталына салымдары ақшалаі
Жарғылық капитал қаражаттарды бастапқы түрде инвестициялау кезінде құрылады.
Жарғылық капиталдың құрылуы қосымша қаражаттар көзінің құрылуымен бірге
Өнімді өндіру, жұмысты орындау, қызмет көрсету процесінде реализациядан
Реализациядан алынған пайда қаражаттарының өнім өндіруге, ақша қаражаттары
Пайданы қолдану таратушылық процестердің бастапқы кезеңдерін көрсетеді. Алынған
Реализациядан түскен пайда қаражаттардың айналымының аяқталуын куәландырады. Пайданың
Амортизациялық аударымдарды тағайындау – материалдық емес активтер мен
Пайда экономикалық категория ретінде – бұл өсу еңбегінен
Пайда экономикалық мазмұны бойынша әртүрлі қажеттліктерді қаржыландыру көзі
Пайданың осы бөлінуден қалған бөлігі кәсіпорын иелігіне өтеді.
Жинақтауға бағытталатын амортизациялық аударымдар мен пайданың бір бөлігі
Пайданы бөлу арнайы қорларды – жинақтау қоры, тұтыну
Жинақтау қоры ғылыми-зерттеу, жобалық, құрылыстық және технологиялық жұмыстарға,
Тұтыну қоры әлеуметтік даму мен қажеттіліктерге жұмсалады. Оның
Пайда – резервтік қор құрылуының негізгі көзі. Бұл
Қазіргі кезде шаруашылық жүргізуде кәсіпорындардағы амортизациялық аударымда мен
Кәспорын қаражаттарының көзі ретіндегі қосымша капитал негізгі қорлар
Қаражаттардың ерекше көзі әлеуметтік арналымдағы және мақсаттаы қаржыландыру
Кәсіпорын қаржысы қатынастар сияқты шаруашылық қызметте пайда болатын
Өзін-өзі қаржыландыру – нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның сәтті
Қаражаттардың уақытша жеткіліксіздігі жағдайында олар қарыздық қаржылық ағымдар
Фирманың тартылған қаыздық қаржылық ағымдары көбінесе төмендегідей нысандарда
банктік несиелер мен қарыздар;
фирманың облигациясын шығару мен сатудан түскен қаражаттар;
нарықтық банктік емес басқа субъектілерінен алынған қарыздар.
Отандық тәжірибе жағдайында банктік және банктік емес ұйымдардан
Орталықтандырылған жоспарлы экономикады кәсіпорындар белгілі бір жағдайларда банктің
Нарықтық экономикада ұзақмерзімде қарыз қаражаттарын тартудың кең таралған
1.2. Кәсіпорынның қаржы ағымдарын басқару
Ұйымның қаржы ағымдарын басқарудың басты мақсатына жету, яғни
Ұйымның жақсы шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін
Инвестициялау бағыты бойынша қалыптасқан қаржылық ресурстарды бөлуді оңтайландыру;
Ұйымның қаржы ресурстарын қалыптастыру және пайдалану процесстерін тиімді
Ұйымның қаржы ағымдарын басқарудағы барлық аталған міндеттері өзара
Оңтайлы қаржылық шешім қабылдау;
Оңтайлы инвестициялық шешім қабылдау;
қабылданған қаржылық және инвестициялық шешімдерді жүзеге асыруды бақылау
Ұйымның қаржы ағымдарын басқару мазмұнын кезекті әрекеттер
Енді, ұйымның қаржы ағымдарын басқарудың негізгі функцияларын қарастырайық.
Алдағы кезеңге қаржы ағымдарын жоспарлау ұйымның қаржы ресурстарын
Ұйымның қаржы ресурстарын жоспарлау процесінде мыналар жүзеге асрылады:
Ұйымның инвестициялық мүліктерін және қаржыландыру мүмкіндіктерін талдау;
Күтілмеген жағдайларды болдырмау және ағымдағы және болашақтағы шешімдер
Бірқатар шешімдерден таңдап алынған шешімді негіздеу (осы нұсқа
Ұйымның қаржы жоспарында белгіленген мақсаттармен салыстырғанда жеткен нәтижелерін
Қаржы ағымдарын жоспарлау обьектісі болып ұйымның ақша қаражаттарын
Қаржылық жоспарды жекелеген қаржылық көрсеткіштер бойынша тапсырма ретінде,
Қаржы ағымдарын жоспарлау әр түрлі көздер есебінен болжанған
Басшылардың, басқарушылардың бағалуы;
өткен кезеңдердің қаржылық көрсеткіштері;
алдағы қаржылық қызметтің күтілетін жай күйі.
Қаржылық жоспарларды жүзеге асырудың 2 негізгі әдісттемелік тәсілін
Қаржы ағымдарын жоспарлауда маңызды орын – нақты қажет
Қаржы ағымдарының қозғалысын ұйымдастыру өз кезегінде оны құрайтын
Ұйымның қаржы ағымдарының қозғалысын реттеу қаржылық жоспарды жүзеге
Ұйымның қаржы ағымдарын басқару бойынша шешім қабылдау мен
Ұйымның қаржы ағымдарының қозғалысын бақылау (мониторинг) нақты
Ұйымның қаржы ағ,ымдарын басқаруды қамтамасыз ететін функциялар ретінде
Бухгалтерлік есеп – бұл белгілі бір ұйым туралы
Қаржылық иалдауды ұйымның қаржы ағымдарын басқару жүйесіндегі талдау,
Қаржы ағымдарын басқаруды қамтылатын проблемалар шеңбері айтарлықтай кең,
Қаржылық жағдайды талдау;
Тәуекелді талдау;
Қаржыландыруға қажеттілікті талдау.
Қаржылық жағдайды талдау барысында ұйымның өз қызметін қаржыландыру
Ұйымның қаржылық жағдайын талдау 2 бағытқа бөлінеді: қаржылық
Ұйымның мүліктік жағдайын бағалау процессінде оның активтерінің құрамы
Қаржылық тұрақтылықты бағалау пассивтердің (ұйымның қаржыландыру көздерінің) құрамын,
Төлем қабілеттілік пен өтімділікті баалау кезінде ұйымның
Іскерлік белсенділікті талдау барысында көрсеткіштердің 3 тобы талданады:
Ұйымның ресурстарын интенсивті пайдалануды сипаттайтын айналымдылық көрсеткіштері;
Ұйым қызметінің немесе оның өз ресурстарын пайдалану тиімділігін
Бағалы қағаздар нарығында ұйымның акционерлік қоғам жағдайын
Сонымен қатар, активтер мен меншікті капиталдың рентабльділігінің үлгілері
Қаржылық жағдайсыздықты бағалау процессінде Үкімет қаулысымен ұсынылған критерийлер
Қаржылық жағдайдың рейтингтік бағасы әлеуетті инвесторлар үшін үлкен
Рейтингті есептеу үшін пайдаланылатын көрсеткіштер жүйесін таңдау және
Осы көрсеткіштердің экономикалық базасын жасау және экономикалық негіздеу;
Ұйымды оның қаржылық жағдайының тұрақтылығы дәрежесіне байланысты топтарға
Қаржы ағымдарын талдау процессінде ұйымның ағымдағы ақшалай қаражаттарының
Ұйымның қарэжылық талдауының 2- ші элементі – тәуекелді
Коммерциялық тәуекел бүкіл өнеркәсіптік салалрға тән табыстардың
Өндірістік (операциялық) тәуекел коммерциялық тәуекелге ұқсас. Бірақ, ол
Қаржылық тәуекел ұйымның активтерін қаржыландырумен байланысты басқару шешімдерінен
Ұйымның қаржыландыруға қажеттілігін талдау алдағы кезеңге қаржылық
Қаржылық талдаудың аталған 3 элементі ұйымның сыртқы қаржыландыруға
2 “ASTANA MOTORS” АҚ-Ң ҚАРЖЫЛЫҚ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 “ASTANA MOTORS” АҚ қаржылық–экономикалық дамуы
“Астана - Моторс” компаниясы 1993 жылы ашылды, ол
“Астана – Моторс” АҚ ресми президенті – Нұрлан
Оңтүстік астанада “Toyota Motor corporation” бірінші дилерлік орталығын
Қымбат автомобильдер тапшылығын жаба отырып, 2003 жылы “Астана-Моторс”
Ресми дилерлердің сату қортындысы бойынша ол республиканың автомобиль
Автомобиль нарығында компания орнын мойындау белгісі ретінде біз
1993 жылы маусымда алдын ала төлеу шарттарында
1994 жылы Toyota автоорталығы ұйымы үшін “Металлист” зауытының
1995 жылы бірінші автомобиль көлігін сертификаттау сферасында
1996 жылы – Қазақстан Республикасындағы Mobil ресми дисттрибьюторының
1997 жылы Астана Моторс” КМК Астана қаласында филиалын
1998 жылы Бішкек қаласында (Қырғызстан Республикасы) филиалы ашылды.
Екінші Toyota CARAVAN - Алматы – Тбилиси авто
1999 жылы “3 – ші таксомоторлық паркі” АҚ
2000 жылы Астана қаласында “Астана Моторс” КМК филиалының
2001 жылы Қазақстан Республикасында SUBARU автокөлік маркасын тікелей
2002 жылы келесі мекен жайлар бойынша автоорталықтар ғимараттары
2003 жылы қалалық маршруттарда пайдалану үшін 50 Hyundai
2004 жылы Ақтау, Ақтөбе, Атырау, Өскемен және Шымкент
2005 жылы Компания “Subaru Sales award – 2004”
Компания “BMW AG” неміс автокөліктерінің және жапондық “Honda
Қоғам ашық болып таьылады, шекителмеген мерзімге құрылады, коммерциялық
Жоғарғы органмен – акционерлердің жалпы жиналысы;
Атқарушы органмен – билікпен. Оны қоғам президенті басқарады;
Директорлар кеңесімен;
Ревизиялық комиссияның бақылау органымен.
Қоғам қызметінің басты мақсаты – жарғыда қарастырылған қызметті
Қоғамның жарғылық қоры 1 00000 теңгені құрайды.
Бух есеп жүргізу және қаржылық есеп беру
“ASTANA MOTORS “ АҚ қызметін есепке алудың бүкіл
Қаржылық есеп;
Өндірістік есеп;
Статистикалық есеп;
Кассалық есеп.
Бух есепті жүргізу әдісі:
Синтетикалық және аналитикалық есептік реестрлер мен қаржылық есеп
Қағаздық тасымалдаушыларда автоматтандырылған - шаруашылық операцияларының жасалу мезетінде
Есептік - бухгалтерлік ақпарат “өндірістік туралы Ережеге” сәйкес
Жылдық қаржылық есеп беру үшін Есепті кезең болып
“ASTANA MOTORS “ АҚ. Шаруашылық –қаржылық операциялар фактілерін
Өткізуден түсетін, пайда төмендеп келуде және 2005 ж
Талданатын кезеңде қолданыстағы бағадағы өнімнің өзіндік құнының өсу
Негізгі қорлардың қор қайтарымдылығы базалық кезең көрсеткішінен шамамен
2.2. Кәсіпорынның қаржылық ағымдарының құрылымы және олардың қалыптасу
Қаражат көздерінің рационалды құрылымын қалыптастыру кәсіпорындарға шығындардың қажетті
кестеде “Astana motors” АҚ кәсіпорынның қаржы ағымдары көз
Көрсеткіштер 2004ж. 2005ж. Δ 2005 - 2004 ж.
Сумма, мың.тг. У.В., % Сумма, мың.тг. У.В., %
1.Мүліктердің барлығы 201656,76 100 526212,46 100 324555,7 260,9
Соның ішінде
2.Иммобильденген активтер 192694,97 95,6 424511,23 80,7 231816,26 220,3
Соның ішінде :
Негізгі құралдар 106690,34 52,9 103574,72 19,7 -3115,62 97,1
Ұзақ мерізмді дебиторлық қарыздар 86004,63 42,6 320936,51
3.Мобильді активтер 8961,79 4,4 101701,23 19,3 92739,44 1134,8
3.1.Запастар 489,82 0,2 183,18 0,03 -306,64 37,4
3.2.Қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар 4330,35 2,1 83335,53 15,8
3.3Ақша қаражаттар және қысқа мерзімді қаржылық салымдар
4.Меншікті капитал 8369,05 4,2 -189706,2 -36,1 -198075,25
5. Ұзақ мерзімді міндееттемелер 160859,06 79,8 468177,49
6. Ағымдағы міндеттемелер 32428,65 16,1 247741,17 47,1 215312,52
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
Есептеулерден көрініп турғандаи талдау кезеңінде қаржы ағымдары көздерінің
Меншікті капитал Σ-ң төмедеуі ,негізінен,жыл аяғында 189806,2 мың
Көздердің жалпы Σ-ндағы қарыз капіталының үлесі 2004 жылы
Cонымен талдау кезінде”ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорыннына кредиттің қарыз
Ұзақ мерзілді займдар Σ-ы талдау кезеңнің басында 160859,06
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорынның қаражат көздерінің динамикасында басты
Қаржы ағымдары кәсіпорын балансында айқын түрде көрсетілген, бірақ
1.2 кесте. “ASTANA MOTORS” АҚ қаржылық ағымдарының құрылымы
Көрсеткіштердің атауы 2004 ж. 2005 ж. Δ 2005
Сумма, мың.тг. У.В.,
% Сумма, мың.тг. У.В.,
% Абс. Ауытқу. Ауытқу, %
1. Таза пайда 8269,05 12,36 -198075,25 -36,82 -206344,3
2. Амортизацияның барлығы 6649,15 9,94 17415,07 3,24 10765,92
3. Мақсатты қаржыландыру 3473 5,19 2760 0,51 -713
4. Қысқа мерзімді несие мен қарыздар 16155,06 24,14
5. Ұзақ мерзімді несие мен қарыздар
16089,06 24,05 468177,5 87,02 452088,44 2909,91
6. Кредиторлық қарыздар 16273,6 24,32 218085,5 40,53 201811,9
Барлығы қаржылық ағымдар 66908,92 100 538018,52 100 471109,6
Өндірістік шығындар 11884,3 38396,2
Қаржылық ағымдар мен өндіріс шығыстары қатынасының коэффициенті, %
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
Кестеден көрініп тұрғандай, “ASTANA MOTORS” АҚ қаржы ағымдарының
“ASTANA MOTORS” АҚ–ң тартылған қаржы ағымдарының бүкіл сомасы
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорынның қаржы ағымдарындағы ең үлесі
Өндірістік процесті қамтамасыз ету үшін қаржы ағымдарының жеткіліктігі,
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорындағы қаржы ағымдарының өзгеру динамикасы
Қаржы ағымдары кәсірорын активтеріне трансформацияланады. Қаржы ағымдарын кәсіпорын
Активтер құрылымы ең алдымен, кәсіпорын мүлкінің мобильділі деңгейін
1.1.кестеде “ASTANA MOTORS” АҚ – ның 2004 –
Кестеден көрініп тұрғандай бүкіл талдау кезеңінде мүлік құрамында
Айналым активтерінің үлесі кезең басында 4,4 % -
Кәсіпорын мүлкінің жаопы сомасындағы қысқа мерзімді дебиторлық қарыз
Сондай – ақ, айналым активтерінің өсу қарқыны 1134,85,
2.3 ”ASTANA MOTORS” АҚ-ң қаржы ағымдарын пайдалану тиімдігін
Қаржы ағымдарын пайдалану тиімдігі кәсіпорынның қаржылық тұрақтығына, өтімділігіне,
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының және оның қаржы ағымдарын басқару
Негізгі қорлар немесе өндірістік запастарға капитал салымын жабу
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тереңірек бағалау қатысты шамалар болып
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұарқтылығын, оның қаржылық қарыздық көздерге
1.3.кесте “ASTANA MOTORS” АҚ қаржылық тұрақтылық коэфиценттері.
Көрсеткіштер Формуласы Орташа шектеу 2004ж. 2005ж.
1. Автономия коэффициенті Ка =
2. Меншікті және қарыз қаражатттарының қатынасының коэффициенті
3. Мобильді және иммобилденген активтер қатынасының коэффиценті Кс
4. Меншікті капиталдың маневрлік коэффициенті Км = СС/СК
5. Қаржыландырудың меншікті көздерімен запастардың қамтамасыз етілу коэффициенті
6.Өндіріске бағытталған мүлік коэффициенті ОС/А Кп.им>=0,5 0,53
7. Ұзақ мерзімді қарыз қаражаттарды тарту коэффициенті
8Қысқа мерзімді қарыз коэффициенті КЗ/О - 0,17 0,35
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорыны үшін бұл көрсеткіш кезең
Автономия коэфиценті кәсіпорын міндеттемесінің көлемінің меншікті қаражаттар көлеміне
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы сақталған кезде, қарыз қаражаттары мен
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын негізгі сипаттамасы –кәсіпорынның айналым
Осыған сәйкес кәсіпорынның запастарды қалыптастыру және шығындар көздерінің
Кәсіпорын қаражаттары құрылымның маңызды сипатын негізгі қаражаттардың, капиталдық
Кәсіпорын қаражаттарының көлемін сипаттау үшін автономия,қарыз және меншікті
Қысқа мерзімді қарыз коэфиценті кәсіпорынның жалпы міндеттер сомасында
Осылайша, қаржылық тұрақтылық коэфиценті абсолютті көрсеткіштер негізінде кәсіпорынның
Баланс өтімділгін талдау қажеттігі қаржылық шектеулердің күшеюімен және
Өтімділік дәрежесіне, яғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына байланысты
А1 – айтарлықтай өтімді активтер – кәсіпорынның ақша
А2 – тез өткізілетін активтер – дебиторлық қарыздар
А3 – жай өткізілетін активтер – запастар (алдағы
А4 – қиын өткзілетін активтер – алдынғы топтарға
Баланс пассивтері оларды төлеудің мерзімділік дәрежесі бойынша топталады:
П1 – айтарлықтай мерзімді міндеттемелер – кредиторлық қарыздар.
П2 –қысқа мерзімді пассивтер – қысқа мерзімді несиелер
П3 – ұзақ мерзімді пассивтер – ұзақ мерзімді
П4 – тұрақты пассивтер – капитал және резервтер.
Активтер мен пассивтер балансының сақталуы үшін П4 тобының
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорынның баласының өтімділігі 1.4. –кестеде
1.4.кесте. “ASTANA MOTORS”АҚ баласының өтімдігін талдау
АКТИВ 2004 ж. 2005 ж. ПАССИВ 2004 ж.
А1 4141,62 18182,52 П1 16155,06 29655,7
А2 4330,35 83335,53 П2 16273,59 218085,47
А3 489,82 183,18 П3 160859,06 468177,49
А4 192694,97 424511,23 П4 8369,05 -189706,2
Баланс 201656,76 526212,46 Баланс 201656,76 526212,46
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
Егер баланс 1.5 кестенің 1 – ші бағасында
1.5. кесте “ASTANA MOTORS” АҚ баласының өтімдігін бағалау.
Баланс топтарының нормативті қатысы 2004 жылғы 2005 жылғы
А1>=П1 4141,62 < = 16155.06 18182,52 < =
А2> =П2 4330,35 < = 16273,59 83335,53 =П3 489,82 < = 160859,06 183,18 < =
А4>=П4 192694,97 >= 8369,05 424511,23 >= -189706,2
Баланс сипаттамасы өтімді емес өтімді емес
Перспективалық өтімділік болаақтағы түсімдер мен төлемдерді салыстыру негізінде
Алғашқы 3 теңсіздіктің орындалуы 4 – ші теңсіздікті
Кәсіпорынның төлем қабілеттігін одан да терең бағалау қатысты
Абсолютті өтімділік коэфиценті айтарлықтай өтмді активтер шамасының айтарлықтай
Өтімді қаражаттар құрамындағы тез өтімді активтерді анықтау үшін
1.6.кесте “ASTANA MOTORS” АҚ – ң өтімділк коэфиценттері.
Көрсеткіштер Нормативті мәндері 2004жыл 2005жыл
Абсолютті өтімділік коэффициенті Кал >=0.2-0.5 0.128 0.073
Тез өтімділік коэффициенті Ккл >=1 0,261 0,410
Ағымдағы өтімділік коэффициенті Ктл >=2 0,276 0,411
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
Ағымдағы өтімділік коэффициенті айналым қаражаттарының айналысының орташа ұзақтығына
Сонымен, “ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорындағы барлық өтімділік көрсеткіштері
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау және баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымын
Ағымдағы өтімділік коэффициенті есепті кезең соңында 2
Меншікті қаржылармен қаисыздандыру коэффициенті есепті кезеңнің аяғында 0,1-ден
Ағымдағы өтімділік коэффициенті кәсіпорынның шаруашылық қызметті жүргізу және
Меншікті қаржылармен қамсыздандырылу коэффициенті кәсіпорынның өзінің қаржылық тұрақтылығы
“ASTANA MOTORS“ АҚ кәсіпорында ағымдағы өтімділік коэффициенті кезеңінің
Кв =(Ктлк + У/Т(Ктлк-Ктлн))/2
Мұндағы: Ктлк - ағымдағы өтімділік коэффициентінің есепті кезең
Ктлн – ағымдағы өтімділік коэффициентінің есепті кезең басындағы
Т – есепті кезеңнің ұзақтылығы ,ай.
У – төлем қабілеттілікті қалпына келтіру кезеңі.
Кв=((0,411+6/12(0,411-0,276))/2=0,239
“ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорнында төлемқабілеттілікті қалпына келтіру коэффициенті
Іскерлік белсенділік коэффициенті кәсіпорын өз қаражаттарын қаншалықты тиімді
Айналыс көрсеткіштерінің компанияның қаржылық жағдайын бағалауда маңызы зор,
Іскерлік белсенділіктің негізгі көрсеткіштерін есептеу 1.7 кстеде көрсетілген.
Капитал айналымдылығы коэффициенті -өнімді өткізуден түскен түсімнің баланс
“ASTANA MOTORS“ АҚ кәсіпорында 2004 жылы бұл көрсеткіш
1.7.кесте “ASTANA MOTORS” АҚ іскерлік белсенділік коэффициенттері
КӨРСЕТКІШТЕР 2004ЖЫЛ 2005ЖЫЛ
Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті 0,247 0,463
Мобильді қаржылық айналымдылық коэффициенті 5,564 2,394
Материалды айналым қаражаттарының айналымдылық коэффициенті 101,807 1328,961
Дебиторлық қарыздың айналымының коэффициенті 11,516 2,921
Дебиторлық қарыздың айналымының орташа мерзімді,құндылығы 31,262 123,237
Кредиторлық қарыздың айналымдылық коэффициенті 1,538 0,983
Кредиторлық қарыздың айналымдылығының орташа мерзімі,құндылығы 234,110 366,362
Негізгі құралдардың және басқа да айналымнан тыс активтердің
Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті 5,958 -1,283
*“Astana motors” АҚ 2004-2005 жж. бухгалтерлік балансының мәліметтері
Дебиторлық және кредиторлық қарыздың айналымдылығын есептеу нәтижелері “ASTANA
Мобильді қаражаттар айналымының коэффициенті кәсіпорынның барлық мобильді қаражаттарының
Сондай-ақ, коэффициенттің талдау кезеңінде запастар мен шығындар айналымының
Негізгі қаражаттардың және өзгеде айналымнан тыс активтердің қор
Сонымен,”ASTANA MOTORS” АҚ кәсіпорынның салыстырмалы жақсы іскерлік белсенділігі
Осылайша, жүргізілген талдау кәсіпорынның қаржылық жағдайының елеусіз жақсаруын
Бірақ, жалпы, кәсіпорынға өзінің қаржылық тұрақтылыын қалпына келтіру
3. ”ASTANA MOTORS” АҚ ҚАРЖЫЛЫҚ АҒЫМДАРЫН БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
”ASTANA MOTORS”АҚ қаржылық ағымдарын басқару жағдайына жүргізілген талдау
тауар ассортиментін оңтайландырумен шығарылатын өнімнің өзіндік құнын төмендету
кәсіпорынның ұжымдық басқарушылық құрылымында қаржылық экономикалық бөлімшені шығару,
кәсіпорынның ақша ағымдарын басқару бойынша бухгалтерлік есеп жұмысшыларын
техникалық жарамсыз құрылғыларды шығарып тастау мақсатында негізгі қорларды
тәжірибеге тұрақты негізде кәсіпорынның қызметіне экономикалық талдауды жүргізуді
негізгі қорларды соған сәйкес амортизациялық аударымдарын нормасын ,мерзімін
кәсіпоынның үздіксіз қызметін қамтамысыз ету мен сақтауға шығындарды
жаңа ауыл шаруашылық техникасын сатып алуға ауыл шаруашылық
тұрып қалған бос өндірістік цехтаорды жалға беру ;
”ASTANA MOTORS” АҚ –да ең бірінші шараның бірі
Кәсіпорынның меншікті ақша ағымдарының көбеюі әкелетін бұйымдарды көбейту,
Авто көліктердің жоғарғы өзіндік құны қазіргі кездегі әкелінетін
Сәйкесінше бүгінгі таңда компанияның негізгі міндеті бір уақытта
Өткізу нарығын ашудың экономикалық негіздемесі.
Тауар ассортиментін оңтайландыру нәтижесінде кәсіпорынның тапқан таза пайдасын
Ағымдық активтердің белгілі бір түрін қандайда бір көлемде
Дайын өнімнің үлкен қоры жоғары деңгейдегі сұраныс жағдайында
Осылайша шикізат пен материалдың үлкен қоры кәсіпорынды қордың
Егер жабдықтаушылар кәсіпорынға төменгі бағамен келіскен жағдайда шикізат
Айналым қаражаттарының айналымдылығының жоғарылауы қорларды сақтаумен байланысты нәтижелер
Айналым қаражаттарының айналымдылығын жылдамдату үшін кәсіпорында мақсатты түрде
қажетті материалдарды сатып алуды жоспарлау;
қатал өндірістік жүйелерді енгізу;
жетілдірілген қоймаларды қолдану;
сұранысты болжамдатуды жетілдіру;
шикізат пен материалдарды тез арада жеткіәзу;
Айналым капиталының айналымдылығын жеделдетудің екі жолы дебиторлар шотын
Дебиторлық қарыздың деңгейі көптеген факторлармен анықталынады: өнім түрі,
Айналымдылықтың жылдамдауы жағымды жағдай ретінде қарастырылады. Мұнда потенциялды
Іріктеу нақты критерилердің көмегімен жүргізледі:өткен кезеңдегі төлем тәртібін
Тұрақты клиенттерге тауарларды төлеу несие арқылы жүргізіледі. Несие
Сатып алушы алынған тауарды төлеген жағдайда несиелеу кезінен
Егер несиелеу кезеңінің 11-30 күн аралығында төлем жүргізілсе
Төлемді 1ай ішінде төлемеген жағдайда сатыпалушы қосымша айыппұл
Қарызды жабу мақсатында дебиторларға әсер етудің неғұрлым түсімдері
Айналым капиталының шығындарын қысқыртудын үшінші жолы қолма-қол ақшаны
ақшалай қаражаттардың және олардың эквивалиентінің жалпы көлемі;
қандай үлесін есеп айрысу шотында, ал үлесін тез
ақшалай қаражаттардың және тез өтімді активтердің өзара трансформациялауын
Фирма өзінің өтімді активтерін ұстайтын банктік шоттар бойынша
Батыс тәжірибесінде Баумол және Миллер-Орр үлгілері кеңінен тараған.
Баумол үлгісі мысалы кәсіпорын өзінің жұмысын максималды және
Баумол үлгісі қарапайым және ақшалай шығындарды тұрақты, болжанатын
Миллерт және Орр жасаған үлгі қарапайымдылық пен шындық
Егер ақша қаражаттарының күнделікті ағымын және болжау мүмкіндігі
1.3.сурет. Есеп айрысу шотындағы қаражаттарының қалдығының өзгеруінің графигі.
Есеп айрысу шотындағы қаражаттың қалдығын басқару бойынша іс-әрекет
1.4. сурет. Миллер-Орр үлгісі.
Есеп айрысу шотындағы қаражаттардың қалдығы жоғары шегіне дейін
Вакцинация өзгерісі мәселесін шешуде келесі саясатты мәселесін ұстануды
Егер ақша ағымдарынан күнделікті өзгерісі үлкен немесе бағалы
Қаржылық ағымдардың пайдаланудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды құралдарының біреуі
Амортизациялық аударымының 3 әдісі бар: орындалған жұмыстарға сәйкес
Екінші әдісі орындалған жұмыс көлеміне байланысты. Ол мүнданеғұрлым
Үшінші әдіс – жеделдетілген амортизация – амортизацияның негізгі
Қаржылық ағымдарды басқару сәттілігі кәсіпорынның капитал құрылымына тікелей
Аксиомаға сәйкес капиталқұрылымы капилдың қызметінежәне талаптарына сәйкес келуі
Батыс елдерінде қаржылық ағымдарды басқару теңділігіне кәсіпорынның акция
Акция ұстаушылардың көбі өздері қаражат салған ұшырайтын ағымдағы
Сала неғұрлым бәсекелік болса соғұрлым акция ұстаушыларына құрылғы
ҚОРЫТЫНДЫ
Берілген жұмыстың зерттеу объектісі “ASTANA MOTORS”АҚ болды. Бұл
Жұмыста жүргізілген қаржы ағымдарының көздерінің құрамы мен құрылымын
Ақша ағымдарын тиімді пайдалану кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына оның
Кәсіпорындардағы қаржылық жұмысты ұйымдастыру мен ақша ағымдарын басқаруды
Шараларды енгізу нәтижесінде қорлар мен шығындарды, кредит пен
Ақша ағымын басқарудың оңтайлы құрылымын құрмай осы шараларды
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
"Финансовый менеджмент: теория и практика"/ Под ред. Стояновой
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа:
Балабанов И.Т. "Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом?".
Белолипецкий В.Г. "Финансы фирмы" - М.: ИНФРА-М, 1998.
Бородина Е.И. "Финансы предприятий" учебное пособие. - М.:
Ворст И., Ревентлоу П. “Экономика фирмы” изд.
Гусева Е.Г. "Управление производством на предприятии" учебно-практическое пособие
Ильенкова С.Д. "Экономика и статистика фирм" - М.
Ковалев В.В. «Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций.
Крейнина М.Н. "Финансовый менеджмент" учебное пособие. - М.:
Крейнина М.Н. «Финансовое состояние предприятия. Методы оценки».- М.
Моляков Д.С. "Финансы предприятий отраслей народного хозяйства". -
Палий В.Ф., Суздальцева Л.П. “Технико-экономический анализ производственно
Скоун Т. "Управленческий учет".- М.: Изд-во ЮНИТИ, 2004
Стоянов Е.А., Стоянова Е.С. "Экспертная диагностика и аудит
Шеремет А.Д. “Экономический анализ в управлении производством”
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. «Методика финансового анализа» -
Шим Дж., Сигел Дж. Методы управления стоимостью и
Шишкин А.К., Вартанян С.С. , Микрюков В.А. “Бухгалтерский
Қосымшалар
Қосымша А.
Кесте 1.1. кәсіпорындарды қаржыландыру көздерінің құрылымы
Қаржыландыру түрлері Сыртқы қаржыландыру Ішкі қаржыландыру
Меншікті капитал негізін қаржыландыру 1.салымдар мен үлестік қатысу
Қарыз капиталының негізгі қаржыландыру 3.несиелік қаржыландыру(мысалы ,қарыз,банктік несие,
Меншікті және қарыз капиталының негізгі аралас
Қосымша Б
1.1. сурет. Кәсіпорынның меншікті капиталының құрылымы.
42
Кәсіпорындардың меншікті капиталы
Меншік иесі ұсынған капитал
Заңды және жеке тұлғардың басқа жариялады
Кәсіпорын жинақтаған резервтер
Жоғарғы лық капитал
Акцияға сыйақылар
Резервтік капитал
Қосымша капитал
Жиналған капитал
Мақсатты қаржыландыру
Салымдар мен қайырымдылық көмек
Бөлінбеген пайда
Жинақтау қорлары