МАЗМҰНЫ
Кіріспе -----------------------------------------------------------------------------------------------3
Агроөнеркәсіптік кешенді экономикалық басқару қалыптастырудың теориялық-әдіснамалық негіздері.---------------------------------------------------------------------------------------------------5
Қазақстанда бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы өнімдері мен азық-түліктер
1.3
Реттеу---------------------------------------------------------------------------17
1.4 Қазақстанда
-------------------------------------------------------------------------------------25
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------------------------------------------------------------31
КІРІСПЕ
Көп салалы экономика қалыптастыру және нарықтық қатынастарды дамыту
Қазақстан агроөнеркәсіптік кешені ауыл шаруашылығы өнімдері мен азық-түлік
Дегенмен, ауыл шаруашылықты жүргізудегі экономикалық механизмнің жетілдірмегенінен ең
Ауыл шаруашылығындағы кәсіпорындарды, қайта өңдеу және рыноктың басқа
Жекеменшік пен шаруашылық жүргізудің жаңа формаларының өсуі баға
Баға және несие-қаржы механизмін сәйкестендірмеу аграрлық саладағы капитал
Осының нәтижесінде өндіріс көлемі, ауыл шаруашылығы өнімдерінің түрлері,
Қазақстанның жан басына шаққандағы ет тұтынуы 2006 ж.
Халықтың төлем қабілеті бар сұранысының төмендеуі азық-түлікті тұтыну
Қазақстанның әлемдік экономика жүйесіне ғаламдануы мен интеграциялану қарқыны
Қазақстанда тұрақты даму стандарттарына бірнеше алғышарттар бар; ғылыми-техникалық,
Бәсекелестік қабілетіне қарай орналастыруға (ранжирования) байланысты (жалпы ішкі
Бәсекеге қабілетті өндіріс үшін негізгі талаптар мына төмендегідей:
Бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік кешенді дамыту АӨК-дегі экономикалық механизмдердің
Агроөнеркәсіптік кешеннің осы және басқа да міндеттері біз
1.1 Агроөнеркәсіптік кешенді экономикалық басқару қалыптастырудың теориялық-әдіснамалық
Жалпы ауыл шаруашылығы өндірісін басқару дегенде қаржылық-экономикалық жағдайды
Оларға Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына әр
Тиімділік – адамдардың мұқтаждары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін
Қандай да болсын өндірісті үш құрамдас бөліктен тұратын
Өндірістік жүйелерді қарастырғанда олардың екі жақтылық сипатын есте
Ресурстар құрамында материалдық, энергетикалық және еңбек ресурстарын бөліп
1-сурет – Агроөнеркәсіптік кешендегі өндіріс процесінің сызбанұсқасы
Ескерту – зерттеу негізінде автор құрастырған
Басқару тұрғысынан алғанда басқарылатын жүйенің элементтерінің ең сапалы
Негізгі қорлар өндірістік жүйенің бір бөлігі ретінде тұрақтылыққа
Айналым қорлары, керісінше, өндірістік жүйенің ең жылжымалы бөлігі
Экономиканы ұйымдастыруда принципті екі көзқарасты бөліп көрсету керк:
Өндірісті басқарудың негізгі мақсаты – кәсіпорындардың міндеттерін іс
Осы заманға сәйкес нарықтық экономиканы ұйымдастыру барысында мемлекет
- кеңейтілген ұдайы өндіріс
- материалдық өндірістің, күрделі салымдардың және тауар айналымының,
- экономика салаларының даму бағыттарын және өсу қарқындарын
- ұлттық табысты мемлекеттік бюджет арқылы бөлуде, қайта
- елдің халықаралық экономикалық ынтымақтастыққа қатынасуын қамтамасыз етуде,
- сыртқы сауда мен валюталық қатынастарын реттеуде, кеден
- қажетті кадр саясатын жүргізуде және жұмыс күші
- еңбек, технологиялық және шарт тәртіптерінің орындалуын бақылауда.
Аралас экономиканың жұмыс істеуі мемлекеттік, нарықтық реттеулермен іске
Мемлекеттік араласудың экономикалық негізі мемлекеттік сектор.Ол
нарықтық механизмге өзінің шығындары, салық салу, реттеу мен
Оның қарамағында ұдайы өндірісті әлемдік экономика деңгейінде реттей
Басқарудың жаһандануы әлемдік шаруашылықтардың қазіргі кезеңдегі дамуынан елеуді
Мемлекеттік реттеудің негізгі міндеттері болып: халықты ауыл шаруашылығы
Экономиканың өсуі елеулі дәрежеде бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы
Салыстырмалы артықшылық тұжырымдамасы экономикалық теорияның тұжырымдамасы болып табылады,
Бай шикізат ресурстарының өзі экономикалық даму мен қоғамның
Қазақстан экономикасында шикізаттық бағытталу басым, оның үстіне жалпы
Республиканың аграрлық секторындағы ахуал тұрақсыздықпен және бәсекелестік қабілетінің
Бәсекелестік орта ішкі және сыртқы рыноктарда қалыптасатын болғандықтан
Өнімдердің бәсекелестік қабілеті елеулі дәрежеде өнімдердің өзіндік құнынан
Тиімділікті кешенді бағалау өндірістік күштердің болуынан, оны пайдалануға
1.2. Қазақстанда бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы өнімдері мен
Талдау жұмыстары агроөнеркәсіптік өндіріс тиісті деңгейде дамымай отырғанын
Қазақстаның жалпы көлемінде (2002-2007жылғы І жарты жылдықта) Солтүстік
1-кесте. Қазақстан өңірлері бойынша ауыл шаруашылығы өндірісіндегі ішкі
Көрсеткіш Өңір
солтүстік батыс орталық оңтүстік шығыс
Өңірлік өнім өндірісі 41,2 11,3 5,5 33,4 8,7
Өңірлік жалпы өнім көлемінен ауыл шаруашылығының сыбаға салмағы
24,9
3,6
5,4
20,3
13,1
астық 67,9 10,1 4,4 11,5 6,1
картоп, көкөніс, бақша 19,1 8,5 12,3 49,1 11,0
қант қызылшасы - - - 100 -
мақта - - - 100 -
майлы өсімдіктер 29,6 - - - 70,4
жеміс жидек - 3,8 - 91,3 4,9
сүт 46,6 5,4 7,6 26,5 13,9
сиыр еті 56,1 14,5 6,9 13,1 9,4
қой еті 6,6 25,9 8,8 39,9 18,8
Ауыл шаруашылығы пайдаланылатын жер
24
29
13
24
10
о.і. айдалатын жер 63 12 6 11 8
жайылым 17 32 14 27 10
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру шығындары
73,8
5,1
4,5
13,9
2,7
Ауыл шаруашылығы өнімдерін сату
72,5
5,9
3,5
16,1
2,0
Пайда (зиян) 81,1 4,5 7,3 6,0 1,1
1 теңге жалпы өнім шығындары (теңге)
0,25
0,09
0,08
0,04
0,03
Ескерту – ҚР статистика бойынша Агенттігінің материалдарынан автордың
Ауылдағы халықтың жан басына өндірелетін ет деңгейі Солтүстік
Өсімдік шаруашылығы өнімдерінің рентабельділік деңгейі Солтүстік өңір бойынша
Ауыл шаруашылығы өндірісін басқару, болжамдар дайындауда, қабылданған бағдарламалардың
Осы және басқа да проблемаларды шешу үшін жоғарыдағы
Су шаруашылықтары ұйымдарының бағалауы бойынша суғару жүйелерін жыл
Егістік жерлердегі теріс өзгерістер өндіріс интенсивтігінің қысқару аясында
Ауыл шаруашылығында пайдаланылатын жерлердегі қара шірінді мөлшері 20-30%-ға
Тұқым шаруашылығы жүйесі тиісті деңгейде жұмыс істемейді, сондықтан
Азық-түлік тауарларын шеттен әкелу азық-түлік қауіпсіздігі үшін ұсынылған
Ауыл шаруашылығы, қайта өңдеу және басқа шаруашылық жүргізу
Экономикалық бірігу өнідірістік-техникалық байланыстардың кеңеюімн және тереңдеуімен ресурстарды
Басқа бір құрылыммен біріккен шаруашылық субъекті экономикалық және
Сатылас интеграция - өндірістік және ұйымдық бірлестік, кәсіпорындардың
Деңгейлес интеграция – кәсіпорындардың бірлестігі, олардың арасындағы іс-әрекеттерді
Халықтың төлем қабілетінің төмендеуі азық-түлік құрылымын өзгертті және,
Осыған байланысты бәсекелестік қабілетті жоғарылатуға бағытталған шаруашылық жүргізудің
Шаруашылықаралық байланыстардың ұйымдық-экономикалық алғы шарттары интеграциялық процесті алдын-ала
Астық өндірісін мақсатқа сәйкес дамыту, есептеулер көрсетіп отырғандай,
Республикада астық қорын ішкі жылдық тұтынудан 10-12% мөлшерінде
Ет өндіру мен пайдаланудың есепті балансы (тепе-теңдігі) оны
Етті шетке шығаруды көбейту қарастырылып отыр. Егер 2005
Алдағы болашақта халық санының өсуі мен оның ет
2010 жылға олардың қуаттарын пайдалану коэффициенті 73,7%-ға дейін
Қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту үшін 2006-2010 жж. 70
Республика тамақ өнеркәсібін жабдықтарды жаңғырту, пайдалану коэффициентін өсіру
Кластерлік даму республиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру стратегиясының құрамдас
Бұл жағдайда технологиялық процестің әр түрлі звеноларының, өнімнің
2-кесте. Қазақстан қайта өңдеу өнеркәсібінің дамуы
Көрсеткіш 2007 ж. (нақты) 2010 ж. (есепті)
қуаты, мың т қуаттарды пайдалану коэффици-енті, % өнім
Етті қайта өңдеу кәсіпорындары
Ет және ет өнімдері 86 32,8 28 86
о.і. ірі қара, қой, шошқа, жылқы
45
14,5
7
45
64,3
29
Құс еті 41 53,5 22 42 86,0 38
Ет және ет-өсімдік консервілері
12
12,0
1
12
21,0
3,1
Астық өңдеу 47 33,5 16 47 84,7 41
Ұн (майдалап тартылған) 4581 36,6 1591 4690 49,3
Тазартылған күріш 177 23,5 42 177 42,3 75
Қантты қайта өңдеу 0,8 60,8 0,5 0,9 73,4
Өсімдік майын қайта өңдеу
0,3
36,4
0,1
0,5
65,8
0,3
Қайта өңдеу өнеркәсібі:
көкөніс консервілері 34 17,8 6 38 35,6 15
Жеміс-жидектерді қайта өңдеу:
жидек шырыны 72 79,4 57 86 84,5 72
жидек консервісі 2 16,6 0,3 4 61,3 1850
Сүтті қайта өңдеу:
сары май 51 20,0 10 53 42,5 23
қатты ірімшік 7 45,7 3 8 77 5,3
сүт, кілегей (қатты формада)
4
47,4
2
9
71,1
4
Қаймағы алынбаған өнім 462 24,9 115 465 59,5
Ескерту – ҚР статистика бойынша Агенттігінің материалдарынан автордың
Дегенмен кластерлік механизмін арттыруда тек кеңістік-ұйымдық қана фактор,
Сыртқы экономикалық байланыстардың тиімділігін бағалау үшін бірнеше көрсеткіштер
Шетке шығарудың валюталық тиімділік көрсеткіші – сыртқы рынокта
Шеттен әкелу тиімділігінің көрсеткіші - әкелінген тауарлар құнының
Сыртқы сауда алмасуының тиімділік көрсеткіші – шеттен әкелінген
Шығындар тиімділігінің көрсеткіші – шет елдерде техникалық жәрдем
Лицензиялар сатып алу тиімділігінің көрсеткіші – жаңа технологияға
Өндірісті халықаралық мамандандыру екі бағытта дамиды: өндірістік және
Мамандандырудың негізгі көрсеткіші салыстырмалы экспорттық коэффициент, ол мына
Эо
К = ______ , мұндағы
Эм
Эо – елдің шетке шығару тауарларының сыбаға салмағы;
Эм – тауарлардың әлемдік экспорттағы сыбаға салмағы.
Әлемдік нарықта сыртқы экономикалық байланыстар мемлекеттің саясатымен анықталады.
Әлемдік рыноктағы бағалар жүйесі мына төмендегілерді қамтиды: өндірушілер
Халықаралық сауданың формалары болып: тауарлық биржалар, баспа-бас айырбас
Елдің АӨК салаларының қазіргі кезеңдегі бәсекелестік қабілеттерін талдау
Жалпы Қазақстанда ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен азық-түлік
Қазақстанға ДСҰ-ға мүше болу экономиканы әртараптандыру үшін қажет.
Айта кететін бір мәселе ДСҰ-ға кіру жағдайында біздегі
баға белгілеу саласында – «Ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп
несиелендіру саласында – қысқа мерзімді (ағымдағы шығындарға) және
лизинг саласында – техникаға лизинг мерзімін тозғанға дейін
АӨК-ні салаларының әлемдік рынокта бәсекелестік қабілетіне байланысты және
- бірінші топ – азық-түлікті шетке шығаруға бағдарланған
- екінші топ - әлемдік рынокқа өнімдердің бәсекеге
- үшінші топ – негізінен халықтың қажеттілігін қамтамасыз
АӨК-ін мемлекеттік қолдау шектеулі екенін және ДСҰ ережелерімен
1.3 Аграрлық өндірісті ішкі және сыртқы рыноктарда мемлекеттік
реттеу
Әлемдік шаруашылықтарды қайта қалпына келтіру өндіріс пен халықаралық
Шаруашылық тұрмысты интернационалдандыру елдер арасында тауарлар мен жұмыс
Осыған байланысты халықаралық еңбектің бөлінуін елдер арасындағы аумақтық
Халықаралық еңбектің бөлінуіне көмектесетін жиынтық факторлар бар: табиғи
Құн заңы дүниежүзілік еңбектің бөлінуіне тауарлық өндіріс жағдайында
Әлемдік рынокты реттеуде, қоғамдық ұдайы өндіріс процесінің нақты
Шаруашылық жағдаят өндірістік капиталды, өндірістік ресурстарды, өнімді көп
Бәсекеге қабілеттілікті анықтайтын факторлар – экономикалық әлеует және
Бәсекелестік қабілеттің жоғары деңгейі экономикалық бизнестің дамуымен, әлемдік
Әлемдік тауарлы рыноктардың пайда болу саласы және ішкі
Әлемдік рыноктарда құн заңы тек үрдіс ретінде жұмыс
Мемлекет тауар өндірушілерге баға деңгейін елдің ішкі рыногында
Ішкі рынокта бағаны реттеу өндірушілерге бағаның белгілі деңгейде
Сыртқы экономикалық қызметті реттеу үшін айқын жолға қойылған
Жалпылама қорыта айтқанда мемлекеттік реттеуді мына төмендегі топтарға
Қазақстан аграрлық азықты таза - шеттен әкелетін дәстүрлі
Ішкі және сыртқы рыноктарға бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы
Біздің зерттеулер, тарифтеу процесі мен белгіленген бағаларды байлап
Іс жүзінде барлық елдерде, ДСҰ-ға мүше елдерінің бәрінде
Тарифтердің қолданыстағы мөлшерлемелері қатты бидайға (2006ж) оның құнына
Қазақстанның ДСҰ-ға кіруіндегі мүмкін болатын артықшылықтары АӨК үшін
- экспорттық әлеуетті дамыту және әлемдік рыноктарға шығу;
- тасымалдау шығындарын ескере отырып біздің елдің географиялық
- банк саласында бәсекелестік орта құру;
- халықаралық еңбектің бөлінуінде қатынасу және әлемдік рынокта
Жағымсыз салдарлары:
отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдау мен қорғау нашар;
халықтың елеулі бөлігінің тұрмыс деңгейі төмен;
инфрақұрылымдардың дамымауы, тиімді көтерме сауда жүйесінің және тауар
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы тауарларына баға теңсіздігі
проблемалары;
АӨК-ін техникалық жарақтандыру деңгейі төмен.
Жағымсыз салдарлары тізімінде екі негізгі проблемалар бөлінеді: біріншісі
Жағымсыз факторларды болдырмау және ауыл шаруашылығы өнімдерінің, шикізаттар
Әлемдік рыноктағы отандық азық-түліктік бәсекелестік қабілетін нашарлататын маңызды
Сондай-ақ, азық-түлік рыногының инфрақұрылымдарын жоғалту, өткізу рыногын жоғалтуға
Осыған байланысты, отандық азық-түліктің бәсекелестік қабілетіне нұқсан келтіретін
ДСҰ-дың талаптарына сәйкес өңірлердің бәсекелестік артықшылықтарын дамыту бағытында
Кейсиандық теория мемлекеттің экономикаға дискрециялық қазына саясаты жолымен
Бұл саясатта негізгі кейсиандық теңдеуден туындайтын жиынтық шығындар
У = С + І + Е
У – экономикалық белсенділік деңгейі;
С – тұтыну;
І – инвестиция;
Е – экспорт;
J – импорт;
G – мемлекеттік шығындар.
Қазіргі уақытта қазына саясатының кейсиандық әдістерін жаңа индустриалды
Қазыналық саясаттың тиімділік дәрежесі бойынша елеулі жоғары рейтинг
Елдің экономикалық дәулеттілігі адам капиталының бәсекеге қабілеттілігімен де
Біріккен ұлттар ұйымының даму бағдарламасына (ПРООН) сәйкес (Қазақстандағы
Қазақстанда ауыл шаруашылығы өндірісіне қаржылық қолдау көрсету үлесі
3-кесте. Мемлекеттік бюджеттен қаржылық қолдау үлесі
(жекелеген елдерде 2002-2004 жж.), %
Елдер Жалпы өнімдегі мемлекеттік қолдаудың үлесі
Австралия
Норвегия
Исландия
Корея
Жапония
ЕО елдері
Канада
АҚШ
Жаңа Зеландия
Ресей
Қазақстан 4
-
-
-
71
48
21
28
65
6,5
1,7 (2006 ж.)
Ескерту – ОЭРС мәліметі бойынша автор құрастырған.
Есептеу көрсетіп отырғандай, ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне демеуқаржы көлемі
Қазіргі өнім өндірушілердің тұрақсыз қаржылық жағдайы қажетті материалдық-техникалық
Бюджет қаражаттарын бөлуде ауылшаруашылық тауар өндірушілердің негізгі проблемасы
Қазақстан ауыл шаруашылығын мемлекеттік реттеу мына төмендегі бағыттарда
2006-2008 жж. арналған бірінші кезектегі шаралардың негізгі бағыттары,
Осы бағытта мына төмендегідей шаралар қарастырылады:
- көктемгі-дала және жинау жұмыстарын жүргізу үшін жанар-жағар
- шағын тауар өндірушілердің кооперативтерге бірігуіне арнайы технологиялық
- құрама жем-шөп құнын қаражаттандыру, техникалық және технологиялық
1.4 Қазақстанда бәсекеге қабілетті аграрлық өндіріс қалыптастыру
Экономикалық теория мен шаруашылық тәжірибесінде бағаның және баға
Нарықтық экономика жағдайында өндірістік-экономикалық және қаржылық тұрақтылық рынокта
Ресурстарды пайдаланудың оңтайлы саны (ең жоғары пайда) егер
Өндірісті басқару үшін бір бірлік өнімге есептелген шығындар
Сонымен, әр түрлі ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін әр
Оған қосымша, бұл ресурстар шектеусіз емес, керісінше олар
Нарықтық принциптеріне мыналарды жатқызу керек: рыноктағы сұраныс пен
Дамыған қоғамда мына төмендегі бағалар түрі жұмыс жасайды:
Мемлекеттің араласуы әдетте төрт негізгі формада жүреді: бәсекелерді
Баға теңсіздігі экономиканың аграрлық секторындағы қаржылық проблемалардың басты
Дамыған елдерде сақтандыру индустриясы ұзақ мерзімді күрделі салымдардың
Дегенмен, шетелдік және отандық ғалымдардың сақтандыру рыногы бойынша
Сондықтан сақтандыру рыногының жағдайына нарықтық салада іске асыру
Қолданыстағы өсімдік шаруашылығында 1 га егістік шығындарына байланысты
Майлы дақылдардың сыбаға салмағы сақтандырылған ауданнан Қазақстан бойынша
Қазақстандағы дәнді дақылдар құрылымында сақтандырылған ауданының сыбаға салмағы
Сақтандырылған егістік ауданының көлемі республика бойынша 34,1 млрд.теңге.
Дегенмен, тәжірибе көрсетіп отырғандай ауылшаруашылық тауар өндірушілерге сақтандыру
Ол проблемалардың негізгі себептері сақтандыру жүйесінің өзі өте
Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне сақтандыру сыйақыларын демеуқаржыларды есептеу
Республиканың қазіргі даму кезеңінде мемлекет басшысы өзекті міндет
Бәсекелестік қабілеттің ең жоғары биігінде тұрған елдер тәжірибелері
Жалпы алғанда кластерлердің үш түрлі кең анықтамалары бар,
- экономикалық тиімділіктің туындас секторлар ішінде өңірлік шектелген
- сатылас өндірістік тізбектер, барынша қысқа анықталған секторлар.
- агрегацияның жоғарғы деңгейінде анықталған өнеркәсіптік салалар (мысалы,
Кластерлік даму теориясының негізін қалаушы М.Портер кластерге мына
Қазіргі кезде күрішті қайта өңдеу зауыттарында 50 мың
Мемлекет күріш шаруашылығын дамытуға елеулі қаржы ресурстарын бөліп
көктемгі дала жұмыстарын несиелендіруге;
тұқым өндірісін қаражаттандыруға;
минерал тыңайтқыштар алуға;
су пайдалануға;
өсімдік қорғауға;
тікелей инвестициялауға.
Дегенмен, талдаулар көрсетіп отырғандай күріш шаруашылығында оның
экспорты және бәсекелестік қабілеті төмендеп отырғаны байқалады. Бірақ
Тоқыма өнеркәсібін дамытуда маңызды ролді мақта-тоқыма кластері ойнайды.
Мақта – Қазақстанның оңтүстігінде өсірілетін ең маңызды ауыл
Мақта өсірудің республика үшін маңызды әлеуметтік-экономикалық мәні бар.
Шитті-мақтаның тиімділігі мен оны өндірудің табыстылығын арттыру үшін
Тоқыма өнеркәсібінде кластерлер құру үшін мына төмендегі негізгі
кластерге қатынасушылардың өзара іс-әрекеті механизмдерін дайындау;
аграрлық-индустриалдық технологиялар негізінде шикізат базасын дамыту;
жаңартпашылық және жоғары технологиялық өндірістер енгізу;
кадр дайындау проблемаларын шешу;
техникалық регламенттер мен стандарттарды (халықаралық көрсеткіштермен үйлестірілген) дайындау;
ішкі және сыртқы рыноктарда сату көлемдерін кеңейту;
отандық тамақ өнімдерінің брэндаларын (сауда таңбасы) қалыптастыру;
мемлекеттік реттеудің нормативтік-құқықтық базылары мен механизмдерін жетілдіру.
Сонымен, шитті-мақта өндірісі саласында елеулі өткір проблемалар мынадай:
Мақта шаруашылығындағы проблемалық мәселелерді шешу үшін 2007-2009 жж.
Қазақстан Республикасында «Мақта саласын дамыту туралы» Заң қабылдау;
Мақтаны қайта өңдеу ұйымдарында халықаралық ИСО сериясы 9000
Мақта шаруашылығы және тоқыма өнеркәсібі бойынша халықаралық ұйымдар
Мақтаны қайта өңдейтін бір кәсміпорын салу; мақта егістігіне
ОҚО-ы аумағында көлік-логистикалық терминал салу.
Тоқыма саласындағы мақта-тоқыма сегментінің целлюлозалық қоспа (ЦДС) элементтерін
Қазақстанда әлеуетті тоқыма кластерінің бәсекелестік қабілетін арттыру үшін
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстанда бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылық саласын басқару проблемаларын
1. Басқарудың экономикалық механизмін қалыптастырудың теориялық-әдістемелік тәсілдері өндірістік
Мемлекет ел экономикасын басқару атқарымдарын орындайтын ұйымға айналды.
Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік басқару шараларын
2. АӨК-ін мемлекеттік басқару атқарымдарына мына төмендегілерді жатқызу
Аграрлық өндірісте шаруашылық жүргізу механизмдерін тиімді және объективті
Аграрлық өнеркәсіп өндірісін басқару барысында, болжамдар дайындауға, жалпы
3. Бәсекеге қабілеті бар аграрлық өндіріс қалыптастыру үшін
Аграрлық өнімнің бәсекеге қабілеттілігі интенсивті технологиялар және жоғары
4. Ауыл шаруашылық құрылымдарының, қайта өңдеу кәсіпорындарының ресурстық
Ресурстық әлеуеттерді, бәсекелестік өнімдер мен азық-түліктерді ұтымды пайдалану
5. Агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың негізгі бағыттары деп мыналарды
Ресурсты үнемдеу технологияларын енгізу, есептеулер көрсетіп отырғандай, техника
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер мен оны қайта өңдеушілер
6. Жаһандану жағдайындағы Қазақстан аграрлық саласының экономикасын мемлекеттік
- азық-түлікпен қамтамасыз ету жүйесін кешенді түрде қарастыру
- ДСҰ-ға кіру кезінде есте ұстау керек: ағымдағы
- экономиканың жаһандануы барысында мемлекеттік механизмнің қазіргі әдіснамасы
7. Агроөнеркәсіптік кешеннің салаларын әлемдік рыноктағы бәсекелестік қабілетінің
Мемлекеттік қаржылық қолдау төмендегідей негізгі бағыттарды қамтуы керек:
8. Бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру барысындағы
Салық жүйесін құруда мынадай негізгі принциптерді пайдалану керек:
Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерден сатып алатын ауыл шаруашылығы
9. Агроөнеркәсіптік кешенінің салаларын нарықтық қатынастар жағдайында қаржылық
Экономикалық тиімділікті талдау үшін кешенді көрсеткіштер жүйесін пайдалану
Инвестициялау барысында оның (инвестициялаудың) тәсілдерін анықтау керек: несиелендіру,
Аграрлық саладағы инвестициялық механизмдерді мына принциптерді сақтай отырып,
10. Есептеулер көрсетіп отырғандай, өндірісті тиімді дамыту үшін
Зерттеулер көрсеткендей, өсімдік және мал шаруашылығында өндірістік
11. Экономикалық қатынастар тепе-теңдігіне екі түсінікті кіргізу мақсатқа
Салыстырмалы тепе-теңдік (паритет) – салааралық қатынастар жағдайы. Мұнда
Материалдық ресурстар
Азық-түлік тауар-лары
Энергетикалық ресурстар
Өндіріс процесі
Еңбек ресурстары