МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
І ӘЛЕМДІК ДІНДЕР
Әлемдік діндер арасындағы баптизмнің орны
ІІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАПТИЗМ ДІНІНІҢ ТАРАЛУЫ
2.1 Баптизм ағымының пайда болу тарихы
2.2 Кеңес дәуіріндегі баптизм
2.3 Қазіргі замандағы Қазақстандағы баптизм мәселесі
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Негізінде дін адамзатты ізгілікке тәрбиелеп, елді ұйыту негізінде пайда
«Дін» – араб тілінен енген сөз. Сөздікте «Бас ию,
Дүние жүзi халықтарының ғасырлар бойы қалыптастырған сан қырлы рухани
Адамның рухани тазару дәрежесi көтерiлмесе және дiннен бас тартар
Мысалы, 1969 жылы Америка Құрама Штаттары арақты харам еткен
Діннің құдіреті туралы тағы бір мысал келтірсек: Американың президенті
І ӘЛЕМДІК ДІНДЕР
1.1 Әлемдік діндер арасындағы баптизмнің орны
Әлемдік діндер – қазіргі дінтануда буддизм , христиандық
Буддизм. 3ерттеушiлердiң пiкiрiнше, буддизм осыдан 2500 жыл бұрын пайда
Шығыс философтарының тұжырымдарына сүйенсек, Будданың анасы, шакья тайпасының патшасының
Ү-ҮІІ ғасырларда буддизм мәдениетi өркендеп, ең жоғарғы деңгейге жеттi.
Христиан дiні. Әлемдік діндердің бірі – христиан діні. Иса
Христиан дінінің пайда болу кезеңі Иса (с.ғ.)-ның туған кезінен,
Христиан діні осындай кезеңде, яғни барлық езуші таптарды біріктіру
Келешектің жақсылығынан, «көктен келген құтқарушының» шапағатынан үміттенген Рим империясының
Зороастризм. Зороастризм отқа табынушылық діні. «Зороастр» сөзінің мағынасы «зоро»
Зороастризм діні ең алғаш протоинди ирандықтарынан шыққан. Олардың мекендеген
Зороастр дініндегілер күнделікті дәрет алып, 6 рет жуынады. Бұған
Құммен тазалану рәсімі: құмға дәрет сындырып, оны араластырып сүртінеді.
Қатаң тәртіптері бар: құмырсқаны, жыланды, осыларға ұқсас жәндіктерді ұстауға
Әйелге қатысты заңдылықтары: етеккірі келсе, отқа жолатпайды, таза емес
Даосизм. Даосизм (қытайша «дао цзяо» – «жол ілімі») б.з.б.
Тұтас жүйе ретіндегі даосизм «Лэ-цзы» (б.з.б. ІҮ-ІІІ ғ.ғ.) және
Көне даосизмнің философиялық ұстанымы оратағасырлық даошылардың діни ілімдеріне негіз
ІІ ғасырда «Аспан жұлдыздарының жолы» деп аталатын Чжан даомин
ІҮ-ҮІ ғасырлардан бастап даолық ілімнің көптеген қағидалары қайта қарастырылып,
Ислам діні. Ислам (арабтың – Аллаға тәуап ету, мойынсұну
Ислам ақиқат және ең ақырғы дін. Қазақ өзін «мұсылманмын»
Қазақтарда жиi айтылатын сөз – «Құдай». Түркітілдес халықтар ислам
Қазақ халқы ұлттық салт-дәстүр, мәдениетіне берік болды. Қожа Ахмет
Сөйтіп, Қожа Ахмет Яссауи көшпелілерге ислам-ның кейбір қатал шарттарын
Ислам 714 ж. Сайрам (Испиджаб), Яссы (Түркiстан) аудандарын, Сырдария
Баптистер – протестанттық христиандықтаң бір ағымының өкілдері. Баптистердің пікірінше,
ІІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАПТИЗМ ДІНИ ІЛІМІНІҢ ТАРАЛУЫ
2.1 Баптизм ағымының пайда болу тарихы
Христиандықтың Орта Азияда Мерві қаласында пайда болуы туралы мәліметтер
Несториандықтармен қатар, Орта Азия жеріне, Иса Мәсіх тек құдайылық
Алайда, түркілердің исламды қабылдауымен христиандық ықпалы әлсіреп қалды, XII-XIII
XVII ғ. баптизм діни ілімі Голландияда ағылшындар арасында пайда
Баптистік қауымдар XVII ғасырда пайда болды. Алғашқы ағылшын баптисі
Шоқынуды баптистер сенімді саналы қабылдау, рухани қайта түлеу деп
XVII ғасырдың бірінші жартысында баптизм Солтүстік Америкада тарала бастады.
Баптизм протестантизмдегі ең ірі конфессиялардың біріне айналды. Баптист қауымдарының
Баптистердің құлшылық ететін үйлері шіркеуден өзгеше. Олардың ішкі дүниелері
2.2 Кеңес дәуіріндегі баптизм
Баптизм протестанттардың ішінде ең көп конфессияға айналды. Тек таза
Баптизмнің ең ірі ұйымдары АҚШ-та құрылды. Ал 1905 жылы
XIX ғасырдың екінші жартысында баптизм Ресей империясында, алдымен Украинада,
Діни ұйымдарға қатысты саясат өзгергенде евангелияшыл христиандар мен баптистер
Дінге қарсы жаңа әкімшілік күрес жанданған 1960 жылдары (1965
Бірқатар қауымдар тәуелсіз ретінде тіркеле бастаған 70-жылдардың екінші жартысында
Баптизм Ресейге XIX ғасырдың басында енді. Оның мынадай екі
Інжілдік христиан баптистерінің діни оқуы мен табынуы тұтастай алғанда
Інжілдік христиан баптистер қауымдастығының мүшелерін тәрбиелеуде мораль үлкен орын
Баптистер қауымының Бүкілодақтық інжілдік христиан баптистерінің кеңесі деген діни
Қазақстанда баптистермен қатар адвентистер, меннониттер және пятидесятниктердің шіркеулері бар.
Қазақ КСР-ндағы жаңа діни ағымдардың тарихы. Бұл кеңестік коммунисттік
Ғылыми әдебеттерде, мемлекеттік органдардың қызметтерінде, көпшілік санада діндерді дәстүрлі
Дәстүрлі діндерге Қазақ КСР-нда суниттік исламның ханафи мазхабы мен
Дәстүрлі емес діндерге салыстырмалы түрде жаңадан пайда болған (ХІХ
Еліміздегі дәстүрлі емес ағымдардың пайда болуын ғалымдар шартты түрде
Бірінші кезең ХХ ғ. 30-50 жылдары. Осы кездері Қазақ
Екінші кезең 1980 жыдардың соңынан қазіргі кезге дейін жалғасуда.
«Кришна санасы қоғамы», «Виссарион шіркеуі», «Трансценденталді медитация», «Бірігу шіркеуі»
1990 ж. басында Батыста кең таралған бірақ қазақ жерінде
2.3 Қазіргі замандағы Қазақстандағы баптизм мәселесі
Қазақстандағы соңғы он жыл ішінде діни өмір көптеген жаңа
Христиандардың саны аз болғанымен ең көп тармаққа бөлінген тобы
Протестанттықтың жаңа формалары, әсіресе, тәуелсіздік жылдарында елімізде өте белсенді
Баптистер Алматы іргесіндегі "Іргелі" ауылының жалғыз балабақшасын меншіктеп алған.
Осы елді-мекеннің жалғыз балабақшасын миссионерлер иеленіп 15 жыл бойы
Бұған наразы жұрт жергілікті билікке талай рет шағымданып барған.
Төзімі таусылған жұрт осылайша, ағым мүшелеріне өздері барып шүйлікті.
Әдетте, елді мазалап, өткен-кеткенді қатарларына тартқылап, тыныштық бермейтін баптистер
Ал, халықтың ашуланатын жөні бар. Алты мыңнан аса тұрғыны
Іргелі ауылының тұрғыны:
- Мен тіпті балам туылмай тұрғанда кезекке тұрғанмын. Осы
Іргелі ауылының тұрғыны:
- Енді қазір барлық жерде қайтарып жатыр ғой балабақшаларды.
Ал, ғимарат 15 жыл бұрын сатылып кеткен. Ауыл әкімшілігі
Сәуле сарбекова — іргелі ауылдық округі әкімінің орынбасары:
- «Жарық» балабақшасы «Қазақстан інжілдік мәсіхтік семинариясына» сатылып кеткен.
Қауқары жетпеген әкімшілік енді құжаттарды Прокуратура мен Ұлттық қауіпсіздік
2009 жылғы сәуірдің 19-ы күні Құрманғазы аудандық прокуратурасына селодағы
Демек, бұл жерде, ҚР «Діни сенім бостандығы және діни
Қазақстан Республикасы «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексінің 375-бабының 1-бөліміне
А.Балгереевтің заң бұзған кінәсі аталмыш мектеп директорларының, балалардың ата-аналарының
Сотта сөз алған куәлар Г.Нұғманова, А.Хасанова, ата-ана Э.Смағұлова Балгереевтің
Ал айып тағылушы өз кінәсін толық мойындамаса да, сыйлықтар
Бұл жерде мәселе ата-ананың аңғалдығына емес, заңды бұзып, кәмелетке
Жаза тағайындау барысында сот айыпталушының өз кінәсін мойындауы мен
Сонымен, Құрманғазы аудандық сотының қаулысымен айыпты деп табылған 1981
Айғақ заттар: қазақ тіліндегі «Шарапат» журналының даналарын, Вильгельм Паалстың
Мен өз тарапымнан ата-ананың жауапкершілігін жеңілдетуді жөн санамаймын, балаларына
Протестантизм өкілдерінің қазақ жеріне жапай қоныстануы ХХғ. 30-40 жж.
1950 ж. ортасында жарамсыз халықтар мен конфессияларға қатысты саясаттың
Билік діни бірлестіктерді тіркеу жұмыстарын баяу жүргізді, алайда олардың
Өзге қауымдардың құрамы түрлі ұлттардан тұрды. Олардың саны протестантизм
2011 ж. бас кезінде ресми мәліметтер бойынша, Қазақстанда евангелдік
Пятидесятниктер, пресвитериандар және харизматтар секілді қазақ еліне жат, дәстүрлі
Олардың көпшілігін шет елдік миссионерлер құрды және өз қызметтері
Мұндай қызметтердің нәтижесінде 2011 ж. 1 қаңтардағы көрсеткіш
Қазақстанда мұсылмандар мен христиандар жалпы халықтың шамамен 97 пайызын
Соңғы жылдары елімізде үгіт-насихат жұмыстарын күшейткен дәстүрлі емес діни
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстанда қоғамдағы жасампаздық пен келісім жағдайын және тұрақтылықты қамтамасыз
Қазақстан Республикасындағы дін және дінаралық қатынас саласындағы ахуал соңғы
Қазақстандағы протестантизмнің тарихы ұзақ мерзімдерді қамтиды. Ресейге қосылғаннан соң
Тәуелсіздік жылдарында елімізде орын алған күрделі саяси-экономикалық жаңарулар мен
Елімізде негізінен басты екі дін бар десек болады. Олар
Қазақстандағы екінші орынды дін христиандықтың бүгінгі ахуалы исламмен салыстырғанда
Протестанттық діни бірлестіктер шет елдердегі діндестерімен тығыз байланыс
«Жаңа Апстолдық шіркеу», «Жетінші күн адвентисттері» «Иегова куәгерлері» жән
Олар протестанттық қозғалыстардың тарихи дамуы нәтижесінде пайда болды, алайда
Осылайша, Қазақстандағы протестантизм тарихы ғасырларға кететін конфессиялар (лютерандар, меннониттер,
Еліміздегі протестанттық бірлестіктердің жалпы саны 1200 ден асады. Олардың
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
2. «Жалын» республикалық әдеби-көркем және әлеуметтік журнал, 8 ақпан,
3. Мұртаза БҰЛҰТАЙ, Қазақстандағы дін және мемлекет қатынастары, «Дала
4. Дінтану негіздері, Алматы, «Қазақ университеті», 2006, 208-209 беттер,
5. Дінтану, Мәдина Үсенова, Сатар Үсенов, Алматы, «Қазақстан», 1995,
6. Дінтану негіздері, О. Айтбаев, Қарағанды, «ҚарМУ», 2005, 104-105
7. Религи Казахстана, В. Иванов, Я. Трофимов, Алматы, ВШП
8. Әлемдік философиялық мұра, 5-том, Ортағасырлық діни философия, Алматы,
2