Мазмұны
Кіріспе....................................................................................3
І Еңбектің
Еңбеккерлерді құрамы мен еңбек төлемдерінің жүйесі...................5
Еңбек ақының түрлері мен нысандары..............................................9
Жалақы және тариф жүйесі...............................................................14
ІІ Өнімдер мен еңбек
олардың атқаратын қызметтерін талдау
Өнім өндіру есебенің жүйелері мен еңбек ақы есебі......................18
Еңбеккелердің денсаулығына байланысты
еңбек қызметін тексеру......................................................................21
Еңбек ақыдан ұсталынатын және шегерілетін
сомалар есебі.......................................................................................23
Еңбек ақының талдаманың (аналитикалық) және топтамалық (синтетикалық) есебі.........................................................................25
Қорытынды.........................................................................28
Пайдаланған әдебиеттер....................................................30
Кіріспе
Шаруашылық үдерістері жадықтау, өндіру және сату деп алдыңғы
Курстық жұмыстың мақсаты еңбекті және ақы төлеуді есепке
Тауарлық-материалдық қорлардың есебін қарастырғанда еңбек заттарының, негізгі құралдардың
Еңбек кітапшасы мамандар бөлімінде сақталып оған жұмысшылар
Жұмысқа алу жайлы хат негізінде жұмысшылар мен қызметкерлердің
Кәсіпорындардағы әрбір қызметке алынған адамға, яғни жұмысшылар мен
І Еңбектің және оның
1.1 Еңбеккерлердің (қызметкерлердің) құрамының есебі
Кәсіпорын шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап
Жұмыс беруші жұмысқа қабылдаған кезде еңбеккерлермен өзара тікелей
Жеке еңбек келісімшарты – жұмыс беруші мен еңбеккерлер
Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол
Жеке еңбек келісім-шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі,міндеті, құқықтары белгіленеді.
Жеке еңбек келісім-шартында мыналар қарастырылады:
-белгісіз мерзімге;
-белгілі мерзімге;
-белгілі бір жұмыс орнына, белгілі уақытқа;
-еңбеккерлер жоқ болған жағдайда оның жұмысын
Заңда келісім-шарттың максимальды және минмальды мерзімі белгіленбеуі мүмкін.
Еңбеккер өз қызметіне келісім-шартта көрсетілген күннен бастапкіріседі, онда
Жеке еңбек келісім-шартын жасау үшін жұмыс беруші жұмыскерден
Құрылымдық бөлімше бастығы оны жұмысқа қабылдауға болатындығы тұралы
Жеке еңбек келісім-шартына және демалыстар кестелеріне сәйкес қызметкерлерге
Кесте 1 – Уақытты белгілеу
№
Шартты белгілері
әріптік сандық
1
1. Жұмыс сағаттары
2. Түнгі жұмыс сағаттары
3. Кешкі жұмыс сағаттары
4. Мерзімнен тыс жұмыс сағаттары:
-кесімді қызметкер үшін
-мерзімді қызметкр үшін СП
5 Кесімді қызметкердің толық сменалық
мерзімді жұмыс Ц
07
6 Қызмет бабындағы іссапарлары
7 Жыл сайынғы демалыстар
8 Жұмысқа уақытша жарамсыздығы
9 Екіқабат болуға және бала
байланысты берілетін демалыстар
10 Қызеткердің кінәсінан болған толық
сменалық кідірістер П
11
Қызеткердің кінәсінан болған
сменадағы кідірістер В
Еңбек ақының түрлері мен нысандары
Жалақы екі түрге бөлінеді:
негізгі;
қосымша.
Негізгі – бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен өтеген уақыты
а) жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы, кесімді
б) қызметпен өткерген жылдар үшін үстеме;
в) жұмыс жағдайының өзгеруіне байланысты кесімді ақы алушыларға
г) кесімді ақы алушыларға үдемелі бағалаулар бойынша қосымша
д) ақшалай және натуралды сыйақылар және сыйақы берудің
е) мерзімнен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша ақы;
ж) түндегі жұмыс үшін қосымша ақы;
и) жұмысшының кінәсі жоқ тұрып қалуға
Қосымша - бұл
Қосымша жалақының құрамына кіретіндер:
а) балаларын тамақтандырушы аналардың жұмысындағы үзіліс уақытына төлем;
б) жасөспірімдердің жеңілдік сағаттарына төлем;
в) мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындауға жұмсалған жұмыс
г) негізгі және қосымша демалыстар уақытына төлем;
д) пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы;
е) шыққанда берілетін жәрдемақы;
Қызметкерлер жалақыдан басқа әлемеуттік сақтандыру қаражаттары есебінен еңбкке
Бухгалтерлік есепте еңбекақы төлеудің екі нысаны бар:
1-нысаны – мерзімдік;
2-нысаны – кесімді.
Мерзімдік нысан кезінде еңбекақы төлеу жұмыспен өтелген уақыттағы
Жұмысшы өнім шығарудың артуына тікелей әсер ете алмайды;
Кесімді бағалауға қажетті шығарылымның көрсеткіштері толық емес;
Кесімді бағалауға қажетті шығарылвмың көрсеткіштері толық емес;
Жұмыс уақытын пайдалануға қатаң қатаң бақылау ұйымдастырылған, нақты
Жұмысшыларды дұрыс тарифтендірген кезде , яғни жұмысшының біліктілігі
Қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін.
Мерзімді еңбекақы жай және мерзімді-сыйақылар болып бөлінеді.
Жай мерзімдік еңбекақы тек жұмыспен өтелген уақытпен және
а) сағаттық;
б) күндік ақы;
в) айлық ақы;
Мерзімдік – сыйақылық еңбекақы кезінде тек нақты жұмыспен
Кесімді еңбекақы шығарған өнімін ескеруге болатын жұмыскрлерге ғана
Тікелей кесімді жүйе;
Кесімді-сыйақылық жүйе;
Ілгерішіл-кесімді жүйе;
Жанама-кесімді жүйе;
Аккордтық жүйе.
Тікелей кесімді төлемде жалақының
Ілгерішіл-кесіміді төлемде өндірілген өнімді белгіленген нормалар шегінде тікелей
Жанама-кесімді жүйе жабдықтарға және жұмыс орындарына қызмет көрсетуші
қолданылады.
Мұндай жұмыскерлердің еңбегі олар қызмет көрсететін негізгі жұмысшылар
Аккордтық жүйеде орындалатын жұмыстың көлемі алдын ала
Кесімді сондай-ақ мерзімді еңбекақылар жеке түрде және ұжымдық
Жалақы және тариф жүйесі
Еңбек есебінің маңызды элементі болып еңбектің күрделілігіне, жұмысшылар
- тарифтік кесте;
- тарифтік еңбекақы мөлшері;
- тарифтік мамандық анықтамалары;
Осыларға негізделіп жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақы мөлшерінің үлгілі
Тарифтік кестеде жұмысшылар мен қызметкерлердің әрбір топтарының арасында
Тарифтік кестеде тарифтік еңбекақы болып екіге бөлінеді.
Тарифтік мерзімді еңбекақы мөлшері бір сағатқа белгіленеді. Кесімді
Жалақы – бұл еңбек үшін төлем, оны
Іс жүзінде еңбек ақыны ұйымдастырудың екі негізгі нысан
Мерзімді еңбек ақысы деп, нақты істеген уақыты үшін
Жай мерзімділік жүйесінің кезінде өзіне берілген тарифтік мөлшерлемесі
Тариф мөлшерлемесін және бюджет сферасындағы еңбеккерлердің қыжмет иесінің
Жұмыс мамандығы негізінен біріншіден сегізінші разрядқа дейін жіктеледі,
Тарифтік мөлшерлемесін және әртүрлі машықтық –мамандандырылған топтарындағы қызмет
Тарифтік –мамандырылған анықтама жұмысшылардың жұмысын тарификациялауға және оларға
Кесте 2 – Тариф коэфициенті.
Тариф сеткасының
Бірыңғай разряды
Тарифтік коэффициент
(1разрядқа қатынасы)
Тариф сеткасының
Бірыңғай разряды
Тарифтік коэффициент
(1разрядқа қатынасы)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 1,0
1,07
1,15
1,24
1,33
1,43
1,54
1,66
1,78
1,91
2,05 12
13
14
15
16
17
18
19
20
21 2,20
2,37
2,55
2,74
2,95
3,17
3,41
3,67
3,94
4,24
ІІ. Өнімдер мен еңбек төлемінің есебін
олардың атқаратын қызметкерін талдау
2.1 Өнім өндіру есебінің жүйелері мен еңбек ақы
Өнім өндіру есебі ең алдмен орындалған жұмыстың операцияның,
Өнім өндіру есебі әрбір кәсіпорындарда жұмысшылар мен қызметкерлердің
Олардың ішінде:
- Жұмысшылар мен қызметкерлерге әрбір операция бойынша істелген
- Өндірілген өнімдер мен істелген жұмыстың жалпы көлемін
Жұмысшылар мен қызметкерлерге жоғарыда айтылғандай еңбекақыны есептеу және
Көпшілік өндіріс орындарында, әсіресе үздіксіз өндірістерде жұмысшылар мен
Үздіксіз еңбек үдерістері ұйымдастырылған көп сериялы өндіріс орындарында
2.2 Еңбекерлердің денсаулығына байланысты еңбек қызметін
тексеру
Кез келген еңбеккер өзінің еңбек қызметін орындау барысында
Еңбеккерлердің кез келген жағдайда денсаулығының бұзылуы еңбек
- жұмыс берушінің жұмысын орындауға кәсіби практикадан өту
- өзінің негізгі қызметімен байланысты емес, уақытша
- сот шешімі бойынша еңбекке тартылған тұлғаларға;
- әскери авариялық-құтқарушы бөлімінң жеке құрамы, әскери
Себебіне қарай жіктеліп, өндіріс зақымдарын алғандар ресми тұрғысынан
- жұмыс алдында немесе жұмыс соңында жұмыс орнын
- жұмыс барысында немесе іс-сапарда жүрген кезінде,
- өндірістік және басқа да кауіпті факторлары
- жұмыс орнына дейін жұмыс берушінің тапсырмасымен,
- жұмыс берушінің транспортымен жұмыс орнына жеткенге дейінгі
- еңбеккерлердің жеке транспортымен жұмыс орнына жеткенге дейінгі
- еңбеккерлер жұмыс берушінің қорғаушы құралдарын пайдалана
2.3 Еңбек ақыдан ұсталынатын және шегерілетін сомалар
Жұмыс беруші еңбеккерлердің жалақысынан әрекет етіп тұрған заңға
Табыс салығын ұстау. Салықтар – ұлттық табыстың
Жеке табыс салығын ұстаған кезде 681, 682 шоттары
Атқару құжаттары бойынша ұсталымдар. Сот шешімдері, нотариалдық органдардың
Жалақыдан ұсталынған алименттер сомасы осы алимент төленетін тұлғаның
Жинақ зейнеткерлік қорға міндетті зейнеткерлік жарнасы еңбеккерлердің жалақысынан,
Еңбек төлемінен алынатын кәсіподақ мүшелік жарналарының шегерімдері қызметкерлердің
2.4 Еңбек ақының талдаманың (аналитикалық) және
Кәсіпорындардағы жұмысшылар мен қызметкерлердің бәріне және олардың әрқайсысына
Бұл тізімдеме бойынша жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақы
Қорытынды
Курстық жұмысты жазу арасында келесі тұжырым жасауға болады:
Қазақстан Республикасында еңбек ету қызметін жүзеге асырып жүрген
Жұмыс орнына және ваканттық қызметке қабылданған кезде республиканың
Шетелдікті жұмысқа рәсімдеген кезде келген мақсатына сай және
- заңды негізде еңбек миграциясының тәртібінде келген тұлғалар;
- іскерлік міндеттемесі және қызмет борышын орындау мақсатында,
заңды негізде Қазақстанға келген шетелдіктер;
- Республикада заңды негізде тұратын: елшілік, консулдық
қызметкерлердің жанұясының мүшелері, бірақ өздерінің ұйымдарында жұмыс істемейтіндер;
- Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын, бірақ ТМД-на қатысушы
- жасарын немесе құжаты жоқ иммигранттар.
Металлургиялық және химиялық өнеркәсіпте бір не бірнеше аппараттың
Пайдаланған әдебиеттер
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы 2002
маусымдағы Қазақстан Республикасының №309-ІІ заңы.
Бухгалтерлік есеп стандарттары. Қазақстан Республикасының
Ұлттық комиссиясы. – Алматы, 1996-2003 ж
Бухгалтерлік есептің типтің шоттар жоспары. Қазақстан
Республикасы қаржы министрлігі 2002 жылғы 18 қыркүйектегі
№438 бұйрығымен бекітілген.
Андреев В.Д. Практический аудит. – М.: Экономика, 1994.
Ндросов А.М. Бухгалтерский учет. – м.: Финансы и
Әбдіманапов Ә.Ә. бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері. –Алматы:
Безруких П.С. Бухгалерский учет. –М. 1996.
Кондраков Н.П. Бухгалтерский учет. – М. 1996.
Кеулимжаев К.К. Әжібаева З.Н. Кұдайбергенов Н.А. Жантаева А.А.
Кеулімжаев Қ.К. Тулегенов Э.Т Байдаулетов М.Б. Кұдайбергенов Н.А.
Кузьминский А.Н. Теория бухгалтерского учета. Киев, 1990.
Козлова Е.П. Парашутин Н.В. Бабченко Т.Н. бухгалтерский учет
Малькова Т.Н. Древняя бухгалтерия: какой она была? –
Палий В.Ф. Палий В.В. Финансовый учет. – М.
Укашев Б.Е. Әжібаева З.Н. Бухгалтерлік есеп теориясы. Алматы:
31