Қасым ханның билікке келуі


Ж О С П А Р
Кіріспе.................................................................................................3-9
1. XV ғ. аяғындағы Қазақ хандығының
Сыр өңірлері үшін жүргізілген күрестері............................10-36
1.1.Сыр өңірі үшін күрестің себептері......................................10-24
1.2.Сыр өңірі үшін жүргізілген күрестің
барысы, нәтижелері.................................................................25-36
2. XVI ғ. Мухаммед Шайбани ханның Қазақ
хандығына қарсы жорықтары..............................................37-64
2.1.Қасым ханның билікке келуі...............................................37-51
2.2.Қасым ханның Батыстағы жүргізілген
саясаты.....................................................................................52-60
Қорытынды....................................................................................61-64
Қолданылған әдебиеттер тізімі...................................................65-66
КІРІСПЕ
Түбі бір түркі халқының тарихында
Ал Отандық тарихшылар Сүлтанов, Қозыбаев, Кәрібаев,
Дәл осы себепті бітіру жұмысын
Енді осы мақсатқа жету үшін
Тақырыптың деректік негізіне тоқтала кетейін.
Тәуелсіздік алғаннан кейін де тақырып
Жұмыс кіріспе, екі тараудан, ал
Бірінші бөлімде мына мәселелерді қарастыдым
Қойған мақсатыма жету үшін тақырыпқа байланысты деректер мен зерттеулерге
Қазақ хандығының Сыр өңірлері үшін жүргізген күресіне келсек бұнда
Алтын Орданың біртіндеп әлсіретуі мен ыдырауы қазақтар мен көршілес
ХV ғ. 50 жылдары қазақ хандығы үшін өте маңызды
XV ғасырдың екінші жартысында Қазақ хандығының батыстағы көршісі
Салт-дәстүр тарихи даму барысында тіршілік үшін күрес нәтижесінде қалыптасқан
Екінші тараушада келесі мәселелер өз
XIV-XVIғасырлардағы Сыр өңіріндегі маңызын ондаған қалалардың экономикалық, саяси,
Содан да болар осы өңірдегі қалаларын тарихи ұзақ жылдардан
Сыр өңіріндегі қалалардың Қазақ хандығы үшін XV-XVI ғасырларда
XX ғасырлардың басынан 60-шы жылдардың соңына дейінгі аралықта табылған
Біз бұл жұмысымызда ортағасырлық Сыр өңіріндегі айырықша роль
Сығанақ - қаласы қазіргі Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Төменарық
XV-XVI ғасырларда Сығанақ қаласы Сыр өңірі немесе Дарияның жағалауындағы
Деректерге сүйенсек, Ибн Рузбехан Сығанақ, Дешті Қыпшақ пен Түркістан
Екінші бөлімде мына мәселелерді
Осындай іс шаралар Мухаммед Шайбани ханға ойлаған ойына
Ғасырлар бойы тығыз қалыптасқан шаруашылық айланыстар көшпелі дала
Сонымен «текстельдік бұйымдар сұранысы және де тағы басқа қалалық
Осыдан болар Мухаммед Шайбани ханның ықпалы аз көрініс тапқансоң
Екінші бөлімнің екінші тараушада мынадай
Осындай іс шаралар Мухаммед Шайбани ханға ойлаған ойына
Ғасырлар бойы тығыз қалыптасқан шаруашылық айланыстар көшпелі дала
Сонымен «текстельдік бұйымдар сұранысы және де тағы басқа қалалық
Осыдан болар Мухаммед Шайбани ханның ықпалы аз көрініс тапқан
Осыған жауап ретінде, Қазақ ханы, Фазлаллах ибн Рузбихан Исфахани
Қазақ рулық тайпалар топтары Түркістанның солтүстігіне
Жұмысты жазу барысында талдау, сынау,
Қорыта келгенде жұмысты жазу барысында,
XV-XVI ғғ жағдайды толық баяндап, Қасым
I ТАРАУ.
XV ғасыр аяғындағы қазақ хандығының Сыр
өңірлері үшін жүргізілген күрестері
1.1 Сыр өңірі үшін күрестің себептері
Бұл тарауда менің негізгі мақсатым XV ғасыр аяғындағы Қазақ
Қойған мақсатыма жету үшін тақырыпқа байланысты деректер мен зерттеулерге
Қазақ хандығының Сыр өңірлері үшін жүргізген күресіне келсек бұнда
Алтын Орданың біртіндеп әлсіретуі мен ыдырауы қазақтар мен көршілес
ХV ғ. 50 жылдары қазақ хандығы үшін өте маңызды
XV ғасырдың екінші жартысында Қазақ хандығының батыстағы көршісі
Салт-дәстүр тарихи даму барысында тіршілік үшін күрес нәтижесінде қалыптасқан
Тарихи жазба деректерде бұл күрестерді ХV ғасырдан бастап байқауға
ХIII ғасырдың басында Моңғол жаулауы нәтижесінде Сыр өңірі Жошы
XIII ғасыр соңы мен XIV ғасыр басында Сырдарияның орта
Қазақ хандығының XV ғасырда өткен кезең, саяси тарихын шартты
Қазақ хандығының құрылуы тарихи толық шешілген мәселеге жатқызуға болмайды.
XV ғасырдағы Қазақ хандығының саяси тарихының екінші кезеңіне осы
XV ғасырдың 70-90-шы жылдарындағы қазақ хандығының Сыр өңірі үшін
Деректанушы–ғалым К.А.Пищулина ғана XV ғасырдың соңғы ширегіндегі Қазақ
Түркістан аймағы үшін күрестің алғашқы кезеңі қарсаңында, яғни XV
1469 жылы Мауреннахр билеушісі, Темірлік Әмір әбу Саид мырза
Сондай-ақ 1487 жылы Моғолстан ханы Жүніс хан қайтыс болғаннан
Мауреннахрмен салыстырғанда, Моғолстанда билік үшін күрес болмады. Соған қарамастан,
XV ғасырдың соңғы ширегіндегі қазақ хандығының батысындағы көршісі Ноғай
XV ғасырдың 80-жылдары Қазақ хандығының билігі Сыр өңірінің оңтүстігіндегі
XV ғасырдың 80-ші жылдарының бірінші жартысындағы Тұркістан аймағы үшін
1487 жылы Моғолстан ханы Жүніс қайтыс болып, орнына үлкен
1493 -1495 жылы Мауереннахрдың үш билеушісі 1-2 жыл ішінде
Осылайша, Бұрындық хан мен Шайбани хан арасындағы келісім, XV
Бұл тек Бұрындық хан тұсында көрінген көрініс емес. Осы
Дешті Қыпшақта Қазақ хандығының билігі түпкілікті және толығымен орнығады.
XV ғасырдағы қазақ ханды Түркістан аймағы үшін күреске келер
Осы бөлімді қорыта келе Сыр өңірірін көп иелігі болған
Жоғарыда айтып кеткендей Мауреннахрдан Мұхаммед Шайбани хан, Моғолдардан Сайд
Уақыт өте Моғолдар Сыр өңіріндегі иеліктерінен айырылып қалады. Ол
Бұл бөлімінде менің негізгі қарайтын мақсатым Сыр өңірдерінің қазақ
Осы қойған мақсатқа жету және анықтау барысында,деректер мен арнайы
Сыр бойының табиғаты өте бай. Көктемде бүкіл Сыр атырабына
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысатын тайпалар үшін маусымдық жайылымдар таңдау,
Төрт түлік мал көшпелі тайпалардың ең басты байлығы болып
1) Желден,бораннан жақсы қорғанған болуы керек;
2)қалың қар болмау керек;
3)қар астында шөп болу керек;
4)Мұмкіндігінше,су көзінің қасында болу керек;
5)көп мөлшерде және көп қиындықсыз отын жинау мүмкіндік болу
6)қамысқа,құрғақ шөптерге жақын болу керек[22.37].
XIII ғасырдың ортасындағы Дешті қыпшақ тайпаларының шаруашылығы жөнінде Вилгельм
XVI ғасыр басындағы қазақ халқының өмірі мен шаруашылығы туралы
Ибн Рузбеханның бұл мәлімет XII ғасырда жазылған Вильгельм Рубрук
XI ғасырдың басынан бастап және оңтүстік өңірі табиғатының жылылығына
XIVғасырда Сыр өңірі бойындағы жайылымдардың Ақ Орда хандарына қарағанын
Алтын Орда тағына Ақсақ Темір көмегімен келген Тоқтамыс ханның
Сөйтіп, Сыр өңірі XI ғасырдан бері Дешті Қыпшақтың бір
К.А.Пищулина «егіншілікке жарамды, суармалы жерлер, негізінен қалалар мен елді
XVI ғасыр басында Сыр бойында қысқы жайылымдары бар сұлтандарға:
Сыр өңірі Дешті қыпшақтың көшпелі мал шаруашылығымен айналысатын тайпалары
XVI ғасыр соңында Сыр өңірі түпкілікті Қазақ хандығының құрамына
Келесі тоқталатын мәселе, ол Сыр өңіріндегі қалалардың қазақ хандығы
Көшпелі қоғамның өмір сүру ортасы ғасырлар бойы тарихи дамудың
Түркістан аймағының XIV-XVIғасырларда гүлденуіне оның Дешті қыпшақпен экономикалық байланысты
Ғасырлар бойы көшпелі өмір мен отырықшы өмір арасындағы обьективті
Қазақ хандығы үшін Түркістан аймағының айрықша маңызына қазақ халқының
Қорыта айтсақ, тұтастай алғанда Түркістан аймағы мен Дешті Қыпшақ
Қазақ хандығы үшін аймақтың геосаяси және әскери-стратегиялық маңыздары ерекше
Сондай-ақ XVI ғасырдың ортасы мен соңындағы шайбанилық сұлтандардың Қазақ
Қазақ хандығы аймақтың қалаларын иелене отырып, оларды
Аймақ қалаларында медресе,мешіт және кесенелердің көп болуы XV-XVI ғасырларда
Ибн Рузбехан дегендей Қазақ халқының ислам діні қабылдаған кезі
XV-XVI ғасырларда қазақ халқы арасында ислам дінінің кең тарағандығын
Түркістан аймағы XV-XVI ғасырларда діни орталық ретінде, діни білімдар
Біз қатастырып отырған кезең ішіндегі Түркістан аймағы тұрғындарының, әсіресе,
XV-XVI ғасырларда Созақ қаласы аймақтық Дешті Қыпшақпен түйіскен жерінде,
Осы секілді XVI ғасыр соңында Қазақ хандығы жеңіске жеткізген
XV-XVI ғасырда Сыр өңірінде қазақ ру-тайпалары отырықшылыққа көшіп, олар
Осы бөлімде қорыта келе,осындай тұжырымдар жасаймыз:
1.Сыр өңірілері өзінің географиялық орналасу ерекшелігіне байланысты Дешті қыпшақ
2.Ежелден бері Сыр аймағында отырықшылық қалыптасып, қалалар мен қоныстар
3.Сыр аймағы діни, мәдени орталық ретінде Дешті Қыпшақ тайпалары
4.Дешті Қыпшақ тайпаларының аймақтағы отырықшы және жартылай отырықшылыққа көшу
5.Геосаяси және әскери-стратегиялық тұрғыдан алғанда, аймақ территориясы Қазақ хандығын
Сыр өңірі қазақ хандығы үшін XV-XVI ғасырларда экономикалық, шаруашылық,
1.2.Сыр өңірі үшін жүгізілген күрестің барысы, нәтижелері
Бұл бөлімде қазақ хандығының Сыр өңірі қалалардың алып
XIV-XVIғасырлардағы Сыр өңіріндегі маңызын ондаған қалалардың экономикалық, саяси,
Содан да болар осы өңірдегі қалаларын тарихи ұзақ жылдардан
Сыр өңіріндегі қалалардың Қазақ хандығы үшін XV-XVI ғасырларда
Біз бұл жұмысымызда ортағысырлық Сыр өңіріндегі айырықша роль
Сығанақ - қаласы қазіргі Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Төменарық
XV-XVI ғасырларда Сығанақ қаласы Сыр өңірі немесе Дарияның жағалауындағы
Деректерге сүйенсек, Ибн Рузбехан Сығанақ, Дешті Қыпшақ пен Түркістан
XVI ғасыр басында қала өзінің бұрынғы күш қуатыннан айрыла
Сондай-ақ археологиялық зерттеулер қала тұрғындары мен оның төңірегіндегі елді
ХIII – ХVI ғасырлардағы Сығанақ қаласының ірі сауда орталығы
Қаланың Дешті Қыпшақпен етене тығыз байланысы және оның Түркістан
XVI ғасырдағы Қазақ хандығының тарихында ерекше орвн алатын бірнеше
Қасым ханның XVI ғасырдағы тарихи ролі неден көрінеді десек,ең
Ең бастысы, қазақ халқының ауыз әдебиетінде кездесетін Қасым хан
Қасым хан тұмындағы Қазақ хандығының Мауренназрмен саяси қарым-қатынасына кіріспес
Ортағасырлық жазба деректерінде Қасым ханның жеке өмірбаянын толық баяндайтын
Қасым XIV ғасырдағы Ақ Орданың ханы Орыс ханның тікелей
Қасым ханның аталарының бәрі әр кездерде Дешті Қыпшақта хандық
Қасым ханның әкесі Жәнібек хан – оны «Кіші Жәнібек
Қасым ханның өміріне байланысты мәліметтер 1470 жылдарға дейін ешбір
Қасым хан өмірінің сұлтандық дәуірі, 1511 жылға дейін Қазақ
Қасым ханның сұлтандық дәуіріндегі атақ-даңқының өсуі XV ғасыр басында,
Бір жарым ғасырдай Орта Азияны билеген Ақсақ Темір ұрпақтарынан
Біз бұдан әрі Қасым хан өмірінің хандық биліктегі дәуірін,
Қасым хан билікке келісімен Қазақ хандығының оңтүстіктегі негізгі қарсыласы
1510 жылдың қысында Қасым ханның Шайбани хан әскерін талқандауының
Бабырдың Мауреннахрда билік құрған кезінде Қазақ хандығымен қандай қатынаста
Бірінші, Бабыр Мауреннахр билеушісі ретінде Түркістан аймағында тек Сайрам
Екіншіден, Бабыр өз кітабында Қасым хан туралы өте жылы
Үшінші, 1513 жылы Бабырдың Сайрамдағы әкімі Қатта бектің шайбанилық
Төртінші, мынадай қағидаға сай негізделген. Шайбанилық сұлтандар Қазақ хандығының
1512 жылдың көктемінде шайбанилық сұлтандар біріге отырып, Бабырды Мауреннахрдан
Сайрам әкімі қаланы Қасым ханға бере отырып, оны
Қасым ханның Ташкентке жорыққа шығуына Қаттабек ұсынысы тек түрткі
Біріншіден, Қазақ хандығының билігін Моғолстанның отырықшы аймақтарыга таратпақ болды.
Екіншіден, қайтадан күшейе бастаған шайбанилық сұлтандардың күшін әлсіретуді ойластырады.
Үшінші себепке, Ташкентті алу арқылы алғаш рет толығымен қосылып
Осындай себептермен Қазақ хандығы әскері Ташкентке аттанды. Бірақ Қасым
Қасым ханның Ташкент түбіндегі оқиғалар баяндайтын дерек мәліметтері екеу,
Екінші бір мәлімет «Зұбдат ал-асарда» айтылады. Онда автор:
Бұл екі мәліметтің бір ортақ жері, ол – Қазақ
Барлық шайбанилық деректерде ортақ нәрсе, ол – «Қазақ даласымен
Қасым ханның 1513 жылы көктем айындағы Ташкентке жорығы сәтсіз
Ташкент түбіндегі оқиғадан кейін, арада 3-4 ай өткеннен кейін
Сұлтан Сайд ханның Қазақ хандығына келудегі мақсаты, атап өткеніміздей,
«Қасым хан Сұлтан Сайд ханға шайбанилықтарға қарсы
Енді осы кездесудің қорытындыларын талдап көрейік.
Қасым ханның Ташкентке жорық ұйымдастырудың мүмкін еместігіне көшпелі мал
Қасым ханның Сұлтан Сайд зан ұсынысын қабылдамауының екінші себебі,
Зерттеушілер тарапынан Қасым ханның Сұлтан Сайд хан ұсынысынан бас
Осы оқиғалардан кейін, XV ғасырдың 20 жылдарына дейінгі Қазақ
1516-17 жылғы жорық Зайн ад-дин Васифидің «Бадай әл
Васифи үшін кенеттен болған шайбанилық сұлтандардың бұл жорығы, Шайбани
1516-1517 жылғы жорықтың мақсатын Васиыфи айтпаса да, біз оны
Васифи жорықтың барысы және оның қорытындылары туралы ештеңе айтпайды.
Сөйтіп, шайбанилықтардың бұл жорығында қазақтар жеңіске жеткен деп есептей
Қазақ хандығы өзінің Сыр бойындағы иеліктерін сақтай отырып, оңтүстікте
XVI ғасырдың 20 жылдарына таман Қазақ хандығы батыста да
Қасым хан туралы Бабыр «Жұрттың айтуына қарағанда, Қазақ хандығы
Қасым хан тұсында Қазақ хандығының күшеюі шығыс авторларынан басқа
XVI ғасырдың бірінші ширегінде Мәскеу патшалығының Қазақ хандығына арнайы
1525 жылы Ресей туралы кітап жазған әдебиетші Иовии (
Осылайша Қазақ хандығының Қасым хан тұсында Мауреннахрмен саяси
XVI ғасырдың бірінші ширегінде Қазақ хандығын күшейтіп, Қазақ
XVI ғасырдың бірінші ширегінде Қазақ хандығының күшеюі Қазақ хандығы
Географиялық мәдениеті «Дешті Қыпшақ» ғұмырына қоса, этногеографиялық «Қазақстан» атауы
Жалпы алғанда, Қазақ хандығы XVI ғасырдың бірінші ширегінде Мауреннахрмен
Ең басты, Қазақ хандығының XVI ғасырдың соңына дейін Сыр
II ТАРАУ
XVI ғасырдың Мухаммед Шайбани ханның
2.1 Қасым ханның биліке келуі
Қазақ хандығының құрылғанына Орталық Азияда Шайбанидің Қазақ хандығына қарсылығы
Осындай іс шаралар Мухаммед Шайбани ханға ойлаған ойына
Ғасырлар бойы тығыз қалыптасқан шаруашылық айланыстар көшпелі дала
Сонымен «текстельдік бұйымдар сұранысы және де тағы басқа қалалық
Осыдан болар Мухаммед Шайбани ханның ықпалы аз көрініс тапқансоң
Осыған жауап ретінде, Қазақ ханы, Фазлаллах ибн Рузбихан Исфахани
Қазақ рулық тайпалар топтары Түркістанның солтүстігіне
Бұл қақтығыстар Шайбанидтер мен Қазақ хандығы арасындағы саяси, мемлекеттік
Бұл мәселеде М. П. Вяткин өз зерттеу ойында шаруашылық
Қазақ хандығы мен Шайбанидтер араындағы болған қақтығыстардың екі мемлекеттің
Әрине, бұл шайбанид тарихшыларының ұсынысын түсінуге болады, өйткені бұл
Естен кетірмеген жөн болар Қазақ хандары Шайбанид хандары сияқты
Осы пікірмен келіскен жағдайда, Мухаммед Шайбани ханның бірінші жорықтары
Мухаммед Шайбани хан 1495-1496 жылы Қазақ хандығы мен
Мухаммед Шайбан ханның Қазақ хандығына қарсы жорығы туралы нақты
Осы Мухаммед Шайбани хан жорғы шамамен 1504 жылы айтылады.
Бұл жайдың қызықты факторы, Қазақ хандығының жорықтары антиөзбектерге қарсы
Қасым сұлтан Хусейн сұлтан мен кздеуі, біздің көз-қарасымыз бойынша
Айтылған ойлар нақтыландыра алмай сенімсіздік туады, өйткені тарихи әдебиеттер
Айтарлықтай Фазлаллах ибн Рузбихан Исфахани дерек көзінде Мухаммед
Өзінің бірінші жорығында Мухаммед Шайбани ханға ешқандай көрсеткіш көрсетпеді,
«Тарих-и Рашиди» бұл ойды да толықтырады. Оқиғаларды айта келіп,
Бұл қозғалыстың негізгі бағыты Қазақ хандығының жоғарғы билеуші ұлыстары-
Айтарлықтай Фазлаллах ибн Рузбихан бұл жорықтың қортындысын қаншада
1508 жылдың күзінде Ахмад сұлтан, әкесі әйгілі
Ахмад сұлтанның жасыған жорықтарынан кейін, өзбектерге жаңа сылтау болды
Өзбектердің бұл жасаған әскери жорықтың ең ұзағы болды,-біржарым айға
Мухаммед Шайбани ханның сөзінен кейін бүкіл өзбектердің сұлтандардың барлығы
( 21.47-63 (
Мухаммед Шайбани ханның әскерлері Қазақ хандығына қарсы жорығына 5-ші
Аққурт қаласының маңында Мухаммед Шайбани хан өзіне Самарқандтан
Осылай Мухаммед Шайбани ханның тоқтаған жерде шайбани сұлтандары қоасылып
Бірінші өзбек әскерлерінің бағыты Ахмад сұлтан әкесінің Жаныш сұлтанның
Жаныш сұлтан өзбектердің кележатқан әскерлерінің нақты санын білмей, ол
Шайқас өте аямаушыл түрінде болды. Бұл туралы Фазлаллах ибн
Әрине күш бірдей болиаған соң, шайқастың ең маңызды жерінде
Жаныш сұлтан жарлы болғандығына қарамастан қалған әскерімен Бұрұндық
Жаралы болған Ахмад сұлтан Жаныш сұлтанның баласы бір жыл
1511 жылы қыркүйекте Хамза сұлтан мен Махди сұлтан
Осындай жетістіктен соң Мухаммед Шайбани хан сөзі,-Біз әлі Қазақтарды
Үнді құлыдықа алып кедген баласы Таныш сұлтанның ұлысын көретіп
Өзбектер тағы тонаушылық әрекетін жасап бірталай адамдарды тұтқынға түсірееді.Таныш
Осы шайқастан кейін өзбек әкерлері Түркістан арқылы Мауереннахға
Мухаммед Шайбани соңғы жорығы болды Бұрындық хан билігі тұсында.
Бұл тараушаны қорытындылай келсек ең басында XVI ғасыр Қазақ
.XVI ғасырдың соңындағы бірінші он жылдығында Қазақ хандығының жоғарғы
Мырза Хайдар Дулатидың айтылғанындай ( хиджраның 919 жылдың жазында(
Жәнібек ханның тек Қасым хан баласы ғана болған жоқ,
Осы генеологиялық таблицалапға қарасақ, түшінүімізше Қасым хан Жәнібектің үшінші
Қазақ хандығы құрылғаннан кейін Қасым хан небәрі жиырма
Тарихи сахнаға Қасым XV ғасырлардың 70-80 жылдарында Бұрұндық ханның
XV ғасырдың соңына таман Қазақ хандығы үш башылығының
1503 жылдан кейін біраз уақыт өткен соң Ташкеттен далаға
Түсіндіруінше Әдік сұлтан әкесі Жәнібек хан өлгеннен кейін, оның
Осы талпыныстар Қазақ хандығында Бұрындақтан кейінгі екінші орында болғандығын
XVI ғасырдың бірінші он жылдығында Қазақ хандығының әл әуқатылардың
Осы атылғандардың ортақ шешімге келетін болсақ, Қасым ханға биліктің
Қасым ханның жеңісі ол Жәнібек хан ұрпағының жеңісі. Осы
2.2 Қасым ханның Батыстағы жүргізіген саясаты
XVI ғасырдың алағшқы жылдары Қазақстан мен Орта Азияның
XVI ғасыр басындағы Орта Азияның саяси тарихындағы түбеейлі өзгерімке,
Шайбани ханның Мауреннахрда билікке келуі А. А. Семенов еңбектерінд
XVI ғасырдың басындағы Қазақ хандығы мен Шайбанилық Мауреннахрдың саяси
XV ғасырдың соңындағы Бұрындық хан мен Мухаммед Шайбани ханның
Мауреннахрды өте қысқа мерзімде бағындырып, және Моғолстанды жеңіп, оның
Осындай оймен Мауреннахр билеушісі 1504 жылы Дешті Қыпшақ пен
Шайбани ханның бұл жарлығы мен бұйрығының күші мен әсері
Қазақ хандығы мен келісім шар бұзуға итермелеген жағдайдың бірі
Екінші бір жағдай діни мәселеге қатысты болды. Орта Азияда
Қазақ саудагерлеріне қарсы әрекет жасай отырып, «Шайбани ханның өз
Осындай жолмен Қазақ хандығымен Мауреннахр арасында XVI ғасырдың басында
Шайбани ханның XVI ғасыр басындағы қазақтарға қарсы алғашқы жорығы
Қазақ хандығының бұл әрекеті Шайбани ханның қазақ саудагерлерін тоңау
Енді осы бірінші жорық барысын талдап көруге тырысайық. XVI
Біздің ойымызша, қазақтарға қарсы жорық қыс айларында өткен. Оған
Шаруашылық жағдайдың ерекшелігі әлеуметтік құрылымдарға тікелей ықпал етіп, рулар
Алғашқы жорық Шайбани хан үшін сәтті аяқталғанымен, өзінің алдына
1506 жылы жазында Мухаммед Шайбани хан ақсақ темір ұрпақтарының
Жоғарыда келтірілген мәліметтер екінші жорықтың мақсаттарын Аша түседі. Жорық
Жорықтың қыста өтуі себепті Бұрындық хан жау әскерінің жорығын
Екінші жорық қортындысы бойынша, хан ұлысы талқандалғанымен, жалпы Қазақ
Келесі үшінші жорыққа дайындық, оның барысы мен қортындысы «Михман
Шайбани хан үшінші жорыққа барынша діни сипат бергізеді. Хорасан
Үшінші жорықтың басталуына Қазақ хандығы тарапынан Мауереннахр орталық аймағына
Бұл жорық біріншіден, Мауерннах билеушілерінің Қазақтарға қарсы жасаған алғашқы
Ахмед сұлтан 1507-1508 жылы 50 000 аса адаммен Мауреннахрдың
Шайбани хан Бұқараға келісімен тонауға ұшырағане өңірлерді, отбасыларын көріп,
Жорық 1509 жылдың 27 қаңтарында, жұма күні басталады. Шайбани
Үзкент қаласы маңынан Мауреннахр әскері Сырдың оң жағалауында жақ
Шайбани ханның үшінші жорығының бағыты Самарқанд – Арқұк, Үзкент
1509 жылдың наурыз айның алғашқы он күн ішінде жау
Бір ұлысты талқандап, мол олжаға кенелген кейбір сұлтандар
Қар-Абдал 15 күндік жерге орналасқан Бұрындық хан мен Қасым
Екінші қазақ ұлысының талқандалғандығы және жау әскерінің бұрындықхан ұлысына
Барлық қолға түскен олжаларымен жау әскері асықпай Сығанаққа беттенеді.
Осылайша, Түркістан аймағының солтүстік өңіріндегі бірнеше қазақ халқын талқандайды.
Сөйтіп, Мухаммед Шайбани хан қазақтарға қарсы үшінші жорығын біршама
Қазақ хандығының күшеюі және кеңеюі Мауереннахрды билеген Шайбанилерді қатты
«Хан жарлығының мәні бар еді, өзбек мемлекетіне келген
Қорыта келе Шайбани ханның үшінші жорығы алғашқы екі жорыққа
Бірінші, Шайбани хан бұл жорыққа діни сипат бере отырып,
Екінші, Шайбани хан шебер және шұғыл қимылдап, қазақ ұлыстарына
Үшінші, жау әскерінің жеңісіне қыс айындағы қазақ ұлыстарының шаруашылық
Тарауымызды қорыта келе XVI ғасыр басындағы Қазақ хандығының Түркістан
Жоғарыда айтылған қиын жағдайларға қарамастан Қазақ хандығы Қасым ханның
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпылай қорытындылайтын болсам мынадай тұжырымдар
Бірінші бөлімде қорыта келе,осындай тұжырымдар жасаймыз:
1.Сыр өңірілері өзінің географиялық орналасу ерекшелігіне байланысты Дешті қыпшақ
2.Ежелден бері Сыр аймағында отырықшылық қалыптасып, қалалар мен қоныстар
3.Сыр аймағы діни, мәдени орталық ретінде Дешті Қыпшақ тайпалары
4.Дешті Қыпшақ тайпаларының аймақтағы отырықшы және жартылай отырықшылыққа көшу
5.Геосаяси және әскери-стратегиялық тұрғыдан алғанда, аймақ территориясы Қазақ хандығын
Сыр өңірі қазақ хандығы үшін XV-XVI ғасырларда экономикалық, шаруашылық,
Екінші бөлім тұжырымдамалары төмендегідей: 1.XVI ғасырдың
Мырза Хайдар Дулатидың айтылғанындай (хиджраның 919 жылдың жазында( 1513
Екінші тарау, бірінші бөлімінің
Мырза Хайдар Дулатидың айтылғанындай ( хиджраның 919 жылдың жазында(
Екінші тарау, екінші бөлім қортындылары: Қазақ
«Хан жарлығының мәні бар еді, өзбек мемлекетіне келген
Жалпылама қортатын болсақ, осындай міндеттердің
Менің ойымша тақырыптың Қазақстан тарихында
51