ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
МУЗЫКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ КАФЕДРАСЫ
Педагогика және музыкалық білім беру әдістемесінен
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
“Сыныптан тыс музыкалық білім беру”
Орындаған:
Жетекші:
М А З М Ұ Н Ы
К і р і с п е.............................................................................................................3
I тарау. Сыныптан тыс музыкалық білім берудің педагогикалық
II тарау. Сыныптан тыс музыкалық білім
Қорытынды.........................................................................................................40
Әдебиеттері тізімі...............................................................................................43
Қосымшалар
К І Р І С П Е
Қоғамның экономикасын, мәдениетін, әлеуметтік, рухани өмірін дамытуда
Дегенмен сыныптан тыс жасалатын жұмыстар жан-жақты талданылғанымен, уақыт ағымына,
Зеттеудің мақсаты – сыныптан тыс жџргізілетін жұмыстар арқылы музықалық
Зерттеу нысаны – мектеп оқушыларымен жџргізілген оқу-тәрбие џрдісі. Зерттеу
Зерттеудің міндеттері – сыныптан тыс музыкалық білім беру туралы
Әдіснамалық негізі – ғалым ұстаздардың музыка, психология, педагогика, музыкатану,
әдебиеттерді теориялық талдау;
арнаулы тапсырмалар;
өзіміздің жинақтаған іс-тәжірибемізді қорытындылау.
Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы – лекция-концерттерді, арнаулы мерекелік кештерді
Зерттеу базасы: С.Сауранбаев атындағы орта мектеп. Диплом жұмысы кіріспе,екі
I тарау. Сыныптан тыс музыкалық білім берудің педагогикалық
Бџгінгі таңдағы әлеуметтік- экономикалық жағдай, демократияланған, ізгіленген
Білім мазмұны деп- жеке адамның ой- өрісін,
Сонымен, оқыту ісін жастардың белсенді ақыл-
Байқап отырғанымыздай, халыққа білім беру
Тәрбие жұмысы мақсатында педагогикалық џйірмелер, олимпиадалар,
Жас ұрпаққа тек тәрбие объектісі ретінде ғана емес,
Педагогикалық қызмет еңбек объектісінің ерекшелігімен
Музыкалық білім беру дегеніміз- музыкалық шығармалар арқылы жас ұрпақты
Музыкалық білім - кең ұғым. Ол әсемдікті сезе
Ғалымдар эстетикалық білім беруді қоғамдық -
Музыкалық тәрбиені бала дамуының алғашқы
Музыкалық білім берудің міндеттері :
1. Оқушылардың музыкалық-эстетикалық қабылдауын жџйелі
2. Оқушылардың музыкалық-эстетикалық тџсінігі мен құштарлығын, сезімталдық
3. Оқушылардың көркемдік талғамын тәрбиелеу.
Музыкалық-эстетикалық талғам-өте кең тџсінік. Ол өнер шығармаларын
4. Оқушылардың кџшіне сай өзін өнерде
5. Музыкалық-эстетикалық тәрбиенің тағы бір мәнді
Музыка пәні мұғалімінің кџделікті тәрбие жұмысында
Оқушылардың жалпы мәдениетін көтеру қазақ халқының озық салт-дәстџрлері рухында
Мақсаттылық принципі. Оның мағынасы – тәрбие жұмыстары
Мақсаттылық принципі- тәрбие жџйесіндегі басты
Тәрбиеде бұл принципті ескеру жастарға қанат бітіріп
Тәрбиенің өмірмен,еңбекпен, тәжірибемен байланысты болу принципі. Бұл мақсаттылық
Ұжымда тәрбиелеу принципі. Бұл принциптің мәні- жеке адамға
Белсенділік принципі. Әрекетке ықтиярлы талпыну
Тәрбие ісінде жастар, оқушылар кџш жұмсап, белсенді
Қазақ халқы ежелден жастар тәрбиесіне
Оқушылардың жеке және жас ерекшелігін ескеру
Бұл принцип халықтық педагогикада да ескерілген
Тәрбиенің біртұтастығы, бірізділігі, жџйелілігі, џздіксіз принципі.Тәрбие- џздіксіз іске
Халық бала дџниеге келгенде әр тџрлі
“Бір бала атаға жете туады,
Бір бала атадан өте туады,
Бір бала кейін кете туады”,
дейді, осыған орай әр баланың даму дәрежесі,
Тәрбиелеудің мақсат, міндетін, мазмұнын, бағыттарын дәл анықтап, оны орындаудың
Әдіс - алға қойған мақсатқа жетудің жолы. Тәрбие әдістері-
Музыкалық-тәрбие ісі сан тџрлі формада
Еліміздегі көптеген мамандық иелерінің жеке тұлғасының
Музыкалық білім беру жұмысының тиімді ұйымдастырылуының шарттары:
1.Тәрбиенің барлық бағыттары бойынша жџргізілетін
2.Адамды тәрбиелеу џшін оны жан- жақты
логиялық дамуын, мінез-құлқын, қажетін, мџмкіндігін біліп, оған жеке-
3. Ммузыкалық - тәрбие шараларын белгілегенде жеке
4. Жеке адамға ықпал ету әдістерін таңдағанда
Осы аталған тәрбие шарттары мен принциптерін ескеру,
Музыка мұғалімі өз жұмысының арттыру џшін музыкалық оқу-тәрбие жұмысының
Бірінші ерекшелігі- тәрбиенің көп қырлы, көп факторлы процесс
Екінші ерекшелігі- тәрбиенің ұзақ процесс екендігі. Адам өмір
Џшінші ерекшелігі- тәрбиенің сатылы сипатта болатындығы.
1-сатыда: Отбасында, балабақшада, бастауыш мектепте тәртіп ережелерінің
2-сатыда: Этикалық тџсініктерді меңгеріп, кџрделі сезімдері дұрыс дами
3-сатыда: Дџниені тереңірек тану арқылы көзқарастардың қалыптасуы, мінез- құлықтың
Бұл сатылар арасанда шек болмайды, бір- бірімен
Төртінші ерекшелігі- тәрбие жұмысы мазмұнының бір орталыққа
Бесінші ерекшелігі- тәрбие ісінің екі жақты
Алтыншы ерекшелігі – тәрбие ісінде педагогтар ұжымының
Жетінші ерекшелігі- тәрбие нәтижесін тез арада
Сегізінші ерекшелігі- тәрбие болашаққа ұмтылған іс-әрекет.Бџгін мен
Бџгінгі жақын мақсат- болашақтағы ортаңғы және алыс мақсатқа
Музыкалық-тәрбие жұмысын ұйымдастырудың аталған ерекшеліктерімен қатар,
а) тәрбие жұмысын ұйымдастыру оқу процесін ұйымдастырумен салыстырғанда уақыт
ә) тәрбие жұмысының бағдарламасы жалпылама жасалған, ал оқу
б) тәрбие жұмысының жалпы мазмұнына
Аталған ерекшеліктер мен қиыншылықтар музыка пәні
Халқымыздың ұлы перзенті Абайдың
Оқушылардың өткізілетін әрбір даталық, тақырыптық, өнертанымдық кештерді әзірлеу
Біздің дәуірімізде мектеп жастарын тәрбиелеу
Білім беру жџйесінің ажырамас бөлігі оқушылармен
Сыныптан тыс жұмыстарды мазмұнды жџйелі жџргізу арқылы
Сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың өз қалауымен олардың
Қоршаған дџние, табиғи орта, кџнделікті тұрмыс
Жас ұрпаққа музыкалық-эстетикалық тәрбие беріп, сезіміне ықпал
Қазақтың халықтық педагогикасында музыкалық- эстетикалық тәрбиенің
Оқушыларды концерттерге , театрға, киноға, көрмелерге
Барлық мектептен тыс мекемелердің мақсаты-
Негізінен алғанда оқушыларға сыныптан тыс уақыттарда
Өнер сџюшілер клубы
Өнер туралы мектептік кештер
Эстетикалық мақсаттағы саяхаттар
Өнерқайраткерлерімен кездесулер
Пікірталас кештері
КВН
Әдеби-музыкалық кештер т.б.
Өнер сџюшілер клубын өнер сџюшілер џйірмесі
Әдемілікті сџйсіне сезініп, ұнату бағалай білу
Оқушылардың эстетикалық сезімдері мен ұғымдарын дамытып,
“Музыкалық өнер сџюшілер клубы” арқылы эстетикалық
Сыныптан тыс өтілетін жұмыстардың тәрбиелік
Эстетикалық тәрбиеде , сонымен бірге
Көріп отырғандай , эстетикалық тәрбиенің оқу
Өнер адам сезіміне көркем образ арқылы
Сондықтан оқушылармен жұмыс жџргізген кезде , балаларға
Сонымен музыка пәні мұғалімі оқушыларға
II тарау. Сыныптан тыс музыкалық білім
Бџгінде балаларды тәрбиелеудің, оларға дџние
Мектеп оқу процесінде баланың бойында жақсы қасиеттері мен саналары
Сыныптан тыс жұмыстардың бірі–лекция- концерт
Лекция- концерт дайындап өткізуде қоятын мұғалімге
Ал, танымдық лекция- концерттер оқушыларға ақыл-ой,
Бұл лекция- концерттің негізгі мақсаты- табиғаттың адам
Ән туралы халық арасында көптеген ақын- жазушыларымыз, зертеушілеріміз
Туғанды дџние есігін ашады өлең,
Өлеңмен жер қойнына кірер денең,-
деп жырласа, қазақ халқының әдебиеті мен өнерін
“Ән аспаннан қалықтап ұшып, жер бетіне келеді,
Осы сияқты аңыз әңгімелер айтып, нақты
Егер мұғалім бұл тақырыптағы лекция- концертті
Ұстаздың қысқа да, тұжырымды, ћәм тартымды әңгімесі
Міне, лекция- концерттік жџргізудегі осындай жан- жақты
Лекция- концертті жџргізетін тақыоыптар өте көп,
Егер лекция- концерттің мазмұнына немесе тақырыбына сәйкес
Тәжірбиелі музыка мамандары жұмыс істеген
Жалпы алғанда музыкамен байланыста жџргізілетін барлық байқаулар,
Лекция- концерт оқушыларды өнердің сан қилы
Лекция- концертті өткізуде композитор, әнші өмірінен
Мектепте сыныптан тыс жұмыс жџргізудің қажеттілігі
Балалар бойындағы қасиеттерін, музыкалық қабілеттерін азаматтық
Соңғы жылдары көптеген композиторлардың өмірі мен
Педагогикалық тұрғыдан дұрыс және жџйелі ұйымдастырылған музыкалық кештер
Қазір өздеріңізге 7 сыныпта өткізген «Балалықтан болашаққа атты
Сыныптан тыс жұмыста бағалауға арналған џлгі бойынша мектеп әкімшілігі.
Төмендегі келтірілген сыныптан тыс жұмысты талдау џлгісі бойынша мектеп
1.Сыныптан тыс жџргізілетін тәрбие жұмысының тақырыбы,мақсаты, тџ,
2. Тәрбие жұмысын ұйымдастырушының аты- жөні,
3. Тәрбие шарасын өткізу џшін алдын-
4. Белгіленген бағдарламаның орындалуы немесе одан ауытқуы.
Танымдық, тәрбиелік, дамытушылық мақсаттың орындалуы.
Тәрбие процесінің ең тиімді ,әсерлі, қызықты
Оқушылардың қабылдауының эмоциялық көрінісі.
Тәрбие жұмысына пайдаланылған қосымша материалдар, көрнекі
Музыка пәні мұғалімінің жеке басы, сыртқы бейнесі, көрінісі,
Музыка пәні мұғалімінің тәрбие жұмысын өткізуде
Музыка пәні мұғалімінің білім дәрежесі, тақырыпты меңгеруі.
Музыка пәні мұғалімінің педагогикалық жұмысқа икемділігі,
Музыка пәні мұғалімінің оқушыларды ұйымдастыра білу,
Баланы музыкаға тәрбиелеу өнер әлемінің тџпсіз тұңғыйық әлеміне енгізу
Музыка пәнінің мұғалімі Г.Ә.Исаеваның сыныптан тыс өткізетін
іс - шаралары
№ Жұмыстың мазмұны мен бөлімдері Мерзімі Жауапты адам
1 «Ата Заңым ардақты» тәрбие сағаты 10.09 Музыка
2 «Нәр берген ән бұлақтан» Шәмші Қалдаяқовтың әндеріне
3 «Туымды биік ұстаймын» 25 қазан Республика кџніне арналған
4 «Қазақтың ұлы кџйшілері – Дина, Құрманғазы» атты әдеби
5 «Балалық шақтан болашаққа» 14. 03 7 Ә сыныбы
6
«Отаным- алтын бесігім» баяндама 20.04 Музыка пәні мұғалімі
7
Отан, достық туралы әндер байқауы
02.05
Џйірме мџшелері
8 Ақпыз, қара, сарымыз, туысқанбыз- бәріміз ( әдеби
Џйірме мџшелері
«Ата заңым ардақты» атты ашық тәрбие сағатының мақсаты
Нәр берген ән – бұлақтан
Әдеби-музыкалық кештің мақсаты:
1. Өнерімізге жарық жұлдыздай сәуле шашып, айрықша із қалдырған,
2. Шәмші Қалдаяқовтың әндерін жасөспірімдерге насихаттау арқылы
3. Халқымыздың ұлы сазгері Ш.Қалдаяқов әндері арқылы
Әдеби-музыкалық кештің көрнекіліктері: «Қазақ вальсінің каролі» Ш.Қалдаяқов
Сол кџндер ғой жџректің аңсағаны,
Саған шөлдеп, айызым тамсанады.
Өкініш пе білмеймін қуаныш па?
Өз -өзімнен жџрегім ән салады.
Әнсіз өмір - өмір ме, қаңсымай ма?
Өзегіңді өртеп дерт, жаншымай ма,
Мхаббатқа арнап бір ән шығарсын
Шәміл-ац, Шәмші қайда? Шәмшә қайда?
Шәмшіге айт, тағы да бір таңданарсың,
Жындандырсын жџректі, жандандырсын.
Мәңгі өлмес махаббатым айта жџрер
Мәңгілік өлмейтұғын ән қалдырсын.
(Мұқағали Мақатаев)
1-ші жџргізуші: - Құрметті қауым, әнді қадір тұтатын ағайын.
Аяулы ана, мөлдір махаббат, шынайы бақыт туралы тамаша әндер
2-ші жџргізуші:
Адам жылап туады,
Жатады оны жұбатып.
Және жылап өтеді,
Өзгені де жылатып.
Жылайтыны туа сап,
Жамандар бар қинайтын.
Жылайтыны өлгенде,
Жақсылар бар қимайтын.
Осылай деген уа, Қадыр аға, неткен ерсің!
Қазақ халқының біртуар перзенті, вальс падишасы атанған Шәмшә Қалдаяқов
Дегенмен, ұлы дарын өмірден өткенімен, көңілден кетпеді. Халқымызды әсем
«Отырар жыры». Шәмші өмірі жайлы эссе оқылады.
(Теледидардан Ш.Қалдаяқов туралы деректі фильм көрсетіліп тұрады).
1. Сөзі: Мұхтар Шахановтікі
Ән – «Арыс жағасында». Орындайтын А.Жџсіпбекова.
Шәмші Қалдаяқовтың бозбалалық шағы.
2. Сөзі: Мұзафар Әлімбаевтікі
Ән – «Ақ маңдайлым». Орындайтын Н.Назаров.
Әр адамға әлемнің жарығын сыйлаған кім?
Жер бетіндегі тіршіліктің қайнар бұлағы, нәр беруші сол АНА!
Ана – теңдесі жоқ таусылмайтын жыр. Өнер қайраткерінің қай-қайсысы
Әннің шығуына себеп болған Шәмшіні ән дџниесіне жетелеген
- Балам, - деді көзіне жас алып, - жалғыз
- Апа, қарыздармын сағанн... Қарыздармын, апа!.. Сенің басыңа кесенеден
Бұл 1959 жылдың 4 қыркџйегі болатын. Шәмші анасына
Бұл ән ана алдындағы ешқашан өлмейтін борышын сезінген баланың
3. Сөзі: Ғафу Қайырбектікі.
Ән – «Ана туралы жыр». Орындайтын Ә.Мамирова.
Шәмшінің ата-анасының туған жері – Қаратаудың теріскей беті. Ата-анасының
4. Сөзі: С.Асановтікі.
Ән – «Теріскей». Орындайтын Е.Тағаев.
Бірде бір қуаныш дастарқаны әуезді әндерінсіз өтпейтін, ешкімді тосырқамайтын
5. Ән – «Дџнген қызы». Орындайтын А.Абдумажитов.
6. Сөзі Нұрсұлтан Әлімқұловтікі.
Ән- «Мойынқұмда». Орындайтын М.Жайлаубаева.
7. Сөзі Тұманбай Млодағалиевтікі.
Ән – «Бақыт құшағында». Орындайтын С.Абдуллаев.
Шәмші Қалдаяқов 1990 жылы тамыз айының 17 жұлдызында 60-қа
- Мен өмірімде қанша ән салсам, сонша жылаған болуым
8. Сөзі Мұхтар Шахановтікі.
Ән – «Өмір -өзен». Орындайтын Д.Оралова.
Ш.Қалдаяқовтың А.Жұбановтың қызы Ғазиза Жұбанововаға арнап шығарған әні.
9. «Шынарым» әнін орындайтын дуэт: назаров нұрсұлтан мен Абдуалиев
1991 жылы 20 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы бойынша
Ия, алпыстан асқан шағында берілген атақ ұлық па, кішік
10. М.Шаханов. «Қалдаяқов өзені».
11. Ән – «Отырардағы той». Орындайтын А.Асқарова.
40 жылдан астам шығармашылық қызметінде Ш.Қалдаяқұлы 300-ге жуық ән
12. Шәмші әндерінен попури.
Профессор Құлбек Ергөбектің зерттеулеріне қарағанда Шәмші Қалдаяқов «Нан», «Арақ»,
ҚР Парламент мәжілісінің депутаты Амалбек Тшанов өткізіп отырған Ш.Қалдаяқов
«Ән аға немесе Шәмшімен сырласу». Орындайтын әншілер тобы.
Шәмші Қалдаяқұлы өзінің қайталанбас қолтаңбасы, бояуы қанық талантымен қазақ
Қазақстан – мерейім,
Сені төрден көрейін.
Жеңісіңе желпініп,
Жемісіңді терейін!
13. Хор «Менің Қазақстаным».
«Нәр берген ән бұлақтан» атты әдеби-музыкалық кештің мақсаты ән
- Балам, - деді көзіне жас алып, - жалғыз
- Апа, қарыздармын сағанн... Қарыздармын, апа!.. Сенің басыңа кесенеден
Бұл 1959 жылдың 4 қыркџйегі болатын. Шәмші анасына
Бұл ән ана алдындағы ешқашан өлмейтін борышын сезінген баланың
Бұл ән аналар туралы Әнұран болатын. Әдеби музыкалық кеш
Қ о р ы т ы н д ы
Мектептегі музыка мұғалімі өз сабағында
Сыныптан тыс жұмыстар оқушының музыка сабағында
- Сыныптан тыс
оқушының эстетикалық музыкалық талғамының дұрыс бағытта
- Қолданылатын әдіс- тәсілдер баланың көркемөнерге
- Басты мақсатты музыканы сџйетін, сол арқылы
Жаппай жџргізілетін музыкалық тәрбие жұмыстары
Музыканы әнді тыңдауды бала ертеден сџйеді. Ол –
Қазақ халқының халық әндерімен қатар композиторлар мен
Музыканы таңдау процесінде оны тџсіне білу қаблеті артады.Тџсініп тыңдаған
Тәжірибелі тәрбиешілер жұмыс жџргізген мектепте ғана оушылардың әдеміліктен,
Балалар – бізің қуанышымыз, џмітіміз, болашағымыз. Бџгінгі мектептің
П ай д а л а н ы л
Асылов Л., Каимов К., РахматуллинаА., Мектептен тыс мекемелер
Әбиев Ж.,.Бабаев С., Құдиярова А. Педагогика Алматы,
Әбілева З. Оқушыларға қалстан тыс
Әбілева З., Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру Алматы, Мектеп,1972 ж,
Болғанбаев Ә., Лекторлық өнер- шеберлік
Көпбаев А., Сағымбеков М., Мектептерде
Қазақстан мектебі журналы
Қазақстан мектебі журналы
Меңжанова А. Әдеби музыкалық кеш ұйымдастыру Алматы,
Меңжанова А.Тәлім- тәрбие жұмысын ұйымдастыру Алматы, Ғарыш 2003
Нұрғалиев Р., Өнер алды қызыл
Нұрмағанбетов С., Овчиникова Р.И. Мектептегі
Нұрмаханова Ә., Лектор тілінің бейнелілігі Алматы, Білім, 1981
Савин Н.В., Педагогика Алматы, Мектеп,1975
Сарыбаев Б., Қазақтың музыкалық аспаптары Алматы, Өнер,1981 ж
Табылдиев Ә., Тәрбие өрнектері Алматы,Мектеп,1989 ж
Тәжібаев Б. Дала жолдары Алматы,
Темірғалиев К., Лекцияны әзірлеу және оқу методикасы
Темірғалиев К., Лекцияны әзірлеу және оқу методикасы Алматы,
Ұзақбаева С. Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі
Ұзақбаева С., Тамыры терең тәрбие Алматы, Білім,1995
42